Giáo án Ngữ văn 10 Tiết 22, 23 - Đọc văn Tấm Cám

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt 22, 23 - §äc v¨n. TÊm c¸m Ngµy so¹n: Líp d¹y:. TiÕt:. Ngµy:. SÜ sè HS:. A. Mức độ cần đạt: - Hiểu được ý nghĩa của những mâu thuẫn, xung đột trong truyện và sự biến hoá cña TÊm. - Nắm được đặc trưng cơ bản của truyện cổ tích thần kỳ qua một tác phẩm cụ thể. B. Träng t©m kiÕn thøc, kÜ n¨ng: 1. KiÕn thøc : - Những mâu thuẫn, xung đột giữa dì ghẻ và con chồng trong gia đình phụ quyền thời cổ. giữa thiện và ác trong xã hội. Sức sống mãnh liệt của con người và niềm tin của nh©n d©n. - Kết cấu của truyện cổ tích: người nghèo khổ, bất hạnh trải qua nhiều hoạn nạn cuối cùng cũng được hưởng hạnh phúc. Sử dụng hợp lí, sáng tạo các yếu tố thần kì. 2. Kü n¨ng: - Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù. - Phân tích một truyện cổ tích thần kỳ theo đặc trưng thể loại. C. Phương tiện dạy học: - GV: SGK, SGV, Gi¸o ¸n, Tµi liÖu tham kh¶o, - HS: SGK, T­ liÖu tham kh¶o… D. TiÕn tr×nh bµi häc: 1. ổn định tổ chức: 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: Một nhà thơ nào đó đã từng lắng sâu cảm xúc của mình: ë mçi bµi em häc h«m nay Cã buæi tr­a ®Çy n¾ng C¸nh cß ngang qua qu·ng v¾ng C« TÊm tªm trÇu trong ngµy héi lµng ta. Vµ: C« TÊm hãa ra bµ Hoµng Ch©n vÉn lÊm bïn ®Çu lµng ngâ xãm Cô Tấm đã đi vào đời sống văn hóa, cùng với suy nghĩ và cảm thông chia sẻ của người Việt với cha ông mình, với cuộc đời ngày xửa ngày xưa. Để góp phần tháy được điều đó, chúng ta cùng tìm hiểu truyện Tấm Cám.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Hoạt động của GV và HS. Yêu cầu cần đạt. I. T×m hiÓu chung. (HS đọc phần tiểu dẫn SGK). (?) PhÇn tiÓu dÉn tr×nh bµy nh÷ng néi dung g×? - HS: - GV: TruyÖn TÊm C¸m ®­îc phæ biÕn ë nhiÒu d©n téc trªn thÕ giíi. Theo thèng kª trªn thÕ giíi cã 564 kiÓu truyÖn TÊm C¸m. vÝ dô: + C« Lä Lem (Ph¸p) + Con c¸ vµng ( Th¸i Lan) + §«i giµy vµng ( Ch¨m). ë ViÖt Nam cã 30 kiÓu truyÖn TÊm C¸m. - GV và HS đọc TP. - GV: yêu cầu HS xác định bố cục cña v¨n b¶n: - HS: - Đoạn 1: Cuộc đời và số phận bÊt h¹nh cña TÊm. - §o¹n 2: Nhê phÐp mµu h¹nh phúc đã đến với Tấm. - Đoạn 3: Cuộc đấu tranh của Tấm để giành lại hạnh phúc. (?) Theo dâi toµn truyÖn, ta thÊy nổi bật lên sự đối lập và mâu thuÉn g×, gi÷a nh÷ng nh©n vËt nào? Mâu thuẫn đó phát triển ra sao theo m¹ch cèt truyÖn? M©u thuÉn nµo lµ chñ yÕu? V× sao? - HS kh¸i qu¸t, ph¸t biÓu, cã thÓ thảo luận để đi đến thống nhất nhận định. - TruyÖn cæ tÝch cã 3 lo¹i: cæ tÝch vÒ loµi vËt, cæ tÝch thÇn k×, cæ tÝch sinh ho¹t. - TÊm C¸m thuéc lo¹i cæ tÝch thÇn k×. §Æc tr­ng quan träng nhÊt cña cæ tÝch thÇn kú lµ sù tham gia cña c¸c yÕu tè thÇn k× vµo tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña c©u chuyÖn. ­íc m¬ ch¸y báng vÒ h¹nh phóc, lÏ c«ng b»ng, phÈm chÊt vµ n¨ng lùc tuyÖt vêi cña con người...là nội dung chủ yếu của cổ tích thần kì.... II. §äc – hiÓu v¨n b¶n: 1. Mâu thuẫn – xung đột chủ yếu: - Căn cứ vào quan hệ gia đình thì truyện có các mâu thuÉn: TÊm >< C¸m (hai chÞ em cïng cha kh¸c mÑ, cïng thÕ hÖ) TÊm >< D× ghÎ (d× ghÎ vµ con chång) => M©u thuÉn gi÷a TÊm – C¸m lµ chñ yÕu, xuyªn suèt toµn truyÖn, liªn tôc vµ ngµy cµng c¨ng th¼ng, quyết liệt. Mâu thuẫn dì ghẻ – con chồng đóng vai trß bæ sung, phô trî.. - ThÓ hiÖn m©u thuÉn x· héi, kh¸i qu¸t thµnh m©u thuÉn thiÖn - ¸c. (?) Mâu thuẫn – xung đột giữa 2. Diễn tiến của mâu thuẫn- xung đột giữa Tấm TÊm vµ mÑ con C¸m cã thÓ chia vµ mÑ con C¸m: lµm mÊy chÆng? Tãm t¾t nh÷ng sù kiÖn chÝnh cña tõng chÆng? - Chặng 1: Trước khi Tấm trở thành Hoàng HËu: -HS: - GV hướng dẫn HS tìm hiểu mâu TÊm MÑ con C¸m YÕu tè thÇn thuÉn trong chÆng nµy k× Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> §i b¾t tÐp - Chăm chỉ được - Lười biếng, chẳng Bụt hiện lên giá tÐp ®Çy ®­îc g× bµy c¸ch - Khãc - Lừa chị, đổ tép giúp Tấm. sang giá cña m×nh về lĩnh thưởng §i ch¨n tr©u - Chăn đồng xa - GiÕt bèng ¨n thÞt - Khãc khi bèng - Bôt hiÖn bÞ giÕt. lªn bµy c¸ch gióp TÊm. - Chôn xương bèng ë bèn ch©n - Con gµ biÕt giường nãi. §i xem héi - NhÆt thãc g¹o, - Bµy kÕ hµnh h¹ - Bôt hiÖn khãc TÊm lªn gióp TÊm. -§i xem héi, r¬i - Thö giµy -> bÏ giµy, thö giµy -> bµng, xÊu hæ. - Xương cá thµnh Hoµng HËu bèng. (?) Nh­ vËy qua chÆng ®Çu nµy em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c nh©n vËt TÊm, mÑ con C¸m, Bôt? - HS: C¨n cø vµo kÕt qu¶ cña ho¹t động trên, nhận xét. => NhËn xÐt: - TÊm lµ c« g¸i bÊt h¹nh, bÞ h¾t hñi, yÕu ®uèi, thô động, chỉ biết khóc mỗi khi bị chà đạp – phản ứng yÕu ít; còng khao kh¸t ®­îc vui ch¬i, h¹nh phóc. - MÑ con C¸m: §éc ¸c, nhÉn t©m hµnh h¹ TÊm, cướp công lao và quyền lợi vật chất với tinh thần; ghen ghét, nhỏ nhặt nhưng miệng lưỡi ngọt nhạt- giả dèi. - Bụt: đóng vai trò là yếu tố thần kì, hiện ra kịp thời trî gióp, t×m c¸ch gi¶i quyÕt khã kh¨n, bÕ t¾c cña nh©n vËt bÊt h¹nh. Bôt xuÊt hiÖn mçi khi TÊm buån, an ủi, giúp đỡ: Tấm mất yếm đào, Bụt cho cá bống. Tấm mất bống, Bụt cho hi vọng đổi đời. Tấm bị trà đạp, Bụt cho đàn chim sẻ đến giúp Tấm để tấm đi héi lµng gÆp nhµ vua vµ trë thµnh Hoµng hËu.. - GV hướng dẫn HS tìm hiểu - Chặng 2: Khi Tấm trở thành Hoàng Hậu: nh÷ng lÇn ho¸ th©n cña TÊm TÊm MÑ con C¸m - HS: - VÒ lo giç bè - Dì ghẻ bày mưu độc - TrÌo cau - Ng· chÕt ®uèi - Ho¸ thµnh chim vµng anh - hãt m¾ng C¸m - Chim vµng anh bÞ giÕt - L«ng chim ho¸ thµnh 2 Lop11.com. - §½n gèc cau giÕt TÊm. - §­a C¸m vµo cung thÕ chÞ - C¸m theo lêi mÑ giÕt chim ăn, vứt lông ra vườn.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> cây xoan đào - Xoan đào bị chặt đóng khung cöi. - Khung cöi nguyÒn rña tội cướp chồng của Cám - Khung cửi bị đốt - Từ đống tro mọc lên cây thÞ cã mét qu¶ vµng th¬m, ë víi bµ l·o. - Tấm bước ra từ quả thị, xinh đẹp hơn xưa, gặp vua , trë l¹i lµm Hoµng HËu. - Cám sai chặt xoan đào đóng khung cửi. - Cám đột khung cửi, đổ tro bªn lÒ ®­êng xa hoµng cung.. - C¸m sî h·i, muèn xinh đẹp như Tấm.. (?) Qu¸ tr×nh biÕn hãa cña TÊm - ý nghÜa nh÷ng lÇn biÕn ho¸ cña TÊm: Dï bÞ mÑ con C¸m t×m mäi c¸ch tËn diÖt, TÊm vÉn nãi lªn ý nghÜa g× ? tái sinh dưới các dạng khác nhau (chim vàng anh, - HS: xoan đào, khung cửi, quả thị). Càng về sau Tấm càng đấu tranh quyết liệt để giành lại sự sống. Qua những lần biến hoá ấy dân gian muốn khẳng định: c¸i thiÖn kh«ng bao giê chÞu khuÊt phôc, chÝnh nghÜa kh«ng bao giê ®Çu hµng, c¸i thiÖn sÏ chiÕn đấu đến cùng để bảo vệ lẽ phải và công lí. Đó là nguyªn nh©n quan träng lµm nªn chiÕn th¾ng. (?) Em có nhận xét gì về những - Những vật hóa thân: đều là những yếu tố kì ảo. vËt hãa th©n cña TÊm? Song nã kh¸c h¼n yÕu tè k× ¶o nh­ «ng Bôt ë phÇn đầu của truyện. ở phần đàu Bụt hiện lên giúp Tấm - HS: mçi lÇn TÊm khãc. ë ®©y TÊm kh«ng hÒ khãc, kh«ng thÊy cã sù xuÊt hiÖn cña Bôt. TÊm ph¶i tù m×nh giµnh vµ gi÷ h¹nh phóc. Cho nªn chim Vµng Anh, xoan đào, khung cửi, quả thị chỉ là nơi Tấm gửi linh hồn để trở về đấu tranh quyết liệt với cái ác giµnh l¹i h¹nh phóc. (?) Em cã suy nghÜ g× vÒ hµnh - ý nghĩa việc trả thù của Tấm: Hành động trả thù động trả thù của Tấm ở cuối của Tấm là hành động cái thiện trừng trị cái ác, Nó truyÖn? phï hîp víi quan niÖm ë hiÒn gÆp lµnh, ¸c gi¶ ¸c b¸o cña nh©n d©n. §©y còng lµ quy lô©t tÊt yÕu cña sù sèng. III. Tæng kÕt: - GV yªu cÇu HS tæng kÕt nh÷ng 1. NghÖ thuËt: nÐt lín vÒ nghÖ thuËt? - Xây dựng những mâu thuẫn, xung đột ngày càng - HS: t¨ng tiÕn. - Xây dựng nhân vật theo hai tuyến đối lập cùng tồn tại song song phát triển. ở đó bản chất của từng tuyÕn nh©n vËt ®­îc nhÊn m¹nh, t« ®Ëm. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Vai trß cña yÕu tè thÇn k× kh¸c nhau ë tõng ®o¹n. - Kết cấu quen thuộc của truyện cổ tích: người nghÌo khæ, bÊt h¹nh, tr¶i qua nhiÒu ho¹n n¹n cuèi cùn cũng được hưởng hạnh phúc. (?) H·y cho biÕt ý nghÜa cña v¨n 2. ý nghÜa v¨n b¶n: TruyÖn TÊm C¸m ca ngîi søc sèng bÊt diÖt, sù trçi b¶n? dậy mạnh mẽ của con người và cái thiện trước sự vùi dạp của cái ác, đồng thời thể hiện niềm tin của nh©n d©n vµo c«ng lý vµ chÝnh nghÜa. 4. Hướng dẫn tự học: - Đọc (kể) bằng giọng phù hợp với đặc điểm của nhân vật: Tấm hiền thục, Cám chanh chua, Bụt nhân từ, dì ghẻ độc ác. - Tr×nh bµy nh÷ng suy nghÜ cña anh (chÞ) vÒ c¶nh kÕt thôc truyÖn? - Tại sao nói Tấm cám rất tiêu biểu cho đặc điểm nghệ thuật của truyện cổ tích nhất là cæ tÝch thÇn kú? rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ............................................................................ Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>