Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 93+94 - Mai Anh Hoa - Năm 2006-2007

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. Ng÷ v¨n 6 - N¨m häc 2006 - 200/ Bµi 23: §ªm nay B¸c kh«ng ngñ ( Minh HuÖ ) TiÕt 93 - 94 : §äc - hiÓu v¨n b¶n. A.Mục tiêu cần đạt. 1. Kiến thức. Gióp häc sinh: - Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng Bác Hồ trong bài thơ với tấm lòng yêu thương mênh mông, sự chăm sóc ân cần đối với các chiến sĩ và đồng bào, thấy được tình cảm yêu quí, kính trọng của người chiến sĩ đối với Bác Hồ. 2. Kĩ năng. - Nắm được những đặc sắc nghệ thuật của bài thơ: Kết hợp miêu tả, kể chuyện víi biÓu hiÖn c¶m xóc, t©m tr¹ng, nhiÒu chi tiÕt gi¸o dôc tù nhiªn mµ giµu søc truyÒn c¶m. 3. Thái độ. - KÝnh yªu B¸c. B. ChuÈn bị: * Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ néi dung lªn líp. * Häc sinh: ChuÈn bÞ bµi theo c©u hái. C. Tiến trình tổ chức các hoạt đéng. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ. Nghệ thuật miêu tả của An-đô-đê Phông-xê trong truyện? Qua câu chuyện nhà v¨n muèn nãi víi chóng ta ®iÒu g×? hoạt động 2: Khởi động Tuổi già ít ngủ, không ngủ được cũng là chuyện bình thường. Nhưng với Bác Hồ, thì sự mất ngủ của người còn nhiều lí do cao đẹp và cảm động khác: '' Cả một đời Bác có ngủ yên đâu ''. Có một đêm không ngủ như thế của Bác Hồ nơi núi rừng Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp đã trở thành nguồn cảm hứng chân thực và mãnh liệt của một người viết trẻ đồng hương với Bác. hoạt động 3: Đọc, hiểu văn bản. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động. Nội dung cần đạt. cña h/s. I. §äc - tiÕp xóc v¨n b¶n 1. T¸c gi¶, t¸c phÈm GV gọi học sinh đọc chú thích dÊu * ? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶? ? Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬?. - §äc - Nghe. 1 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Ng÷ v¨n 6 - N¨m häc 2006 - 200/ 2. §äc. GV: Nêu yêu cầu đọc: - Giäng chung: T©m t×nh, chËm rãi, thủ thỉ, nhịp thay đổi 3/2 và 2/3. - Ph©n biÖt giäng kÓ chuyÖn, miªu t¶ cña t¸c gi¶. + Lời anh đội viên: lo lắng. + Lêi B¸c: trÇm Êm, chËm r·i. GV đọc mẫu GV gọi học sinh đọc nối tiếp. 3. Tõ khã. GV gọi học sinh đọc . 4. CÊu tróc v¨n b¶n. - Câu chuyện về một đêm không ngñ cña B¸c Hå trªn ®­êng ®i chiÕn dÞch trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. - Hoµn c¶nh: Trrn ®­êng ®i chiÕn dÞch, trêi m­a l©m th©m vµ l¹nh. - §Þa ®iÓm: Trong mét tóp lÒu tranh nơi tạm trú của bộ đội trong đêm.. ? Bµi th¬ kÓ chuyÖn g×? ? C©u chuyÖn diÔn ra trong hoµn c¶nh nµo? Thêi gian? §Þa ®iÓm?. ? Trong bµi th¬ em thÊy cã mÊy nh©n vËt? Theo em ®©u lµ nh©n vËt trung t©m? H×nh ¶nh B¸c Hå ®­îc hiÖn lªn qua c¸i nh×n vµ t©m tr¹ng cña ai? C¸ch miªu t¶ nh­ vËy cã t¸c dông g×?. - Ph¸t hiÖn. - Bµi th¬ cã hai nh©n vËt: B¸c Hå và anh đội viên. - Nh©n vËt trung t©m: B¸c Hå ®­îc hiÖn lªn qua c¸i nh×n vµ t©m tr¹ng của anh chiến sĩ qua những lời đối thoại giữa hai người. - MÆc dï t¸c gi¶ kh«ng sö dông vai kÓ ë ng«i thø nhÊt nh­ng lêi kÓ, t¶ đều từ điểm nhìn và tâm trạng của anh đội viên. Bằng việc sáng tạo hình tượng anh đội viênvừa làngười chứng kiến, vừa là người tham gia vào câu chuyện, bài thơ đã làm cho 8. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ng÷ v¨n 6 - N¨m häc 2006 - 200/ hình tượng Bác Hồ hiện lên một c¸ch tù nhiªn, cã tÝnh chÊt kh¸ch quan lại vừa đặt trong mối quan hệ gần gũi, ấm áp với người chiến sĩ.. GV kh¸i qu¸t, chuyÓn ý.. II. §äc - HiÓu v¨n b¶n 1. C¸i nh×n vµ t©m tr¹ng cña anh đội viên đối với Bác. ? Bài thơ kể lại hai lần anh đội viªn thøc dËy vµ nh×n thÊy B¸c kh«ng ngñ. Em h·y ph©n tÝch vµ so s¸nh t©m tr¹ng cña anh đội viên đối với Bác qua hai lÇn thøc giÊc Êy? GV gọi học sinh đọc 9 khổ thơ ®Çu. ? Trong lÇn thøc dËy thø nhÊt ®­îc chøng kiÕn nh÷ng ho¹t động của Bác Hồ, tâm trạng của anh đội viên diễn biến như thÕ nµo?. - Ph¸t hiÖn. - Nghe. - §éc lËp ? NhËn xÐt g× vÒ c¸ch kh¾c häa diÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt? - Ph¸t hiÖn - Ph©n tÝch. GV gọi học sinh đọc phần còn l¹i. ? T¹i sao nhµ th¬ kh«ng t¶, kÓ lÇn thø hai thøc dËy cña anh đội viên?. * Anh đội viên thức dậy lần thứ nhÊt.. - Ng¹c nhiªn, b¨n kho¨n. - M¬ mµng nh­ n»m trong giÊc mộng đẹp đẽ. - Ch¨m chó nh×n B¸c, theo dâi những cử chỉ và hành động của B¸c, hái B¸c. - Nh¾m m¾t, cè ngñ nh­ng kh«ng ngñ ®­îc v× lo cho søc kháe cña B¸c. - DiÔn biÕn t©m tr¹ng ®­îc miªu t¶ rÊt ch©n thËt vµ hîp lÝ: Băn khoăn, lo lắng, thương Bác vô cïng ->cµng yªu kÝnh B¸c. * Anh đội viên thức dậy lần thứ ba.. -. - Kh«ng muèn c©u chuyÖn bÞ trïng lÆp. 9 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ng÷ v¨n 6 - N¨m häc 2006 - 200/ - Ph¸t hiÖn. ? Thøc dËy lÇn thø ba khi trêi đã sắp sáng, anh chiến sĩ vẫn thÊy B¸c ngåi ®inh ninh, tr©m trang và thái độ của anh lúc nµy ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo? ? Tác giả đã sử dụng từ loại gì khi miªu t¶ t©m tr¹ng cña anh đội viên? ? Các động từ '' hốt hoảng '', '' giËt m×nh '', '' n»ng nÆc '' cã nghÜ lµ nh­ thÕ nµo? §­îc s¾p đặt có hợp lí không?. - Anh hèt ho¶ng giËt m×nh. Anh véi vµng n»ng nÆc.. - §éng tõ - Nghe. - Nghe - Ph¸t hiÖn. ? Câu mời của anh đội viên ®­îc lÆp l¹i hai lÇn thÓ hiÖn ®iÒu g×?. - LÇn thø ba kh«ng h¼n lµ lÇn thø ba cßn cã nghÜa lµ nhiÒu lÇn. LÇn nào tỉnh giấc anh đội viên cũng đều thÊy B¸c vÉn ch­ ngñ. - Bµi th¬ kh«ng kÓ vÒ lÇn thø hai thøc dËy mµ tõ lÇn mét, lÇn ba. Điều này cho thấy trong cái đêm ấy anh đã nhiều lần tỉnh giấc và lần nµo còng chøng kiÕn B¸c Hå không ngủ. Từ lần một đến lần ba t©m tr¹ng vµ c¶m nghÜ cña anh cã sù chuyÓn biÕn râ rÖt.. - Hèt ho¶ng, giËt m×nh: Cø ngì sau khi đi dém chăn hết lượt cho các chiÕn sÜ B¸c còng sÏ ®i n»m. Bëi vËy anh lËp tøc nµi nØ trong giäng nói đã có phần nũng nịu, vòi vĩnh một cách đáng yêu của đứa con, ch¸u biÕt m×nh ®­îc cha «ng yªu thương. - N»ng nÆc: lµ cè xin cho b»ng ®­îc.. - Ph¸t hiÖn - Nếu lần trước anh chỉ dám thổn thức, thầm thì hỏi nhỏ thì đến lần nµy anh ph¶i quyÕt liÖt h¬n may ra míi cã thÓ mêi ®­îc B¸c ngñ. 8 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ng÷ v¨n 6 - N¨m häc 2006 - 200/ ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ t©m trạng của anh đội viên khi thức dËy lÇn ba so víi lÇ thø nhÊt?. ? Qua diÔn biÕn t©m tr¹ng cña anh đội viên. Em hiểu gì về tình cảm của anh bộ đội và nhân dân đối với Bác? - §éc lËp - Gi¶i thÝch. GV kh¸i qu¸t, chuyÓn ý ? Hình tượng Bác Hồ trong bài th¬ ®­îc kh¾c häa qua nh÷ng phương diện nào?. - Ph¸t hiÖn. - So s¸nh ? H×nh d¸ng vµ t­ thÕ cña B¸c Hồ qua cái nhìn của anh đội viªn qua hai lÇn thøc dËy ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo?. - Sự lo lắng đã trở thành hốt ho¶ng, anh hÕt søc n¨n nØ mêi B¸c ngñ. - T×nh c¶m víi B¸c: Lßng kÝnh yªu võa thiªng liªng võa gÇn gòi lßng biÕt ¬nvµ niÒm h¹nh phóc được nhận tình yêu thương và sự ch¨m sãc cña B¸c Hå, lµ niÒm tù hào về vị lãnh tụ vĩ đại mà bình dÞ. 2. Hình tượng Bác Hồ. - Qua cái nhìn của anh đội viên. - Qua các phương diện: Hình dáng, tư thế, vẻ mặt, cử chỉ, hành động, lêi nãi. * H×nh d¸ng, t­ thÕ.. - LÆng yªn bªn bÕp löa VÎ mÆt B¸c trÇm ng©m B¸c vÉn ngåi ®inh ninh Chßm r©u im ph¨ng ph¾c. ? Nh÷ng tõ: TrÇm ng©m, ®inh ninh thuéc tõ lo¹i g×? HiÓu nh­ thế nào về những từ đó?. - Tõ l¸y - Đinh ninh: không thay đổi - Im phăng phắc: im lặng tuyệt đối không thay đổi.. ? Nh÷ng tõ l¸y cã gi¸ trÞ gîi hình này đã khắc họa nét gì trong ch©n dung cña B¸c?. - Suy nghÜ lÆng lÏ, ®¨m chiªu * Hành động, cử chỉ.. ? Trong đêm rừng, bên bếp lửa, xung quanh là các anh đội viên đang ngon giấc ngủ Bác đã có 8 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ng÷ v¨n 6 - N¨m häc 2006 - 200/ - Råi B¸c ®i dÐm ch¨n Từng người từng người một Sî ch¸u m×nh giËt thét B¸c nhãn ch©n nhÑ nhµng. hành động gì?. ? Hành động nào được miêu tả kÜ?. - B¸c ®i dÐm ch¨n cho tõng chiÕn sÜ. - Các động từ: dém, sợ, nhón đã gãp phÇn thÓ hiÖn t×nh c¶m cña vÞ chủ tịch nước đối với chiến sĩ của mình, của người cha già đối với con ch¸u.. ? H×nh ¶nh '' M¸i tãc b¹c '' ®i liền với hình ảnh '' người cha '' gợi cho em liên tưởng? ( L­u ý Èn dô häc phÇn sau ). - §©y lµ mét Èn dô kh¸ quen thuéc để chỉ Bác Hồ. - Bạc phơ mái tóc người cha. - Cho con ®­îc «m h«n m¸i ®Çu tãc b¹c. - Người là cha, là Bác, là anh.. ? H·y tr×nh bµy nh÷ng c¶m nhận của em về hành động, cử chØ cña B¸c ®­îc gîi lªn tõ khæ th¬? GV: Một lòng yêu thương thật đằm thắm dịu dàng, tế nhị không phải là lòng thương chung mà lòng thương tỏa ấm tới từng người một cụ thể. Bác như người cha, người mẹ chăm lo cho giấc ngủ của những đứa con. §Æc biÖt cö chØ nhãn ch¨n...cña B¸c lµ mét chi tiÕt đặc sắcgiàu xúc động, bộc lộ tấm lòng yêu thương chứa chan cña vÞ l·nh tô víi mäi cuéc sống bình thường. ? Trước cử chỉ thấm đượm tình yêu thương của Bác anh đội viên đắm chìm trong một cảm. - Tình yêu thương, sự chăm sóc ©n cÇn, tØ mØ cña B¸c.. 8 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ng÷ v¨n 6 - N¨m häc 2006 - 200/ gi¸c h¹nh phóc. H×nh ¶nh '' Bóng Bác...lửa hồng '' đã gợi cho em sự tưởng tượng như thế nµo?. - H×nh ¶nh thiªng liªng, thÇn tiªn, cæ tÝch mµ vÉn gÇn gòi, th©n thương, ấm áp, ngọt ngào và cụ thể.. ? H·y kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng lÇn B¸c nãi víi anh chiÕn sÜ?. - Lần đầu: đáp lại sự năn nỉ của anh chiÐn sÜ mêi B¸c ®i ngñ, B¸c chØ nãi v¾n t¾t ''Chó cø viÖc...''. - Lần sau: khi trời sắp sáng anh đội viªn n»ng nÆc mêi B¸c ®i ngñ. '' Bác thương...mau mau ''. ? C©u tr¶ lêi cña B¸c gióp em hiÓu g× vÒ tÝnh c¸ch cña B¸c?. - Nỗi lòng, sự lo lắng đối với bộ đội và nhân dân.. ? C©u trêi m­a l©m th©m ®­îc lÆp l¹i cã s¾c th¸i?. - T¶ c¶nh - T×nh c¶m lo l¾ng.. ? Qua c¸c chi tiÕt miªu t¶ ë trªn, em h·y tr×nh bµy nh÷ng c¶m nhËn cña em vÒ h×nh tượng Bác Hồ trong bài thơ?. - Tình yêu thương mênh mông, sự chăm sóc ân cần, chu đáo.. GV gọi học sinh đọc khổ thơ cuèi. ? V× sao trong ®o¹n kÕt nhµ th¬ l¹i viÕt: '' §ªm nay ...B¸c lµ Hå ChÝ Minh''?. - Khæ cuèi lµ lêi giíi thiÖu nguyªn nh©n kh«ng ngñ cña B¸c , lµ ch©n lí sâu xa nhưng giản dị mà anh đội viên đã giác ngộ sau một đêm kh«ng ngñ cïng víi B¸c.. GV gọi học sinh đọc lại dẫn chøng bµi th¬. ? C©u chuyÖn diÔn ra trong c¸i kh«ng khÝ '' ngoµi trêi m­a l©m th©m ''. Theo em kh«ng khÝ nµy đã gợi được những gì?. - Trêi se l¹nh, m­a nhá Èm ­ít khêu gợi ở con người khát vọng về sù Êm cóng. Trong kh«ng khÝ Êy 8 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ng÷ v¨n 6 - N¨m häc 2006 - 200/ h×nh ¶nh B¸c xuÊt hiÖn nh­ mét nguồn tình cảm sưởi ấm mọi người. - Không chỉ sưởi ấm bằng bếp lửa, b»ng cö chØ dÐm ch¨n mµ b»ng c¶ tÊm lßng cho chiÕn sÜ vµ d©n c«ng ngñ ngoµi rõng. ? Hình tượng của Bác Hồ hiện lên trong bài thơ là hình tượng nh­ thÕ nµo?. - Gần gũi mà vĩ đại, nguồn tình c¶m Êm ¸p cña toµn d©n vµ qu©n ta trong nh÷ng ngµy ®Çu kh¸ng chiÕn. - ThÓ th¬ ngò ng«n( mçi c©u 5 ch÷) - Số câu trong bài không hạn định. - Cách chia khổ, đoạn tùy ý định người viết. - NhÞp 3/2, 2/3. - Vần: thường là vần châ, vần ở các ©m tiÕt cuèi cïng cña c¸c c©u th¬. cã thÓ lµ vÇn liÒn ( 2 c©u liÒn nhau, cã hai ch÷ cuèi hiÖp vÇn víi nhau ). - Cã thÓ lµ vÇn c¸ch ( 2 c©u c¸ch nhau cã hai ch÷ cuèi hiÖp vÇn víi nhau ). III. Tæng kÕt. 1. NghÖ thuËt.. ? Nêu đặc điểm của thể thơ?. GV minh häa 1 ®o¹n trong bµi.. ? Nét đặc sắc trong nghệ thuật miªu t¶, kÓ chuyÖn cña bµi th¬?. - ThÓ th¬ ngò ng«n thich shîp víi kÓ chuyÖn, miªu t¶. - Chi tiết chân thực, cảm động. 2 . Néi dung.. ? Bµi th¬ gióp em hiÓu ®­îc nh÷ng g×? GV gọi học sinh đọc ghi nhớ.. * Ghi nhí ( SGK ). IV.LuyÖn tËp. ? Nh÷ng c©u th¬, bµi th¬ nµo nãi vÒ viÖc B¸c Hå kh«ng ngñ?. - Mét canh... Hoạt động 4: Hướng dẫn học ở nhà. - Học bài. - KÓ l¹i néi dung bµi th¬ b»ng ng«i thø nhÊt. 8 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Ng÷ v¨n 6 - N¨m häc 2006 - 200/. 8 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>