Giáo án Ngữ văn 10 tiết 25 đến 51

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n. Ngµy gi¶ng. TiÕt TKB. Líp. HS v¾ng. TiÕt 25: §äc v¨n. tam đại con gà nh­ng nã ph¶i b»ng hai mµy (Truyện cười) 1. mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: a. VÒ kiÕn thøc: - Hiểu được đối tượng, nguyên nhân, ý nghĩa của tiếng cười trong hai tác phẩm - Nắm được nghệ thuật gây cười b. VÒ kÜ n¨ng: - Rèn kĩ năng đọc hiểu truyện cười c. Về thái độ: - Gi¸o dôc h.s ý thøc phª ph¸n nh÷ng thãi h­ tËt xÊu trong x· héi 2. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS - GV: SGK, SGV, tµi liÖu tham kh¶o - HS: SGK, vë ghi, vë so¹n. 3. tiÕn tr×nh lªn líp: a. Kiểm tra bài cũ(5p): Trình bày cuộc đấu tranh quyết liệt của Tấm để giành và giữ h¹nh phóc trong TCT TÊm C¸m? b. Bµi míi(37p): *Giới thiệu bài mới: Một trong những vẻ đẹp của tâm hồn người Việt là sự lạc quan, yêu đời. Vậy nên, dù phải trải qua bóng đêm của cuộc đời cũ với nhiều nước mắt, khổ đau nhưng trong VHVN tiếng cười ko mấy khi dứt hẳn và xuất hiện với nhiều cung bậc. Xét riêng trong VH dân gian, ta thấy có một thể loại gắn bó sâu sắc với đời sóng nhân dân là truyện cười. Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu hai truyện: Tam đại con gà và Nhưng nó phải bằng hai mày.. Hoạt động của gv và hs. Nội dung cần đạt. *Hoạt động 1 :HS tìm hiểu I. tìm hiểu chung chung 1. Giới thiệu chung về truyện cười: - khái niệm truyện cười? a. Kh¸i niÖm. Lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian ng¾n, cã kÕt cÊu chÆt chÏ, kÕt thóc bÊt ngê, kÓ vÒ nh÷ng viÖc xÊu, tr¸i tù b. Ph©n lo¹i: nhiên trong cuộc sống, có tác dụng - Truyện khôi hài: nhằm mục đích giải trí, mua vui, ít gây cười, nhằm mục đích giải trí, nhiÒu cã tÝnh gi¸o dôc.(VD: Ai nu«i t«i,...) phª ph¸n.. - Truyện cười có mấy loại? VD?. - TruyÖn trµo phóng: + Nh»m phª ph¸n nh÷ng kÎ thuéc tÇng líp trªn trong xã hội nông thôn Việt Nam xưa (VD: Giàn lí đổ,. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Quan huyÖn thanh liªm,...) + Nh»m phª ph¸n thãi h­ tËt xÊu trong néi bé nh©n dân (VD: Thà chết còn hơn, Lợn cưới áo mới, Đẽo ? NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt truyÖn cµy gi÷a ®­êng,...) cười? c. NghÖ thuËt: + RÊt ng¾n gän + KÕt cÊu chÆt chÏ + RÊt Ýt nh©n vËt + Ng«n ng÷ gi¶n dÞ nh­ng rÊt tinh, rÊt s¾c. 4 Giá trị truyện cười. -BiÓu hiÖn cña trÝ th«ng minh, s¾c s¶o, tÝnh l¹c quan và tinh thần đấu tranh của nhân dân lao động -Hướng người nghe vào những điều tốt đẹp -Phương tiện giải trí hữu hiệu, có giá trị của nhân dân lao động -Góp phần biểu hiện những vẻ đẹp trong tâm hồn họ văn bản thuộc loại truyện cười nµo? 2. Truyện Tam đại con gà và Nhưng nó phải bằng hai mµy Thuộc loại truyện cười trào phúng *Hoạt động 2: GV hướng dẫn HS đọc hiểu 2 văn bản. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n: Yêu cầu hs đọc- kể tác phẩm, chú ý hs phải giữ thái độ khách quan khi đọc. - Em hãy xác định bố cục của truyÖn?. * Văn bản 1: Tam đại con gà. 1. §äc. 2. Bè côc: 3 phÇn + Më truyÖn: C©u ®Çu. + Thân truyện: Tiếp đến Tam đại con gà nghĩa là lµm sao? + KÕt truyÖn: C©u cuèi. - C©u më truyÖn cã ý nghÜa g×? 3. T×m hiÓu v¨n b¶n: - Tiếng cười đã bật ra từ câu đầu a. C©u më truyÖn: M©u thuÉn tr¸i tù nhiªn ë nh©n nµy ch­a? V× sao? Cần phải hiểu rằng bản thân cái dốt vật thầy đồ của học trò không có gì đáng cười. + Giới thiệu nv chính: thầy đồ , dốt, lên mặt văn hay Cái dốt của người thất học nhân dân chữ tốt cảm thông. ở đây cười kẻ dốt hay + Nêu mâu thuẫn: dốt  khoe giỏi. (xấu hay làm khoe, hay nãi ch÷, c¶ gan h¬n d¸m tèt, dèt hay nãi ch÷) nhận đi dạy trẻ. Cái xấu của anh ta  Gợi mở tình huống truyện (Tiếng cười chưa bật không dừng ở lời nói mà đã thành ra, chưa có biểu hiện gì đáng cười, chưa biết anh ta hành động. dèt ntn) b. DiÔn biÕn truyÖn - T×nh huèng thø nhÊt: D¹y häc - gÆp ch÷ “Kª” (gµ): - T×nh huèng thø nhÊt mµ anh + thÇy kh«ng biÕt -----> dèt kiÕn thøc s¸ch vë thầy đồ phải giải quyết là gì? ý + bị hỏi – bí quá nói liều --> dốt kiến thức thực tế nghĩa của nó? (cho thấy khả +bảo học trò đọc khẽ ---> thận trọng giấu dốt, giữ Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> năng, trình độ của thầy đồ ntn?) sĩ diện hão Thầy đồ đã xử lí tình huống này +xin âm dương - đắc chí cho đọc to ---> dốt còn mê ra sao? Cách xử lí đó có ý nghĩa tín (Lối tự đắc của kẻ dốt nát mà hợm hĩnh) g×?  tiếng cười đã bật ra nhưng chưa giòn giã. - Tình huống thứ 2 xảy đến với - Tình huống thứ 2: Bố học trò chất vấn thầy đồ. thầy đồ là gì? Trước tình huống +Tù biÕt m×nh sai khó xử đó, thầy đồ có suy nghĩ + nhanh trÝ nãi gì g× vµ xö lÝ ra sao?  giÊu dèt , vÉn cè tá ra uyªn b¸c b»ng sù l¸u c¸, lý sự cùn, nguỵ biện ---> Đẩy mâu thuẫn đến đỉnh ®iÓm: Hoµn thiÖn bøc ch©n dung th¶m h¹i cña thÇy đồ.  Tiếng cười bật lên giòn giã - Theo em, c©u chuyÖn nµy cã ý c. ý nghÜa phª ph¸n cña truyÖn: nghÜa phª ph¸n ®iÒu g×? - Phª ph¸n thãi giÊu dèt- mét tËt xÊu cã thËt trong néi bé nh©n d©n. - Ngầm ý khuyên răn mọi người, nhất là những người ®i häc, chí nªn giÊu dèt mµ h·y m¹nh d¹n häc hái ko ngõng. - Nét đặc sắc về nghệ thuật của c©u chuyÖn nµy? d. NghÖ thuËt: - T¹o m©u thuÉn. - §Èy m©u thuÉn ph¸t triÓn trong nh÷ng t×nh huèng kÞch tÝnh, gi¶i quyÕt bÊt ngê, hîp lÝ. - Sử dụng nhiều câu nói gây cười. *§äc hiÓu v¨n b¶n 2 Hs đọc- kể tác phẩm. *V¨n b¶n 2: Nh­ng nã ph¶i b»ng hai mµy. - Quan hÖ gi÷a nh©n vËt thÇy lÝ 1. §äc. vµ C¶i lµ mèi quan hÖ ntn? 2. T×m hiÓu v¨n b¶n: a. Tính kịch trong lời đối đáp của thầy lí và Cải: - Tình huống truyện: Lí trưởng xử kiện - C¸ch xö kiÖn cña thÇy lÝ ntn? - Quan hÖ gi÷a nh©n vËt thÇy LÝ vµ C¶i: quan hÖ x· Lời kết án đã gây phản ứng ntn héi, ph¸p luËt. tíi c¸c nh©n vËt Ng« vµ C¶i? - M©u thuÉn truyÖn: Tiếng đồn >< B¶n chÊt thÇy LÝ ( Xử kiện giỏi nổi tiếng) ( Nhận tiền đút lót xử kiện) --> Mâu thuẫn làm bật lên tiếng cười. =>ý nghÜa: LÏ ph¶i trong x· héi x­a, theo nh÷ng - Theo em, tác giả dân gian đã người cầm cân nảy mực như thầy lí, ko phải xuất sử dụng nghệ thuật gây cười nào phát từ pháp luật, công lí mà từ tiền, từ việc hối lộ. §ång tiÒn lµ c¸n c©n c«ng lÝ, “nÐn b¹c ®©m to¹c tê trong truyÖn trªn? giÊy”.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> b. Nghệ thuật gây cười: -Xây dựng mâu thuẫn: lời đồn đại- sự thật về tài xử kiÖn cña thÇy lÝ. - NghÖ thuËt ch¬i ch÷ :“Tao biÕt mµy ph¶i(1) nh­ng - Em cã suy nghÜ g× vÒ nh©n vËt nã l¹i ph¶i(2)... b»ng hai mµy”. C¶i? + Phải(1): lẽ phải, cái đúng, đối lập với cái sai, điều tr¸i. + Ph¶i(2): ®iÒu b¾t buéc cÇn ph¶i cã.. *Hoạt động 3:HS đọc ghi nhớ. c. B×nh luËn vÒ nh©n vËt C¶i: - Võa lµ n¹n nh©n võa lµ thñ ph¹m tiÕp tay cho tÖ n¹n quan liªu tham nhòng. - Hành vi đút lót tiêu cực làm anh ta trở nên thảm hại, vừa đáng thương vừa đáng trách. III. Ghi nhí - SGK - 80. c. Cñng cè(2p) - Củng cố bài theo nội dung đã học d. Hướng dẫn(1p) - Về học, tập kể lại 2 truyện đã học, sưu tầm thêm các truyện cười có cùng tiểu loại kh¸c. - Chuẩn bị bài mới: Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa. Ngµy so¹n. Ngµy gi¶ng. TiÕt TKB. Líp. HS v¾ng. TiÕt 26: §äc v¨n. ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa 1. mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh: a. Về kiến thức: Hiểu và cảm nhận được tiếng nói của người bình dân trong xã hội phong kiến xưa qua những tiếng hát than thân , yêu thương tình nghĩa. b. Về kĩ năng: Biết tiếp cận và phân tích ca dao qua đặc trưng thể loại. c. Về thái độ: Đồng cảm, trân trọng vẻ đẹp tâm hồn người dân lao động và sáng tác của hä. 2. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS - GV: Bµi so¹n, S¸ch gi¸o khoa, SGV, Tµi liÖu tham kh¶o. - HS: sgk, vë ghi, vë so¹n 3. tiÕn tr×nh lªn líp Hoạt động của gv và hs. Nội dung cần đạt Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>  Hoạt động 1(7p): - KiÓm tra bµi cò: H·y nªu suy nghÜ cña em vÒ qu¸ tr×nh biÕn ho¸ cña TÊm trong truyÖn cæ tÝch “TÊm C¸m”? - Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi, c«ng bè môc tiªu bµi häc  Hoạt động 2(35p): D¹y- häc néi dung bµi míi Nh¾c l¹i kh¸i niÖm vÒ ca dao?. - GV l­u ý HS viÖc tån t¹i song song 2 kh¸i niÖm: Ca dao - D©n ca vµ sù kh¸c nhau cña chóng.. + Ca dao lµ lêi cña d©n ca. + D©n ca lµ nh÷ng s¸ng t¸c kÕt hîp lời (ca dao) và nhạc. Nói đến dân ca phải nói đến môi trường và hình thức diễn xướng (dân ca quan họ Bắc Ninh, h¸t vÝ, h¾t dÆm NghÖ TÜnh,...) - GV cho HS xem VCD D©n ca ViÖt Nam gióp HS ph©n biÖt râ h¬n ca dao trong mèi quan hÖ víi d©n ca.. I. T×m hiÓu chung. 1. Giíi thiÖu chung vÒ ca dao: a. Kh¸i niÖm: Là lời thơ trữ tình dân gian, thường kết hợp với âm nhạc khi diễn xướng, được sáng tác nhằm diễn tả đời sống nội tâm con người.. - Các chủ đề chính: + Ca dao trữ tình (Ca dao yêu thương tình nghĩa; Ca dao than th©n) + Ca dao hài hước (giải trí; châm biếm, phê phán). b. §Æc s¾c nghÖ thuËt: - Dung lượng: ngắn gọn (từ 2 đến trên dưới 20 - Nêu các đặc sắc cơ bản về nghệ câu). thuËt cña ca dao? - ThÓ th¬: lôc b¸t vµ song thÊt lôc b¸t cïng c¸c biÕn thÓ cña chóng. - Ng«n ng÷:+ Gi¶n dÞ, gÇn gòi víi lêi nãi hµng ngµy, giµu h×nh ¶nh so s¸nh, Èn dô. + Có lối diễn đạt bằng một số công thức mang ®Ëm s¾c th¸i d©n gian (m«tÝp nghÖ thuËt). - C¸ch cÊu tø: VD: §­êng v« xø NghÖ quanh quanh/ + Phó: ph« bµy, diÔn t¶ mét c¸ch trùc tiÕp, ko th«ng Non xanh nước biếc như tranh họa đồ; qua so sánh về người, việc, tâm tư, tình cảm. Nhí ai ra ngÈn vµo ng¬..... VD: Nhớ ai bổi hổi bồi hồi/ Như đứng đống lửa như ngồi đống than; Thuyền ¬i cã nhí .. VD: Trên trời có đám mây xanh/ ở gi÷a m©y tr¾ng, chung quanh m©y vµng/ ­íc g× anh lÊy ®­îc nµng/ §Ó anh mua g¹ch B¸t Trµng vÒ x©y. + Tỉ: dùng các hình ảnh so sánh, ẩn dụ để bộc lộ tâm tình của người lao động. + Hứng: chỉ những bài ca dao trước nói đến “cảnh” (bao gåm c¶ sù vËt, sù viÖc) sau míi béc lé “t×nh”(t×nh c¶m, ý nghÜ, t©m sù). GV cho HS hát 1 số bài dân ca quen - Môi trường sinh thành, diễn xướng của ca dao: đối thuộc để thấy rõ môi trường sinh đáp, ứng tác trực tiếp (giao duyên, ru con, trò chơi, Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> thành và diễn xướng ca dao.. sinh hoạt, lao động...) II. §äc- hiÓu v¨n b¶n. GV hướng dẫn Hs đọc diễn cảm 1. Đọc. c¸c bµi ca dao 1, 4, 6 - CD than th©n: giäng xãt xa, th«ng c¶m. - CD yêu thương tình nghĩa: giọng tha thiÕt, s©u l¾ng.. 2. T×m hiÓu v¨n b¶n: ? NhËn xÐt vÒ c¸ch më ®Çu? a. Bµi 1: TiÕng h¸t than th©n ? H×nh ¶nh nµo trong bµi ca dao cã * C«ng thøc (m«tÝp) më ®Çu: Th©n em. gi¸ trÞ biÓu c¶m? * H×nh ¶nh: -Hình ảnh ấy có giá trị biểu đạt như - Thân em = như tấm lụa đào, phất phơ giữa chợ: thế nào? Nó giúp người phụ nữ bày + Sự tự ý thức về vẻ đẹp, về giá trị của mình:Hình tá ®­îc ®iÒu g×? ảnh tấm lụa đào: sang trọng, quý giá, đẹp đẽ biểu tượng cho:  Nhan sắc rực rỡ giữa độ xuân thì.  Tâm hồn đằm thắm, dịu dàng của người phụ nữ. + Nỗi niềm cay đắng về thân phận: như món hµng giữa chợ – chính sự quý giá, đẹp đẽ của em ? Lêi than th©n trong bµi ca dao cã lại càng làm em đau đớn, bẽ bàng. ph¶i cña 1 c¸ nh©n cô thÓ? Th©n phËn: bÞ phô thuéc, kh«ng được quyền tự quyết định hạnh phúc và cuộc đời m×nh, chÞu c¶nh g¶ b¸n, h«n nh©n kh«ng cã t×nh yªu.  lời than thân đã trở thành “lời chung’của người phô n÷ trong XHPK bÊt c«ng. c. Cñng cè(2p). - N¾m néi dung bµi häc trªn líp - HS t×m thªm nh÷ng bµi ca dao cã më ®Çu b»ng m« tÝp " Th©n em" - Th©n em nh­ h¹t m­a rµo Hạt rơi xuống giếng hạt vào vườn hoa Th©n em nh­ h¹t m­a sa Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày - Thân em như giếng giữa đàng Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân - Th©n em nh­ miÕng cau kh« Kẻ thanh tham mỏng người thô tham dày d. Hướng dẫn(1p): Về nhà - Sưu tầm các câu ca dao cùng nội dung chủ đề với những bài đã học. - Chuẩn bị bài mới: Ca dao yêu thương tình nghĩa (tiếp) Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ngµy so¹n. Ngµy gi¶ng. TiÕt TKB. Líp. HS v¾ng. TiÕt 31: §äc thªm:. luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n tù sù 1. môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: a. VÒ kiÕn thøc: - N¾m ®­îc c¸c lo¹i ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù - Nắm được cách viết một đoạn văn, nhất là đoạn ở phần thân bài, để góp phần hoàn thiÖn mét bµi v¨n tù sù b. VÒ kÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n trong bµi v¨n tù sù c. Về thái độ: Nâng cao ý thức tìm hiểu và học tập các loại đoạn văn trong VB tự sự 2. chuÈn bÞ cña GV vµ HS - GV: Bµi so¹n, S¸ch gi¸o khoa, SGV, - HS: sgk, vë ghi, vë so¹n 3. tiÕn tr×nh lªn líp: a. Kiểm tra bài cũ(5p): Trình bày đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết? b. Bµi míi (37p): Nội dung cần đạt Hoạt động của gv và hs *Hoạt động 1(10p):Yêu cầu hs đọc và nắm được phần I(sgk). Yªu cÇu hs nh¾c l¹i mét sè kiÕn thøc: - Nªu kh¸i niÖm ®o¹n v¨n? - CÊu tróc chung cña ®o¹n v¨n lµ g×? - Em đã được học về các loại ®o¹n v¨n nµo? Sù ph©n lo¹i c¸c đoạn văn đó dựa trên cơ sở nào? - Néi dung vµ nhiÖm vô riªng vµ chung cña c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù lµ g×?. I. §o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù:. 1. Kh¸i niÖm ®o¹n v¨n: Lµ mét bé phËn cña v¨n b¶n, b¾t ®Çu tõ ch÷ viÕt hoa lïi ®Çu dßng vµ kÕt thóc b»ng dÊu chÊm qua hµng, thường biểu đạt một ý tương đối hoàn chỉnh. 2. CÊu tróc chung cña ®o¹n v¨n: Thường do nhiều câu tạo thành, gồm: - Câu nêu ý khái quát (câu chủ đề). - C¸c c©u triÓn khai. 3. C¸c lo¹i ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù: - Theo kÕt cÊu thÓ lo¹i v¨n b¶n: + C¸c ®o¹n v¨n thuéc phÇn më truyÖn. + C¸c ®o¹n v¨n thuéc phÇn th©n truyÖn. + C¸c ®o¹n v¨n thuéc phÇn kÕt truyÖn. 4. Néi dung vµ nhiÖm vô cña ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù: - Nội dung và nhiệm vụ riêng: tả cảnh, tả người, kể sự việc, biểu cảm, bình luận, đối thoại, độc thoại,... - Nội dung và nhiệm vụ chung: thể hiện chủ đề, ý nghÜa v¨n b¶n. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> *Hoạt động 2: GV HD HS nắm II. Cách viết đoạn văn trong bài văn tự sự 1. T×m hiÓu ng÷ liÖu: ®­îc c¸ch viÕt ®o¹n v¨n tù sù a. C¸c ®o¹n v¨n trong truyÖn ng¾n Rõng xµ nu: - Các đoạn văn thể hiện đúng, rõ, hay và sâu sắc dự kiÕn cña t¸c gi¶. - NÐt gièng: Hs đọc yêu cầu bài tập 1. - Các đoạn văn đã trích có thể + Nội dung: tả sự đau thương và sức sống mãnh liệt hiện đúng dự kiến của tác giả của rừng xà nu. ko? Néi dung vµ giäng ®iÖu cña + Giäng ®iÖu: ngîi ca. ®o¹n v¨n më ®Çu vµ kÕt thóc cã - NÐt kh¸c: nÐt g× gièng vµ kh¸c nhau? + §o¹n më: t¶ cô thÓ, chi tiÕt, t¹o ko khÝ, l«i cuèn người đọc.  Hình ảnh cây xà nu gợi hiện thực c/s đau thương nhưng bất khuất của c/người Tây Nguyên. + §o¹n kÕt: t¶ rõng xµ nu trong c¸i nh×n cña c¸c nh©n vËt chÝnh, xa, mê dÇn, hót tÇm m¾t, tr¶i réng tíi ch©n trêi.  H×nh ¶nh c©y xµ nu gîi sù bÊt diÖt, ngµy mét trưởng thành, lớn mạnh của con người Tây Nguyên. - Bµi häc: - Em học được điều gì ở cách + Trước khi viết nên dự kiến ý tưởng về các phần của viÕt ®o¹n v¨n cña Nguyªn truyÖn, nhÊt lµ phÇn ®Çu vµ phÇn cuèi. Ngäc? + PhÇn më vµ kÕt truyÖn nªn h« øng víi nhau, thÓ hiện rõ chủ đề của truyện. + Thèng nhÊt vÒ giäng ®iÖu ë phÇn ®Çu vµ phÇn kÕt. Hs đọc yêu cầu của bài 2. - Cã thÓ coi ®©y lµ ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n tù sù ko?V× sao? Theo anh(chị), đoạn văn đó thuéc phÇn nµo cña “truyÖn ngắn” mà bạn đó định viết? - Viết đoạn văn này, bạn hs đó đã thành công ở nội dung nào? Néi dung nµo b¹n cßn ph©n v©n và để trống? Anh (chị) hãy viết tiếp vào những chỗ trống đó?. b. §o¹n v¨n trong truyÖn vÒ hËu th©n cña chÞ DËu: - §ã lµ ®o¹n v¨n tù sù. V×: + Cã yÕu tè tù sù: cã nh©n vËt, sù viÖc, chi tiÕt. + Cã yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m phô trî.  Thuéc phÇn th©n truyÖn. - Thµnh c«ng cña ®o¹n v¨n: Kể sự việc: chị Dậu đã được giác ngộ cách mạng, được cử về làng Đông Xá vận động bà con vùng lên rất sinh động. - Néi dung cßn ph©n v©n: + T¶ c¶nh. + T¶ diÔn biÕn t©m tr¹ng (néi t©m) nh©n vËt. - Gîi ý mét vµi chi tiÕt: + T¶ c¶nh: ¸nh s¸ng rùc rì, chãi chang xua tan bãng tối thăm thẳm của màn đêm. + Tâm trạng chị Dậu: Chị Dậu ứa nước mắt. Chị như thấy lại trước mắt bao cảnh cay đắng ngày nào. Đó là cái ngày nắng chang chang, chị đội đàn chó con, tay dắt con chó cái cùng cái Tí lầm lũi theo sau để sang bán cho nhà Nghị Quế th«n §oµi. C¸i lÇn chÞ ph¶i câng anh DËu èm ngÊt ë ngoµi đình về. Ròi việc chị xô ngã tên cai lệ, cả lần vùng thoát khỏi Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> tay tên tri phủ Tư Ân và địa ngục nhà lão quan cụ.Nhưng những cảnh đau buồn đó đã tan đi trước niềm vui, niềm tin vào cuộc sống hiện tại. Những giọt nước mắt của chj ko phải dành cho khổ đau ngày cũ mà vì niềm vui trước sự đổi thay của dân tộc, khí thế cách mạng đã sục sôi.... - Qua kinh nghiÖm cña nhµ v¨n Nguyªn Ngäc vµ thu ho¹ch tõ hai bµi tËp trªn, anh (chÞ) h·y nªu c¸ch viÕt ®o¹n v¨n trong bµi v¨n tù sù?. 2. C¸ch viÕt ®o¹n v¨n trong bµi v¨n tù sù: - Cần hình dung sự việc xảy ra ntn rồi lần lượt kể lại diÔn biÕn cña nã. - Chú ý sử dụng các phương tiện liên kết câu để đoạn v¨n ®­îc m¹ch l¹c, chÆt chÏ. * Ghi nhí: Sgk III. LuyÖn tËp. *Hoạt động 3: GV hướng dẫn HS vËn dông kt lµm BT sgk Yêu cầu hs đọc và thảo luận lµm bµi tËp 1 t¹i líp vµ vÒ nhµ hoµn thµnh bµi tËp 2.. Bµi 1: -Sù viÖc: ph¸ bom næ chËm cña c¸c c« thanh niªn xung phong.  Thuéc phÇn th©n truyÖn: Ng«i sao xa x«i. - Sai sãt vÒ ng«i kÓ: nhÇm lÉn ng«i thø nhÊt vµ ng«i thø ba.  Söa l¹i: thay b»ng tõ “t«i”. - Kinh nghiệm: Cần chú ý tới ngôi kể, đảm bảo sự thèng nhÊt vÒ ng«i kÓ. Bµi 2: (BTVN). c. Cñng cè(2p) - GV nhÊn m¹nh néi dung träng t©m: C¸ch viÕt ®o¹n v¨n tù sù d. Hướng dẫn(1p) Yªu cÇu hs vÒ nhµ:- Hoµn thiÖn bµi tËp, «n l¹i kiÕn thøc bµi häc. - So¹n bµi: ¤n tËp v¨n häc d©n gian ViÖt Nam (ChuÈn bÞ phÇn néi dung «n tËp, c¸c bµi tËp vËn dông vµ chuÈn bÞ c¸c ho¹t c¶nh mµ m×nh thÝch vÒ c¸c trÝch đoạn, các tác phẩm đã học để thuyết trình, trình diễn trước lớp) Ngµy so¹n. Ngµy gi¶ng TiÕt TKB. Líp. HS v¾ng. TiÕt 34: kh¸i qu¸t v¨n häc viÖt nam tõ thÕ kØ X- XIX 1. Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: a. VÒ kiÕn thøc: - N¾m v÷ng c¸c thµnh phÇn chñ yÕu vµ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña v¨n häc ViÖt Nam tõ thế kỉ X đến thế kỉ XIX. - Nắm vững một số đặc điểm lớn về nội dung và hình thức của văn học trung đại Việt Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Nam trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. b. VÒ kÜ n¨ng: Nhăn diăn măt giai ăoăn văn hăc ; căm nhăn tác phăm thuăc giai ăoăn văn hăc trung ăăi. c. Về thái độ: Yêu mến, trân trọng giữ gìn và phát huy di sản văn học dân tộc. 2. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS - GV: Bµi so¹n, SGK, SGV, T­ liÖu tham kh¶o - HS: SGK, vë so¹n 3. TiÕn tr×nh d¹y häc a. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng b. Bµi míi(42p): * Giới thiệu bài mới: Năm 938, Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng mở ra kỉ nguyên mới cho dân tộc. Từ đây, nước Đại Việt bắt đầu xây dựng chế độ PK độc lập tự chủ. Bên cạnh dòng VHDG, VH viết bắt đầu hình thành và phát triển. Nền VHVN từ thế kỉ X- XIX được gọi là VH trung đại. Vậy diện mạo của nền VH ấy ntn? H«m nay, chóng ta cïng t×m hiÓu qua bµi: Kh¸i qu¸t VHVN tõ thÕ kØ X-XIX. Hoạt động của GV và HS *Hoạt động 1: GV hướng dÉn Hs t×m hiÓu c¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña VH tõ TK X -XIX - Em hiÓu thÕ nµo lµ VH ch÷ H¸n? Nªu c¸c thÓ lo¹i cña VH ch÷ H¸n? - Em biÕt g× vÒ ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m? Nã xuÊt hiÖn vµo thêi gian nµo? - §Æc ®iÓm cña c¸c thÓ lo¹i VH ch÷ N«m cã g× kh¸c víi VH ch÷ H¸n? VH ch÷ N«m lµ c¸c s¸ng t¸c bằng chữ Nôm của người Việt, ra đời từ khoảng cuối thế kỉ XIII, tồn tại và phát triển đến hÕt thêi k× VHT§.. Nội dung cần đạt I. C¸c thµnh phÇn cña VH tõ thÕ kØ X- XIX:. 1. V¨n häc ch÷ H¸n: - Là các sáng tác bằng chữ Hán của người Việt. - ThÓ lo¹i: chñ yÕu tiÕp thu tõ c¸c thÓ lo¹i cña VH Trung Quèc (chiÕu, biÓu, hÞch, c¸o, v¨n bia,th¬.....)  VH chữ Hán đạt được những thành tựu nghệ thuật to lín. 2. VH ch÷ N«m: - Chữ Nôm là thứ chữ viết cổ do người Việt dựa vào chữ Hán để sáng tạo ra để ghi âm tiếng Việt. - ThÓ lo¹i: chñ yÕu lµ th¬. + C¸c thÓ lo¹i tiÕp thu cña VH Trung Quèc: phó, v¨n tÕ, th¬ §­êng luËt. + C¸c thÓ lo¹i VH d©n téc: ng©m khóc, truyÖn th¬, h¸t nãi, th¬ §­êng luËt thÊt ng«n xen lôc ng«n. - C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm VH ch÷ N«m tiªu biÓu:  Sù song song tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña hai thµnh phÇn VH trªn t¹o nªn tÝnh song ng÷ trong nÒn VH d©n téc. Chúng ko đối lập mà bổ sung cho nhau cùng phát triển.. *Hoạt động 2(25p): GV II. Các giai đoạn phát triển của VH từ hướng dẫn hs tìm hiểu các giai thế kỉ X- XIX: ®o¹n ph¸t triÓn cña VH tõ thÕ kØ X- XIX GV tổ chức hoạt động nhóm: 1. Giai đoạn từ thế kỉ X-XIV: 4nhãm/ 4 tæ Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Nhãm 1: ChØ ra hoµn c¶nh lÞch sö, c¸c bé phËn v¨n häc, néi 2. Giai ®o¹n tõ thÕ kØ XV- XVII: dung vµ nghÖ thuËt cña giai ®o¹n tõ TK X - XIV? 3. Giai ®o¹n tõ thÕ kØ XVIII- nöa ®Çu thÕ kØ XIX: Nhãm 2: Giai ®o¹n tõ TK XV 4. Giai ®o¹n VH nöa cuèi thÕ kØ XIX: - XVII Nhãm 3: Giai ®o¹n tõ TK XVIII - nöa ®Çu XIX Nhãm 4: Giai ®o¹n nöa cuèi TK XIX? HS hoạt động sau đó đại diện nhãm tr×nh bµy. C¸c nhãm kh¸c bæ sung. GV nhËn xÐt vµ chèt kiÕn thøc b»ng b¶ng phô c. Cñng cè(2p): - GV cñng cè theo néi dung kiÕn thøc träng t©m cña bµi. Gv phân biệt k/n nhân đạo- nhân văn: + Nhân văn: phẩm chất người ở con người- vẻ đẹp văn hóa của con người cảm hứng nhân văn là cảm hứng khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp của con người. + Nhân đạo: đạo đức tốt đẹp của con người biểu hiện ở sự tôn trọng, tin tưởng, ngợi ca vẻ đẹp của con người; yêu thương con người; đấu tranh bảo vệ, phát triển con người.. d. Hướng dẫn (1p): - HS Häc bµi cò - Chuẩn bị bài mới: Khái quát VHVN từ TK X đến hết TK XIX. B¶ng phô: C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña VH tõ thÕ kØ X- XIX G§o¹n. H/c lsö - XH. C¸c bé phËn VH. Néi dung. NghÖ thuËt. X- XIV. - Giµnh ®­îc quyền độc lập tù chñ. - LËp nhiÒu chiÕn c«ng chèng giÆc ngo¹i x©m: Tèng, NguyªnM«ng.. - VH viÕt chÝnh thức ra đời - Gåm hai bé phËn song song tån t¹i vµ ph¸t triÓn: +VH ch÷ H¸n. +VH ch÷ N«m.. - Cảm hứng yêu nước chống xâm lược và tự hào dân tộc với âm hưởng hào hùng, mang hµo khÝ §«ng A. - Hµo khÝ §«ng A: hµo khÝ thêi TrÇn- tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng kÎ thï xâm lược, tự hào dân tộc. - C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: sgk. - VH viÕt b»ng chữ Hán đạt ®­îc nh÷ng thµnh tùu - VH viÕt b»ng chữ Nôm bước ®Çu ph¸t triÓn. - Hiện tượng v¨n- sö- triÕt bÊt ph©n.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> - Đất nước hoµ b×nh, v÷ng m¹nh, C§ PK ph¸t triÓn. - ChiÕn th¾ng giÆc Minh, triÒu HËu Lª ®­îc thµnh lập, chế độ PK đạt độ cực thÞnh ë cuèi thÕ kØ XV. - Néi chiÕn: M¹cLª, TrÞnhNguyÔn chia cắt đất nước vµo thÕ kØ XVI- XVII khiến chế độ PK suy yÕu.. VH ch÷ H¸n vµ VH ch÷ N«m đều phát triển, đạt nhiều thành tùu.. - TÕp tôc ph¸t triÓn c¶m hứng yêu nước, tự hào dân tộc, khẳng định dân tộc và triều đình PK. VD: BN§C, Quèc ©m thi tËp (NguyÔn Tr·i); - Ph¶n ¸nh, phª ph¸n hiÖn thùc x· héi ®­¬ng thêi víi nh÷ng tÖ lËu, suy tho¸i vÒ đạo đức. VD:Th¬ NBKhiªm, TruyÒn k× m¹n lôc (NguyÔn D÷),.... - Lµ giai ®o¹n lÞch sö ®Çy XVIII - biến động nöa ®Çu - Cã bi kÞch vµ cã anh XIX hïng ca.. - VH ch÷ H¸n ph¸t triÓn. - VH ch÷ N«m phát triển đạt đỉnh cao.. Trào lưu nhân đạo chủ nghÜa. - Thùc d©n Ph¸p x©m lược. XHPK nöa cuèi chuyÓn thµnh XHTD nöa XIX PK. - V¨n hãa phương Tây b¾t ®Çu ¶nh. - Chñ yÕu lµ hai bé phËn: ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m. - VH viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷ đã bước đầu xuÊt hiÖn nh­ng thµnh tựu chưa đáng. - Chủ nghĩa yêu nước chống xâm lược mang cảm hứng bi tr¸ng. - Tư tưởng canh tân đất nước trong các bản điều trần - Phª ph¸n hiÖn thùc x· héi ®­¬ng thêi. XVXVII. - VH ch÷ H¸n: đạt thành tựu vượt bậc ở văn chÝnh luËn vµ v¨n xu«i tù sù. - VH ch÷ N«m: th¬ N«m ph¸t triÓn, xuÊt hiÖn xu hướng Việt ho¸ th¬ §­êng luËt, c¸c khóc ng©m, vÞnh, diÔn ca lÞch sö b»ng th¬ lôc b¸t vµ song thÊt lôc b¸t ph¸t triÓn.. - Ph¸t triÓn m¹nh vµ kh¸ toµn diÖn c¶ VH - C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu ch÷ H¸n vµ VH ch÷ N«m, c¶ biÓu: sgk th¬ vµ v¨n xu«i. - VH ch÷ N«m ®­îc kh¼ng định và phát triển đạt đến đỉnh cao.. Lop10.com. V¨n th¬ ch÷ H¸n, ch÷ N«m - XuÊt hiÖn mét sè t¸c phÈm v¨n xu«i b»ng ch÷ quèc ng÷ ®em đến những đổi mới bước đầu theo hướng hiện đại hóa..

<span class='text_page_counter'>(13)</span> hưởng tới đời kể. sèng XH. Ngµy so¹n. Ngµy gi¶ng. TiÕt TKB. Líp. HS v¾ng. TiÕt 28. đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết 1. mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: a. VÒ kiÕn thøc. - Ph©n biÖt ®­îc ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt b. VÒ kÜ n¨ng: - Nâng trình độ lên thành kĩ năng trình bày miệng hoặc viết văn bản phù hợp với đặc điểm cña ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ viÕt. c. Về thái độ: - Nhận thức rõ đặc điểm các mặt thuận lợi, hạn chế của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết để diễn đạt tốt khi giao tiếp. 2. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS - GV: Bµi so¹n, S¸ch gi¸o khoa, SGV, Tµi liÖu tham kh¶o - HS: sgk, vë ghi, vë so¹n 3. tiÕn tr×nh lªn líp: a. KiÓm tra bµi cò(5p) C©u hái: §äc thuéc lßng bµi ca dao sè 4 vµ ph©n tÝch. b. Bµi míi(37p): Nội dung cần đạt Hoạt động của gv và hs * Hoạt động 1(20p):Gv I. Khái niệm, đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết: hướng dẫn, gợi mở cho hs Ng«n ng÷ nãi Ng«n ng÷ viÕt bằng các câu hỏi để lập 1.Kh¸i niÖm. bảng đối sánh ngôn ngữ nói Là ngôn ngữ âm thanh, là lời Là ngôn ngữ được thể hiện vµ ng«n ng÷ viÕt trªn c¸c nãi trong giao tiÕp hµng ngµy, b»ng ch÷ viÕt trong v¨n b¶n vµ mặt: khái niệm, các đặc ở đó người nói và người nghe được tiếp nhận bằng thị giác. tiÕp xóc trùc tiÕp víi nhau, cã đểm. thÓ lu©n phiªn nhau trong vai nãi vµ vai nghe. 2.§Æc®iÓm. 1.Ng«n ng÷ thÓ hiÖn b»ng ©m thanh: -lµ lêi nãi trong giao tiÕp -có thể thay đổi vai nói -diễn ra tức thời, người nói ít cã ®iÒu kiÖn trau chuèt, gät giũa ngôn ngữ, người nghe ít cã ®iÒu suy ngÉm, ph©n tÝch kỹ lưỡng Lop10.com. 1.Ng«n ng÷ ®­îc thÓ hiÖn b»ng ch÷ viÕt: -tiÕp nhËn b»ng thÞ gi¸c -người viết có điều kiện suy ngẫm, lựa chọn, người đọc có thể đọc đi đọc lại, nghiền ngẫm suy nghĩ để lĩnh hội thấu đáo -tån t¹i l©u trong kh«ng gian.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> GV chú ý HS về 2 trường hîp:. -kh«ng tån t¹i l©u dµi. vµ thêi gian.. 2.Phương tiện hỗ trợ: -§a d¹ng vÒ ng÷ ®iÖu: Giäng nãi cao, thÊp, nhanh, chËm, liªn tôc, ng¾t qu·ng -Cã sù phèi hîp ©m thanh, giäng ®iÖu, nÐt mÆt, ¸nh m¾t, cö chØ, ®iÖu bé. 3.§Æc ®iÓm c©u vµ tõ - Tõ ng÷ ®a d¹ng: KhÈu ng÷, từ địa phương, tiếng lóng, trợ tõ, th¸n tõ, tõ chªm xen, tõ ®­a ®Èy. - Câu rườm rà, có yêú tố dư thõa, trïng lÆp. 2.Phương tiện hỗ trợ: - Dïng dÊu c©u, c¸c kÝ hiÖu v¨n tù, c¸c h×nh ¶nh minh ho¹, các biểu bản, sơ đồ…để hỗ trợ cho néi dung. 3.§Æc ®iÓm c©u vµ tõ - Tõ ng÷ ®­îc lùa chän, thay thế, sửa chữa. Dùng từ đúng phong c¸ch. - C©u v¨n dµi ng¾n kh¸c nhau, m¹ch l¹c, chÆt chÏ, râ rµng, diễn đạt lưu loát.. + Ng«n ng÷ nãi ®­îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt trong c¸c v¨n b¶n + Ng«n ng÷ viÕt ®­îc tr×nh * Ghi nhí bµy l¹i b»ng lêi nãi miÖng - Sgk trong các trường hợp. *Hoạt động 3: Gv hướng dÉn HS vËn dông lÝ thuyÕt lµm BT sgk GV tæ chøc cho HS th¶o luËn nhãm(5p) Nhãm 1+3: Bµi 1. Nhãm 2+5: Bµi 2. II. LuyÖn tËp Bµi 1: §Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ viÕt biÓu hiÖn: - Chữ viết: đúng chuẩn chính tả. - ThuËt ng÷ ngµnh khoa häc: Vèn tõ, tõ vùng, ng÷ ph¸p, phong c¸ch, thÓ v¨n, v¨n nghÖ, chÝnh trÞ, khoa häc. - Tách dòng sau mỗi câu để trình bày rõ từng luận điểm. - Dïng nhiÒu tõ ng÷ chØ thø tù tr×nh bµy: Mét lµ, hai lµ, ba là để đánh dấu các luận điểm. - Dùng dấu câu: dấu chấm, dấu phẩy, dấu ngoặc đơn. dấu ngoÆc kÐp. 2. Bµi 2: - Tõ ng÷: + C¸c tõ h« gäi: k×a, nµy...¬i, nhØ. + KhÈu ng÷: c« ¶, nhµ t«i, mÊy , nãi kho¸c, có khối, sợ gì, đằng ấy. + Từ tình thái: có khối...đấy, đấy, thật đấy. - C©u: Sö dông kÕt cÊu trong ng«n ng÷ nãi: Cã...th×, §· ...th×... - Sự phối hợp giữa lời nói và cử chỉ: Cười như nắc nẻ, con cín, liÕc m¾t,... Bµi 3: Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Bá tõ. Thay tõ. Söa c©u. - Hết ý = đặc sắc  Sửa lại: Thơ ca Việt Nam đã có nhiều bức tranh mùa thu đặc sắc.. - Th×. Nhãm 4+6: Bµi 3. Các nhóm làm bài, sau đó cử đại diện lên trình bày. C¸c nhãm kh¸c bæ sung ý kiÕn. GV nhËn xÐt vµ chèt kiÕn thøc. - Nh­. - Vống lên = quá mức thực tế. Đến mức độ v« téi v¹ = mét c¸ch tuú tiÖn.  Sửa lại: Còn máy móc, thiết bị do nước ngoµi ®­a vµo gãp vèn th× ko ®­îc kiÓm so¸t, hä s½n sµng khai qu¸ møc thùc tÕ mét c¸ch tuú tiÖn.. - SÊt, th× c¶. - C¸, rua, ba ba, t«m, cua, mùc, èc sèng ë dưới nước; đến các loại chim như vạc, cò; gia cÇm nh­ vÞt, ngçng ... chóng còng ch¼ng chõa mét loµi nµo. c. Cñng cè (2p) - GV cñng cè néi dung träng t©m bµi häc d.Hướng dẫn(2p) VÒ nhµ: - «n l¹i kiÕn thøc bµi häc - Tập chuyển đoạn hội thoại ở Bài tập 2 trong SGK (dạng ngôn ngữ nói) thành một đoạn văn thuộc ngôn ngữ viết theo hình thức kể lại diễn biến của cuộc hội thoại. - Chuẩn bị bài mới: Ca dao hài hước ( soạn bài theo câu hỏi SGK, Sưu tầm thêm những bài ca dao hài hước khác) Ngµy so¹n. Ngµy gi¶ng. TiÕt TKB. Líp. HS v¾ng. TiÕt 29.. ca dao hài hước. 1. môc tiªu: Gióp häc sinh: a. VÒ kiÕn thøc - Cảm nhận được tiếng cười lạc quan trong ca dao qua NT trào lộng thông minh, hóm hỉnh của người bình dân cho dù cuộc sống của họ còn nhiều vất vả, lo toan b. VÒ kÜ n¨ng: - Rèn kĩ năng đọc hiểu ca dao hài hước c. Thái độ: - Trân trọng và yêu quý tâm hồn lạc quan yêu đời và tiếng cười của ND trong ca dao 2. chuÈn bÞ cña GV vµ HS - GV: Bµi so¹n, SGK, SGV, Tµi liÖu tham kh¶o, Gi¸o ¸n ®iÖn tö - HS: sgk, vë ghi, vë so¹n 3. tiÕn tr×nh lªn líp: Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> a. KiÓm tra bµi cò C©u hái: §äc thuéc lßng c¶ 6 bµi ca dao . Ph©n tÝch mét bµi ca dao mµ em thÝch? b. Bµi míi: Vào bài: Ngoài những bài ca dao trữ tình là tiếng hát than thân, yêu thương tình nghãi cất lên từ cuộc đời còn nhiều xót xa, cay đắng nhưng đằm thắm ân tình của người bình dân VN, Ta thấy còn có những bài ca dao hài hước thể hiện trí thông minh, sự hóm hỉnh, tinh thần lạc quan của người lao động.Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu 1 số bài CD hài hước tiªu biÓu. Hoạt động của gv và hs * Hoạt động 1: Tìm hiểu chung GV giíi thiÖu thªm cho HS n¾m ®­îc c¸ch ph©n lo¹i cô thÓ nh÷ng tiÕng cười trong ca dao hài hước. Nội dung cần đạt I. T×m hiÓu chung. - Trong ca dao hài hước có nhiều tiếng cười: + Tiếng cười hài hước tự trào: Là tự cười mình mét c¸ch hån nhiªn v« t­, pha chót hãm hØnh, vui đùa.  mục đích: Giải trí, thể hiện tinh thần lạc quan yêu đời của nhân dân + Tiếng cười hài hước châm biếm: phê phán trong néi bé nh©n d©n nh÷ng thãi h­ tËt xÊu mµ con người thường mắc phải  Mục đích: Giải trí, châm biếm nhẹ nhàng - Ph©n lo¹i + Bài 1: Ca dao hài hước tự trào + Bài 2: Ca dao hài hước châm biếm, phê phán.. - Các bài ca dao 1,2 đều thuộc loại ca dao hài hước nhưng có thể phân loại ntn? II. §äc hiÓu v¨n b¶n *Hoạt động 1: Đọc hiểu văn bản A. Bµi ca dao 1. HS đọc bài CD 1 theo hình thức phân 1. Đọc vai (nam-nữ đối đáp). Giọng vui tươi, dÝ dám. Gv dẫn dắt: bài CD là tiếng cười hài hước tự trào(tự cười mình) mang ý vị hóm hỉnh, vui vẻ của người LĐ. Cưới xin là việc hệ trọng trong cuộc đời mỗi người nên nó thường được tổ chức rất trang trọng. Do đó, nó phô diễn rõ gia cảnh của con người. Thách cưới và dẫn cưới là những tục lệ lâu đời của người Việt Nam. Trong bài CD này, lời đối đáp của chàng trai và cô gái về việc thách cưới và dẫn cưới có nh÷ng ®iÒu l¹ lïng lµm bËt lªn tiÕng cười. Ta sẽ cùng tìm hiểu họ đã dẫn 2. Tìm hiểu văn bản cưới và thách cưới như thế nào? * Lời chàng trai về lễ vật dẫn cưới:. GV tæ chøc cho HS th¶o luËn. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> nhãm(3p) - Néi dung: Nhãm 1 +3: Khi nãi vÒ lÔ vËt dÉn + Dự định: Dẫn voi – Dẫn trâu – Dẫn bò cưới, chàng trai dự định gì và quyết + Quyết định: Dẫn chuột béo  thú bốn chân, định như thế nào? Cách nói của tương ứng với những con vật dự định ở trên chàng trai về lễ vật dẫn cưới có gì đặc biệt? - C¸ch nãi: + Lối nói khoa trương, phóng đại: Dẫn voi- dẫn tr©u- dÉn bß  lÔ vËt sang träng. Đó thực tế chỉ là tưởng tượng của chàng trai + Cách nói giả định: “toan dẫn” tưởng tượng về về các lễ vật sang trọng linh đình trong đám các lễ vật sang trọng, linh đình cưới của chàng trai đang yêu. + Cách nói đối lập: Dẫn voi  Sợ quốc cấm. Chàng trai tự đưa ra dự định về các lễ vật DÉn tr©u  Sî hä m¸u hµn sang träng  tù phñ ®inh khÐo lÐo b»ng DÉn bß  Sî hä co g©n. nh÷ng lÝ do rÊt hîp lÝ, hîp t×nh ( rÊt biÕt  Dự định  phủ đinh khéo léo bằng những lí do nghĩ cho nhà gái). Từ đó, chàng trai sẽ dễ cã vÎ rÊt hîp lÝ, hîp t×nh (biÕt nghÜ cho nhµ g¸i). dµng nhËn ®­îc sù c¶m th«ng cña mäi người và nhất là của cô gái  T/cười bật lên, vì:Lễ vật khác thường, + Cách nói giảm dần: voi trâu bòchuột. còng lµ loµi “thó bèn ch©n” ngang tÇm víi voi, trâu, bò; là chuột béo và quan trọng => Nhận xét: Lời chàng trai về lễ vật dẫn cưới h¬n l¹i ko vi ph¹m quèc cÊm. cho thấy sự dí dỏm, hài hước của anh. Thực tế ta Qua đó, em thấy gì về gia cảnh và cũng hiểu gia cảnh chàng trai rất nghèo nhưng hơn con người của chàng trai? Liên hệ với cả anh là người giàu tình cảm, có tâm hồn lạc một số bài ca dao có cùng chủ đề? quan, yêu đời b. Lời cô gái về việc thách cưới - Nhóm 2 + 4: Trước dự định và - Lời đánh giá về lễ vật dẫn cưới của chàng trai: quyết định của chàng trai về việc dẫn Sang  cã gi¸ trÞ cao. cưới, cô gái đã đánh giá như thế nào?  đàng hoàng, lịch sự. ? cô gái đã thách cưới cái gì? Nhận  Ghi nhËn tÊm lßng chµng trai xét về lễ vật thách cưới ? - Việc thách cưới của cô gái: Cách nói đối lập: Người ta  “Nhµ” em Th¸ch lîn, gµ. Th¸ch mét nhµ khoai lang. (số lượng bằng một nhà. (Lễ vật thách cưới cũng vô cùng đặc biệt, rất tương xứng với vật dẫn cưới mà c¶ nhµ, c¶ hä nhµ khoai lang) chµng trai ®­a ra.). ? C« g¸i gi¶i thÝch nh­ thÕ nµo vÒ việc sử dụng lễ vật thách cưới? Qua đó, em có nhận xét gì về tích cách cô gái và tình cảm của cô đối với xóm lµng?. - Lêi gi¶i thÝch viÖc sö dông lÔ vËt: Cñ to  cñ nhá  cñ mÎ  cñ rÝm, cñ hµ => C¸ch nãi gi¶m dÇn  Các củ đều đựơc sử dụng hợp lí, có mục đích rõ ràng thể hiện sự đảm đang, tháo vát, biết lo toan cña c« g¸i  ThÓ hiÖn cuéc sèng sinh ho¹t hoµ thuËn, nghÜa Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> t×nh trong nhµ ngoµi xãm cña NDL§. => Qua đây, ta thấy lời thách cưới của cô gái cũng thật dí dỏm, đáng yêu và cao đẹp Nêu cảm nhận về tiếng cười của người lao động trong cảnh nghèo? (họ cười điều gì? cười ai? ý nghĩa của tiếng cười?). - C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®­îc sö dụng trong bài 2 là gì? Tiếng cười bật ra tõ ®©u? ý nghi· bµi ca dao?.  Tiểu kết: Bài ca dao trên là tiếng cười tự trào về cảnh nghèo của người lao động. Qua đó: + Thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời, vượt lên cuéc sèng khèn khã. + Triết lí nhân sinh đẹp: đặt tình nghĩa cao hơn cña c¶i.. b. Bµi ca dao sè 2, - Më ®Çu b»ng m«tÝp quen thuéc: Lµm trai cho đáng nên trai. - Bài ca dao sử dụng nghệ thuật đối lập: C©u 1  C©u 2 Lẽ thường Sù thËt vÒ anh chµng - Câu 2: Hình ảnh phóng đại, đối lập: Khom l­ng chèng gèi  G¸nh hai h¹t võng T­ thÕ rÊt cè g¾ng, ra søc, C«ng viÖc qu¸ bÐ cè hÕt søc. nhá.. - Lẽ thường: Làm trai mang hàm nghĩa khẳng định sức mạnh bản lĩnh, làm ®­îc nh÷ng viÖc lín lao, lµ chç dùa v÷ng ch¾c cho vî con cã thÓ nóp bãng tùng quân, phải là Xuống đông đông tĩnh, lên đoài đoài yên; Phú Xuân đã  nghÖ thuËt trµo léng ®Çy hãm hØnh, th«ng minh trải, Đồng Nai đã từng,... GV giảng: Trong cuộc đời có thể có của ND khiến tiếng cười bật lên giòn giã. nh÷ng chµng trai yÕu ®uèi nnh­ng ko ai yếu đuối đến mức phải khom lưng chèng gèi míi g¸nh næi 2 h¹t võng  TiÓu kÕt: Bµi ca dao ch©m biÕm, phª ph¸n. những anh chàng ko đáng sức trai, yếu đuối về thÓ x¸c (vµ ch¾c ch¾n còng yÕu ®uèi c¶ vÒ tinh thÇn). II. Ghi nhí - Tæng kÕt *Hoạt động 2: HS đọc ghi nhớ và rút Nghệ thuật của ca dao hài hước: ra tæng kÕt - Biện pháp tu từ: phóng đại, tương phản, đối lập. - H­ cÊu dùng c¶nh tµi t×nh, kh¾c häa nh©n vËt bằng những chi tiết nghệ thuật đặc sắc, có giá trị kh¸i qu¸t cao. - Ng«n ng÷ gi¶n dÞ mµ hµm chøa ý nghÜa s©u s¾c. 4. Cñng cè (5p) - T×m thªm 1 sè bµi ca dao cã më ®Çu b»ng m« tip "Lµm trai................." 5. Hướng dẫn về nhà(2p) Yêu cầu hs:- Học thuộc các bài ca dao đã học, nắm được giá trị nội dung và nghệ thuật. - Sưu tầm các bài ca dao có cùng nội dung chủ đề khác. - So¹n bµi: Lêi tiÔn dÆn.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Ngµy so¹n. Ngµy gi¶ng. TiÕt TKB. Líp. HS v¾ng. TiÕt 30. §äc thªm:. lêi tiÔn dÆn. (Trích Tiễn dặn người yêu - Truyện thơ dân tộc Thái) 1. Mục tiêu cần đạt: a.VÒ kiÕn thøc: Nhận biết đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của truyện thơ dân gian Tiễn dặn người yêu qua đoạn trích " lêi tiÔn dÆn" b.VÒ kü n¨ng: BiÕt c¸ch ph©n tÝch 1 ®o¹n trÝch truyÖn th¬ vÒ ng«n tõ, nh©n vËt, c¸ch diÔn t¶ t©m tr¹ng c. Về thái độ: Lòng cảm thông, thương xót , trân trọng khát vọng tự do yêu đương và hạnh phúc lứa đôi của người phụ nữ Thái trong XHPK. 2. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS - GV: Bµi so¹n, SGK, SGV, SBT Ng÷ v¨n 10 N©ng cao – T­ liÖu. - HS: SGK, vë ghi, vë so¹n (ChuÈn bÞ bµi theo yªu cÇu cña GV) 3. TiÕn tr×nh d¹y häc: a. Kiểm tra bài cũ(5p): Đọc thuộc lòng 2 bài ca dao hài hước đã học? Chọn phân tích 1 bµi CD mµ em thÝch? b. Bµi míi(37p): *Giới thiệu bài mới: Nếu người Kinh coi Truyện Kiều là cuốn sách gối đầu giường, người Ê- đê mê đắm nghe kể khan sử thi Đăm Săn,... thì người Thái cũng tự hào có truyện thơ Tiễn dặn người yêu. Đồng bào dân tộc Thái từng khẳng định: Hát Tiễn dặn lên, gà ấp ph¶i bá æ, c« g¸i quªn h¸i rau, anh ®i cµy quªn cµy. H«m nay, ta sÏ cïng t×m hiÓu t¸c phÈm nµy qua ®o¹n trÝch tiªu biÓu: Lêi tiÔn dÆn Nội dung cần đạt Hoạt động của gv và hs *Hoạt động 1: Hướng dẫn HS đọc I. tìm hiểu chung hiÓu tiÓu dÉn 1. TruyÖn th¬: Yªu cÇu hs nh¾c l¹i kh¸i niÖm - Kh¸i niÖm: truyÖn th¬. - Các chủ đề chính: - Nêu các chủ đề chính của truyện + Cuéc sèng khæ ®au, bi th¶m, ko cã t×nh yªu tù th¬? do và hôn nhân tự chủ của con người trong - Cốt truyện của truyện thơ thường XHPK phê phán hiện thực. diÔn ra qua c¸c chÆng ntn? + Kh¸t väng tù do yªu ®­¬ng vµ h¹nh phóc løa Cèt truyÖn cã 3 chÆng: đôi khẳng định lí tưởng, ước mơ mang ý nghĩa 1.§«i trÎ yªu nhau tha thiÕt. nh©n v¨n. 2. TY tan vì, ®au khæ. 2. Tác phẩm"Tiễn dặn người yêu" 3.Hä t×m c¸ch tho¸t khái c¶nh ngé - Tãm t¾t néi dung: - Dung lượng : Bản dịch gồm 1846 câu - GÇn 400 c©u tiÔn dÆn Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> -HS đọc phần tóm tắt sgk. - Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: -GV giíi thiÖu. + Ph¶n ¸nh ch©n thùc t×nh c¶m vµ kh¸t väng yªu -GV l­u ý: +TiÔn dÆn: lêi dÆn cña ®­¬ng cña c¸c chµng trai, c« g¸i Th¸i chàng trai với người yêu khi không lấy + Lêi th¬ trong t¸c phÈm ch¾t läc, kÕt tinh ®­îc được nhau, khi tiễn người yêu về nhà vẻ đẹp ngôn ngữ và dân ca Thái chồng, thể hiện tình yêu chung thuỷ, -Có giá trị nhân đạo sâu sắc: tố cáo, đấu tranh mong muốn hạnh phúc cũng như vẻ đẹp chống lại chế độ PK xưa ở miền núi chà đạp lên t×nh yªu cña c¸c nh©n vËt. HP lứa đôi của tuổi trẻ. * Hoạt động 2: GV định hướng II. Đọc hiểu đoạn trích. 1. §äc cho HS t×m hiÓu ®o¹n trÝch. - GV hướng dẫn: Lời tiễn dặn vừa yêu thương vừa xót xa. - HS đọc văn bản. 2. Định hướng tìm hiểu đoạn trích. - HS đọc chú thích cuối trang s¸ch. HS tù giíi h¹n c¸c phÇn a. §o¹n 1: * T©m tr¹ng viÖc lµm, lêi hÑn cña chµng trai ®o¹n trÝch theo sgk trªn ®­êng c« g¸i vÒ nhµ chång: + C¶m nhËn nçi khæ ®au tuyÖt väng cña c« g¸i -§o¹n th¬ nµy lµ lêi cña ai? Cã + Hành động săn sóc ân cần, tình cảm. nh÷ng néi dung nµo? C¸ch diÔn t¶ + Lời dặn, lời tiễn thiết tha, cảm động. nh­ vËy cã t¸c dông g× ? ThÓ hiÖn 1 t×nh yªu s©u s¾c, thñy chung, -T×m c¸c chi tiÕt thÓ hiÖn sù yªu thương của chàng trai với cô gái không dời đổi. anh yªu? -C¸ch miªu t¶ t©m tr¹ng cña c¸c * Lời dặn, lời tiễn: là lời ước hẹn đợi chờ: t¸c gi¶ d©n gian ë ®o¹n nµy? - Thời gian đợi chờ: tính bằng mùa vụ, tính bằng -Đọc lại lời dặn, lời tiễn của chàng đời người - §­îc diÔn t¶ b»ng nh÷ng h×nh ¶nh quen thuéc, trai víi c« g¸i. -Trong 5 dòng thơ dặn, có từ nào gắn với đời sống. ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i? * Lêi dÆn:§îi --> th¸ng 5 lau në --> nước đỏ cá về -->chim hãt gäi hÌ -->mùa đông --> gãa bôa vÒ giµ. - §îi lµ chÊp nhËn thùc t¹i kh«ng thÓ gÇn gòi, g¾n - Cách đo thời gian như vậy có giá bó, là chỉ còn hi vọng ở tương lai. trị biểu đạt như thế nào? Lêi dÆn dß thÓ hiÖn t×nh nghÜa thuû chung, tình yêu sâu sắc nhưng cũng là thái độ bất lực - Việc chàng trai chấp nhận chờ trước tập tục, khuất phục trước hiện thực. đợi thể hiện điều gì trong suy nghĩ cña chµng? b. §o¹n 2: Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>