(Luận án tiến sĩ) vai trò bộ đội địa phương các tỉnh tây bắc trong đấu tranh với thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng việt nam hiện nay

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình
nghiên cứu của riêng nghiên cứu sinh. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực,
có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng.
Tác giả luận án

Nguyễn Trung Tuyên


MỤC LỤC
Trang
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU
5
Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
10
1.1. Tổng quan các cơng trình tiêu biểu nghiên cứu ở nước ngồi
liên quan đến đề tài luận án
10
1.2. Tổng quan các cơng trình tiêu biểu nghiên cứu ở trong nước
liên quan đến đề tài luận án
15
1.3. Khái quát kết quả chủ yếu của các cơng trình tiêu biểu liên quan
đến đề tài luận án và những vấn đề đặt ra luận án cần giải quyết
25
Chương 2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ BỘ ĐỘI ĐỊA

PHƯƠNG CÁC TỈNH TÂY BẮC TRONG ĐẤU TRANH
VỚI THẾ LỰC THÙ ĐỊCH LỢI DỤNG TÔN GIÁO
CHỐNG PHÁ CÁCH MẠNG VIỆT NAM
30
2.1. Đặc điểm khu vực Tây Bắc và âm mưu, thủ đoạn của thế lực thù địch
lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng ở Tây Bắc Việt Nam hiện nay 30
2.2. Quan niệm, biểu hiện và những yếu tố quy định thực hiện vai trò
bộ đội địa phương các tỉnh Tây Bắc trong đấu tranh với thế lực thù
địch lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng Việt Nam hiện nay
48
Chương 3 VAI TRÒ BỘ ĐỘI ĐỊA PHƯƠNG CÁC TỈNH TÂY BẮC
TRONG ĐẤU TRANH VỚI THẾ LỰC THÙ ĐỊCH LỢI
DỤNG TÔN GIÁO CHỐNG PHÁ CÁCH MẠNG VIỆT NAM
HIỆN NAY - THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA
71
3.1. Thực trạng thực hiện vai trò bộ đội địa phương các tỉnh Tây
Bắc trong đấu tranh với thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo
chống phá cách mạng Việt Nam hiện nay
71
3.2. Một số vấn đề đặt ra cần tập trung giải quyết từ thực trạng thực hiện
vai trò bộ đội địa phương các tỉnh Tây Bắc trong đấu tranh với thế lực
thù địch lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng Việt Nam hiện nay
108
Chương 4 YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU PHÁT HUY VAI TRÒ
BỘ ĐỘI ĐỊA PHƯƠNG CÁC TỈNH TÂY BẮC TRONG ĐẤU
TRANH VỚI THẾ LỰC THÙ ĐỊCH LỢI DỤNG TÔN GIÁO
CHỐNG PHÁ CÁCH MẠNG VIỆT NAM HIỆN NAY
118
4.1. Yêu cầu phát huy vai trò bộ đội địa phương các tỉnh Tây Bắc
trong đấu tranh với thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo chống

phá cách mạng Việt Nam hiện nay
118
4.2. Giải pháp chủ yếu phát huy vai trò bộ đội địa phương các tỉnh
Tây Bắc trong đấu tranh với thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo
chống phá cách mạng Việt Nam hiện nay
127
KẾT LUẬN
162
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CƠNG BỐ CĨ
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
164
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
165
PHỤ LỤC
179


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT
1
2
3
4
5
6

CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ
Bộ đội địa phương
Chính trị - xã hội
Kinh tế - xã hội

Quốc phịng - an ninh
Thế lực thù địch
Xã hội chủ nghĩa

CHỮ VIẾT TẮT
BĐĐP
CT - XH
KT - XH
QP - AN
TLTĐ
XHCN


5

MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Tôn giáo là hiện tượng xã hội tồn tại khách quan, là thực thể tác động
đến nhiều mặt của đời sống xã hội. Giai cấp thống trị ở các chế độ xã hội luôn
quan tâm đến vấn đề tôn giáo và có những cách thức giải quyết khác nhau để
thực hiện mục đích đề ra. Dưới CNXH, tơn giáo cịn tồn tại lâu dài, các Đảng
Cộng sản, nhà nước XHCN đều có quan điểm giải quyết đúng đắn để phát giá
trị văn hóa, đạo đức, nguồn lực của các tơn giáo. Ở Việt Nam, Đảng và Nhà
nước ta thực hiện nhất qn chính sách tơn trọng và bảo đảm quyền tự do tơn
giáo, phát huy những mặt tích cực của tơn giáo góp phần tăng cường sức
mạnh thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Đại hội XIII
của Đảng đã khẳng định: “Vận động, đoàn kết, tập hợp các tổ chức tơn giáo,
chức sắc, tín đồ sống “tốt đời đẹp đạo”, đóng góp tích cực cho cơng cuộc xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc” [60, tr.171]. Với quan điểm khơi dạy, phát huy sức
mạnh tổng hợp của dân tộc, trong đó có nguồn lực của tơn giáo nên đã đạt

được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trong 35 năm đổi mới vừa qua.
Tuy nhiên, với đặc thù là một quốc gia đa tôn giáo, các TLTĐ đã triệt để lợi
dụng vấn đề tôn giáo, coi đó là mũi nhọn trong chiến lược “diễn biến hịa
bình” chống phá cách mạng Việt Nam. Vì vậy, Đảng ta đã khẳng định: “Kiên
quyết đấu tranh và xử lý nghiêm minh những đối tượng lợi dụng tôn giáo
chống phá Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa; chia rẽ, phá hoại đồn
kết tơn giáo và khối đại đoàn kết toàn dân tộc” [60, tr.171].
Tây Bắc là vùng núi cao, biên giới, địa hình hiểm trở, rộng lớn, là địa bàn
có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về QP - AN. Thời gian qua, lợi dụng
những thiếu sót của cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp, những khó khăn về
kinh tế, xã hội của đồng bào các dân tộc thiểu số có tơn giáo, vùng đất chiến lược
này đang bị các TLTĐ tiến công, lợi dụng vấn đề dân tộc, tơn giáo, coi đó là mũi
nhọn chống phá, nhằm gây mất ổn định CT - XH và đã gây nên những hậu quả
tiêu cực đối với đồng bào các dân tộc, tôn giáo trong khu vực, mưu đồ ly khai


6

thành lập “Vương quốc Mông tự trị”. Bởi thế, đấu tranh với các TLTĐ lợi dụng
tôn giáo chống phá cách mạng Việt Nam ở Tây Bắc là một nhiệm vụ rất quan
trọng, đòi hỏi phải phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, các tổ chức, lực
lượng đứng chân trên địa bàn, trong đó có BĐĐP các tỉnh Tây Bắc.
Bộ đội địa phương các tỉnh Tây Bắc là bộ phận quan trọng của lực lượng
vũ trang Quân khu 2, thành phần của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Với chức
năng đội quân chiến đấu, đội quân lao động sản xuất và đội quân công tác,
BĐĐP các tỉnh Tây Bắc có vai trị nịng cốt thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc
phòng, lực lượng quan trọng trong giữ vững ổn định an ninh chính trị, trật tự an
tồn xã hội trên địa bàn, đồng thời tham gia thực hiện các nhiệm vụ khác theo
chức năng, nhiệm vụ. Thời gian qua, BĐĐP các tỉnh Tây Bắc đã tích cực, chủ
động phát huy vai trò trong tuyên truyền, vận động đồng bào tơn giáo, tích cực

tham gia phát triển KT - XH, xây dựng cơ sở chính trị, xây dựng khu vực phịng
thủ vững chắc vùng đồng bào tơn giáo, chủ động phối hợp chặt chẽ với các lực
lượng khác nhằm phát hiện, xử lý kịp thời các hoạt động lợi dụng tơn giáo trên
địa bàn, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của các địa phương. Tuy nhiên,
trong quá trình tổ chức thực hiện, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan
nên việc thực hiện vai trò của BĐĐP các tỉnh Tây Bắc trong cuộc đấu tranh này
vẫn còn những hạn chế, bất cập và hiệu quả chưa cao.
Thực tế những năm qua, Tây Bắc vẫn là địa bàn trọng điểm chống phá của các
TLTĐ. Tình hình tơn giáo nơi đây vẫn diễn biến hết sức phức tạp và tiềm ẩn nhiều yếu
tố gây mất ổn định. Các TLTĐ vẫn đẩy mạnh mưu đồ ly khai thành lập “Vương quốc
Mông tự trị”. Hoạt động của các tà đạo diễn ra phức tạp, mang nặng mê tín dị đoan,
động cơ vụ lợi, gây tác động xấu đến đời sống văn hóa, xã hội. Đồng thời, trước những
yêu cầu mới của nhiệm vụ đấu tranh với các TLTĐ lợi dụng tơn giáo, giữ vững ổn
định chính trị, phát triển KT - XH trên địa bàn, đòi hỏi phải phát huy hơn nữa vai trò
BĐĐP các tỉnh Tây Bắc trong đấu tranh với các TLTĐ lợi dụng tôn giáo.
Từ những lý do trên, tác giả lựa chọn vấn đề: “Vai trò bộ đội địa phương các
tỉnh Tây Bắc trong đấu tranh với thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo chống phá cách
mạng Việt Nam hiện nay” làm đề tài luận án của mình.


7

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
Mục đích nghiên cứu
Làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về vai trò BĐĐP các tỉnh
Tây Bắc trong đấu tranh với TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng
Việt Nam, từ đó đề xuất một số yêu cầu và giải pháp chủ yếu phát huy vai trò
BĐĐP các tỉnh Tây Bắc trong đấu tranh với TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống
phá cách mạng Việt Nam hiện nay.
Nhiệm vụ nghiên cứu

Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án.
Làm rõ một số vấn đề lý luận cơ bản nghiên cứu về vai trò BĐĐP các tỉnh Tây
Bắc trong đấu tranh với TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng Việt Nam.
Đánh giá thực trạng thực hiện vai trò BĐĐP các tỉnh Tây Bắc trong đấu
tranh với TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng Việt Nam hiện nay,
chỉ rõ nguyên nhân và những vấn đề đặt ra cần tập trung giải quyết.
Đề xuất một số yêu cầu và giải pháp chủ yếu phát huy vai trò BĐĐP
các tỉnh Tây Bắc trong đấu tranh với TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách
mạng Việt Nam hiện nay.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Vai trò BĐĐP các tỉnh Tây Bắc trong đấu tranh với TLTĐ lợi dụng tôn
giáo chống phá cách mạng Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nội dung: Tập trung nghiên cứu làm rõ âm mưu, thủ đoạn lợi dụng
tôn giáo của các TLTĐ trên địa bàn Tây Bắc; vai trò và thực tiễn thực hiện vai trò
BĐĐP các tỉnh Tây Bắc trong đấu tranh với TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá
cách mạng Việt Nam.
Phạm vi không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu, khảo sát vai trò
BĐĐP các tỉnh: Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai, Yên Bái trong đấu
tranh với TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng trên địa bàn.


8

Phạm vi thời gian: Các số liệu nghiên cứu từ năm 2003 đến nay (từ thời
điểm ban hành Nghị quyết số 25/NQ-TW, Ban chấp hành Trung ương lần thứ
Bảy, Khoá IX Về công tác tôn giáo).
4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của luận án
Cơ sở lý luận của luận án

Luận án dựa trên cơ sở lý luận là quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước ta
về tôn giáo và giải quyết vấn đề tôn giáo trong cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Cơ sở thực tiễn của luận án
Là thực tiễn thực hiện vai trò BĐĐP các tỉnh Tây Bắc trong đấu tranh
với các TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng Việt Nam từ 2003 đến
nay; thể hiện thông qua các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn, báo cáo sơ kết,
tổng kết thực hiện công tác tôn giáo, công tác dân vận của BĐĐP các tỉnh Tây
Bắc và kết quả trực tiếp điều tra khảo sát thực tế của tác giả.
Phương pháp nghiên cứu của luận án
Đề tài luận án được thể hiện dựa vào phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật
lịch sử, đồng thời sử dụng các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành như:
Kết hợp phương pháp lơgíc và phương pháp lịch sử; phân tích và tổng hợp;
quy nạp và diễn dịch; phương pháp tiếp cận hệ thống và so sánh; điều tra
xã hội học và phương pháp chuyên gia để làm sáng tỏ góc độ triết học CT XH của vấn đề nghiên cứu.
5. Những đóng góp mới của luận án
Xây dựng quan niệm, làm rõ nội dung vai trò BĐĐP các tỉnh Tây Bắc
trong đấu tranh với TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng Việt Nam.
Phản ánh thực trạng, đề xuất giải pháp chủ yếu nhằm phát huy vai trò
BĐĐP các tỉnh Tây Bắc trong đấu tranh với TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá
cách mạng Việt Nam hiện nay.


9

6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án
Ý nghĩa lý luận
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần làm rõ âm mưu, thủ đoạn của
các TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng trên địa bàn Tây Bắc; đồng
thời, bổ sung, phát triển một số vấn đề lý luận về vai trò BĐĐP các tỉnh Tây

Bắc trong đấu tranh với các TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng
Việt Nam hiện nay.
Ý nghĩa thực tiễn
Luận án có thể làm tài liệu tham khảo, phục vụ cho công tác lãnh đạo,
chỉ đạo, tiến hành các hoạt động của cấp ủy, chính quyền địa phương, BĐĐP
các tỉnh Tây Bắc trong thực hiện công tác tôn giáo và đấu tranh với các TLTĐ
lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng trên địa bàn hiện nay.
Kết quả luận án có thể làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu và
giảng dạy các vấn đề liên quan đến tôn giáo ở các học viện, nhà trường trong
và ngoài quân đội.
7. Kết cấu của luận án
Luận án gồm: Mở đầu, 4 chương (9 tiết); Kết luận; Danh mục các cơng
trình của tác giả đã cơng bố có liên quan đến đề tài luận án; Danh mục tài liệu
tham khảo và Phụ lục.


10
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI

1.1. Tổng quan các cơng trình tiêu biểu nghiên cứu ở nước ngoài
liên quan đến đề tài luận án
1.1.1. Cơng trình tiêu biểu nghiên cứu về tơn giáo và
hoạt động tôn giáo
Lâm Tĩnh (1999), Vấn đề Tôn giáo Trung Quốc trong giai đoạn đầu xây dựng
chủ nghĩa xã hội [142]. Tác giả đã khẳng định, sự đan xen, trộn lẫn giữa vấn đề
tôn giáo và vấn đề dân tộc làm cho mâu thuẫn xã hội ngày càng nổi rõ. Từ đó,
tác giả đưa ra vấn đề có tính ngun tắc khi giải quyết vấn đề tôn giáo trong
xây dựng chủ nghĩa xã hội: Cần phải tỉnh táo thấy rằng, mở cửa với bên ngồi
càng rộng thì sức truyền giáo của tơn giáo nước ngồi đối với Trung Quốc tất

nhiên sẽ tăng lên, đặc biệt là các thế lực thù địch bên ngồi lợi dụng tơn giáo để
tăng cường các hoạt động chính trị chống lại Trung Quốc ngày càng mạnh…
Tác giả khẳng định: “Họ đã dùng cương vị là lãnh tụ tơn giáo hoặc danh phận
là tín đồ tơn giáo để tạo nên cờ hiệu bảo vệ lợi ích dân tộc, tổ chức các hoạt
động chính trị phản động để làm tăng thêm sự đan xen hòa trộn khăng khít vấn
đề dân tộc với vấn đề tơn giáo” [142, tr.12].
Lữ Vân (2003), Tôn giáo ở Trung Quốc - 100 câu hỏi và trả lời [155].
Tác giả khẳng định: “Nhà nước bảo vệ các hoạt động tơn giáo bình thường.
Khơng ai được lợi dụng tôn giáo để tiến hành các hoạt động gây rối trật tự công
cộng, gây tổn hại đến sức khỏe của công dân, hoặc can thiệp vào hệ thống
giáo dục của Nhà nước” [155, tr.37]. Bên cạnh đó, cuốn sách cũng khẳng định
quan điểm nhất quán của nhà nước Trung Quốc là kiên quyết xử lý các hành
vi lợi dụng tôn giáo, hoạt động tôn giáo vi phạm pháp luật: “Không ai được
phép phá hoại trật tự xã hội, làm hại đến sức khỏe của các công dân Trung
Quốc hoặc can thiệp vào hệ thống giáo dục dưới chiêu bài tơn giáo. Việc bỏ
tù một số tín đồ tôn giáo là do họ đã tiến hành các hoạt động phi pháp dưới


11
chiêu bài tôn giáo. Các hoạt động của họ vượt quá khuôn khổ được Hiến
pháp, pháp luật cho phép và vi phạm Luật hình sự” [155, tr.35].
L.A.Anđaeeva (2005), Chính thống giáo, đạo Tin Lành và chiến lược
phát triển vững chắc của Nga đầu thế kỷ XXI [1]. Cuốn sách đã phân tích
thành phần tơn giáo, vai trị của các tổ chức tơn giáo trong xã hội, tính tự
đồng nhất tơn giáo, sự hợp thức hóa các quan hệ nhà nước với giáo phái... Từ
đó, rút ra những mâu thuẫn, xung đột giữa các tôn giáo và hướng giải quyết
của nhà nước trong chiến lược phát triển vững chắc của nước Nga hiện nay.
Max Weber (2007), Nền đạo đức Tin Lành và tinh thần chủ nghĩa tư
bản [160]. Cuốn sách đã trình bày về mối quan hệ giữa những nguyên tắc đạo
đức của đạo Tin Lành và “tinh thần” của chủ nghĩa tư bản, nói rộng ra, đó là

quan hệ giữa tơn giáo và nền tảng cấu trúc của một hình thái xã hội chứ khơng
phải chỉ là một hình thái kinh tế. Dẫu rằng, so với thời điểm Weber viết cuốn
sách, cả đạo Tin Lành và Chủ nghĩa tư bản đều đã có những thay đổi nhưng đó
vẫn là những thực thể mà dù lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa chúng ta vẫn
phải đối diện và “chung sống”. Thế nên, từ cuốn sách của Weber, có thể tìm thấy
những ý tưởng đáng để chúng ta suy nghĩ về chính thời hiện tại.
Trác Tấn Bình (2007), Lý giải tơn giáo [19]. Cuốn sách đã làm nổi bật
quan mối quan hệ gắn bó giữa tơn giáo với đời sống xã hội hiện thực của nhân
loại. Theo tác giả, mỗi dân tộc khi đi tìm con đường phát triển bao giờ cũng tìm
về ngọn nguồn giá trị của dân tộc, khơi dậy sức mạnh tinh thần, thiêng liêng
tiềm tàng ẩn chứa trong bản sắc văn hóa dân tộc, mà cái ngọn nguồn ấy thường
lại chính là từ thế giới tinh thần tâm linh tơn giáo. Mỗi dân tộc đều có tín
ngưỡng riêng của mình, giữa những cái tín ngưỡng khác nhau ấy, trong thời đại
hội nhập, toàn cầu hóa hiện nay, cái quan trọng là có thái độ khoan dung cầu
đồng tồn dị để giao lưu và đối thoại.
Yến Khải Giai (2007), Giáo hội Công giáo Trung Quốc [68]. Cuốn sách
đã mang đến những thông tin quan trọng trong bối cảnh xây dựng giáo hội
trong lòng đất nước Trung Quốc XHCN, đó là một giáo hội Cơng giáo tam tự
(độc lập, tự chủ, tự biện). Hàng giáo phẩm lãnh đạo Giáo hội Công giáo


12
Trung Quốc đã nhấn mạnh: Nguyên tắc tam tự là tinh thần Giáo hội chúng ta;
giáo sĩ và tín hữu Trung Quốc là nhân chứng chúa Giêsu; sự hiểu biết mới
thay vì vâng phục mù quáng,… sự vâng phục Giáo hoàng chỉ là về học thuyết
và giáo lý. Bằng cách đó, Giáo hội có thể tự quản, tự dưỡng, tự truyền. Từ đó,
Giáo hội Cơng giáo Trung Quốc đã đi theo con đường vừa yêu Giáo hội, vừa
yêu đất nước. Giáo hội phát triển tốt trong đất nước Trung Quốc xã hội chủ
nghĩa. Hơn nửa thế kỷ làm mục vụ, từ khi ra đời nước Trung Quốc mới tới nay,
đã chứng minh Giáo hội có Chúa Thánh Linh khơng những có thể tồn tại trong

chế độ xã hội chủ nghĩa mà cịn có thể phát triển và gia tăng một cách lành
mạnh.
Trịnh Tây (2011), Dân tộc và tôn giáo Trung Quốc [131]. Tác giả đã trình
bày những nét cơ bản về chính sách tự do tín ngưỡng, tơn giáo của Trung Quốc:
Cơng dân có quyền tự do tín ngưỡng tơn giáo và khơng tín ngưỡng tơn giáo. Mọi
người có quyền tự do lựa chọn và noi theo tín ngưỡng riêng của mình và được
quyền thể hiện thân phận tơn giáo một cách minh bạch, công khai. Tôn giáo
không được can dự vào cơng việc hành chính, tư pháp,… của nhà nước; chính
quyền nhà nước cũng khơng được phép can dự vào công việc nội bộ của tôn
giáo, không được cổ súy hay cấm đoán hoạt động đối với bất kỳ tôn giáo nào
đang hoạt động trên lãnh thổ Trung Quốc. Tơn giáo cần phải có hiến pháp, luật
pháp và chính sách quy định cụ thể phạm vi hoạt động. Công dân đồng thời cũng
có quyền tự do đối với tín ngưỡng tôn giáo, không thể lợi dụng tôn giáo để làm
hại đến quốc gia, xã hội và các hoạt động của cá thể. Nhà nước bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của các đồn thể tơn giáo. Các tơn giáo đều bình đẳng.
Lewis Hopfe và Mark Woodward (2014), Các tôn giáo trên thế giới
[73]. Bằng quan điểm duy vật lịch sử, cuốn sách đã vẽ ra bức tranh toàn cảnh
các tôn giáo trên thế giới hiện đại trong sự vận động khơn lường của các tơn
giáo với nhau nói riêng và với thế giới nói chung. Cuốn sách chỉ đề cập đến
những tơn giáo đang hoạt động và cịn tồn tại đến ngày nay. Đối với mỗi tôn
giáo, nội dung sách lần lượt tìm hiểu bốn điểm chính yếu: Nền văn hóa sản
sinh, người sáng lập, kinh sách thiêng liêng và q trình phát triển. Cuốn sách
là một cơng trình biên soạn cơng phu, khoa học, tập hợp rất nhiều tư liệu, hình


13
ảnh có giá trị với cách trình bày và đánh giá khách quan, nghiêm túc. Các tác giả
đã giới thiệu đến người đọc một cách nhìn tổng quan suốt một chặng đường lịch
sử hình thành tín ngưỡng, niềm tin cho đời sống tinh thần của nhân loại.
W.Cole Durham và G.Schaffs Brett (2015), Luật pháp và Tôn giáo,

tiếp cận so sánh quốc gia, quốc tế [51]. Cuốn sách tiếp cận theo lối luật pháp
so sánh từ cấp độ quốc gia, khu vực và quốc tế. Đồng thời cuốn sách này có
những kết quả nghiên cứu khá đặc biệt từ hai giáo sư W.Cole Durham và
G.Scharffs Brett, đã tổng hợp và kế thừa kết quả nghiên cứu của nhiều trường
đại học, viện nghiên cứu chuyên ngành, các hội thảo quốc tế trong nhiều năm,
diễn ra trên 20 nước mà những dữ kiện được sử dụng. Vì thế, cuốn sách chứa
đựng yếu tố quốc tế rất cao, hết sức thuận tiện và đầy sức gợi mở cho nghiên
cứu. Cuốn sách này tập hợp được một khối lượng tư liệu chọn lọc về các vụ
việc liên quan đến tôn giáo, ở nhiều nước Âu - Mỹ, Đông Nam Á, Đông Bắc
Á cho đến các nước Ả rập Hồi giáo Trung Cận Đơng.
1.1.2. Cơng trình tiêu biểu nghiên cứu về hoạt động lợi dụng tôn giáo
chống phá cách mạng ở các nước
Chiêm Chân Vinh (1995), Những bài học về giải quyết vấn đề tôn giáo
trong nước của Đảng Cộng sản các nước Đông Âu và Liên Xô trước đây [157].
Tác giả đã khẳng định: Đảng Cộng sản cầm quyền cần phải nhận thức và có
chính sách đối với tôn giáo, cảnh giác với thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo để
tiến hành thâm nhập về chính trị, kiên trì quan điểm ngun tắc của chủ nghĩa
Mác - Lênin về vấn đề quan hệ giữa Đảng Cộng sản, Nhà nước XHCN đối với
tôn giáo. Tác giả đã phân tích và rút ra các bài học kinh nghiệm giải quyết vấn
đề tôn giáo của các Đảng Cộng sản: Coi tơn giáo là một hình thái ý thức cịn tồn
tại lâu dài; giải quyết vấn đề tơn giáo luôn gắn với vấn đề giai cấp; vấn đề tôn
giáo luôn gắn với vấn đề dân tộc; tôn giáo có tính chất quốc tế và bị các thế lực
chống cộng lợi dụng; kiên trì quan điểm, nguyên tắc giải quyết vấn đề tôn giáo
của chủ nghĩa Mác - Lênin.


14
Lưu Tĩnh Ba (Chủ biên, 2006), Chiến lược an ninh quốc gia Trung Quốc
đầu thế kỷ XXI [3]. Cuốn sách đã đề cập đến vấn về tôn giáo và hoạt động lợi
dụng tôn giáo của các thế lực thù địch, coi đó là yếu tố tác động đến an ninh

quốc gia Trung quốc. Tác giả chỉ rõ: “Vấn đề tôn giáo có liên quan đến vấn đề
dân tộc, các dân tộc khác nhau thường có tơn giáo khác nhau, đằng sau nhiều
mâu thuẫn dân tộc, chủ nghĩa ly khai dân tộc đều có bóng dáng của tơn giáo.
Nhiều thế lực cực đoan chia rẽ đất nước, gây rối loạn thường lợi dụng tơn giáo,
kích động tâm lý tín, bằng nhiều phương thức gây nguy hại nghiêm trọng đến
an ninh quốc gia” [3, tr.125-126]. Cuốn sách cũng khẳng định, một số nước lớn
lợi dụng vấn đề tôn giáo để lấy cớ can thiệt vào công việc nội bộ của các nước
khác. Chỉ ra rằng, giải quyết tôn giáo là vấn đề phức tạp, nhạy cảm, khó khăn,
nhất là khi các TLTĐ can thiệp vào.
Souvanny Sysouphapmyxay (2011), Công tác vận động quần chúng
đấu tranh với hoạt động lợi dụng tôn giáo xâm phạm an ninh quốc gia ở Cộng
hòa dân chủ nhân dân Lào [128]. Luận án đã khái quát hoạt động của các
TLTĐ lợi dụng tôn giáo xâm phạm an ninh quốc gia và thực trạng công tác đấu
tranh với hoạt động đó ở Cộng hịa dân chủ nhân dân Lào từ năm 2001 đến
2010; những tác hại do hoạt động lợi dụng tôn giáo của các TLTĐ gây ra cho
cách mạng Lào. Luận án cho thấy, ở các nước còn chế độ XHCN thì hoạt động
lợi dụng tơn giáo của các TLTĐ, phản động tiếp tục được duy trì, đẩy mạnh
dưới những hình thức, thủ đoạn mới nhằm thích nghi với điều kiện, hồn cảnh
hiện nay. Do đó, các lực lượng chức năng phải chủ động phát hiện sớm các
nguy cơ tiềm ẩn, hiện hữu xâm phạm an ninh quốc gia, làm cơ sở tham mưu
cho Đảng, Nhà nước có chủ trương, biện pháp bảo vệ an ninh quốc gia mà vận
động quần chúng là công tác cơ bản, quan trọng, có tính chiến lược lâu dài.
Vương Bân và Xướng Hữu Hùng (2013), “Phân định Tà giáo với Tôn
giáo hoạt động bất hợp pháp” [16]. Bài viết đã nêu lên khái niệm tà giáo và
tôn giáo hoạt động bất hợp pháp. Chỉ ra các đặc trưng cơ bản của tà giáo, thực
chất là thủ đoạn “pha trộn”, “đánh đồng” giữa “tà giáo” với tôn giáo hợp pháp
bằng cách gieo rắc các tín điều “pha tạp” hoặc “mê tín dị đoan” nhằm lừa dối,
lơi kéo quần chúng tin theo; mục đích là phát triển tín đồ, hình thành tơn giáo

15
hoặc hệ phái mới. Bài viết cũng chỉ ra ra thủ đoạn “mập mờ” trong việc “đánh
đồng” các luận thuyết tín ngưỡng, tơn giáo pha tạp của người khởi thảo “đạo
mới”, “đạo lạ” với các tín điều của tơn giáo cụ thể nhưng chưa xin phép hoặc có
phép nhưng vượt quá giới hạn pháp luật quy định.
Hà Hồ Sinh và Lý Hiểu Vũ (2013), “Kinh nghiệm và lý luận của Trung
Quốc trong thời kỳ mới về chống lợi dụng tôn giáo” [126]. Bài viết đã khái
quát kinh nghiệm và lý luận hiện nay của Trung Quốc trong cuộc đấu tranh
chống lợi dụng tôn giáo. Các tác giả cho rằng, quá trình truyền giáo phát triển
tín đồ, mở rộng phạm vi ảnh hưởng của tôn giáo trong các tầng lớp nhân dân
chính là q trình từng bước chuyển đổi tư tưởng người dân để dẫn tới chuyển
đổi về hành vi nhằm giành giật quần chúng phục vụ mục đích phi tơn giáo của
các thế lực thù địch. Bài viết cũng chỉ ra, thủ đoạn hoạt động phát triển tôn
giáo bất hợp pháp ở Trung Quốc là âm thầm phát triển tín đồ, xác lập thế giới
quan tôn giáo, mở rộng phạm vi ảnh hưởng ở những vùng tôn giáo đã xâm
nhập, xây dựng trái phép nơi thờ tự; từng bước can dự vào các vấn đề liên
quan đến tôn giáo thuộc phạm vi điều chỉnh của chính quyền.
1.2. Tổng quan các cơng trình tiêu biểu nghiên cứu ở trong nước liên
quan đến đề tài luận án
1.2.1. Cơng trình tiêu biểu nghiên cứu về quan điểm xử lý, đấu tranh
với âm mưu, thủ đoạn lợi dụng tôn giáo của các thế lực thù địch
Nguyễn Hữu Khiển (Chủ biên, 2011), Quản lý nhà nước đối với hoạt
động tôn giáo trong điều kiện xây dựng Nhà nước dân chủ, pháp quyền Việt
Nam hiện nay [82]. Cuốn sách đã dành một chương để viết về hoạt động lợi
dụng tôn giáo. Cuốn sách chỉ rõ: “Đối với các hoạt động đội lốt, lợi dụng tôn
giáo chống phá cách mạng vừa phải ngăn chặn hoạt động kích động, gây bạo
loạn, vừa phải tranh thủ được sự đồng tình của quần chúng, nhất là quần
chúng tín đồ” [82, tr.170]. Đối với những hoạt động đã có đầy đủ cơ sở chứng
cứ kết luận là vi phạm pháp luật thì phải xử lý có tình, có lý để quần chúng
nhân dân thấy được tính nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta, đồng thời vẫn

thể hiện sự kiên quyết của chính quyền, sự nghiêm minh của pháp luật. Đối


16
với các tổ chức, nhóm phái tơn giáo hoạt động bất hợp pháp phải luôn đề cao
cảnh giác, kịp thời ngăn chặn, phát hiện và xử lý kiên quyết theo đúng pháp
luật. Khơng để bất kỳ một tổ chức, nhóm phái nào đội lốt tôn giáo phát triển
lớn mạnh, gây thanh thế bởi điều đó là cực kỳ nguy hiểm.
Nguyễn Xuân Tư (2011), An ninh trên lĩnh vực tôn giáo ở Việt Nam Những vấn đề lý luận và thực tiễn [153]. Cuốn sách đã làm rõ những thủ đoạn
lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng Việt Nam của các TLTĐ cả ở trong
nước và nước ngoài: Lợi dụng và biến tôn giáo thành vấn đề dân chủ, nhân
quyền; công khai ban hành một số văn bản luật nhằm quốc tế hố vấn đề tơn
giáo, tun truyền gây sức ép, tạo cớ can thiệp vào công việc nội bộ của Việt
Nam; hỗ trợ mọi mặt cho các tổ chức giáo hội tôn giáo ở Việt Nam phát triển
trở thành lực lượng chính trị đối trọng với Nhà nước; triệt để lợi dụng vấn đề
tôn giáo gắn với lợi dụng vấn đề dân tộc nhằm tun truyền kích động địi ly
khai, tự trị, gây mất ổn định chính trị tại các vùng chiến lược của Việt Nam;
đẩy mạnh hoạt động tơn giáo trái pháp luật, lấn lướt chính quyền nhằm vơ
hiệu hố cơng tác quản lý nhà nước đối với tôn giáo; lợi dụng các hoạt động
từ thiện, xã hội để phát triển thế lực của giáo hội vì mục đích chính trị đen tối.
Nguyễn Minh Khải (Chủ biên, 2013), Tín ngưỡng tơn giáo và thực hiện
chính sách tín ngưỡng tôn giáo ở Việt Nam hiện nay [81]. Cuốn sách đã làm rõ
âm mưu, thủ đoạn, tính chất nguy hại và những giải pháp đấu tranh làm thất bại
âm mưu, thủ đoạn lợi dụng tín ngưỡng, tơn giáo để chống phá cách mạng Việt
Nam… Cuốn sách chỉ rõ: âm mưu, thủ đoạn lợi dụng tín ngưỡng, tơn giáo của các
TLTĐ là đặc biệt nguy hiểm đối với cách mạng Việt Nam và đối với chính đồng
bào có tín ngưỡng, theo tơn giáo. Nó trực tiếp “đẩy” đồng bào có tín ngưỡng, theo
tơn giáo về phía đối lập với chính quyền và cách mạng. Để đấu tranh chống âm
mưu, thủ đoạn lợi dụng tín ngưỡng, tơn giáo của cácTLTĐ, cuốn sách đã đề ra các
giải pháp cơ bản: Nâng cao nhận thức, trách nhiệm toàn xã hội; phát huy sức mạnh

tổng hợp của các lực lượng; thực hiện nội dung, hình thức, phương pháp đấu tranh
phong phú, phù hợp, hiệu quả; thực hiện tốt công tác tôn giáo; chăm lo đời sống
vật chất, tinh thần của đồng bào có tín ngưỡng, theo tôn giáo.


17
Đinh Văn Thành (2015), Hệ thống chính trị các tỉnh miền Đông Nam bộ đấu
tranh chống hoạt động lợi dụng tôn giáo của các thế lực thù địch trên địa bàn hiện
nay [132]. Luận án đã làm rõ những hoạt động lợi dụng tôn giáo của các TLTĐ
chống phá sự nghiệp cách mạng ở các tỉnh miền Đông Nam Bộ, luận giải quan
niệm, nội dung, phương thức hệ thống chính trị các tỉnh miền Đông Nam bộ đấu
tranh chống hoạt động lợi dụng tôn giáo của các TLTĐ, đánh giá thực trạng hệ
thống chính trị các tỉnh miền Đơng Nam Bộ đấu tranh chống hoạt động lợi dụng
tôn giáo của các TLTĐ và rút ra một số kinh nghiệm, đề xuất những yêu cầu và
giải pháp cơ bản để hệ thống chính trị các tỉnh miền Đơng Nam Bộ tiếp tục đấu
tranh có hiệu quả làm thất bại hoạt động lợi dụng tơn giáo của các TLTĐ, góp
phần giữ vững ổn định CT - XH trong thời gian tới. Tác giả nhấn mạnh: “Hoạt
động lợi dụng tôn giáo của các thế lực thù địch, khơng chỉ làm cho tình cảm,
niềm tin của chức sắc, tín đồ bị xúc phạm, mà cịn làm gia tăng sự kỳ thị giữa
các tơn giáo, giữa những người có tín ngưỡng, tơn giáo và những người khơng
có tín ngưỡng, tơn giáo” [132, tr.39].
Trần Đắc Hiên (2007), “Âm mưu lợi dụng vấn đề tôn giáo để chống
phá cách mạng Việt Nam và một số yêu cầu đặt ra” [70]. Bài viết đã làm rõ
các phương thức lợi dụng vấn đề tôn giáo của các TLTĐ chống phá cách
mạng nước ta: Kết hợp chặt chẽ vấn đề “tơn giáo” với vấn đề “dân tộc”; tích
cực ủng hộ những phần tử bất mãn, cực đoan, quá khích trong một số cộng
đồng tơn giáo, tổ chức lơi kéo, kích động quần chúng tín đồ biểu tình, gây rối
dẫn tới bạo loạn để lấy cớ can thiệp từ bên ngoài; tích cực thúc đẩy liên kết
hoạt động giữa các tơn giáo (liên tôn), phối hợp chặt chẽ với các lực lượng
phản động, cơ hội chính trị trong nước để tạo dựng ngọn cờ, hình thành lực

lượng đối lập, đối trọng với Đảng Cộng sản và Nhà nước Việt Nam; vu cáo
cộng sản diệt đạo, Nhà nước đàn áp tôn giáo làm cho bộ phận quần chúng lạc
hậu ngộ nhận tin theo, từ đó, tạo lực lượng chống đối ngầm.
Nguyễn Huy Động (2016), “Chủ động nhận diện và đấu tranh với âm
mưu lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo của các thế lực thù địch” [65]. Bài viết
đã khẳng định: Các cộng đồng dân tộc thiểu số sống ở vùng sâu, vùng núi


18
cao, điều kiện phát triển KT - XH gặp nhiều khó khăn, đây là cơ hội, là
“mảnh đất màu mỡ” để các TLTĐ lợi dụng chống phá. Âm mưu của chúng
thường là lợi dụng những sơ hở, thiếu sót trong thực hiện chính sách dân tộc,
tơn giáo để gây mâu thuẫn, tạo cớ can thiệp vào công việc nội bộ. Bài viết đã
đề ra giải pháp để đấu tranh với âm mưu của các TLTĐ lợi dụng vấn đề dân
tộc, tơn giáo, trong đó có giải pháp: Tăng cường cơng tác tuyên truyền, giáo
dục, quán triệt quan điểm, chính sách dân tộc, tôn giáo của Đảng, Nhà nước;
đẩy nhanh phát triển KT - XH, thường xuyên chăm lo đời sống vật chất và
tinh thần của nhân dân, nhất là đồng bào dân tộc, tơn giáo.
1.2.2. Cơng trình tiêu biểu nghiên cứu về vai trị qn đội trong thực
hiện chính sách tôn giáo và đấu tranh với âm mưu, thủ đoạn lợi dụng tôn
giáo của các thế lực thù địch
Lê Đại Nghĩa (2011), Ảnh hưởng của tín ngưỡng tơn giáo đến đời sống tinh
thần quân nhân ở đơn vị cơ sở trong Quân đội hiện nay [105]. Cuốn sách đã làm
rõ thực chất, nội dung, đặc điểm, thực trạng ảnh hưởng của tín ngưỡng tơn
giáo đến đời sống tinh thần qn nhân; đề xuất định hướng, giải pháp khắc
phục mặt tiêu cực của sự ảnh hưởng này, nhằm nâng thực hiện tốt công tác
tôn giáo ở đơn vị cơ sở và khu vực đóng qn, vơ hiệu hóa âm mưu, thủ đoạn
của các TLTĐ lợi dụng tín ngưỡng, tơn giáo để phá hoại quân đội. Tác giả
khẳng định: “Hiện nay, một trong những âm mưu thâm độc trong chiến lược
“diễn biến hịa bình” của địch là lợi dụng tơn giáo để kích động bọn phản

động trong các tơn giáo, lơi kéo, tập hợp quần chúng, xây dựng cơ sở phản
cách mạng, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, lật đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam” [105, tr.128]. Đồng thời tác giả cũng cảnh báo: “Phải cảnh giác,
nghiêm trị mọi hành vi lợi dụng tín ngưỡng, tơn giáo phá hoại quân đội và xã
hội của các thế lực thù địch. Càng tơn trọng tín ngưỡng tơn giáo, chúng ta cần
phải nghiêm trị các thế lực lợi dụng tôn giáo chống phá chế độ, đi ngược lại
lợi ích của tín đồ, chức sắc chân chính” [105, tr.137].
Tổng cục Chính trị (2013), Nâng cao chất lượng công tác đảng, công
tác chính trị của Bộ đội Biên phịng thực hiện chính sách dân tộc, tôn giáo


19
của Đảng, Nhà nước trong tình hình mới [147]. Cuốn sách đã khẳng định:
“Lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo với mưu đồ chính trị ln là bản chất cố
hữu của các thế lực thù địch đối với cách mạng nước ta. Trong giai đoạn hiện
nay, dưới tác động của xu thế tồn cầu hóa, sự lợi dụng đó mang nội dung
mới với tính chất phức tạp hơn nhiều” [147, tr.67]. Cuốn sách cũng chỉ ra thủ
đoạn các TLTĐ lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo ở khu vực biên giới đất liền:
Chúng tìm mọi cách xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
chính sách của Đảng, Nhà nước ta về vấn đề dân tộc, tôn giáo. Lợi dụng
những vấn đề dân tộc, tôn giáo để kích động tư tưởng hẹp hịi, dân tộc cực
đoan, ly khai. Xây dựng, nuôi dưỡng các tổ chức phản động người Việt ở
nước ngoài, tập hợp, tài trợ, chỉ đạo lực lượng phản động trong các dân tộc,
tôn giáo ở trong nước tích cực hoạt động chống phá.
Tạ Việt Hùng (Chủ biên, 2016), Phát huy vai trò quân đội trong đấu
tranh phòng, chống âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề
dân tộc, tôn giáo chống phá cách mạng nước ta [76]. Cuốn sách đã vạch rõ âm
mưu, thủ đoạn của các TLTĐ lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo chống phá cách
mạng nước ta, rút ra những bài học kinh nghiệm trong đấu tranh với hoạt động lợi
dụng dân tộc, tôn giáo và đề xuất một số giải pháp cơ bản để phát huy vai trò

quân đội trong đấu tranh phòng, chống âm mưu, thủ đoạn của các TLTĐ lợi
dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo chống phá cách mạng nước ta hiện nay. Tác giả
đã làm rõ những biểu hiện vai trò quân đội trong đấu tranh phòng, chống âm
mưu, thủ đoạn của các TLTĐ lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo chống phá
cách mạng nước ta: Là lực lượng quan trọng trong tuyên truyền và vận động
đồng bào dân tộc, tôn giáo; tham mưu cho Đảng, Nhà nước, cấp uỷ, chính
quyền, đồn thể địa phương trong xây dựng nền quốc phịng tồn dân, an ninh
nhân dân vùng dân tộc, tôn giáo; tham gia phát triển KT - XH, xây dựng hệ
thống chính trị cơ sở vùng dân tộc thiểu số, vùng tôn giáo; là lực lượng quan
trọng tham gia đấu tranh làm thất bại âm mưu, hoạt động của các thế TLTĐ
lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo chống phá cách mạng.


20
Cục Dân vận - Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (2017), Tìm
hiểu về tín ngưỡng, tơn giáo [47]. Cuốn sách đã giành một chương để trình
bày những vấn đề cơ bản về công tác dân vận của Quân đội Nhân dân Việt
Nam ở vùng đồng bào tôn giáo trong thời kỳ mới. Cuốn sách khẳng định:
“Thực hiện cơng tác tơn giáo và chính sách tơn giáo là một nhiệm vụ chính
trị của quân đội nhằm tăng cường và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân
tộc, đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hành động lợi dụng tín ngưỡng,
tơn giáo thực hiện chiến lược “diễn biến hịa bình”, bạo loạn lật đổ của
các thế lực thù địch” [47, tr.270]. Cuốn sách đã đề ra nội dung biện pháp
công tác dân vận vùng đồng bào tôn giáo: Quán triệt các quan điểm,
nhiệm vụ, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước về công tác tôn
giáo trong tình hình mới; tuyên truyền, vận động quần chúng tín đồ và
chức sắc, chức việc tơn giáo; tham gia xây dựng cơ sở địa phương vùng
tôn giáo vững mạnh về chính trị; tham gia phát triển kinh tế - xã hội, củng
cố quốc phòng, an ninh vùng đồng bào tôn giáo; tham gia giải quyết các
vụ việc phức tạp vùng tôn giáo.

Nguyễn Văn Bạo (Chủ biên, 2020), Quân đội nhân dân Việt Nam
tham gia thực hiện công tác tôn giáo trong tình hình mới [15]. Cuốn sách đã
làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận Quân đội nhân dân Việt Nam tham
gia thực hiện công tác tôn giáo; khảo sát, đánh giá thực trạng Quân đội nhân
dân Việt Nam tham gia thực hiện công tác tôn giáo thời gian qua; xác định
yêu cầu và đề xuất giải pháp phát huy vai trò Quân đội nhân dân Việt Nam
tham gia thực hiện cơng tác tơn giáo trong tình hình mới. Đề tài đề ra các
nhóm giải pháp cơ bản để pháp phát huy vai trò Quân đội nhân dân Việt
Nam tham gia thực hiện công tác tôn giáo: Giáo dục, nâng cao nhận thức và
trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ về nhiệm vụ tham gia công tác tôn giáo của
quân đội; tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, tổ chức chỉ huy,
cơ quan chính trị các cấp trong quân đội; phát huy các điều kiện thuận lợi và
đổi mới nội dung, hình thức công tác tôn giáo trong quân đội; tham mưu,


21
phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, các tổ chức CT - XH ở địa
phương nâng cao hiệu quả tham gia công tác tôn giáo và đấu tranh làm thất
bại âm mưu của các TLTĐ lợi dụng vấn đề tơn giáo; hồn thiện cơ chế,
chính sách và thực hiện tốt quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách của
Nhà nước về tôn giáo trong nội bộ quân đội.
Phạm Văn Nghĩa (2006), Vai trò Quân đội nhân dân Việt Nam trong
thực hiện quan điểm chính sách đối với tơn giáo của Đảng và Nhà nước ta
hiện nay [106]. Luận án đã chỉ ra và phân tích vai trị Qn đội trong thực hiện
quan điểm, chính sách đối với tơn giáo của Đảng và Nhà nước ta: Thường
xuyên giáo dục và giúp đỡ qn nhân có đạo phấn đấu hồn thành tốt chức
trách, nhiệm vụ được giao; góp phần nâng cao nhận thức và tự giác chấp hành
quan điểm, chính sách đối với tôn giáo của Đảng, Nhà nước ta cho các tầng
lớp nhân dân, nhất là đồng bào có đạo; góp phần tăng cường đồn kết qn
dân và đồn kết dân tộc; tích cực tham gia xây dựng cơ sở địa phương vùng

tơn giáo vững mạnh, tồn diện; qn đội là lực lượng đấu tranh bảo vệ quan
điểm, chính sách đối với tôn giáo của Đảng và Nhà nước ta.
Nguyễn Như Trúc (2007), Vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam trong
cơng tác vận động đồng bào có tôn giáo ở Tây Nguyên hiện nay [151]. Luận án
đã trình bày cơ sở lý luận, thực trạng vai trị của Quân đội nhân dân Việt Nam
trong công tác vận động đồng bào có tơn giáo ở Tây Ngun; một số định hướng
và giải pháp để phát huy công tác vận động đồng bào có tơn giáo ở Tây Ngun
hiện nay. Luận án chỉ ra âm mưu, thủ đoạn lợi dụng tôn giáo của các TLTĐ: Lợi
dụng các hoạt động tuyên truyền, củng cố đức tin, phát triển tín đồ, đào tạo các
chức sắc; kích động, chia rẽ khối đại đồn kết tồn dân, xúi dục đồng bào tơn
giáo cơng khai đấu tranh chống chính quyền nhân dân; tăng cường móc nối với
các tổ chức tơn giáo ở nước ngồi, tranh thủ sự chỉ đạo, giúp đỡ tiền của và
phương tiện hoạt động; kết hợp lợi dụng tín ngưỡng, tơn giáo với lợi dụng vấn
đề dân tộc, dân chủ, nhân quyền để chống phá.


22
Lê Đức Nhẫn (2016), Công tác đấu tranh của Bộ đội Biên phịng với
hoạt động lợi dụng tơn giáo xâm phạm an ninh, trật tự ở khu vực biên giới
các tỉnh Tây Nguyên [109]. Luận án đã khẳng định: Bản chất hoạt động lợi
dụng tôn giáo xâm phạm an ninh trật tự của các thế lực thù địch là “núp
bóng” các hoạt động tôn giáo thuần túy, hợp pháp để lơi kéo, kích động tín
đồ, hướng lái tín đồ vào những việc làm có hại cho an ninh trật tự của đất
nước. Do đó, nó là một bộ phận trong hoạt động của bọn phản động nhằm chống
phá chế độ XHCN ở nước ta. Tác giả đưa ra hệ thống giải pháp nâng cao hiệu
quả công tác đấu tranh của Bộ đội Biên phòng với hoạt động lợi dụng ở khu vực
biên giới các tỉnh Tây Nguyên, trong đó đáng chú ý có các giải pháp: Thường
xun làm tốt cơng tác vận động quần chúng, tranh thủ chức sắc, chức việc tơn
giáo, người có uy tín trong dân tộc thiểu số ở khu vực biên giới các tỉnh Tây
Nguyên; coi trọng công tác phối hợp và hợp tác quốc tế với các lực lượng chức

năng trong đấu tranh với hoạt động lợi dụng tôn giáo.
Trần Văn Lượng (2017), Bộ đội biên phòng các tỉnh Bắc miền Trung vận
động đồng bào Cơng giáo tham gia giữ gìn an ninh, trật tự ở khu vực biên giới
biển [94]. Luận án đã làm rõ tình hình, đặc điểm đạo Cơng giáo ở các tỉnh Bắc
Miền Trung, đồng thời, chỉ rõ tình hình hoạt động lợi dụng Công giáo của các
TLTĐ: Thông qua hoạt động tôn giáo tại các nhà thờ để lồng ghép tun truyền
xun tạc, nói xấu Đảng, Nhà nước; thơng qua hoạt động lấn chiếm, đòi lại đất
xây, sửa cơ sở thờ tự trái pháp luật; thông qua hoạt động tách, lập xứ, họ đạo,
thành lập tổ chức, hội, đoàn trái phép và một số hoạt động tôn giáo khác nhằm
củng cố đức tin, khuyếch trương gây thanh thế. Luận án khẳng định: “Các thế lực
thù địch thường xuyên lợi dụng các hoạt động tôn giáo để xuyên tạc chủ trương,
đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; kích động, lơi kéo, tụ
tập đơng người gây mất trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ, gây áp
lực với chính quyền cơ sở” [94, tr.86].
1.2.3. Cơng trình tiêu biểu nghiên cứu về bộ đội địa phương, quân
đội đấu tranh với các thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo ở Tây Bắc nước ta


23
Đặng Vũ Liêm (2002), Nâng cao hiệu quả công tác vận động quần
chúng của Bộ đội Biên phòng trong đấu tranh phòng chống truyền đạo trái
phép ở địa bàn Tây Bắc hiện nay [88]. Cuốn sách đã đề cập và trực tiếp
nghiên cứu đến hoạt động truyền đạo Tin Lành trái phép vào dân tộc Mông.
Tác giả chỉ rõ: “Các thế lực thù địch ra sức lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo,
dưới chiêu bài nhân quyền và tự do tôn giáo để chống phá sự nghiệp cách
mạng nước ta. Đáng chú ý là sự gia tăng của hoạt động truyền đạo trái phép
trên nhiều vùng của đất nước mà khu vực biên giới Tây Bắc là một địa bàn
trong điểm, gây nên những hậu quả hết sức nghiêm trọng” [88, tr.1]. Nhấn
mạnh về tính chất nguy hại của hoạt động lợi dụng tôn giáo ở khu vực biên
giới Tây Bắc, tác giả khẳng định: “Hoạt động truyền đạo trái phép trên biên

giới Tây Bắc hiện nay đang chứa đựng những nội dung rất phức tạp. Đó là
mũi tấn cơng lợi hại và nguy hiểm nằm trong chiến lược “diễn biến hịa bình”
của các thế lực thù địch nhằm tập hợp quần chúng chuẩn bị lực lượng để thực
hiện bạo loạn, lật đổ đối với nước ta” [88, tr.59].
Thào Xuân Sùng (2009), Dân tộc Mông Sơn La với việc giải quyết vấn
đề tín ngưỡng tơn giáo hiện nay [130]. Cuốn sách đã giới thiệu khái qt về đời
sống tín ngưỡng, tơn giáo của người Mông ở Sơn La và sự thâm nhập của đạo
Công giáo, Tin Lành vào một bộ phận người Mơng; phân tích một số đặc điểm
của tình hình Việt Nam và quốc tế tác động đến việc giải quyết vấn đề tín ngưỡng,
tơn giáo hiện nay cũng như sự lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo của chủ nghĩa đế
quốc và các TLTĐ. Tác giả khẳng định: “Các thế lực thù địch và phản động đã,
đang và sẽ triệt để lợi dụng những đặc điểm tình hình về lịch sử, phong tục tập
quán, kinh tế, xã hội của cộng đồng các dân tộc thiểu số cũng như dân tộc Mông
để lợi dụng tôn giáo trong việc giành giật quần chúng” [130, tr.171].
Trần Hữu Sâm (2004), Bộ đội Biên phòng tham gia đấu tranh chống
truyền đạo Tin Lành trái phép trong đồng bào dân tộc thiểu số ở khu vực
biên giới Tây Bắc [125]. Luận án đã làm rõ tình hình hoạt động truyền đạo
Tin Lành trái phép của các TLTĐ, luận án khẳng định: “Tin Lành - Vàng Chứ
là một âm mưu chính trị thâm độc của kẻ thù, nhằm chống phá cách mạng


24
nước ta. Kẻ thù đã tìm mọi cách để thực hiện, chỉ đạo một cách có hệ thống
và chặt chẽ, cả trong nước và ngoài nước, chúng đã bỏ tiền đầu tư nghiên cứu
kỹ lưỡng các yếu tố tích cực, hạn chế của tín ngưỡng, tâm linh tác động đến
người Mông” [125, tr.42]. Tác giả cũng chỉ ra thủ đoạn truyền đạo Tin Lành
trái phép: Thông qua phương tiện thông tin đại chúng; lôi kéo dân về truyền
đạo Tin Lành ở số 2 Ngõ Trạm, Hà Nội; thông qua hoạt động của tổ chức phi
chính phủ được Nhà nước ta cho phép. Mục đích của chúng là đẩy mạnh
tuyên truyền về một “Vương quốc Mông tự trị”; tập hợp tay sai nhen nhóm tổ

chức phản động; đẩy mạnh việc truyền đạo Tin Lành vào người Mông, từng
bước tiến tới Tin Lành hố dân tộc Mơng.
Nguyễn Trường Sơn (2009), Phát huy vai trò bộ đội địa phương trong
xây dựng hệ thống chính trị cơ sở làm thất bại chiến lược “diễn biến hịa
bình”của địch trên địa bàn Tây Ngun hiện nay [129]. Luận án đã làm rõ vai
trò của BĐĐP trong xây dựng hệ thống chính trị cơ sở trên địa bàn Tây
Ngun. Theo tác giả, BĐĐP có các vai trị: Tham mưu giúp cấp ủy và chính
quyền địa phương quản lý Nhà nước về quân sự - quốc phòng; là trung tâm
phối hợp giữa các tổ chức, các lực lượng vũ trang trên địa bàn trong xây dựng
hệ thống chính trị cơ sở; tham gia huấn luyện, chuẩn bị nguồn cán bộ bổ sung
cho thống chính trị cơ sở đáp ứng u cầu cuộc đấu tranh chống “diễn biến
hịa bình” ở Tây Nguyên; là lực lượng đấu tranh kiên định trên mặt trận tư
tưởng, vận động nhân dân tham gia xây dựng thống chính trị cơ sở.
Khuất Văn Tuấn (2011), Hoạt động phối hợp của Bộ đội Biên phòng
tỉnh với lực lượng vũ trang địa phương trong quản lý, bảo vệ biên giới quốc
gia ở địa bàn Tây Bắc [152]. Luận án đã chỉ ra: “Trong đấu tranh phòng, chống
phát triển đạo trái pháp luật, lực lượng nghiệp vụ của Bộ đội Biên phịng tỉnh đã
phối hợp với cơng an và BĐĐP phát hiện nhiều vụ tổ chức truyền đạo trái
pháp luật; kịp thời ngăn chặn, xử lý số đối tượng từ nơi khác vào khu vực
biên giới để phát tán tài liệu và tuyên truyền đạo” [152, tr.35]. Liên quan đến
âm mưu, thủ đoạn lợi dụng tôn giáo của các TLTĐ ở khu vực biên giới Tây
Bắc, luận án khẳng định: “Trên khu vực biên giới Tây Bắc, bọn phản động lợi


25
dụng tôn giáo sẽ tăng cường tuyên truyền, phát triển tín đồ, tiến hành các hoạt
động tơn giáo trái pháp luật ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là vùng
đồng bào dân tộc Mơng, kích động đồng bào địi cơng khai, hợp pháp hóa đạo
Tin Lành - Vàng Chứ” [152, tr.44].
Nguyễn Văn Biên (2015), Công tác đảng, công tác chính trị trong

nhiệm vụ phịng, chống bạo loạn lật đổ của bộ đội địa phương các tỉnh trên
địa bàn Tây Bắc giai đoạn hiện nay [17]. Luận án đã làm rõ thủ đoạn gây bạo
loạn lật đổ của các TLTĐ trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc: Triệt để lợi dụng các
vấn đề dân tộc, tơn giáo, kích động tư tưởng ly khai, tự trị; móc nối gây dựng
lực lượng chống phá ta trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc. Chúng đặc biệt quan
tâm và triệt để lợi dụng tâm lý của người Mơng là muốn có vua và lợi dụng
sinh hoạt đạo Tin Lành để kích động, lơi kéo một bộ phận người Mông tin
theo luận điệu tuyên truyền về “Nhà nước Mông tự trị”, “Vương quốc Mông”.
Luận án đề xuất các giải pháp, trong đó đáng chú ý có giải pháp: Bổ sung,
hồn thiện và huấn luyện thành thạo phương án phòng, chống bạo loạn lật đổ;
chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ với các tổ chức, các lực lượng liên quan thực hiện
hiệu quả các hoạt động phòng, chống bạo loạn lật đổ.
Nguyễn Xuân Bách (2015), Bộ đội Biên phịng tham gia xây dựng cơ
sở chính trị - xã hội khu vực biên giới Tây Bắc Việt Nam hiện nay [4]. Luận
án khẳng định: “Khu vực biên giới Tây Bắc nước ta là địa bàn trọng điểm mà
các thế lực thù địch thường xuyên lợi dụng các vấn đề dân tộc, tơn giáo để
kích động chia rẽ khối đại đồn kết dân tộc, làm mất lịng tin của nhân dân
vào Đảng, Nhà nước, vào cấp ủy, chính quyền địa phương” [4, tr.35]. Luận án
chỉ ra âm mưu lợi dụng vấn đề tôn giáo của các TLTĐ ở khu vực biên giới
Tây Bắc: “Lợi dụng trình độ hạn chế, đời sống của đồng bào cịn gặp nhiều
khó khăn để lôi kéo đồng bào di, dịch cư tự do; tuyên truyền, phát triển đạo
Tin Lành trái pháp luật; hoạt động câu móc, cài cắm cơ sở trong đồng bào
Mơng của các tổ chức phản động lưu vong tiến hành gây rối, gây bạo loạn
làm mất ổn định chính trị ở khu vực biên giới Tây Bắc” [4, tr.46].


26
1.3. Khái quát kết quả chủ yếu của các công trình tiêu biểu liên
quan đến đề tài luận án và những vấn đề đặt ra luận án cần giải quyết
1.3.1. Khái qt kết quả chủ yếu của các cơng trình tiêu biểu liên quan

đến đề tài luận án
Một là, các cơng trình khoa học tiêu biểu ở nước ngồi đã tập trung
luận giải, phân tích vấn đề tơn giáo dưới nhiều khía cạnh, góc độ khác nhau;
khái qt hoạt động của TLTĐ lợi dụng tôn giáo xâm phạm an ninh quốc gia
ở các nước, đặc biệt là ở Trung Quốc. Các cơng trình đã giới thiệu, làm rõ sự
du nhập, phát triển của các tôn giáo lớn, nhất là Công giáo và Tin Lành ở một số
nước; trình bày, làm rõ quan điểm, chính sách về tơn giáo của Trung Quốc. Các
cơng trình chỉ rõ, để thực hiện mưu đồ xâm lược, can thiệp, lật đổ, “diễn biến
hịa bình”, TLTĐ, thực dân đế quốc đã lợi dụng tôn giáo rất triệt để phục vụ cho
âm mưu của họ, coi tôn giáo là khâu đột phá chiến lược nhằm chống phá các
nước. Các cơng trình cũng khẳng định, sự đan xen, trộn lẫn giữa vấn đề tôn giáo
và vấn đề dân tộc, đằng sau nhiều mâu thuẫn dân tộc, chủ nghĩa ly khai dân tộc
đều có bóng dáng của tơn giáo. Đồng thời rút ra những bài học về giải quyết tôn
giáo của các đảng Cộng sản các nước Đông Âu và Liên Xơ trước đây.
Hai là, các cơng trình đã đi sâu nghiên cứu, làm rõ những âm mưu, thủ
đoạn của các TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng nước ta trên một số
địa bàn trọng yếu ở nước ta, chỉ ra những tác động, ảnh hưởng của những âm
mưu, thủ đoạn đó đến an ninh chính trị, trật tự an tồn xã hội. Các cơng trình cũng
chỉ ra và làm rõ mục tiêu, nhiệm vụ và biện pháp đấu tranh, đồng thời khẳng định,
đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn lợi dụng tôn giáo của TLTĐ là yêu
cầu cấp bách của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong
tình mới. Điều đó địi hỏi sự nỗ lực và quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, của
các cấp, các ngành, của tồn xã hội, của cả chính đồng bào có tín ngưỡng, tơn giáo
trong đấu tranh với TLTĐ lợi dụng tôn giáo chống phá cách mạng nước ta.
Ba là, các cơng trình nêu trên đã khái qt về các tơn giáo, tình hình
tơn giáo và âm mưu, thủ đoạn lợi dụng tôn giáo của các TLTĐ ở Tây Bắc
nước ta hiện nay. Khái quát về sự du nhập, phát triển của các tôn giáo ở Tây
Bắc, tập trung làm rõ sự phát triển khơng bình thường của đạo Tin Lành
trong đồng bào dân tộc Mông. Khẳng định, Tây Bắc nước ta là địa bàn trọng