Đề tài Lựa chọn bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập của học sinh nhằm giúp học sinh nắm vững kiến thức phần: Sự truyền nhiệt ở lớp 8 THCS

<span class='text_page_counter'>(1)</span>a-më ®Çu 1.lí do chọn đề tài Cùng với tốc độ phát triển của khoa học và công nghệ sự nghiệp giáo dục cũng nhanh chóng đổi mới nhằm đào tạo con người có đủ trình độ kiến thức phổ thông cơ bản và hiện đại theo kịp sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới. Chương trình học hết THCS học sinh phải có kiến thức phổ thông cơ bản, tinh giảm thiết thực để có thể chiếm lÜnh nh÷ng néi dung kh¸c cña khxh vµ nh©n v¨n, khtn vµ c«ng nghÖ. Nắm được những kiến thức có ý nghĩa đối với cuộc sống cá nhân và gia đình, cộng đồng có kĩ năng bước đầu vận dụng những kiến thức đã học và kinh nghiệm thu được của bản thân, biết vận dụng có sáng tạo để giảI quyết những vấn đề trong học tập và trong cuộc sống. Như vậy ngay từ những năm học trong nhà trường cùng với việc học những kiến thức khoa học, học sinh còn phải học cả những phương pháp nhận thức và học cách vận dụng chúng trong mỗi trường hợp cụ thể. Chẳng hạn vận dụng ngay vào cuối mỗi bài học để làm bài tập, để giảI thích các hiện tượng trong thực tế… Trong khi đó với học sinh đại trà vùng nông thôn trình độ nhận thức còn hạn chÕ, kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc cßn thÊp, kÜ n¨ng gi¶I bµi tËp ch­a tèt dÉn đến việc giảI bài tập của học sinh con thụ động chưa chiếm lĩnh được kiến thøc. V× vËy viÖc d¹y cho häc sinh gi¶I bµi t¹p vËt lÝ lµ mét c«ng viÖc khã khăn và ở đó bộc lộ rõ nhất trình độ của người giáo viên vật lí trong việc hướng dẫn hoạt động trí tuệ của học sinh .về mặt hiệu quả của giảng dạy vật lí trường phổ thông đặc biệt là rèn kĩ năng vận dụng kiến thức đã lĩnh hội ®­îc th× vai trß cña bµi tËp vËt lÝ hÕt søc quan träng cã gi¸ trÞ to lín. Gi¶I bµi tËp vËt lÝ kh«ng chØ gióp cho häc sinh cñng cè kiÕn thøc luyÖn tËp ¸p dông những định luật đã học mà quan trọng hơn là hình thành phong cách nghiên cøu ph¸t triÓn t­ duy cña häc sinh trong qu¸ tr×nh gi¶I bµi tËp còng nh­ trong mọi hoạt động trí tuệ đòi hỏi phảI áp dụng các hình thức và phương pháp nhận thức khoa học. Bài tập vật lí là một phương tiện rèn luyện cho học sinh kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc liªn hÖ lÝ thuyÕt víi thùc tÕ. §Ó ph¸t huy hÕt vai trß vµ t¸c dông cña bµi tËp vËt lÝ trong d¹y häc th× viÖc giải bài tập phải được tiến hành thường xuyên trong quá trình dạy học và tuỳ theo mục đích dạy học mà lựa chọn nội dung và hướng dẫn học sinh giải bài tập thích hợp đồng thời muốn dạy tốt thì trước tiên giáo viên phải giải bài tập đó, tiếp đó phải hướng dẫn học sinh giải bài tập. Chính vì lí do trên tôI chọn đề tài.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Lựa chọn bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập của học sinh nhằm gióp häc sinh n¾m v÷ng kiÕn thøc phÇn:sù truyÒn nhiÖt ë líp 8 THCS. 2.mục đích đề tài Xác định một hệ thống bài tập và vạch ra tiến trình dạy họcđối với hệ thống bài tập đó nhằm nâng cao hiệu quả của bài tập trong việc giúp học sinh nắm v÷ng kiÕn thøc phÇn sù truyÒn nhiÖt ë líp 8 THCS. 3.gi¶ thiÕt khoa häc. Nếu lựa chọn được hệ thống bài tập và vạch ra tiến trình hoạt động dạy học đối với hệ thống bài tập đó sao cho phát huy được tính tích cực tự chủ của häc sinh th× psÏ ph¸t huy ®­îc bµi tËp vËt lý trong d¹y häc vËt lý. 4.nhiệm vụ của đề tài Để đạt được mục đích của đề tài cần thực hiện những nhiệm vụ sau: -nghiên cứu lí luận dạy học về bài tập vật lí để vận dụng và nghiên cứu hoạt động dạy, học về bài tập của phần “ sự truyền nhiệt” - Nghiên cứu nội dung sự truyền nhiệt trong SGK nhằm xác định mức độ nội dung c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n häc sinh cÇn n¾m v÷ng, c¸c kÜ n¨ng gi¶I bµi tËp c¬ bản học sinh cần rèn luyện để xác định nội dung bài tập của chương này. - Tìm hiểu thực tế dạy học phần” sự truyền nhiệt” ở một số trường thcs thuộc tØnh Nam §Þnh nh»m thu thËp c¸c th«ng tin: + Tình hình dạy học: Đặc biệt quan tâm tới các vấn đề xác thực việc lựa chọn các bài tập ở phần “ sự truyền nhiệt”. Với số lượng 10 bài tập sao cho viẹc sử dụng đạt chất lượng cao nhất. + T×nh h×nh häc: Quan t©m tíi viÖc gi¶I bµi tËp cña häc sinh nh»m t×m ra những khó khăn, sai lầm phổ biến khi làm bài tập phần này từ đó biết được nguyên nhân sai để có biện pháp giảI quyết. + So¹n th¶o bµi tËp sù truyÒn nhiÖt nh»m gióp häc sinh n¾m v÷ng kiÕn thøc phÇn nµy.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Phân tích kĩ năng sử dụng từng bài tập và soạn thảo phương cách hướng dẫn học sinh giảI một số bài tập trong hệ thống bài tập này. - Tiến hành thực nghiệm sư phạm để hoàn thiện nội dung hệ thống bài tập, tiến trình hoạt động dạy đố với từng bài được nghiên cứu. 5. Phương pháp nghiên cứu - Nghiªn cøu lÝ luËn vÒ viÖc d¹y gi¶i bµi tËp vËt lÝ - Phương pháp điều tra giáo viên và học sinh. - Soạn thảo hệ thống bài tập và phương án hướng dẫn học sinh giảI bài tập để đưa vào thực nghiệm, đối chiếu kết quả thực nghiệm với những dự kiến soạn thảo ban đầu để phân tích và chỉnh lí hoàn thiện hệ thống bài tập cũng như phương án hướng dẫn học sinh.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> B. Néi dung Chương I. C¬ së lÝ luËn cña viÖc lùa chän bµi tËp vµ sö dông bµi tËp trong d¹y häc vËt lý ở trường phổ thông. I.1. Mục đích sử dụng bài tập trong quá trình d¹y häc Trong quá trình dạy học vật lí các bài tập có tầm quan trọng đặc biệt, chúng được sử dụng theo những mục đích khác nhau Bài tập vật lý có thể được sử dụng như là phương tiện nghiên cứu tài liệu mới nhằm đảm bảo cho học sinh lĩnh hội những kiến thức mới một cách s©u s¾c vµ ch¾c ch¾n. Bài tập vật lí là một phương tiện rèn luyện cho học sinh khả năng vận dụng kiến thức, liên hệ lí thuyết với thực tế, học tập với đời sống. Bài tập vật lý là một phương tiện có tầm quan trọng đặc biệt trong việc luyện tư duy, bồi dưỡng phươnbg pháp nghiên cứu khoa học cho học sinh Bài tập vật lý là phương tiện ôn tập củng cố kiến thức đã học một cách sinh động và có hiệu quả I.2. Ph©n lo¹i bµi tËp vËt lÝ Người ta phân loại bài tập vật lí theo từng đặc diểm I.2.1 Theo néi dung: Trước hết chia các bài tập vật lí theo đề tài của tài liệu Ph©n biÖt c¸c bµi tËp cã néi dung trõu tuîng vµ bµi tËp cã néi dung cô thÓ Bµi tËp cã néi dung kÜ thuËt tæng hîp Bµi tËp cã néi dung lÞch sö, bµi tËp vui…. I.2.2 Theo phương thức cho điều kiện hoặc phương thức giải:. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Theo bài tập định tính Theo bài tập định lượng C¸c bµi tËp thùc nghiÖm Bài tập đồ thị I.2.3 Theo yªu cÇu rÌn luyÖn kÜ n¨ng ph¸t triÓn t­ duy häc trong qu¸ tr×nh d¹y häc cÇn ph©n biÖt c¸c bµi tËp luyÖn tËp vµ bµi tËp s¸ng t¹o I.3 Phương pháp giảI bài tập vật lí Để có thể nêu ra được những nét chung của phương pháp giảI bài tập vật lÝ cÇn hiÓu râ qu¸ tr×nh t­ duy trong viÖc x¸c lËp ®uêng lè gi¶I mét bµi tËp vËt lÝ. Qu¸ tr×nh gi¶i bµi tËp vËt lÝ thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh t×m hiÓu ®iÒu kiÖn cña bài tập, xem xét hiện tượng vật lí được đề cập và dựa trên kiến thức vật líToán để nghĩ tới những mối liên hệ có thể có của cáI đã cho và cái phải tìm, từ đó chỉ rõ được mối liên hệ tường minh trực tiếp của cái phải tìm với những cái đã biết tức là tìm được lời giảI đáp. Tóm lại để định hướng đúng đắn phương pháp giải bài tập vật lí giáo viên có thể kiểm tra hoạt động giảI bài tập của học sinh và có thể hướng dẫn, giúp đỡ học sinh giải bài tập có hiệu quả, nói chung tiến trình giảI bài tập trải qua 4 bước: + Tìm hiểu đề bài + X¸c lËp mèi liªn hÖ qua c¸c d÷ kiÖn + XuÊt ph¸t víi c¸i ph¶i t×m rót ra kÕt qu¶ + KiÓm tra x¸c nhËn kÕt qu¶ I.4 hướng dẫn học sinh giảI bài tập vật lí Muốn hướng dẫn học sinh giảI bài tập vật lí cụ thể nào đó thì dĩ nhiên giáo viên phảI giảI được bài tập đó nhưng như vậy chưa đủ muốn cho việc hướng dẫn giảI bài tập được định hướng một cách đúng đắn giáo viên phảI phân tích được phương pháp giảI bài tập cụ thể bằng cách vận dụng những hiểu biết về tư duy giảI bài tập vật lí để xem xét việc giảI bài tập cụ thể này, mặt khác phảI xuất phát từ mục đích sư phạm cụ thể của việc giảI bài tập để xác định kiểu hướng dẫn cụ thể:. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> + hướng dẫn tìm tòi: Kiểu hướng dẫn này đòi hỏi giáo viên phảI phân tích một cách khoa học việc giảI bài tập để xác định được một trình tự chính xác chặt chẽ của các hành động cần thực hiện và phảI đảm bảo những hành động đó là sơ cấp đối với học sinh, sự hướng dẫn hành động theo một mẫu đã có gọi là hướng dẫn Angôrit. + hướng dẫn tìm tòi: Là kiểu hướng dẫn mang tính chất gợi ý cho học sinh suy nghĩ tìm tòi phát hiện cách giảI quyết không phảI là giáo viên chỉ hướng dẫn cho học sinh mà là giáo viên gợi mở để học sinh tự tìm cách giảI quyết xác định các hành động để đạt kết quả I.5Mèi quan hÖ gi÷a n¾m v÷ng kiÕn thøc vµ gi¶I bµi tËp vËt lÝ. Sù n¾m v÷ng lêi gi¶I mét bµi tËp vËt lÝ ph¶I thÓ hiÖn ë tµi n¨ng tr¶ lêi c©u hái, viÖc gi¶I bµi tËp nµy cÇn x¸c lËp nh÷ng mèi quan hÖ c¬ b¶n nµo?Sù x¸c lËp c¸c mèi liªn hÖ c¬ b¶n nµy trªn sù vËn dông kiÕn thøc vËt lÝ g× vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña bµi tËp. Đối với những bài tập đơn giản khi vận dụng kiến thức vật lí vào điều kiện cô thÓ cña bµi tËp ta cã thÓ thÊy ngay ®­îc mèi liªn hÖ trùc tiÕp cña c¸I phảI tìm với cací đã cho chẳng hạn có thể dẫn ra ngay một công thức vật lí mà trong đó chứa yếu tố phảI tìm. Trong sự vận hành các mối liên hệ cơ bản đI đến xác định được cáI phảI tìm ta thấy có vai trò quan trọng của c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng to¸n häc víi nh÷ng kiÕn thøc vËt lÝ. ViÖc n¾m lêi gi¶I mét bµi tËp vËt lÝ phøc t¹p thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng tr¶ lêi c©u hái.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Chương II. Néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n vµ t×nh h×nh d¹y häc vÒ bµi tËp phÇn sù truyÒn nhiÖt II.1 Néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n cña phÇn sù truyÒn nhiÖt II.1.1 VÞ trÝ cña phÇn” Sù truyÒn nhiÖt” vËt lÝ 8- THCS Chương này bao gồm 16 tiết từ T23 – T39 *Những kiến thức học sinh đã có thể áp dụng cho phần này: - ThuyÕt cÊu t¹o nguyªn tö. - Kh¸I niÖm néi n¨ng - Các cách làm biến đổi nội năng của vật * KiÕn thøc vÒ sù truyÒn nhiÖt ®­îc ¸p dông cho viÖ x©y dùng kiÕn thøc ë chương III” Sự chuyển thể của các chất khác” II.1.2. Mức độ nội dung các kiến thức cơ bản mà học sinh cần nắm vững. * Ba hình thức truyền nhiệt: Dẫn nhiệt, đối lưu, bức xạ nhiệt… + Dẫn nhiệt: Sự truyền động năng từ các hạt này sang các hạt khác trong khèi chÊt, chÊt dÉn ®iÖn tèt: Kim lo¹i, dÇu. Thuû ng©n… + §èi l­u: Do líp chÊt láng( hay khÝ) nãng nhÑ h¬n næi lªn cßn c¸c líp lỏng( hay khí) lạnh nặng hơn chìm xuống dưới. +Bøc x¹ nhiÖt: TruyÒn nhiÖt b»ng c¸c tia nhiÖt kh«ng cã sù tham gia cña vËt, vËt sÉm bøc x¹ nhiÖt nhanh h¬n vµ hÊp thô nhiÖt nhiÒu h¬n vËt mµu s¸ng. * PhÇn néi n¨ng mµ vËt nhËn ®­îc hay mÊt ®I khi truyÒn nhiÖt gäi lµ nhiÖt lượng Đơn vị nhiệt lượng Jun(J) calo; 1calo= 4,25. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> CT:Q= cm(t2 – t1) Q: Nhiệt lượng thu vào( toả ra) đơn vị J(cal) t1: Nhiệt độ ban đầu(0C) t2: Nhiệt lượng cuối(0C) m: khối lượng của vật(kg) C: Nhiệt dung riêng của chất cấu tạo nên vật(J/kg độ) * Nhiệt dung riêng của một chất cho biết nhiệt lượng cần truyền cho 1kh chất đó để nó tăng thêm 10C:J/kg độ * Phương trình cân bằng nhiệt: Trong quá trình truyền nhiệt nhiệt lượng của vật này toả ra bằng nhiệt lượng của vật khác thu vào Qto¶ = Qthu * Năng lượng toả ra khi đốt nhiên liệu là: Q= q.m m: Khối lượng của nhiên liệu q: n¨ng suèt to¶ nhiÖt cña nhiªu liÖu(J/kg) * Định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng: Năng lượng không mất đi mà cũng không tự sinh ra nó chỉ chuyển hoá từ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c hay truyÒn tõ vËt nµy sang vËt kh¸c. Phương trình cân bằng về nhiệt là trường hợp đặc biệt của định luật này. II.1.3 C¸c kü n¨ng c¬ b¶n mµ häc sinh cÇn rÌn luyÖn. Ngoµi nh÷ng kü n¨ng gi¶I bµi tËp vËt lÝ nãi chung khi häc phÇn Sù truyÒn nhiÖt häc sinh cÇn rÌn luyÖn nh÷ng kü n¨ng chÝnh sau: + Hiểu được sự truyền nhiệt từ đó chỉ ra chính xác đó là hình thức truyền nhiệt nào ứng dụng vào giảI thích hiện tượng thực tế. + §èi víi c¸c vËt tham gia truyÒn nhiÖt cã thÓ chØ ra ngay vËt nµo to¶ nhiÖt vËt nµo thu nhiÖt. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> + Vận dụng giảI bài tập định tính, định lượng một cách chính xác logic. II.2. T×nh h×nh d¹y häc phÇn sù truyÒn nhiÖt. II.2.1 ViÖc lùa chän c¸c bµi tËp giao cho häc sinh -. Nguồn tài liệu được sử dụng để ra bài tập cho học sinh:. -. S¸ch gi¸o khoa vËt lÝ 8 THCS; s¸ch bµi tËp vËt lÝ 8; s¸ch gi¶I bµi tËp vËt lÝ; s¸ch C§SP.. -. Số lượng bài tập giao cho học sinh: 34 bài.. -. Nội dung các bài tập giao cho học sinh: Vì đặc điểm trường ở địa phương với đa số là học sinh TB,TBK do vậy nội dubg bài tập phần này mang tính đại trà để học sinh TB có thể làm được, nghĩa là ở phần sự truyÒn nhiÖt néi dung bµi tËp ®­îc chia lµm 2 m¶ng chÝnh: + mảng bài tập định tính thiên về giảI thích các hiện tượng trong tự nhiên cã nguyªn nh©n do c¸c h×nh thøc truyÒn nhiÖt mµ cã. + mảng bài tập định lượng: áp dụng công thức: Q= cm(t2 – t1), Qtoả = Qthu, Q=qm để tính các đại lượng liên quan.. II.2.2 ViÖc sö dông c¸c bµi tËp -. -. thùc tÕ trong qu¸ tr×nh gi¶I c¸c bµi tËp ë phÇn nµy nh»m gióp c¸c häc sinh cã kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc, liªn hÖ lý thuyÕt víi thùc tÕ, häc tËp với đời sống đồng thời giúp các em rèn luyện tư duy bồi dưỡng phương pháp nghiên cứu khoa học, mặt khác còn là củng cố kiến thức đã cho một cách sinh động và có hiệu quả và còn rèn luyện tính cẩn thận, kiên trì… ở häc sinh. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh gi¶I bµi tËp ë trªn líp. Quá trình giảI bài tập định lượng trong phần sự truyền nhiệt cơ bản đã theo đúng các bước.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> + tìm hiểu đề bài + x¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a c¸c d÷ kiÖn + XuÊt ph¸t víi c¸I ph¶I t×m rót ra kÕt luËn + KiÓm tra x¸c nhËn kÕt qu¶ -. -. Thêi gian dµnh cho viÖc gi¶I c¸c bµi tËp mµ ®a sè häc sinh kh«ng lµm được giáo viên dùng thời gian nhỏ cuối tiết bài tập 57 để hướng dẫn về nhµ mét sè bµi tËp* trong s¸ch bµi tËp vËt lÝ 8 VD: Bµi 161(27) bµi 168174(trang28-29). II.3 t×nh h×nh gi¶I bµi tËp cña häc sinh Bµi tËp ë phÇn sù truyÒn nhiÖt ®­îc chia lµm 2 m¶ng chÝnh -bài tập định tính. -bài tập định lượng. * bài tập định tính:học sinh bước đầu đã có ý thức gắn lý thuyết với hiện tượng thực tế để giảI thích song do chua hiểu sâuvà nhất là sử dụng ngôn ngữ vật lý để diễn đạt còn kém nên việc giảI thích các hiện tượng thực tế hÇu nh­ cßn rÊt h¹n chÕ. *bài tập định lượng:hầu như đã biết áp dụng công thức để tính song còn máy móc thụ động. II.4.c¸c sai lÇm phæ biÕn ë häc sinh -cßn nhÇm lÉn 3 h×nh thøc truyÒn nhiÖt,ch­a biÕt ph©n biÖt ¸p dông gi¶I thÝch thùc tÕmét c¸ch râ rµng. -chưa phân biệt được nhiệt dung riêng và nhiệt lượng -ch­a ph©n biÖt râ ®©u lµ vËt to¶ nhiÖt,®©u lµ vËt thu nhiÖt.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Chương III. hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giảI bài tËp phÇn sù truyÒn nhiÖt 8. 1.lùa chän hÖ thèng bµi tËp 1.1.hệ thống bài tập này đáp ứng yêu cầu sau: +néi dung bµi tËp -phï hîp víi éi dung kiÕn thøc c¬ b¶n vµ kÜ n¨ng gi¶I bµi tËp. -phù hợp với đối tượng học sinh đại trà. Cú ý thích đáng về số lượng,nội dung các bài tập giúp học sinh khắc phục nh÷ng sai lÇm phæ biÕn khi häc phÇn sù truyÒn nhiÖt. -các bài tập sắp xếp theo hệ thống,theo nhóm kiến thứcvới mức độ phức t¹p t¨ng dÇn. -số lượng bài tập:dựa vào phân phối chương trình kiến thức phần sự truyền nhiệt sao cho số lượng bao hết kiến thức và phù hợp với thời gian. 1.2.xuất phát từ những yêu cầu trên bài tập do chúng tôi đề xuất gồm: Bµi 1: Tại sao khi bị rót nươc sôi đột ngột thì các loại cốc thành dày dễ vơ nứt hơn cốc thành mỏng.muốn cốc chứa khongbị vỡ nứt khi rót nước sôI ta lµm thÕ nµo? Bµi 2: Vào những ngày mùa đông lạnh giá chim thường đứng xù lông ra tại sao? T¹i sao lµm nh­ vËy chim chÞu l¹nh tèt h¬n?. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Bµi 3: Một con cá nhỏ bơI dưới đáy ống nghiệm dài bằng thuỷ tinh đựng nước.dùng đèn cồn đun phần nước phía trên ống nghiệm tới khi phần nước phía trên sôI nhưng con cá vẫn bơI lội được ở phần nước phía dưới èng nghiÖm.gi¶I thÝch t¹i sao? Bµi 4: Một chiếc thìa bằng nhôm và một chiếc thìa bằng đồng cùng nhúng vào một cốc nước nóng. Nhiệt độ cuối cùng của chúng có bằng nhau không? Tai sao? Bµi 5: Vì sai về mùa lạnh khi đặt tay lên một vật bằngdồng ta thấytay buốt hơn khi dặt tay vào một phần bằng gỗ có phải nhiệt độ của đồng lúc ấy thấp hơn nhiệt độ môi trường xung quanh không? |Bµi 6: Thành phía ngoài của xi lanh các động cơ nổ(động cơ mô tô, máy nổ nhỏ) có gắn thêm các cánh bằng kim loại để làm gì? Bµi 7: T¹i s¨o mÆc nhiÒu ¸o máng l¹i Êm h¬n mét c¸I ¸o dÇy (dµy b»ng bÊy nhiªu ¸o máng) Bµi 8: Muốn giữ nước đá lâu tan người ta thường bỏ vào thùng làm loại nhựa xốp hay vïi trong m¹t c­a ?H·y gi¶i thÝch? Bµi 9: Hãy giải thích tại sao ở nông thôn người ta hay ủ ấm nước chè bằng trấu hay tro hay r¬m r¹. Bµi 10: T¹i sao kh¨n quµng voan cña phô n÷ tuy rÊt máng vµ th­a mµ phÇn nµo còng bÉn gi÷ ®­îc Êm?. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Bµi 11: Tại sao động vật sống ở xứ lạnh thường có bộ lông dày hơn động vật sống ë xø nãng. Bµi 12: Vào lúc thời tiết lạnh lẽo tại sao có nhiều động vật khi đã cuộn tròn mình l¹i. Bµi 13: Cốc nước chanh sẽ lạnh khi thả vào dó vài mẩu nước đá.Một học sinh đã giải thích hiện tượng đó như sau:“Nước đá truyền lạnh sang nước chanh khiến nhiệt độ của nước chanh hạ xuống ”. Giải thích như trên đúng hay sai? Bµi 14: Tại sao về mùa hè ban ngày thường có gió biển thổi vào lục địa còn ban đêm thì có gió từ lục địa thổi ra biển Bµi 15: T¹i sao khãi thuèc l¸ ë ®Çu ®iÕu thuèc thï bèc cao lªn cßn khãi thuèc ra ë phÇn cuèi ®iÕu th× l¹i lµ ë Æt bµn? Bai 16: Nhiệt truyền từ nặt trời tới tráI đất bằng cách nào? Bµi 17: Người ta nung nóng hai quả cầu có thể tích như nhau 1 bằng đồng , 1 băng kẽm lên cùng một nhiệt độ cuối. Nhúng quả cầu vào một cốc nước lạnh khiến nhiệt độ nước lạnh tăng lên nhiều hơn ?Nhiệt dung riêng của đồng là 3905/kg độ, Kẽm là 2105/kg độ. Bµi 18: T¹i sao c¸c bÓ ch­¸ x¨ng l¹i quÐt mét líp kim nhò mµu tr¾ng b¹c? Bµi 19:. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> T¹i sao vÒ mïa hÌ ta hay mÆc quÇn ¸o tr¾ng hoÆc mÇu nh¹t? Bµi 21: Hai quả cầu cùng kích thước và đồng chất được nung nóng lên đến cùng một nhiệt độ. Người ta thả một quả vào nước , và quả cầu kia vào dầu lửa. Lượng dầu bằng lượng nước. Nhiệt độ của chất lỏng nào sẽ tăng lên cao h¬n? Bµi 22: Tính nhiệt lượng mà cơ thể ta hấp thụ được khi uống 1 cốc 200g nước ở nhiệt độ của thân thể là 37oC Bµi 23: Một cốc nước chứa 250g nước 90oC. Tính nhiệt lượng toả ra từ nước khi nguội đến 400C. Bµi 24: Một thỏi sắt có khối lượng 2kg được nung nóng tới 800oC nếu nguội đi tới 300C thì nó toả ra một nhiệt lượng là bao nhiêu? Bµi 25: TÝnh nhiÖt dung cña mét kim lo¹i biÕt r»ng ph¶i cung cÊp cho nã 59 kJ mới làm cho 5 kg kim loại đó ở 200C nóng lên đến 500C loại đó là chất g×? Bµi 26: Người ta muốn có 100kg nước ở nhiệt độ 350C phải đổ bao nhiêu nước có nhiệt độ 15oC vào bao nhiêu nước đang sôi. Bµi 27: PhảI pha bao nhiêu nước ở 80oC vap 10kg nước ở 1200C để được nước pha có nhiêt độ 370C? Bµi 28: Một miếng chí nặng 50g và một miếng đồng nặng 100g cùng được đun nóng tới 1000C rồi thả vào một bình nước. Nhiệt độ cuối cùng của nước là. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> 600C. Hỏi nhiệt lượng nước thu vào? biết nhiệt dung riêng của chì là 1305/kg độ, nhiẹt dung riêng của đồng là 380J/kg độ. Bµi 29: Tính nhiệt lượng mà cơ thể ta hấp thụ được khi uống 1 cốc nước 200g ở nhiệt độ 600C nhiệt độ của thân thể người là 370C Bµi 30: Năng xuất toả nhiệt của củi khô khoảng 13.106 J/kg. Con số đó coys nghÜa nh­ thÕ nµo ? TÝnh nhÈm xem 1 t¹ cñi kh« ch¸y hÕt th× t¹o ra mét nhiệt lượng là bao nhiêu? Bµi 31: Khi dùng bếp kiềng để đun sôI 5l nước từ 200C người ta đã đốt hết 1,2kg cñi kh«.TÝnh hiÖu xuÊt cña bÕp? Bµi 32: PhảI đốt hết bao nhiêu củi khô để được một nhiệt lượng là 150000KJ? Bµi 33: Dùng 8,4kg củi khô để đun 50l nước ở 200C bằng một là có hiệu suất 15%thì nước sôi được không? Bµi 34: Để xử lý hạt giống một đội sản xuất đã dùng loại chảo gang có khối lượng 20kgđể đun sôI 120 l nước ở 250C .Hiệu xuất của bếp là 15%.Hãy tính xem muốn đun sôI 30 chảo nước như thế thì phải dự trù một lượng than bïn tèi thiÓu b»ng bao nhiªu ?BiÕt n¨ng xu¸t to¶ nhiÖt cña than bïn lµ 1,4. 107J/kg. Gang=460J/kg độ. III.2. Dù kiÕn vÒ viÖc sö dông hÖ thèng bµi tËp phï hîp víi thêi gian trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn sù truyÒn nhiÖt , ph©n tÝch tiªn nghiªm tiÕn tr×nh hướng dẫn hoc sinh giảI một số bài tập . III.2.1. Các bài tập trong hệ thống đã đề cập được phân bố thep các chi tiết học để giao cho hoc sinh giải ngay ở lớp, ra về nhà và giảI sau đó tại lớp sao cho:. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> - Học sinh có đủ thời gian để hoành thành các bài tập ở lớp và ở nhà . - Nội dung các bài tập chỉ liên quan đến những kiến thức mà học sinh đã đươc hoc. Gi¶I bµi tËp Gi¶I bµi tËp t¹i líp vÒ nhµ Sè tiÕt theo häc tr×nh X©y dùng kiÕn ¤n tËp §Çu Tron thøc bµi míi cñng cè giê g giê T27 DÉn nhiÖt B1,2,4 T28 §èi l­u Bµi 3 B14,15 6,7,10 8,10 TiÕt 29 Bøc x¹ nhiÖt Bµi 16 B17,18 13 T30 Nhiệt lượng dung riêng B20,21 19 T31 Công thức tính nhiệt lượng B23 22 T32 Bµi tËp 24,25 ,26 T35 Phương trình cân bằng nhiệt B28 27 T36 N¨ng suÊt to¶ nhiÖt cña nhiªn liÖu B30 29 T38 §Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ B32 31 năng lượng T37 Bµi tËp 33,34 T39 Tổng kết chương III.2.2.Tiến trình hướng dẫn hoc sinh giải 2 bài tập Bµi 3: Một con cá nhỏ bơi dưới đáy ống nghiệm dài, bằng thuỷ tinh đựng nước.Dùng đèn cồn đun nước phía trên của ống nghiệm, tới khi phần nước phía trên sôi nhưng con cá vãn bơi lội ở phía dưới ống nghiệm. GiảI thích t¹i sao? -ống nghiệm dài bằng thuỷ tinh đượng nước -Dun nước ở phía trên ống nghiệm cho tới sôi Hái -Tại sao con cá vẫn bơI lội được khi nươc ở phía trên miệng đã sôi? 2.Hướng dẫn hoc sinh -Cá vẫn bơi lội ở phía dưới chứng tỏ gì?(nước không nóng). Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> -Tại sao đã đun nước ở phía trên mà nước ở pía dưới vẫn không nóng?(Vì thuy tinh và nước dẫn nhiêt kém) -Sự truyền nhiệt ở nước chủ yếu bằng hình thức nào? Từ đó giảI thích tại sao lại đun nước phía trên? GV:lưu ý quá trình làm thí nghiệm không được diễn ra quá lâu vì nước tuy dÉn nhiÖt kÐm nh­ng vÉn cã dÉn nhiÖt nÕu lµm thÝ nghiÖm l©u qu¸ th× phần nước phía dưới ống nghiệm vẫn bị đốt nóng lên(do dẫn nhiệt). 3.KÕt qu¶. -Thuỷ tinh dẫn nhiệt kém nên khi đun phía trên ống nghiệm thì phần dưới cña èng nghiÖm ch­a nãng lªn ngay -Nước dẫn nhiệt kém do đó khi đun ở phân trên cho tới sôI nhưng nhiệt lượng vẫn chưa truyền xuống phía dưới ống nghiệm được ngay cho nên nước nóng lên rất chậm -Sự truyền nhiệt ở nước chủ yếu đối lưu.Khi đun nước ở phía trên không xảy ra hiện tượng đối lưu với các lớp nước ở phía dưới ống nghiệm được vì thế nước ở phía trên sôi nhưng ở dưới vẫn chưa nóng. Do những điều như vậy nên khi đun ở phần trên sôi song ở phía dưới nước vÉn cßn ch­a nãng nªn c¸ vÉn sèng vµ b¬i léi ®­îc. Bài 28.(bài tập định lượng) Một miếng chì nặng 50g và một miếng đồng nặng 100g cùng đun nóng đến 1000C rồi thả vào một bình nước. Nhiệt độ cuối cùng của nước là 600C.hỏi nhiệt lượng nước thu vào ? Biết nhiệt dung riêng của chì là 130J/kg độ, của đồng là 380J/kg độ. 1. Tãm t¾t: m=50g=0,05kg m=100g=0,1 kg C=1305J/kg độ t =1000C. C=3805J/kg độ t =1000C. 2.C¸c mèi liªn hÖ cÇn x¸c lËp C«ng thøc: -tính nhiệt lượng Q=Cm(t -phương trình cân bằng nhiệt. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> 4.KÕt qu¶ tÝnh: Q *Định hướng tư duy của hoc sinh -Theo điều kiện đầu bài trong 3 vật đồng, chì,nước vật nào toả nhiệt, vật nµo thu nhiÖt? -Lượng nhiẹt mà một vật toả ra hay thu vào được tính theo công thức nào ? -Phương trình cân bằng nhiệt được tính như thế nào? III.2.3.phân tích thiên nghiệm về hệ thống bài tập và hướng dẫn học sinh gi¶I bµi tËp “Sù truyÒn nhiÖt- vËt lý8” -qua hệ thống bài tập đã đươc soạn ravà những hướng dẫn ở hai bài mẫu tôI nhận thấy rằng :Hệ thống bài tập này đã phần nào góp phần khắc phục những sai lầm phổ biến của các em từ đó giúp cac em: +Phân biệt được rõ 3 hình thức truyền nhiệt từ đó áp dụng để giải thích các hiện tượng trong thực tế. +Nắm vững khái niệm nhiệt lượng từ đó áp dụng công thức để giải bài tập một cách hệ thống và đúng bản chất. +HiÓu ®­¬c kh¸i niÖm nhiÖt dung riªng biÕt gi¶i thÝch ý nghÜa vÒ nhiÖt dung riªng cña mét chÊt. +Phân biệt được vật nào toả nhiệt vật nào thu nhiệt để từ đó vận dụng giảI bµi tËp mét c¸ch linh ho¹t. +Nắm được các bước chung cho việc giải bài tập Cơ-Nhiệt. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> C. KÕt luËn Trên đây tôi đã trình bày đề tài về “ Lựa chọn bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập của học sinh nhằm giúp cho học sinh nắm vững kiến thøc phÇn “Sù truyÒn nhiÖt” ë líp 8 THCS T«i thÊy r»ng bµi tËp vËt lÝ cã vai trß v« cïng quan träng trong viÖc h×nh thµnh kiÕn thøc míi, cñng cè kiÕn thøc cò, rÌn kÜ n¨ng vËn dông trong thùc tÕ. Việc giảI bài tập vật lí trên lớp, đối với giáo viên tránh tình trạng như chữa một bài tập theo mẫu rồi học sinh áp dụng mẫu ấy để giải bài tập. Nh­ vËy kh«ng ph¸t huy ®­îc t¸c dông cña bµi tËp vËt lÝ. Trong d¹y häc vËt lÝ gi¸o viªn ph¶i dù tÝnh kÕ ho¹ch cho toµn bé c«ng viÖc vÒ bµi to¸n víi tõng tiÕt cô thÓ. Nh­ vËy míi ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng cña bµit Ëp trong viÖc thùc hiÖn yªu cÇu cña gi¶i bµi tËp cña d¹y häc vËt lÝ. Trong viÖc gi¶i ba× tËp vËt lÝ ph¶i d¹y cho häc sinh biÕt vËn dông kiÕn thức để giải quyết vấn đề đặt ra,phải nêu cho học sinh giải những loại bài tËp c¬ b¶n thuéc nh÷ng phÇn kh¸c nhau cña vËt lÝ phæ th«ng. Đặc biệt coi trọng việc rèn luyện tư duy và đảm bảo tính tự lập của học sinh, ph¸t triÓn t­ duy häc sinh trong qu¸ tr×nh gi¶i bµi tËp còng nh­ mäi hoạt động trí tuệ, đòi hỏi phải áp dụng các hình thức và phương thức nhận thøc khoa häc. Trong bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt do vèn kinh nghiÖm cña chúng tôi còn hạn chế, phương pháp giảng dạy chưa được nhuần nhuyễn mong được các thầy cô giáo sửa chữa và giúp đỡ.. Giao YÕn, ngµy 16 th¸ng 03 n¨m 2010. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>