Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 4: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản - Năm học 2009-2010 - Lê Đức Quang

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8. Bài số 1, tiết 4, Tính thống nhất về chủ đề của văn bản NS: 17/08/2009 NG: /08/2009 I/ Mục tiêu cần đạt. 1/ KiÕn thøc. Nhận biết được chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề của văn bản. 2/ KÜ n¨ng. Biết viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề, biết sắp xếp và duy trì đối tượng trình bày, chọn lựa, sắp xếp các phần sao cho văn bản tập trung. 3/ Thái độ. ThËn träng khi lùa chän c¸c phÇn, c¸c ý sao cho phï hîp. Có thái độ hợp tác trong tìm hiểu kiến thức. II/ §å dïng d¹y häc. - GV: - HS: III/ Phương pháp Thuyết trình, vấn đáp, thảo luận nhóm, nêu vấn đề IV/ Tæ chøc giê häc. 1/ Tæ chøc: SÜ sè 8a: 8b: 2/ KiÓm tra 3/ Bµi míi. H§ cña thÇy vµ trß T/g Néi dung chÝnh 3’ HĐ1. Khởi động - Môc tiªu: Tiếp xúc với tình huống trong đời sống để học sinh định hình kiến thức sẽ tiếp thu. - C¸ch tiÕn hµnh: Gv đưa ra tình huống trong đời sống Hs suy nghÜ tr¶ lêi Hs kh¸c nhËn xÐt, bæ sung Gv chèt vµ dÉn d¾t vµo bµi míi. 7’ I/ Chủ đề của văn bản. H§ 2. H×nh thµnh kiÕn thøc míi. - Môc tiªu: Tr×nh bµy ®­îc thÕ nµo lµ Tìm hiểu về chủ đề của văn bản: chủ đề của văn bản và tính thống nhất T«i ®i häc về chủ đề của văn bản. - C¸ch tiÕn hµnh: (?) Các em đọc thầm lại văn bản "Tôi đi học" và cho biết: Văn bản đó miêu tả nh÷ng viÖc ®ang x¶y ra (hiÖn t¹i) hay đã xảy ra (hồi ức, kỷ niệm) ? Văn bản đó miêu tả những việc đã Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 x¶y ra (håi øc, kû niÖm). (?) T¸c gi¶ viÕt v¨n b¶n nµy nh»m môc đích gì ? - T¸c gi¶ viÕt v¨n b¶n nµy nh»m mục đích miêu tả những việc đã xảy ra, đó là những hồi tưởng của tác giả về ngµy ®Çu tiªn ®i häc. - §Ó ph¸t biÓu ý kiÕn vµ béc lé c¶m xóc cña m×nh vÒ mét kû niÖm s©u s¾c tõ thuë thiÕu thêi.. - Mục đích: + Miêu tả những việc đã xảy ra, đó là những hồi tưởng của tác giả vÒ ngµy ®Çu tiªn ®i häc. + §Ó ph¸t biÓu ý kiÕn vµ béc lé c¶m xóc cña m×nh vÒ mét kû niÖm s©u s¾c tõ thuë thiÕu thêi.. (?) T¸c gi¶ nhí l¹i nh÷ng kû niÖm s©u s¾c nµo trong thêi th¬ Êu cña m×nh? sù hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng gì trong lßng t¸c gi¶? - Kû niÖm vÒ ngµy ®Çu tiªn ®i häc víi biÕt bao rôt rÌ, míi l¹, xen lÉn bì ngì. trong đó đáng nhớ nhất là những cảm gi¸c cña nh©n vËt "t«i" khi cïng mÑ ®i trên đường tới trường, khi nghe ông đốc gọi tên và khi phải rời bàn tay mẹ để cùng các bạn đi vào lớp. - Sự hồi tưởng ấy đợi lên trong lòng nhµ v¨n c¶m gi¸c "nao nøc", "t­ng bõng rén r·" víi "nh÷ng kû niÖm m¬n man" khi "mçi lÇn thÊy mÊy em nhá rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường". Đó là cảm giác lặp đi lặp lại mỗi khi tác giả hồi tưởng lại. (?) Hãy cho biết đối tượng chính mà văn bản "tôi đi học" biểu đạt là ai? Lµ nh©n vËt "t«i".. - Đối tượng: Là nhân vật "tôi".. (?) Vấn đề chính mà văn bản "Tôi đi học" biểu đạt là gì? Một kỷ niệm đáng nhớ nhất trong cuộc đời của nhân vật "tôi" – ngày đầu tiên ®i häc – víi nh÷ng dßng suy nghÜ, c¶m gi¸c trong trÎo, ng©y th¬. §ã lµ ngµy ®Çu tiªn ®i häc víi biÕt bao rôt rÌ, míi l¹ xen lÉn víi nh÷ng bì ngì, lóng tóng mµ nao nøc, t­ng bõng rén r· víi "nh÷ng kû niÖm m¬n man" – mét kû niÖm s©u s¾c nhÊt tõ thuë thiÕu thêi. Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net. - Vấn đề chính: Một kỷ niệm đáng nhớ nhất trong cuộc đời của nh©n vËt "t«i" – ngµy ®Çu tiªn ®i häc – víi nh÷ng dßng suy nghÜ, c¶m gi¸c trong trÎo, ng©y th¬..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 GV: Như vậy, đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt gọi là chủ đề của văn bản. (?) Vậy thế nào là chủ đề của văn bản? Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt. 16’ II/ Tính thống nhất về chủ đề cña v¨n b¶n. (?) C¨n cø vµo ®©u em biÕt v¨n b¶n "T«i ®i häc" nãi lªn nh÷ng kû niÖm cña tác giả về buổi tựu trường đầu tiên? Vì nhan đề của văn bản, các từ ngữ và các câu văn trong văn bản đều tập trung viÕt vÒ nh÷ng kû niÖm ngµy ®Çu tiên đến trường của nhân vật "tôi": (?) Hãy tìm các căn cứ đó ? + Nhan đề: Tôi đi học. + C¸c tõ ng÷: Nh÷ng kû niÖm m¬n man của buổi tựu trường; lần đầu tiên đến trường, đi học, hai quyển vở mới. + C¸c c©u v¨n: "H«m nay t«i ®i häc" "H»ng n¨m, cø vµo cuèi thu … lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kû niÖm m¬n man của buổi tựu trường" "T«i quªn thÕ nµo ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy …" "Hai quyÓn vë míi trªn tay t«i b¾t ®Çu thÈy nÆng" "T«i bÆm tay gh× thËt chÆt, nh­ng mét quyÓn vë còng xÖch ra vµ chÕch đầu chúi xuống đất" GV: V¨n b¶n "T«i ®i häc" tËp trung håi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bì ngì cña nh©n vËt "t«i" trong buæi tựu trường đầu tiên (?) H·y t×m c¸c tõ ng÷ chøng tá t©m trạng đó in sâu trong lòng nhân vật "tôi" suốt cuộc đời ? h»ng n¨m, cø vµo cuèi thu, l¹i, quªn thÕ nµo ®­îc, mçi lÇn thÊy,…. Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 Thi t×m nhanh gi÷a c¸c nhãm (3’) (?) T×m c¸c tõ ng÷, c¸c chi tiÕt nªu bËt c¶m gi¸c míi l¹ xen lÉn bì ngì cña nhân vật "tôi" khi cùng mẹ đi đến trường, khi cùng các bạn đi vào lớp (chó ý ph©n tÝch nh÷ng c¶m gi¸c kh¸c biệt về cùng một sự vật, sự việc trước và trong buổi tựu trường đầu tiên) ? §¹i diÖn mét sè nhãm b¸o c¸o. Gv nhËn xÐt Thấy mình trang trọng và đứng đắn; lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ; tôi c¶m thÊy qu¶ tim t«i nh­ ngõng ®Ëp; tôi quen cả mẹ tôi đang đứng sau lưng; nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình và lúng túng; đã lúng túng chúng tôi càng lúng túng hơn; người tôi lúc ấy thÊy nÆng nÒ mét c¸ch kú l¹; trong thêi th¬ Êu t«i ch­a lÇn nµo thÊy xa mÑ t«i nh­ lÇn nµy; sù quyÕn luyÕn tù nhiªn và bất ngờ quá đến tôi cũng không dám tin cã thËt … (?) Tõ viÖc ph©n tÝch trªn, h·y cho biÕt: Thế nào là tính thống nhất về chủ đề cña v¨n b¶n? Tính thống nhất về chủ đề của văn bản là sự nhất quán về ý đồ, ý kiến, cảm xóc cña t¸c gi¶ ®­îc thÓ hiÖn trong v¨n b¶n. (?) Làm thế nào để đảm bảo tính thống nhất đó? Tính thống nhất này được thể hiện ở các phương diện nào? - TÝnh thèng nhÊt nµy thÓ hiÖn ë những phương diện: + Hình thức: Nhan đề của văn bản + Néi dung: M¹ch l¹c (quan hÖ gi÷a c¸c phÇn cña v¨n b¶n), tõ ng÷, chi tiết (tập trung làm rõ ý đồ, ý kiến, cảm xóc). + Đối tượng: xoay quanh nhân vật "t«i". Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net. - Tính thống nhất về chủ đề của văn bản là sự nhất quán về ý đồ, ý kiÕn, c¶m xóc cña t¸c gi¶ ®­îc thÓ hiÖn trong v¨n b¶n.. - TÝnh thèng nhÊt nµy thÓ hiÖn ë những phương diện: + Hình thức: Nhan đề của văn b¶n + Néi dung: M¹ch l¹c (quan hÖ gi÷a c¸c phÇn cña v¨n b¶n), tõ ng÷, chi tiÕt (tËp trung lµm râ ý đồ, ý kiến, cảm xúc). + Đối tượng: xoay quanh nh©n vËt "t«i"..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 (?) Nh­ vËy v¨n b¶n chØ cã tÝnh thèng nhất về chủ đề khi nào? V¨n b¶n chØ cã tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không xa rời hay lạc sang chủ đề khác. (?) §Ó viÕt hoÆc hiÓu mét v¨n b¶n ta lµm ntn? §Ó viÕt hoÆc hiÓu mét v¨n b¶n cÇn x¸c định chủ đề được thể hiện ở: nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa các phần cña v¨n b¶n vµ c¸c tõ ng÷ then chèt thường lặp đi lặp lại. H§3 : HDHS rót ra ghi nhí. 3’. III/ Ghi nhí (SGK Tr 12). - Môc tiªu : Rót ra ®­îc thÕ nµo lµ chñ đề của văn bản và tính thống nhất về chủ đề của văn bản. Xác định được các néi dung trong ghi nhí. - C¸ch tiÕn hµnh : ( ?) Thế nào là chủ đề và tính thống nhất về chủ đề của văn bản ? Hs tr¶ lêi Hs kh¸c nhËn xÐt, bæ sung Gv chèt Hs đọc ghi nhớ ( ?) Cần nắm được những đơn vị kiến thøc nµo trong ghi nhí ?. H§4 : HDHS LuyÖn tËp. - Chủ đề là gì - Điều kiện và các phương diện đảm bảo tính thống nhÊt. 12’ IV/ LuyÖn tËp.. - Mục tiêu : Xác định đúng yêu cầu bài tập và vận dụng kiến thức đã học vào lµm bµi tËp. - C¸ch tiÕn hµnh : Hs đọc và xác định yêu cầu bài tập (?) Cho biết văn bản trên viết về đối tượng nào ? và về vấn đề gì?. 1/ Bµi tËp 1 (SGK Tr 13). TÝnh thèng nhÊt trong v¨n b¶n “Rõng cä quª t«i”. - Văn bản trên viết về đối tượng: Rõng cä quª t«i - Viết về vấn đề: miêu tả cảnh rõng cä vµ miªu t¶ cuéc sèng cña. Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 người dân sông Thao. (?) Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo một thứ tự nào ?. - Tr×nh tù c¸c ®o¹n v¨n + Giíi thiÖu rõng cä + T¶ c©y cä + T¸c dông cña c©y cä + T×nh c¶m g¾n bã víi c©y cä. (?) Theo em có thể thay đổi trật tự sắp xÕp nµy ®­îc kh«ng ? V× sao ? TrËt tù s¾p xÕp c¸c ý lín nµy hîp lÝ, râ ràng. Vì vậy không thể thay đổi trật tự đó được. (?) Nêu chủ đề của văn bản trên ?. - Chủ đề : Vẻ đẹp và ý nghĩa của rõng cä quª t«i .. (?) Chủ đề ấy được thể hiện trong toàn v¨n b¶n . H·y chøng minh ? Chủ đề được thể hiện qua nhan đề của v¨n b¶n , c¸c ý miªu t¶ h×nh d¸ng , sù g¾n bã cña c©y cä víi tuæi th¬ t¸c gi¶ , t¸c dông cña c©y cä vµ t×nh c¶m gi÷a cây với người . (?) T×m c¸c tõ ng÷ , c¸c c©u tiªu biÓu thể hiện chủ đề của đề của văn bản ? C¸c tõ ng÷ lÆp l¹i nhiÒu lÇn : rõng cä , l¸ cä vµ c¸c chi tiÕt miªu t¶ vÒ : + h×nh d¸ng cña c©y cä . + sù g¾n bã cña c©y cä víi t¸c gi¶ . + công dụng của cây cọ đối với đời sèng . Gv hướng dẫn Hs về nhà làm. Bµi tËp 2(SGK Tr 14).. 4/ Cñng cè. (?) Để đảm bảo tính thống nhất về chủ đề của văn bản cần làm gì ? 5/ HDHT - Häc bµi vµ lµm bµi tËp 2 SGK Tr 15 - ChuÈn bÞ: Bè côc cña v¨n b¶n Vb: Trong Lßng mÑ (?) Chủ đề chính của vb “Trong lòng mẹ” là gì ? ––––––––––––––––––––––––––––––– Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>