Nghiên cứu xử lý nấm thán thư sau thu hoạch và xử sử dụng chế phẩm CARNAUBA trong bảo quản xoài các thu

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
----------

----------

LÊ TH OANH

NGHIÊN C U X
SAU THU HO CH VÀ S

LÝ N M THÁN THƯ
D NG CH PH M CARNAUBA

TRONG B O QU N QU XOÀI CÁT CHU

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành

: CÔNG NGH SAU THU HO CH

Mã s

: 60.54.10

Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. NGUY N DUY LÂM

HÀ N I - 2009

L I CAM ðOAN
- Tơi xin cam đoan r ng, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn là
trung th c và chưa ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
- Tơi xin cam đoan r ng, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn
ñã ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñư c ch rõ
ngu n g c.
Tác gi lu n văn

Lê Th Oanh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

i


L I C M ƠN
ð hồn thành đ tài t t nghi p ngoài s c g ng c a b n thân tơi đã
nh n đư c r t nhi u s quan tâm giúp đ nhi t tình c a th y cô, b n bè và
ngư i thân.
Trư c tiên, tơi xin đư c bày t lịng bi t ơn sâu s c t i TS. Nguy n
Duy Lâm - Trung tâm Nghiên c u ki m tra ch t lư ng nông s n th c ph m Vi n Cơ đi n nơng nghi p và Cơng ngh sau thu ho ch đã t n tình hư ng d n,
giúp đ tơi trong q trình th c hi n đ tài và hồn thành b n lu n văn này.
Tơi xin đư c g i l i chân thành c m ơn t i các th y cô giáo trong Khoa
Công ngh th c ph m, Vi n ðào t o Sau ñ i h c - Trư ng ð i h c Nông nghi p
Hà N i.
Tơi cũng xin đư c chân thành c m ơn các cán b t i Trung tâm Nghiên
c u ki m tra ch t lư ng nông s n th c ph m - Vi n Cơ ñi n nông nghi p và
Công ngh sau thu ho ch ñã nhi t tình giúp ñ và t o m i đi u ki n thu n l i
cho tơi trong th i gian th c hi n ñ tài.
Bên c nh đó tơi xin g i l i c m ơn chân thành t i t t c ngư i thân, b n

bè và ñ ng nghi p nh ng ngư i ln bên c nh đ ng viên giúp đ tơi trong
q trình h c t p và th c hi n b n lu n văn này.
Hà N i, ngày 08 tháng 10 năm 2009
Tác gi

Lê Th Oanh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c b ng

v

Danh m c ñ th

vii

1.

M ð U

1

1.1

ð tv nđ

1

1.2

M c đích và u c u c a đ tài

3

2.

T NG QUAN TÀI LI U

4

2.1

Tình hình s n xu t, tiêu th xoài trên th gi i và trong nư c

4

2.2

K thu t thu hái, phân lo i và bao gói

6

2.3

Các lo i b nh sau thu ho ch thư ng g p xoài và bi n pháp x lý

8

2.4

Các phương pháp b o qu n xoài

12

2.5

B o qu n xoài b ng k thu t t o màng ph b m t

17

3.

V T LI U, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

23

3.1

Nguyên v t li u và thi t b nghiên c u

23

3.2

N i dung nghiên c u

24

3.3

B trí thí nghi m và phương pháp l y m u

25

3.4.
3.5

Phương pháp phân lo i qu
Phương pháp x lý qu b ng nư c nóng và hóa ch t

28

3.6

Phương pháp phân tích m u

28

3.7

Phương pháp x lý s li u

31

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

32

4.1

Nghiên c u nh hư ng c a ñ già thu hái ñ n ch t lư ng qu
xoài Cát Chu khi thu ho ch

4.1.1

nh hư ng c a ñ già thu hái t i các ch tiêu cơ lý

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

32
32

iii


4.1.2
4.2

nh hư ng c a ñ già thu hái t i các ch tiêu hóa h c

33

Nghiên c u x lý n m thán thư trên qu xoài Cát Chu trư c b o
qu n

34

4.2.1

K t qu x lý b ng nư c nóng

34

4.2.2

K t qu x lý b ng hóa ch t

41

4.3

Nghiên c u tác d ng c a ch ph m Carnauba

các n ng ñ khác

nhau t i các tính ch t sinh lý và cơ lý c a qu xồi Cát Chu trong
43

q trình b o qu n
4.3.1

nh hư ng c a ch ph m Carnauba ñ n cư ng đ hơ h p

43

4.3.2

nh hư ng đ n t l hao h t kh i lư ng t nhiên

45

4.3.3

nh hư ng c a ch ph m ñ n ñ c ng

46

4.3.4

nh hư ng c a ñ n s bi n ñ i màu s c

48

4.4

Nghiên c u tác d ng c a ch ph m Carnauba

các n ng đ khác

nhau t i các tính ch t hóa h c và dinh dư ng c a xoài Cát Chu
trong b o qu n

49

4.4.1

nh hư ng c a ch ph m ñ n hàm lư ng ch t r n hòa tan t ng s

49

4.4.2

nh hư ng c a ch ph m ñ n s bi n ñ i hàm lư ng axit t ng s

50

4.4.3

nh hư ng c a ch ph m ñ n hàm lư ng vitamin C

52

4.5

nh hư ng c a ch ph m ñ n t l th i h ng

53

4.6

K t qu ñánh giá ch t lư ng c m quan c a qu xoài Cát Chu sau
b o qu n

55

5.

K T LU N VÀ KI N NGH

57

5.1

K t lu n

57

5.2

ð ngh

57

TÀI LI U THAM KH O

58

PH L C

62

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

iv


DANH M C B NG
STT

Tên b ng

Trang

4.1

Các ch tiêu cơ lý c a qu xoài Cát Chu khi thu ho ch

32

4.2

Các ch tiêu dinh dư ng và hóa h c c a qu xoài Cát Chu

33

4.3

nh hư ng c a nhi t ñ x lý ñ n t l (TLB) và ch s b nh
(CSB) c a các m u xồi

4.4

nh hư ng c a nhi t đ x lý ñ n các ch tiêu cơ lý

4.5

35

nh hư ng c a nhi t ñ nư c x lý ñ n ch t lư ng c m quan và
t l th i h ng

4.6

37
38

nh hư ng c a th i gian x lý ñ n t l b nh (TLB) và ch s
b nh (CSB) c a các m u xoài

4.7

nh hư ng c a th i gian x lý ñ n các ch tiêu cơ lý c a qu

4.8

39

nh hư ng c a th i gian x lý ñ n ch t lư ng c m quan và t l
th i h ng

4.9

42

nh hư ng c a n ng ñ Azoxystrobin ñ n t l b nh (TLB) và
ch s b nh (CSB) c a các m u xoài

4.11

41

nh hư ng c a m t s hóa ch t khác nhau ñ n t l b nh (TLB)
và ch s b nh (CSB) c a m u xoài

4.10

40

43

nh hư ng c a ch ph m Carnauba ñ n t l hao h t kh i lư ng

t nhiên

46

4.12

nh hư ng c a ch ph m Carnauba ñ n ñ c ng c a qu

47

4.13

nh hư ng c a ch ph m Carnauba ñ n s bi n ñ i màu s c

48

4.14

nh hư ng c a ch ph m Carnauba ñ n hàm lư ng ch t r n hòa
tan t ng s

4.15

nh hư ng c a ch ph m Carnauba ñ n hàm lư ng axit h u cơ
t ng s

4.16

49

nh hư ng c a ch ph m Carnauba ñ n hàm lư ng vitaminC

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

51
52

v


4.17

nh hư ng c a ch ph m Carnauba ñ n t l th i h ng xoài Cát
Chu

4.18

nhi t thư ng (280C±2)

53

nh hư ng c a ch ph m Carnauba đ n t l th i h ng xồi Cát
Chu

nhi t ñ l nh (140C±1)

53

4.19 B ng ñánh giá ch t lư ng c m quan c a qu xoài Cát Chu trong
b o qu n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

56

vi


DANH M C ð
STT
4.1

Tên ñ th

Trang

S ph thu c cư ng đ hơ h p c a xồi Cát Chu vào n ng ñ
ch ph m Carnauba

4.2

TH

nhi t ñ thư ng (28oC±2)

44

S ph thu c cư ng đ hơ h p c a xồi Cát Chu vào n ng đ
ch ph m Carnauba

nhi t ñ l nh (14oC±1)

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

44

vii


1. M
1.1

ð U

ð tv nđ
Xồi (Mangifera indica L.) là lo i qu có giá tr dinh dư ng cao, qu

xồi chín có mùi thơm h p d n nên đư c nhi u ngư i ưa thích và do đó cùng
v i d a, nó đư c coi là “vua” c a các lo i qu . Xồi đư c coi là m t trong
nh ng cây ăn qu quan tr ng trên th gi i. S n lư ng xoài l n nh t trong các
lo i qu nhi t ñ i, hàng năm ñ t trên dư i 23 tri u t n, chi m kho ng 37%
t ng s n lư ng qu nhi t ñ i [4]. Trong nh ng năm g n ñây, nhu c u tiêu th
xoài tươi trên th th gi i tăng m nh, ñ c bi t là th trư ng châu Âu và B c
M . Lư ng xoài nh p kh u vào vùng này chi m 66% nh p kh u c a th gi i
[4]. Chính vì l đó mà s n xu t xồi thương m i ph c v cho xu t kh u ñang
ñư c nhi u nư c quan tâm.
nư c ta, xoài là m t trong nh ng cây ăn qu nhi t ñ i quan tr ng ñã
ñư c nhân dân ta tr ng t lâu ñ i. Nhân dân ta ñã có kinh nghi m tr ng và
thâm canh cây xồi, t đó đã hình thành nhi u vùng tr ng xoài truy n th ng,
ch n l c và lai t o ra ñư c nh ng gi ng xoài ngon n i ti ng như xoài Cát Chu

(ð ng Tháp), Cát Hịa L c (Ti n Giang), xồi Thanh Ca (Khánh Hịa, Bình
ð nh), xồi trịn n Châu (Sơn La) [12].
Tr ng xồi nói riêng và cây ăn qu nói chung cịn thu l i nhu n kinh t
r t l n. M t hec ta tr ng xồi m i năm thu đư c 30-110 tri u ñ ng [11]. Do
ñó, hi n nay

nhi u ñ a phương đã chú ý phát tri n cây xồi v i di n tích

ngày càng m r ng. Theo s li u c a T ng c c Th ng kê,

Vi t Nam đ n

năm 2001 có 40 t nh tr ng xồi v i di n tích là 49.550ha, chi m 8,12% t ng
di n tích cây ăn qu trong c nư c v i s n lư ng 180.259 t n. Tuy nhiên, s n
lư ng xoài xu t kh u ch chi m m t lư ng nh so v i s n lư ng xoài hàng
năm, ví d năm 1998 xồi xu t kh u qua L ng Sơn ch có 1.399 t n. Có nhi u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

1


ngun nhân d n đ n tình tr ng phát tri n cây xồi cịn ch m, chưa phù h p
v i ti m năng s n xu t và xu t kh u c a các ñ a phương. Trong đó có c vi c
chúng ta cịn thi u công ngh b o qu n và ch bi n xồi thích h p.

nư c

ta, tuy chưa có s li u c th nào nói v t l t n th t sau thu ho ch c a xoài,
nhưng t l hư h ng rau qu nói chung lên đ n 25-30% [7].

Trên th gi i đã có nhi u nghiên c u và áp d ng các phương pháp b o
qu n rau qu tươi như b o qu n

nhi t đ th p, bao gói khí đi u bi n, ph

màng b m t, v.v... Trong đó, b o qu n b ng công ngh ph

màng là

phương pháp b o qu n ñư c ñánh giá là phù h p v i ñi u ki n c a các
nư c cịn nghèo như Vi t Nam vì có chi phí th p, d áp d ng và khơng nh t
thi t ph i b o qu n l nh. Cơ s c a phương pháp này là t o ra l p màng
ph tr c ti p trên b m t qu t các v t li u polime. L p màng này có tác
d ng h n ch s thốt hơi nư c, làm gi m hơ h p, làm ch m chín, ngăn c n
s phát tri n c a vi sinh v t gây hư h ng rau qu , duy trì ch t lư ng và
hình th c qu trong th i gian b o qu n và lưu thơng, đ c bi t khơng gây
đ c h i cho ngư i tiêu dùng [9].
Xồi là lo i qu khó b o qu n, r t nhanh chóng b hư h ng và kém ph m
ch t sau khi thu ho ch. Thông thư ng ch có th b o qu n đư c t i đa 4-5
ngày nhi t đ mơi trư ng và kho ng 20-25 ngày khi b o qu n l nh [4]. Hi n
tư ng th t qu b m m nhũn do th i gian chín di n ra quá nhanh là nguyên
nhân gây t n th t l n nh t. Bên c nh đó là s th i h ng do vi sinh v t mà ch
y u là do n m b nh thán thư và n m gây th i ñ u cu ng gây ra. Hai lo i n m
này không nh ng gây hư h ng qu mà còn làm gi m hình th c qu ngay c
khi ch t lư ng bên trong chưa h ng và vì v y làm gi m s ch p nh n c a
ngư i tiêu dùng. Các hi n tư ng hư h ng nêu trên ñ c bi t di n ra nhanh khi
b o qu n trong môi trư ng nhi t ñ i c a các nư c s n xu t xồi trong đó có
Vi t Nam. B o qu n l nh hi n ñang ñư c s d ng r ng rãi trong b o qu n và

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

2


v n chuy n xoài xu t kh u

nhi u nư c v i nhi t ñ khuy n cáo là 12-13oC

[7]. Tuy nhiên, nhi u nghiên c u

nư c ngồi đã cho bi t qu xồi r t nh y

c m v i t n thương l nh [23].
Các k t qu nghiên c u b o qu n xoài và các hi n tư ng b nh lý và
t n thương liên quan trong quá trình b o qu n xồi

trong nư c chưa có

nhi u. ð i v i qu xồi Cát Chu, th m chí cịn khơng có cơng b v thành
ph n ch t lư ng qu . Cịn r t thi u thơng tin áp d ng k thu t b o qu n
l nh và b o qu n b ng ph màng đ i v i qu xồi nói chung và qu xồi
Cát Chu nói riêng.
ð góp ph n b sung thêm thơng tin v ch t lư ng, tình tr ng b nh, cách
x lý và kh năng ng d ng k thu t t o màng dùng cho b o qu n qu xồi
Cát Chu, chúng tơi đã ti n hành ñ tài “Nghiên c u x lý n m thán thư sau
thu ho ch và s d ng ch ph m Carnauba trong b o qu n qu xoài Cát
Chu”.
1.2

M c đích và u c u c a đ tài

1.2.1 M c đích
- H n ch s phát tri n c a n m thán thư h i xoài.
- ðánh giá hi u qu b o qu n c a màng Carnauba đ i v i qu xồi Cát
Chu sau thu ho ch.
1.2.2 Yêu c u
- Theo dõi và ñánh giá s phát tri n c a n m thán thư h i xoài.
- ðánh giá s bi n ñ i ch t lư ng qu xoài sau khi x lý và ph qu b ng
ch ph m Carnauba.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

3


2. T NG QUAN TÀI LI U

2.1

Tình hình s n xu t, tiêu th xoài trên th gi i và trong nư c

2.1.1 Tình hình s n xu t và tiêu th xoài trên th gi i
Xoài là cây ăn qu nhi t đ i có s n lư ng l n. S n lư ng xồi hàng
năm đ t trên dư i 23 tri u t n, chi m kho ng 37% t ng s n lư ng qu nhi t
ñ i. Theo th ng kê c a FAO, hi n có 87 qu c gia đang canh tác cây xồi v i
t ng di n tích hơn 2,3 tri u ha, t p trung ch y u

các nư c châu Á, châu M

và châu Phi. Trong đó, vùng s n xu t l n nh t là châu Á - Thái Bình Dương

v i s n lư ng kho ng 18,5 tri u t n chi m 79% s n lư ng xoài trên th gi i,
các nư c cịn l i ngồi khu v c này ch chi m có 4,9 tri u t n chi m 21%. Ch
tính riêng “vương qu c xồi”

n ð đã có trên 1.100 lo i gi ng v i di n tích

trên 1 tri u ha và s n lư ng chi m 70% c a th gi i. M i năm n ð s n xu t
13 tri u t n xoài, chi m t i hơn m t n a t ng ngu n cung xoài trên th gi i
nhưng ch có kho ng 1% s n lư ng ñư c xu t kh u, chi m 19% t ng kim
ng ch xu t kh u m t hàng này c a th gi i [5, 14].
Trong kh i các nư c ASEAN thì Thái Lan là nư c tr ng xoài nhi u
nh t v i di n tích đ n 300.000 ha. Th trư ng xu t kh u xồi chính c a Thái
Lan là Malaysia, Hà Lan, Úc, Anh…[2]. Th trư ng tiêu th xoài l n nh t
hi n nay là M . Hàng năm lư ng xoài nh p kh u vào M kho ng 76.000 t n.
Th trư ng l n th hai là th trư ng EU. Các nư c thu c kh i EU ñã nh p
47000 t n. Ba nư c Anh, Pháp, ð c chi m 75% lư ng xoài nh p vào khu v c
này. Canada cũng là nư c có lư ng xồi nh p kh u khá l n v i s lư ng
13.000 t n trong năm 1992, trong đó 63 % đư c nh p t Mehico.
Các nư c xu t kh u xoài ch y u là Mêhicơ, Philippin, Thái lan,

n

ð , Inđơnêxia và Nam Phi trong đó Mêhicơ là nư c xu t kh u xoài tươi l n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

4


nh t chi m g n 40% s n lư ng xoài th gi i, ch y u xu t kh u sang B c M .

Th trư ng xoài trên th gi i ngày càng phát tri n do nhu c u tiêu th qu
nhi t ñ i tăng lên trong th p k qua. Theo ADB (Ngân hàng Phát tri n Châu
Á, 1998), vùng nh p kh u l n nh t v n ti p t c là châu âu, B c M chi m 2/3
lư ng nh p kh u c a th gi i. Nh t B n duy trì

m c 3 %. Chính vì l đó s n

xu t xồi thương m i ph c v cho xu t kh u ñang ñư c nhi u nư c quan tâm
[3, 4, 6].
2.1.2 Tình hình s n xu t và tiêu th xoài

Vi t Nam

Hi n nay c nư c có 40 t nh tr ng v i t ng di n tích 49.550 ha (chi m
9% di n tích cây ăn qu tồn qu c). Năm 2007, s n lư ng ư c kho ng
180.259 t n, ch y u

vùng ñ ng b ng sông C u Long (21.191 ha). Nh ng

t nh tr ng nhi u xoài như Ti n Giang, Kiên Giang, C n Thơ, ð ng Tháp,
Long An.

Mi n Trung tr ng l n nh t là t nh Khánh Hoà (4.200 ha) sau đó

là Bình ð nh, Qu ng Tr , Qu ng Bình... Ngh An thu c các đ a phương ít
nh t, c di n tích và s n lư ng [4].
T các vùng tr ng, xồi đư c mang tiêu th kh p trong c nư c nhưng
do s n lư ng xoài c a nư c ta chưa nhi u nên ch ñáp ng m t ph n nhu c u
n i đ a. Tính bình qn đ u ngư i cịn r t th p 3,4 kg/ngư i/ năm, trong đó
các t nh Mi n B c là m t th trư ng l n, ph n l n xồi tiêu th

đây là t các

t nh Mi n Nam ñưa ra. Do ph i v n chuy n t xa, phương ti n v n chuy n và
bao gói thơ sơ nên t l hao h t và hư h ng cao do đó đ y giá thành lên cao.
Thêm vào đó, chúng ta chưa có h th ng cung ng tr c ti p, vi c mua bán
thư ng qua nhi u khâu trung gian làm cho s chênh l ch v giá bán t i vư n
và giá bán cho ngư i tiêu dùng r t l n nên khơng khuy n khích ch vư n c i
ti n s n xu t [9].
Theo s li u th ng kê c a Vi n Nghiên c u cây ăn qu Mi n Nam
(SOFRI) thì xồi c a nư c ta ch y u v n ch xu t sang H ng Kông, Úc,
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

5


Singapo v i s lư ng r t h n ch là 57,8 t n/năm v i giá 942 USD/t n. Xoài
xu t kh u qua L ng Sơn theo ñư ng ti u ng ch sang Trung Qu c cũng v i
m t s lư ng nh . Vi c xu t kh u qu tươi c a ta cịn g p nhi u khó khăn do
h n ch k thu t t khâu ch n gi ng, b o qu n cho ñ n khâu chào hàng, ti p
th s n ph m. Nh n ñ nh v ti m năng xu t kh u qu xoài c a Vi t Nam cho
th y: Xồi ch có th c nh tranh

th trư ng toàn c u n u như c i thi n đư c

gi ng, bao gói, ñ ng th i th c hí n h th ng x lý có hi u qu [6].
2.2

K thu t thu hái, phân lo i và bao gói

2.2.1 Th i gian và k thu t thu hái
Xồi thư ng đư c thu hái

giai đo n chín sinh lý và đư c làm chín

đ n đ t t nh t [8]. Xồi nên thu ho ch t lúc cịn ương. ð chín thu ho ch
thư ng là 12-15 tu n sau khi ñ u qu . Cách t t nh t đ theo dõi đ chín

xồi

là d a vào màu s c c a th t qu khi nó chuy n t màu kem sang vàng nh t và
theo dõi ñ c ng c a h t.
Qu ñư c hái b ng tay ho c b ng máy. Vi c thu hái xoài nên th c hi n
vào bu i sáng, qu ñư c ñ t vào các khay nh a và đ trong bóng râm. Khơng
nên đ qu rơi xu ng đ t vì các qu b t n thương s làm lây h ng sang các
qu khác trong quá trình đóng gói và t n tr . Qu đư c thu ho ch v i ph n
cu ng dài 8-10 mm thư ng chín t t hơn, vì nh ng v t nám

v qu do nh a

cây gây nên s ñư c ngăn ch n. Các qu này s ít b t n thương

cu ng và ít

b b nh khi b o qu n [13].
Qu ñư c thu hái b ng g y s b t n thương ho c thâm l i do s va
ch m d n ñ n th i h ng, kém ch t lư ng và giá thành gi m. Sau khi thu
ho ch, n u qu b x p thành ñ ng dư i g c cây,

nh ng qu b thâm và t n

thương các ñi m màu nâu s chuy n thành màu đen trong q trình t n tr ,
làm cho qu kém h p d n. M t khác, các v t thương

ph n v và cu i cu ng

qu là nh ng ch vi sinh v t d ti p c n và xâm nh p vào làm hư h ng qu .

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

6


Nh ng t n th t c a xoài sau thu ho ch ư c tính chi m kho ng 25- 40% t khi
thu ho ch cho ñ n lúc s d ng. N u áp d ng nh ng phương pháp phù h p
trong vi c thu ho ch, ñóng gói, v n chuy n và b o qu n thì nh ng t n th t
này s đư c gi m thi u ñ n m c t i đa [13].
2.2.2 Phân lo i và bao gói
N u các qu đư c phân lo i theo kích thư c, kh i lư ng và màu s c
c a chúng thì c nhà s n xu t và ngư i tiêu dùng ñ u ñư c l i. Ngư i ta cho
r ng các qu có kích thư c l n chín ch m hơn 2 - 4 ngày so v i nh ng qu
nh . Vì v y ñ ñ t ñư c ñ chín ñ ng ñ u thì khơng nên đóng gói các qu nh
cùng v i qu to. Nh ng qu cịn non, q chín, b th i h ng hay b b nh cũng
nên lo i b [5, 11].
Ngư i ta s d ng các thùng b ng g đ đóng và v n chuy n xồi. ð
b o đ m cho q trình v n chuy n, đinh s đư c đóng

bên ngồi thùng vì

nó có th chuy n d ch và đâm vào, làm qu b thâm l i, th i h ng và gi m giá

thành. Hơn n a, s thông gió cũng nh hư ng nhi u đ n ch t lư ng c a qu
vì m c đ hao h t, gi m kh i lư ng và bi n màu. S d ng các lo i h p CFB
có s c ch a 5 và 10 kg cho vi c đóng gói và v n chuy n xồi ñ thay th
nh ng h p g ñóng ñinh. Vi c s d ng các h p CFB đ đóng gói cho th
trư ng n i đ a v n cịn là m t v n đ c n th i gian m c dù m t s l i ích ai
cũng th y như ti t ki m g và liên quan đ n mơi trư ng.
Gi y v n và báo cũ ñư c s d ng làm v t lót c n thi t khi đóng gói qu
đ tránh cho chúng khơng b thâm và b t n thương trong khi b o qu n và v n
chuy n. L p lót polyethylene (LDPE) cũng có tác d ng duy trì đ
gi m m c đ hao h t

m, làm

qu khi b o qu n. Vi c b c t ng qu b ng gi y báo và

gói trong lo i gi y có d ng như c u trúc t ong s giúp ñ t ñư c đ chín t t
nh t và gi m b t s hư h ng [5, 11, 13].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

7


2.3

Các lo i b nh sau thu ho ch thư ng g p

2.3.1 Các b nh n m thư ng g p

xoài và bi n pháp x lý

qu xoài sau thu ho ch

B nh thán thư do n m Colletotrichum gloeosporioides, b nh có kh
năng ti m n trong qu
nguyên v n

giai đo n cịn xanh cho nên qu b nhi m v n cịn

giai đo n thu ho ch, nhưng l i b t ñ u th i

giai ño n t n tr

và tiêu th . ðây là b nh quan tr ng nh t ñ i v i xồi. Qu lúc đ u ch xu t
hi n các ch m nâu nh , sau đó phát tri n thành các ñ m th i ñen lõm trên m t
v qu , qu b chín ép ho c th i khi b o qu n [33].
B nh th i qu do n m Diplodia natalensis, b nh gây h i n ng trong
đi u ki n nóng m c a mùa mưa. B nh h i qu trong th i kỳ b o qu n và v n
chuy n làm th i ph n th t qu ch g n cu ng ho c

ch v b xây xát hay

b m gi p. Qu hái không mang theo cu ng cũng d b b nh xâm nh p và lây
lan sau 2 - 3 ngày. Phòng b nh t t nh t là lúc hái tránh làm b m gi p, xây xát
qu . Qu sau khi thu ho ch ñư c x lý b ng cách: nhúng vào nư c m 55oC
ch a 0,06 - 0,1% Benlate ñ ngăn ng a b nh th i qu và thán thư. Cũng có
th nhúng cu ng qu hay c qu vào thu c g c ñ ng hay dung d ch Borax
(hàn the) pha lỗng n ng đ 0,6% [33].
Ngồi ra b nh th i Alternaria do n m Alternaria alternate và b nh th i
Aspergillus (còn g i là b nh th i ñen) do n m Aspergillus spp gây ra khi qu

ti p xúc v i các s n ph m b b nh hay các d ng c ch a đã b nhi m. Các
bi n pháp phịng tr sau thu ho ch v n là s d ng các ch t di t n m như
benomyl (benlate hay bavistin) và g n ñây là x lý nhi t [33].
2.3.2 M t s phương pháp x lý n m b nh sau thu ho ch
X lý sau thu ho ch là khâu quan tr ng có tác d ng c ch s phát tri n
c a n m b nh và làm gi m tri u ch ng t n thương l nh trong quá trình b o
qu n qu xồi, nh đó có th kéo dài tu i th c a qu khi b o qu n

nhi t đ

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

8


th p. Xồi thu c qu nhi t đ i, r t d b t n thương l nh khi b o qu n dư i
12oC. Khi b t n thương l nh có th gây ra nh ng bi n đ i sinh lý như: qu
chín khơng đ u, có các v t lõm trên b m t, qu b bi n màu, b m t v co l i
và có các v t b ng… Vì v y, x lý sau thu ho ch là r t c n thi t.
2.3.2.1 Phương pháp x lý nhi t
X lý nhi t là m t bi n pháp v t lý ñư c ng d ng ngày càng r ng rãi vì
nó có kh năng c ch s phát tri n c a n m b nh và làm gi m nh hư ng c a
t n thương l nh trên qu xoài. Tuy nhiên, phương pháp x lý b ng nhi t s ít
nhi u có nh hư ng ñ n sinh lý qu xoài ñư c x lý. Thơng thư ng nó s làm
cư ng đ hơ h p tăng cao hơn ngay sau khi x lý : qu x lý nhi t s chín hơn,
hao h t tr ng lư ng c a qu cũng s cao hơn, ñ ch c c a qu gi m, tăng ñ
brix và gi m hàm lư ng axit t ng s so v i qu không x lý. N u nhi t đ và
th i gian x lý khơng thích h p có th gây ra hi n tư ng r p hay ph ng v qu
và có th

nh hư ng ñ n ch t lư ng bên trong c a qu . Hi n nay có 3 phương

pháp đư c s d ng ph bi n cho nhi u lo i qu , trong đó có xồi: x lý b ng
nư c nóng, x lý b ng hơi nư c nóng và b ng khơng khí nóng [32].
a) X lý b ng hơi nư c nóng
X lý hơi nư c nóng đư c dùng đ x lý cho qu á nhi t đ i, đ c bi t là
xồi và ñu ñ , qu ñư c ñ t trong hơi nư c nóng bão hịa. ðây là phương pháp
di chuy n nhi t, nhi t ñư c truy n thơng qua s ngưng đ ng hơi nư c nóng
trên b m t l nh c a s n ph m. Nhi t ñ t t nh t ñ x lý qu là 46–47oC. X
lý hơi nư c nóng trên xoài làm tăng kh năng ch ng ch u v i sâu b nh, qua đó
làm gi m nh hư ng c a t n thương l nh. Xoài Baneshan x lý v i hơi nư c
nóng khi chín có màu ñ p hơn làm tăng ñư c kh năng thương m i c a trái.
Tuy nhiên, ñ i v i qu chín, x lý hơi nư c nóng s gây ra t n thương bên
trong qu và có th làm cho qu b h ng. Nguyên nhân là do lư ng oxy bên
trong b c n ki t t o ñi u ki n thu n l i cho các ph n ng lên men phát tri n,
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

9


do đó khơng t t cho s n ph m [32].
b) X lý b ng khơng khí nóng
Qu đư c đ t trong khơng khí nóng. Khơng khí nóng đư c th i qua
kh i qu và nhi t c a khơng khí nóng th m th u qua l p v qu ñi vào tâm
qu . Khi x lý b ng phương pháp này, v qu ph i luôn khơ ráo và đ
khơng khí ph i th p hơn 30%. Phương pháp này r t phát tri n

mc a

M ñ x lý

ki m d ch th c v t xồi. X lý khơng khí nóng có tác d ng làm gi m s xâm
nhi m c a n m, đơi khi x lý khơng khí nóng có đi u ch nh cũng ñư c s
d ng ñ kh trùng rau qu nh m tiêu di t ru i ñ c qu . Phương pháp này có
t c đ x lý ch m hơn phương pháp x lý b ng nư c nóng và hơi nư c nóng
[32].
Nhi t đ x lý là 38-46oC. Ngư i ta ñã ch ng minh r ng khi x lý hoa
qu b ng không khí nóng

nhi t đ l n hơn 47oC thì th t qu có th b t n

thương. Phương pháp khơng ñư c ng d ng trên qu bơ và qu ñào, nó ch
ng d ng ñư c trên qu bư i, đu đ và xồi. X lý b ng khơng khí nóng làm
hao h t kh i lư ng t nhiên c a qu và làm cho v qu b nhăn dù đ

m

khơng khí th p [32].
c) X lý b ng nư c nóng
Qu đư c ngâm trong nư c nóng nhi t đ 50 – 60oC trong kho ng th i
gian t i ña là 10 phút. Nư c nóng là m t mơi trư ng truy n nhi t r t hi u qu
trong m t kho ng th i gian r t ng n. Hơn n a, nư c nóng cịn có kh năng
ki m sốt đư c các b nh sau thu ho ch như b nh thán thư và b nh th i cu ng.
So v i hai phương pháp trên thì phương pháp này r hơn và hi u qu hơn. S
truy n nhi t c a nư c nóng nhanh hơn và khi nư c nóng đư c ln chuy n
trong kh i qu s t o ra nhi t ñ ñ u hơn. Nư c nóng thư ng đư c s d ng ñ
tiêu di t n m do bào t n m và các lo i n m xâm nhi m ti m n có th t n t i
trên b m t cũng như l p t bào bi u bì rau qu [32].
Có th k t h p x lý nư c nóng v i hóa ch t

n ng ñ th p cho hi u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

10


qu tiêu di t vi sinh v t cao. Theo k t qu nghiên c u c a tác gi Smilanik và
CS, 1997, ñ ngăn ch n b nh phát tri n trên v qu trong quá trình v n
chuy n và t n tr , Indonesia khuy n cáo dùng m t trong các phương pháp sau
đ nơng dân ch n l a phương pháp thích h p nh t ngay sau khi hái trái: 1R a qu b ng nư c có ch a 0,35% natri hypochloride (NaOCl); 2- Nhúng
vào nư c dung d ch thu c tr n m Benlate n ng ñ 1.000 ppm; 3- Phun nư c
t i nghi n ho c nư c t nghi n; 4- Nhúng vào nư c nóng 50oC trong 10 phút
ho c 55oC trong 5 phút [25]. Khoa Nông nghi p trư ng ð i h c C n Thơ
khuy n cáo nư c nóng 48oC có ch a 1.000 ppm thu c tr n m Benomyl và
14% CaCl2 trong 5 phút có th gi đư c gi ng xồi Cát Hịa L c và xồi
Thơm trong 18 ngày
cu ng trái,

30oC, h n ch r t t t b nh thán thư và b nh th i g c

55oC có th làm đ i màu v trái xồi Cát Hịa L c và xồi Thơm

[30].
2.3.2.2 Phương pháp x lý hố ch t
Dùng các ch t hóa h c đư c phép s d ng ñ tiêu di t hay c ch các vi
sinh v t, côn trùng gây hư h ng, c ch các quá trình sinh lý b t l i và ngăn
c n q trình oxy hóa, h n ch hô h p và kéo dài th i gian b o qu n rau qu .
M t trong nh ng cách như v y là dùng dung d ch CaCl2. Nhúng xoài b ng
dung d ch CaCl2

n ng ñ 2-8% trong ñi u ki n 32Kpa và 115 Kpa cho k t

qu b o qu n qu t t. Cơ ch cơ b n c a Ca là làm gi m q trình hơ h p,
gi m s t ng h p ethylen và h n ch phân gi i chlorofil, tăng cư ng kháng c
v i các t n thương do l nh và ch ng l i s xâm nhi m c a vi sinh v t gây
th i. X lý xoài b ng benomyl n ng đ 1000 ppm

52-55oC phịng tr đư c

b nh thán thư, th i cu ng và ñ m ñen nhưng v b gây h i.
ñư c b nh trên, m u v t t hơn.

48 oC phịng

45oC phịng đư c b nh thán thư nhưng

khơng phịng đư c b nh th i cu ng. Topsin khơng tr đư c b nh thán thư và
th i cu ng. T đó k t lu n x lý xoài b ng benomyl

48-52oC có th kh ng

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

11


ch ñư c b nh gây h i, ñ ng th i không gây h i qu [1, 10]. Trong m t th i
gian dài benomyl (benlate, bavistin hay carbendazim) ñư c phép s d ng
m t s nư c trong x lý sau thu ho ch. Tuy nhiên g n đây FAO đã khuy n

cáo khơng nên s d ng ch t này cho m c đích b o qu n.
X lý qu trong nư c nóng 55oC có ch a ch t di t n m TBZ 200g/100l,
sau khi x lý có th b o qu n đư c 15 ngày

nhi t ñ thư ng 27-28oC, RH =

72-85% và 30 ngày nhi t ñ mát 17oC, RH = 85-100% [30].
Azoxystrobin là m t ch t di t n m m i ñư c s d ng khá ph bi n
nhi u nư c. Ch t này ñư c dánh giá ít đ c h i, th i gian cách lý cho xoài ch
3 ngày trư c thu ho ch. N ng ñ t i ña cho phép trong qu xồi là 2 ppm.
Philipin đã cho phép s d ng Azoxystrobin trong x lý b nh n m trư c b o
qu n đ i v i qu xồi [31].
T ch c lương th c và nông nghi p th gi i (FAO) và t ch c y t th
gi i (WHO) cho phép t n dư hóa ch t sau khi x lý rau qu là 10 ppm. V i
lư ng t n dư này, rau qu sau khi x lý đ m b o đư c tính an toàn th c ph m
cho ngư i tiêu dùng.
2.4

Các phương pháp b o qu n xoài

2.4.1 Nguyên nhân gây hư h ng
T n th t sau thu ho ch ñ i v i rau qu tươi v n còn r t cao, trong đó có
xồi. Qu sau khi thu ho ch v n ti p t c quá trình chuy n hố, đ c bi t là v i
nh ng qu hơ h p đ t bi n như qu xồi. Q trình này làm cho qu nhanh
già, nhanh chín, nhũn và hư h ng. Khí etylen - m t s n ph m hơ h p khác
cũng góp ph n làm tăng các di n bi n b t l i đó. M t khác, vi sinh v t nhi m
trên qu trư c, trong và sau thu ho ch cũng là m t trong nh ng nguyên nhân
l n làm h ng c u trúc và gây th i qu . Ngoài ra, các tác d ng v t lý cơ h c
cũng là m t trong nh ng nguyên nhân gây hư h ng qu như s va ch m, làm
b n, d p nát... Chính vì v y, t t c các bi n pháp b o qu n nh m duy trì s

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

12


lư ng cũng như ch t lư ng c a qu xồi có ý nghĩa r t quan tr ng nh m kh c
ph c các nguyên nhân gây h ng nêu trên [4].
2.4.2 Các bi n ñ i trong q trình b o qu n
2.4.2.1 Bi n đ i sinh lý
Sinh lý trong q trình chín c a qu xồi bao g m nhi u ho t đ ng trao
ñ i ch t làm gi m tr ng lư ng, ñ c bi t là s thay ñ i màu s c v và th t qu ,
gi m ñ c ng qu . Thay ñ i các tính ch t v t lý d n ñ n m t vài thay đ i thành
ph n hóa h c, như gi m axit, tinh b t, và ch t khơ hịa tan theo chi u hư ng t t
nhưng tăng đư ng t ng s và hình thành hương thơm đ c trưng [14].
S hơ h p
Xồi hơ h p đ t bi n trong q trình chín. Sau khi thu ho ch qu ti p t c
hô h p đ duy trì s s ng. Trong q trình b o qu n, ho t đ ng hơ h p thư ng
làm bi n ñ i thành ph n hoá sinh c a qu , tiêu hao v t ch t d tr , làm gi m
ñáng k ch t lư ng dinh dư ng và c m quan cũng như rút ng n tu i th c a
qu . Ngồi ra, hơ h p cịn gi i phóng ra môi trư ng xung quanh m t lư ng
nhi t, hơi nư c, góp ph n thúc đ y các quá trình hư h ng di n ra nhanh hơn.
Vì v y, vi c h n ch cư ng ñ hô h p c a qu ñ n m c t i thi u trong th i
gian b o qu n là r t c n thi t [14].
S bay hơi nư c
Lư ng nư c m t ñi trong quá trình b o qu n qu tuỳ thu c vào đ già
chín thu hái, đ

m gi m, nhi t ñ tăng ñ u làm tăng cư ng s m t nư c. T c

ñ bay hơi nư c trong quá trình b o qu n khác nhau: giai ño n ñ u m t nư c
m nh, giai ño n gi a gi m ñi và cu i cùng khi qu b t ñ u hư h ng l i tăng
lên. S m t nư c không ch gi m kh i lư ng t nhiên mà còn làm nh hư ng
đ n v b ngồi, đ n tr ng thái và giá tr dinh dư ng c a qu . Nh ng qu thu
hái chưa ñ n ñ thu ho ch t c ñ bay hơi nư c m nh vì các ph n t keo trong
ch t ngun sinh và trong khơng bào có kh năng gi nư c y u d b m t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

13


nư c, héo và m t tươi. Trong th c t ñ ngăn ch n s m t nư c m t cách tri t
đ , có th áp d ng ñ ng th i các bi n pháp x lý như h th p nhi t ñ , tăng ñ
m, gi m t c ñ chuy n ñ ng c a khơng khí trong kho, đi u ch nh thành ph n
khí b o qu n [14].
S s n sinh ethylen
Trong quá trình b o qu n, song song v i q trình hơ h p, qu s n sinh
ra khí ethylen đ y nhanh t c đ chín và làm gi m th i gian b o qu n, mu n
lo i b và gi m n ng ñ ethylen c n lo i b nh ng qu q chín và có th s
d ng ch t h p th và kìm hãm khí ethylen.
S sinh nhi t
T t c lư ng nhi t sinh ra trong quá trình b o qu n qu là do hơ h p, 2/3
lư ng nhi t th i ra môi trư ng xung quanh, cịn 1/3 đư c dùng vào các q
trình trao đ i ch t bên trong t bào, quá trình bay hơi và m t ph n d tr
d ng năng lư ng hoá h c. S sinh nhi t là m t y u t b t l i trong quá trình
b o qu n. S sinh nhi t ph thu c vào nhi t ñ , nhi t ñ càng cao s sinh
nhi t càng l n. Nhi t đ tăng, kích thích qu hơ h p m nh, ho t ñ ng sinh lý
tăng lên, đ

m tăng. ðó là đi u ki n thích h p cho vi sinh v t phát tri n và

làm qu h ng m t cách nhanh chóng. Vì v y, trong quá trình b o qu n qu
ph i kh ng ch ñi u ki n b o qu n t i ưu đ sinh nhi t là ít nh t [14].
2.4.2.2 Bi n đ i hố h c
Trong quá trình b o qu n, h u h t các thành ph n hoá h c c a qu ñ u b
bi n ñ i do tham gia hô h p ho c do ho t ñ ng c a enzim [14,15].
ðư ng
Trong quá trình b o qu n qu , các lo i ñư ng ñã d n d n b thu phân
thành ñư ng ñơn gi n. Sau đó, các đư ng đơn này tham gia vào q trình hơ
h p đ t o năng lư ng duy trì s s ng c a qu . Chính vì l đó mà đư ng tiêu
hao r t l n trong quá trình b o qu n. Tuy nhiên, do xồi là qu hơ h p đ t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

14


bi n nên khi b o qu n m c d u tham gia vào q trình hơ h p nhưng lư ng
đư ng ch ng nh ng khơng gi m mà cịn tăng. ðó là do khi qu chín lư ng
tinh b t chuy n thành ñư ng v i t c ñ cao hơn v i t c ñ gi m ñư ng do hô
h p làm cho qu có v ng t và góp ph n t o hương thơm ñ c trưng cho qu .
H p ch t pectin
Trong quá trình chin qu thư ng chuy n t tr ng thái c ng sang tr ng
thái m m. S thay ñ i tr ng thái này là do s thu phân protopectin thành các
pectin hoà tan ho c s phá v liên k t gi a h p ch t pectin v i các thành ph n
khác c a thành t bào dư i tác d ng c a enzim.
2.4.3 Các phương pháp b o qu n ph bi n đ i v i qu xồi
2.4.3.1 B o qu n l nh
B o qu n l nh là bi n pháp có hi u qu nh t trong vi c h n ch q trình

hơ h p, h n ch s chín c a qu và ngăn c n s phát tri n c a vi sinh v t. Tuy
nhiên, xoài là lo i qu nh y c m v i nhi t ñ th p. Xồi b t n thương l nh s
r t khó chín, màu s c qu khơng bình thư ng, qu m m, có v t lõm trên b
m t qu , t l th i h ng cao [24].
B o qu n xồi Cát Hịa L c

10oC hay th p hơn thì qu s b t n

thương l nh hơn 20% sau kho ng 1 tháng, ch t lư ng không ngon, màu s c
phát tri n không sang vàng khi chín.

15oC và cao hơn m c dù khơng x y ra

t n thương l nh nhưng th i gian b o qu n b rút ng n, qu chín nhanh hơn và
t l th i cao hơn. Qu xoài b o qu n

12oC b t n thương l nh r t ít, gi m t

l th i, q trình chín ch m và v n gi đư c ch t lư ng t t [1].
K t h p b o qu n l nh v i duy trì đ

m khơng khí cao đ tránh cho qu

kh i b m t nư c nhanh. ðây là phương pháp ph bi n nh t làm gi m b t
cư ng ñ hơ h p và s s n sinh khí ethylen. Cơng ngh b o qu n qu tươi đ i
v i xồi

nhi t đ th p 10 - 12oC là phương pháp b o qu n hi u qu nh t,

th i gian b o qu n có th kéo dài ñ n 30 ngày, t l hao h t dư i 10%, có th

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

15


v n chuy n ñi xa và xu t kh u. Tuy nhiên, n u nhi t ñ th p dư i 10oC
thư ng gây t n thương l nh làm cho qu chuy n màu, th t m m, mùi v khơng
đ c trưng như chín bình thư ng [27].
2.4.3.2 B o qu n b ng khí đi u bi n (MA) và ki m sốt khí (CA)
Phương pháp MA và CA ñ u d a trên nguyên t c thay đ i thành ph n
khí trong mơi trư ng b o qu n, ñi u ch nh sao cho hàm lư ng khí CO2 cao và
O2 th p đ làm gi m q trình hơ h p và ch m s già hoá làm cho th i gian
b o qu n qu tươi ñư c kéo dài. Hi n đã có m t s nghiên c u và cơng th c
thành ph n khí thích h p cho nhi u lo i rau qu khác nhau. K t qu c a
Nguy n Xuy n Như và Dong Man Kim đã cho bi t b o qu n xồi b ng khí
quy n c i bi n trong túi ch t d o MA gi ñư c 3–4 tu n và qu v n gi ñư c
màu s c, ch t lư ng t t. Tuy nhiên, phương pháp này d gây ra hi n tư ng hô
h p y m khí và làm cho qu m t kh năng chín t nhiên. Vi c áp d ng địi h i
k thu t cao và thư ng yêu c u k t h p v i nhi t ñ th p. Khi qu chuy n
kh i ñi u ki n b o qu n MA và CA sang ñi u ki n khơng khí và nhi t đ bình
thư ng, chúng r t nhanh b gi m ch t lư ng. Bên c nh các h n ch nêu trên,
chi phí đ u tư cao v n là lý do ch y u c a vi c thi u kh thi ph c p công
ngh này t i nhi u nư c ñang phát tri n [29].
M t d ng khác c a phương pháp này là k thu t bao gói kín riêng t ng
qu . K thu t bao gói b ng túi ch t d o dán kín r t có hi u qu ch ng m t
nư c cho qu . Như c ñi m l n nh t là r t d m c n m m c gây th i h ng, hô
h p y m khí. Ngồi ra, giá thành thư ng cao và t o ra ch t th i cho mơi
trư ng. Hi n nay, đ kh c ph c hai như c ñi m trên phương pháp b o qu n
rau qu tươi b ng các ch ph m t o màng ñang ñư c nhi u nư c nghiên c u

và áp d ng. Trong đó, các ch ph m t o màng composit cũng t o ñư c s
quan tâm và chú ý c a các nhà khoa h c trên th gi i [24].
Nghiên c u bao gói khí đi u bi n b ng LDPE 0,01 mm

nhi t đ

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

16


thư ng có th b o qu n qu xồi th i gian 6-8 ngày, ch t lư ng thương ph m
đ t trên 85%. Bao gói b ng PE mpCH ñ d y 0,055 mm b o qu n

25 - 26oC

đư c 13 ngày, tơn th t 6,3% và PEmpSX ñ d y 0,034 mm b o qu n

13 -

14oC ñư c 30 ngày, t n th t 6,5% [23]. Xồi ‘Namdokmai’ đư c b o qu n
b ng PVC (polyvinyl chloride) s tăng cư ng ñư c hi u qu ti n x lý ki m
soát b nh và làm gi m t n thương do b nh th i loét trong quá trình b o qu n
nhưng b h n ch v màu s c v qu và s chín bình thư ng c a th t qu b t k
nhi t ñ b o qu n nào [28]. Xồi ‘Keitt’ đư c b o qu n v i màng LDPE s
ñư c làm ch m quá trình chín, gi m hao h t tr ng lư ng mà khơng b m t mùi
[25]. Xồi ‘Tommy Atkins’ và ‘Keitt’ ñư c b o qu n v i khí quy n đi u bi n
(5%CO2 và 10%O2) đư c t o ra trong màng PE vi ñ c l ho c màng XFXtend TM film cho phép t l truy n hơi nư c qua cao hơn PE film, nên làm
gi m đáng k nư c có m t trong túi [29]. Xồi ‘Karuthacolomban’ có th b o
qu n ñư c trên 21 ngày b ng màng LDPE dán kín có mơi trư ng khí đi u bi n

là 6,2% CO2 và 2,3% O2. K t qu cho th y ch t lư ng hóa h c và c m quan
c a xoài b o qu n tương ñương v i b o qu n b ng màng LDPE đ c l [22].
2.5

B o qu n xồi b ng k thu t t o màng ph b m t

2.5.1 Nguyên lý c a phương pháp
K thu t ph màng là t o ra m t d ch l ng d ng nhũ tương d ng keo, r i
ph lên b m t t ng qu riêng r b ng cách phun, nhúng, xoa. Khi d ch l ng
khô ñi t o ra m t l p màng m ng g n như trong su t, bóng láng trên b m t
qu . Nh tính ch t bán th m đi u ch nh khí và hơi nư c c a màng, qu ñư c
gi tươi lâu hơn. Màng ph làm gi m t n th t kh i lư ng và làm ch m s
nhăn c a qu do h n ch quá trình m t nư c. Màng ph có th t o ra vùng vi
khí quy n ñi u ch nh xung quanh qu thu n l i cho quá trình b o qu n. Do ñó
mà kéo dài ñư c th i gian b o qu n và h n ch ñư c các hi n tư ng x y ra
trong quá trình b o qu n.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn Th c s khoa h c Nông nghi p……………….

17