Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hôn nhân gia đình trên địa bàn thành phố Hà Nội (Luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
.....……/…………

BỘ NỘI VỤ
……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÝ QUANG DIỆU MINH

XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG
LĨNH VỰC HƠN NHÂN GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

HÀ NỘI - NĂM 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
.....……/…………

BỘ NỘI VỤ
……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÝ QUANG DIỆU MINH

XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG

LĨNH VỰC HƠN NHÂN GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành Chính
Mã số: 8 38 01 02

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. Nguyễn Minh Đoan

HÀ NỘI - NĂM 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu độc lập của tôi, đƣợc
thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của GS.TS. Nguyễn Minh Đoan. Các số liệu
và tƣ liệu đƣợc sử dụng trong luận văn đảm bảo độ chính xác, trung thực
và tin cậy. Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về cơng trình nghiên cứu
của mình.

Hà Nội,

tháng

năm 2019

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Lý Quang Diệu Minh

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
Chƣơng 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH
CHÍNH TRONG LĨNH VỰC HƠN NHÂN GIA ĐÌNH ................................. 6
1.1. Vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình ............................. 6
1.2. Khái niệm, đặc điểm, vai trị của xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
hơn nhân gia đình ............................................................................................ 15
1.3. Chủ thể, quy trình, biện pháp xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
hơn nhân gia đình ............................................................................................ 20
1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
hơn nhân gia đình ............................................................................................ 28
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH
VỰC HƠN NHÂN GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..........31
2.1. Thực trạng vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình trên địa
bàn thành phố Hà Nội ..................................................................................... 31
2.2. Phân tích tình hình xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia
đình trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................................ 33
2.3. Đánh giá chung về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia
đình trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................................ 37
Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM XỬ LÝ VI PHẠM
HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC HƠN NHÂN GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA
BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ......................................................................... 57
3.1. Phƣơng hƣớng bảo đảm xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn
nhân gia đình trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................. 57


3.2. Giải pháp bảo đảm xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia
đình trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................................ 61

KẾT LUẬN ..................................................................................................... 80
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 82


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

LXLVPHC

: Luật xử lý vi phạm hành chính

PLXLVPHC

: Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính

TAND

: Tòa án nhân dân

UBND

: Ủy ban nhân dân

VPHC

: Vi phạm hành chính

VPPL

: Vi phạm pháp luật

XPHC

: Xử phạt hành chính

XLVPHC

: Xử lý vi phạm hành chính

XPVPHC

: Xử phạt vi phạm hành chính


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay tình hình vi phạm pháp luật trong đó có vi phạm hành chính
trong lĩnh vực hơn nhân gia đình ở Việt Nam nói chung, trên địa bàn thành
phố Hà Nội nói riêng cịn xảy ra khá nhiều và khó xử lý vi phạm. Trƣớc tình
hình đó, Nhà nƣớc ta đã ban hành các loại văn bản pháp luật nhƣ: Pháp lệnh
xử lý vi phạm hành chính năm 2002 (sửa đổi bổ sung năm 2007, 2008); Luật
Xử lý vi phạm hành chính năm 2012; Nghị định số 110/2013/NĐ-CP; Nghị
định số 167/2013/NĐ-CP; Luật Hơn nhân và gia đình năm 2014; Nghị định số
67/2015/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung cho Nghị định số 110/2013/NĐ-CP. Đây là
những văn bản pháp luật quan trọng để bảo vệ chế độ hơn nhân gia đình ở
nƣớc ta.
Tuy nhiên thì thực tế cho thấy việc xử lý vi phạm trong lĩnh vực này vẫn
cịn gặp rất nhiều khó khăn. Một trong những ngun nhân dẫn đến tình trạng
đó là việc xử lý vi phạm hành chính của các chủ thể có thẩm quyền chƣa thật
sự hiệu quả. Ngồi ra, do tính đặc thù của đối tƣợng xử lý ở đây là hơn nhân
gia đình nên nhiều trƣờng hợp xảy ra nhƣng không đƣợc kịp thời phát hiện để

xử lý và ngăn chặn, tâm lý lo sợ xấu hổ không dám công khai tố cáo của
nhiều ngƣời, việc tuyên truyền phổ biến chƣa đƣợc quan tâm đúng mực, mức
phạt tiền còn q thấp, chƣa có nhiều hình thức xử phạt bổ sung. Các văn bản
pháp luật cũng còn nhiều lỗ hổng, hạn chế gây khó khăn trong cơng tác xử lý
các hành vi vi phạm. Những điều trên đây là nguyên nhân dẫn đến việc xử lý
vi phạm hành chính khơng thực sự đạt đƣợc hiệu quả khi gặp từng trƣờng hợp
cụ thể, hệ quả của nó là chƣa thực sự cho ngƣời dân thấy đƣợc rằng những
hành vi xâm hại đến chế độ hơn nhân và gia đình sẽ bị trừng trị nghiêm khắc,
cuối cùng là những hành vi nhƣ vậy vẫn cứ tiếp diễn xảy ra. Gây ra những
thiệt hại khơng hề nhỏ cho cá nhân, gia đình và xã hội không chỉ ở thời điểm
hiện tại mà cả tƣơng lai sau này.
1


Từ những ý nêu trên ta thấy đƣợc những yếu kém, hạn chế trong công
tác xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân và gia đình. Do vậy đề
tài: “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình trên địa
bàn thành phố Hà Nội” đã đƣợc lựa chọn để nghiên cứu. Việc tìm hiểu về xử
lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân và gia đình với mục đích để
nâng cao hiệu quả của hoạt động này nhằm giảm bớt, tiến tới loại bỏ hiện
tƣợng vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình trên địa bàn thành
phố Hà Nội nói riêng, địa bàn cả nƣớc nói chung làm đề tài luận văn thạc sĩ
luật học, chuyên ngành Luật Hiến pháp – Luật Hành chính.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Theo tác giả nghiên cứu thì những cơng trình nghiên cứu, đề án .v.v. liên
quan đến đề tài này là rất ít và hạn chế, tuy nhiên vẫn có thể chỉ ra đƣợc một
số nhƣ:
- Luận án tiến sĩ của tác giả Bùi Thị Mừng: “Chế định kết hơn trong Luật
Hơn nhân và gia đình – vấn đề lý luận và thực tiễn”, năm 2015, Trƣờng Đại
học Luật Hà Nội; Luận án này nghiên cứu toàn diện cơ sở lý luận và thực tiễn

về chế định kết hôn trong pháp luật Việt Nam [29].
- Luận văn thạc sĩ của tác giả Bùi Tiến Đạt: “Pháp luật về xử lý vi phạm
hành chính: lý luận và thực tiễn”, năm 2008, Trƣờng Đại học Quốc gia Hà
Nội; Luận văn này nghiên cứu và làm rõ cơ sở lý luận của pháp luật về xử lý
vi phạm hành chính, phân tích thực trạng áp dụng luật và chỉ ra các bất cập,
hạn chế khi thi hành [27].
- Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Huyền Trang: “Một số vấn đề lý
luận và thực tiễn về kết hôn trái pháp luật trong tình hình xã hội hiện nay”,
năm 2012, Trƣờng Đại học Quốc gia Hà Nội; Luận văn tập trung nghiên cứu
về kết hôn trái pháp luật và phƣơng hƣớng giải quyết [41].
- Kỷ yếu Hội thảo khoa học về: “Một số vấn đề về thực hiện Luật Hôn
nhân và gia đình”, năm 2017 của Trƣờng Đại học Luật Hà Nội; Hội thảo tập
2


trung trình bày các báo cáo về bất cập, vƣớng mắc trong thực tiễn áp dụng
Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 [48].
- Kỷ yếu Hội thảo khoa học về: “Nâng cao chất lƣợng hơn nhân và gia
đình ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay”, năm 2017 của Khoa Gia đình và
Cơng tác xã hội - Trƣờng Đại học Văn hóa Hà Nội; Hội thảo bàn luận về các
yếu tố ảnh hƣởng tới chất lƣợng hôn nhân và gia đình hiện nay [49].
Sau khi đọc học viên thấy rằng các cơng trình đã làm chỉ ra đƣợc những
bất cập trong hơn nhân và gia đình, các vƣớng mắc trong việc xử lý vi phạm
hành chính. Tuy nhiên về vấn đề giải pháp để giải quyết triệt để các vƣớng
mắc, hạn chế lại chƣa thực sự đƣợc nêu ra chi tiết, đồng bộ và tính hiệu quả
chƣa thuyết phục. Do vậy, đề tài nghiên cứu này khơng có sự trùng lặp với
những cơng trình nghiên cứu đã đƣợc cơng bố, các kết quả nghiên cứu trƣớc
đây chỉ mang tính chất tham khảo cho học viên nghiên cứu đề tài này.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
Phân tích các quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong

lĩnh vực hơn nhân gia đình, chỉ ra những yếu tố gây ảnh hƣởng quyết định tới
kết quả xử lý vi phạm. Luận văn tập trung đánh giá thực trạng vi phạm,
nguyên nhân và kết quả trong thực tiễn trên địa bàn thành phố Hà Nội. Từ đó
nghiên cứu đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp bảo đảm xử lý vi phạm, góp
phần hồn thiện pháp luật để phòng chống, ngăn chặn và giảm thiểu các vi
phạm trong lĩnh vực hơn nhân gia đình trên địa bàn thành phố Hà Nội nói
riêng và cả nƣớc nói chung.
Để đạt đƣợc mục đích trên, luận văn sẽ thực hiện các nhiệm vụ nhƣ sau:
- Nghiên cứu, phân tích về pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh
vực hơn nhân gia đình.
- Phân tích, đánh giá thực tiễn ban hành và áp dụng pháp luật về xử lý vi
phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình trên địa bàn thành phố Hà
Nội. Những bất cập, hạn chế, các yếu tố ảnh hƣởng cũng nhƣ nguyên nhân vì
sao các thiếu xót này vẫn cịn tồn tại.

3


- Đƣa ra các giải pháp, phƣơng hƣớng nhằm bảo đảm chất lƣợng trong
công tác xử lý những vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân và gia đình.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1 Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu về những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động
xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình trên địa bàn thành
phố Hà Nội.
4.2 Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu vào hoạt động xử lý vi phạm hành chính
của các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền đối với các hành vi vi phạm hành
chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình xâm hại đến chế độ hơn nhân và gia
đình trên địa bàn thành phố Hà Nội từ năm 2013 đến nay.

5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn đƣợc nghiên cứu dựa trên phƣơng pháp luận duy vật biện
chứng của chủ nghĩa Mác – Lênin; tƣ tƣởng Hồ Chí Minh; những quan điểm,
đƣờng lối, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc ta về việc xử lý hành chính
trong lĩnh vực hơn nhân và gia đình; sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu cụ
thể nhƣ: phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, diễn dịch, quy nạp, khảo sát
thực tiễn để làm rõ các vấn đề khoa học cần nghiên cứu trong đề tài.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Luận văn tập trung nghiên cứu, phân tích một cách có hệ thống về xử
lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình. Tập trung đi sâu vào
các vấn đề lý luận xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực này, góp phần đƣa
ra các đề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật. Qua đó bảo đảm hiệu quả xử lý vi
phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo. Phần nội
dung kết quả nghiên cứu đƣợc kết cấu thành 03 chƣơng:
4


Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh
vực hơn nhân gia đình
Chƣơng 2: Thực trạng xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân
gia đình trên địa bàn thành phố Hà Nội
Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng, giải pháp bảo đảm xử lý vi phạm hành chính
trong lĩnh vực hơn nhân gia đình trên địa bàn thành phố Hà Nội

5


Chƣơng 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC HƠN NHÂN GIA ĐÌNH
1.1. Vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, yếu tố cấu thành vi phạm hành chính
trong lĩnh vực hơn nhân gia đình
Khái niệm về vi phạm hành chính (VPHC) đƣợc đề cập trong nhiều
giáo trình mơn Luật hành chính của các trƣờng và cơ sở đào tạo luật. Tuy
khác nhau về cách tiếp cận, trình bày và giải thích nhƣng đều đồng nhất về
dấu hiệu đặc điểm cơ bản nhƣ sau:
VPHC là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định
của pháp luật về quản lý nhà nƣớc mà không phải tội phạm và theo quy định
của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính.
Ngồi ra cịn có nhận định, quan điểm khác về cách hiểu VPHC sau khi
phân tích về đặc điểm, yếu tố cấu thành chẳng hạn:
VPHC là hành vi do cá nhân, tổ chức có năng lực trách nhiệm hành
chính thực hiện, xâm hại vào các quan hệ đƣợc Luật Hành chính bảo vệ mà
theo quy định của pháp luật thì phải chịu trách nhiệm hành chính [31].
Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự có tính chất bắt buộc chung do
nhà nƣớc đặt ra hoặc thừa nhận, thể hiện ý chí nhà nƣớc của giai cấp thống trị
trên cơ sở ghi nhận các nhu cầu về lợi ích của tồn xã hội, đƣợc đảm bảo thực
hiện bằng nhà nƣớc nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội với mục đích trật tự
và ổn định xã hội vì sự phát triển bền vững của xã hội [47].
Trong luật pháp nƣớc ta, VPHC đƣợc coi là một loại vi phạm pháp luật
(VPPL), tỉ lệ xảy ra thƣờng xuyên và có ảnh hƣởng xấu đến xã hội. Đối
tƣợng thuộc VPHC là khá rộng, bao trùm lên mọi mặt của xã hội, là vi phạm
phổ biến nhất bị xử lý bởi cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền với hình thức xử
6


phạt bằng tiền hoặc bằng biện pháp khác tùy theo lỗi của ngƣời vi phạm.

Mục đích là để răn đe, cảnh cáo và giáo dục pháp luật cho ngƣời vi phạm
nhằm ngăn chặn những tình huống vi phạm tái diễn hoặc tệ hơn là có thể
liên quan đến xử lý trách nhiệm hình sự. Nếu khơng quan tâm, chú trọng sẽ
gây ảnh hƣởng tiêu cực đến trật tự trị an, sự phát triển và ổn định của Nhà
nƣớc và xã hội.
Và để đảm bảo đƣợc điều đó Nhà nƣớc thƣờng ban hành các quy định
pháp luật để xác định hành vi VPHC. Đây có thể đƣợc coi là định nghĩa cơ
bản nhất quy định về VPHC, vì sao cá nhân, tổ chức bị xử phạt và theo hình
thức nào. Ngồi ra cịn có hành vi cố ý hoặc vơ ý, khơng chỉ là ý chí chủ quan
của chủ thể vi phạm mà còn bao hàm cả yếu tố khách quan. Dù là chủ đích vi
phạm hay khơng có ý muốn để hậu quả xảy ra nhƣng vẫn vi phạm thì đều
phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình. Nhƣ đã nói ở trên thì VPHC là
một loại vi phạm khá rộng, bao trùm lên mọi mặt của xã hội nên trong pháp
luật thƣờng có quy định riêng biệt và cụ thể về từng loại vi phạm để có thể đạt
kết quả tốt trong việc xử lý tùy vào mỗi lĩnh vực cụ thể.
Trong lĩnh vực hơn nhân gia đình cũng xác định VPHC với những hành
vi vi phạm nhƣ: vi phạm quy định về đăng ký khai sinh; vi phạm quy định về
kết hôn, ly hôn; bạo lực gia đình; vi phạm quy định về tổ chức và hoạt động
của trung tâm tƣ vấn, hỗ trợ hôn nhân và gia đình có yếu tố nƣớc ngồi; vi
phạm quy định về cấp giấy xác nhận tình trạng hơn nhân; vi phạm quy định
về đăng ký việc nhận cha, mẹ, con .v.v.
Bằng những phân tích trên ta có thể hiểu VPHC trong lĩnh vực hơn nhân
gia đình là VPHC xảy ra trong các mối quan hệ xã hội liên quan đến hơn nhân
và gia đình, là các hành vi vi phạm các quy định của Luật Hơn nhân và gia
đình nhƣng khơng đƣợc quy định là tội phạm.
Từ đây có thể rút ra khái niệm về VPHC trong lĩnh vực hôn nhân và gia
đình nhƣ sau:
7

VPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia đình là hành vi VPPL bao gồm các vi
phạm trong hoạt động đăng ký kết hôn, ly hôn, tảo hôn, chế độ hôn nhân một
vợ một chồng, bạo lực gia đình .v.v. do cá nhân, tổ chức thực hiện một cách
cố ý hoặc vô ý xâm phạm các quy định quản lý của nhà nƣớc trong lĩnh vực
hơn nhân gia đình mà khơng phải tội phạm hình sự và theo quy định của pháp
luật phải bị xử phạt hành chính.
- Vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình có những đặc
điểm như sau:
Thứ nhất, trong VPHC đƣơng nhiên phải là hành vi có lỗi do cá nhân
hoặc tổ chức thực hiện dẫn đến hậu quả từ hành vi đó và bao gồm cả lỗi cố ý
và vô ý. Tuy nhiên đại đa số những VPHC trong lĩnh vực hôn nhân gia đình là
lỗi cố ý vì việc bạo lực gia đình; tảo hơn; đã có vợ hoặc chồng nhƣng vẫn
sống chung với một ngƣời khác nhƣ vợ chồng .v.v. đều là những hành vi xuất
phát từ ý chí chủ quan của hai phía hoặc một phía nên đây là hoạt động có chủ
đích, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, có sự kiểm sốt về mặt tình cảm và
lý trí đi đến việc hành động thực hiện những suy nghĩ của chủ thể đó dẫn đến
kết quả là hành vi vi phạm. Do vậy lỗi đƣợc coi một đặc điểm của VPHC
trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình.
Thứ hai, mỗi hành vi VPHC tùy theo từng lĩnh vực đều có những tính
chất riêng biệt phân loại và điểm chung là đều xâm hại đến các quan hệ xã hội
đƣợc Nhà nƣớc và pháp luật bảo vệ. VPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia đình
cũng khơng ngoại lệ, nhà nƣớc đều có những quy tắc, phƣơng hƣớng và giải
pháp quản lý để đảm bảo trật tự xã hội trong lĩnh vực này. Cụ thể, những hành
vi vi phạm trong lĩnh vực này xâm hại đến chế độ hôn nhân gia đình đƣợc
pháp luật bảo vệ, chuẩn mực pháp lý trong cách ứng xử giữa các thành viên
trong gia đình, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức, nhà nƣớc và xã hội trong
việc xây dựng và phát triển chế độ hơn nhân gia đình.
Thứ ba, trong VPHC bắt buộc phải có tính trái pháp luật, nó thể hiện ở
chỗ cá nhân, tổ chức phải thực hiện một hành vi VPPL về quản lý hành chính.
8

Điều này phạm vi điều chỉnh là pháp luật về quản lý hành chính, nếu khơng
nằm trong phạm vi này thì khơng phải vi phạm về lĩnh vực này và không bị
xử lý theo pháp luật về quản lý hành chính. Trong lĩnh vực hơn nhân và gia
đình cũng nhƣ vậy, phải là vi phạm các quy định quản lý thuộc lĩnh vực này
thì mới bị xử lý bằng các hình thức theo luật định. Ví dụ nhƣ: nam nữ kết hơn
và cố ý duy trì quan hệ kết hơn khi chƣa đạt độ tuổi kết hôn theo quy định; sử
dụng vũ lực, có hành vi ngƣợc đãi đối với thành viên trong gia đình; ngƣời đã
hoặc chƣa kết hơn mặc dù biết rõ nhƣng vẫn sống chung với một ngƣời khác
đã kết hôn nhƣ vợ chồng; vợ chồng ly hơn nhƣng khơng phải vì hết tình cảm
mà vì muốn trốn tránh khoản nợ .v.v.
Thứ tƣ, cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi VPHC trong lĩnh vực hôn
nhân gia đình thì phải chịu trách nhiệm về hành vi và bị xử phạt theo quy định
của pháp luật trong lĩnh vực này. Chẳng hạn, Khoản 2, Điều 2 Luật xử lý vi
phạm hành chính (LXLVPHC) năm 2012 đã nêu rõ: “Xử phạt vi phạm hành
chính (XPVPHC) là việc ngƣời có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử
phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi
vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành
chính” [36]. Vì vậy XPVPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia đình cũng đƣợc coi
là một đặc điểm quan trọng.
Qua các đặc điểm vừa nêu có thể thấy sự liên kết logic giữa chúng, các
hành vi có lỗi, có biểu hiện xâm hại và trái pháp luật đƣợc quy định trong
pháp luật quản lý hành chính của Nhà nƣớc thuộc lĩnh vực hơn nhân và gia
đình thì đều phải bị xử lý theo quy định của pháp luật.
1.1.2. Các yếu tố cấu thành của vi phạm hành chính trong lĩnh vực
hơn nhân gia đình
Trong thực tiễn khi cần phải đánh giá hành vi cụ thể xem đó có phải là
VPHC hay khơng thì việc cần làm là phải xác định đƣợc hành vi đó đã tập
hợp đủ các yếu tố cấu thành chƣa. Tùy vào từng lĩnh vực mà có quy định cụ

9


thể để xác định điều đó, và đó là cơ sở để áp dụng các hình thức xử lý theo
đúng quy định của pháp luật. Các lĩnh vực xử lý có thể khác nhau nhƣng yếu
tố cấu thành thì khơng thay đổi, VPHC trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình
cũng có đầy đủ bốn yếu tố đó là: mặt khách quan; mặt chủ quan; khách thể và
chủ thể.
Yếu tố thứ nhất: khách thể của VPHC là những quan hệ xã hội đƣợc
pháp luật quy định về quản lý hành chính bảo vệ nhƣng bị hành vi VPHC
xâm hại. Đó chính là trật tự quản lý nhà nƣớc trên các lĩnh vực của đời
sống xã hội đƣợc nhà nƣớc bảo đảm. VPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia
đình là các vi phạm trực tiếp xâm hại đến quyền và lợi ích của các quan hệ
xã hội thuộc lĩnh vực này. Nhà nƣớc tạo ra các khung pháp lý và chế tài xử
phạt trong lĩnh vực này để đảm bảo ổn định hoạt động quản lý hành chính.
Các quy định xác định hành vi nào là vi phạm và hình thức xử lý đối với
hành vi đó ra sao, khách thể trực tiếp của vi phạm là gì rất quan trọng trong
việc giải quyết vấn đề.
Yếu tố thứ hai: chủ thể của VPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia đình là cá
nhân hoặc tổ chức có năng lực trách nhiệm hành chính. Riêng với cá nhân
pháp luật có quy định về độ tuổi, phải là ngƣời đạt độ tuổi nhất định, có khả
năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình. Chẳng hạn, Điều 5
LXLVPHC năm 2012 của Việt Nam có quy định nhƣ sau:
“Ngƣời từ đủ 14 tuổi đến dƣới 16 tuổi bị XPVPHC về VPHC do cố ý;
ngƣời từ đủ 16 tuổi trở lên bị XPVPHC về mọi VPHC” [36].
Mặc dù Luật hơn nhân và gia đình năm 2014 có thể quy định về độ tuổi
kết hơn cao hơn (Chẳng hạn, ở Việt Nam đối với nam là đủ 20 tuổi trở lên và
nữ đủ 18 tuổi trở lên) [38] nhƣng trƣờng hợp kết hôn khi chƣa đạt độ tuổi
theo pháp luật quy định thƣờng đƣợc gọi là “tảo hôn” là vẫn xảy ra. Do vậy
quy định về độ tuổi xử lý vi phạm thấp hơn tuổi kết hôn cũng đƣợc coi là

quan trọng trong lĩnh vực hôn nhân gia đình. Chẳng hạn, trong Nghị định
10


110/2013/NĐ-CP [21] cũng quy định mức xử phạt và hình thức cảnh cáo đối
với hành vi tảo hôn, tổ chức tảo hơn.
Trong lĩnh vực hơn nhân gia đình cũng coi tổ chức là một chủ thể của
VPHC. Chẳng hạn, tổ chức VPHC trong lĩnh vực hơn nhân và gia đình đƣợc
quy định nhƣ sau:
Đối với văn phịng con ni nƣớc ngoài tại Việt Nam, nội dung các hành
vi vi phạm có thể kể đến khơng làm đúng quy định về thủ tục tổ chức và hoạt
động nhƣ không thông báo cho cơ quan chức năng có thẩm quyền khi thay
đổi tên gọi, trụ sở, ngƣời đứng đầu hoặc có hành vi sửa đổi nội dung trong
giấy phép hoạt động; thực hiện hoạt động tƣ vấn khi chƣa có giấy phép, sử
dụng giấy phép giả, hoạt động vƣợt ngoài đăng ký giấy phép; làm giả giấy
phép hoạt động, trung tâm tƣ vấn khơng cịn đủ điều kiện hoat động nhƣng
vẫn cố tình che giấu để tiếp tục hoạt động; trong quá trình tƣ vấn và hỗ trợ địi
hỏi lợi ích vật chất nằm ngoài mức thù lao theo quy định hoặc hoạt động
nhằm mục đích trục lợi .v.v.
Chủ thể là tổ chức cần phải đƣợc xác định là đã đƣợc thành lập, đƣợc
cơng nhận bởi cơ quan chức năng có thẩm quyền để từ đó mới hình thành
năng lực trách nhiệm hành chính của tổ chức. Tổ chức bao gồm: tổ chức xã
hội, tổ chức hoạt động ngành nghề và cơ quan Nhà nƣớc. Trong lĩnh vực hơn
nhân và gia đình thì phổ biến nhất vẫn là tổ chức hoạt động ngành nghề.
Yếu tố thứ ba: mặt khách quan đƣợc hiểu là sự tác động của các hành vi
VPHC đối với các mối quan hệ bên ngoài thế giới khách quan, bao gồm:
Hành vi trái pháp luật về quản lý hành chính dƣới dạng hành động
hoặc khơng hành động. Hành động là thực hiện những hành vi mà pháp
luật hành chính nghiêm cấm, không hành động là không thực hiện những
hành vi mà pháp luật hành chính bắt buộc phải thực hiện. Để xác định trách

nhiệm hành chính của chủ thể vi phạm thì phải có dấu hiệu làm trái với
pháp luật hành chính gây ra hậu quả nguy hiểm cho xã hội và đƣợc pháp luật
11


xác định là có vi phạm. Mỗi hành vi VPHC tác động đến thế giới khách quan
đều có một hệ quả nhất định và đó là căn cứ để xử lý VPHC.
Ngồi ra cịn có các biểu hiện khách quan khác cần nhắc đến nữa là thời
gian, địa điểm, phƣơng thức, thủ đoạn, công cụ vi phạm. Đây cũng đƣợc coi
là căn cứ khi quyết định hình thức xử phạt, mức phạt.
Mặt khách quan của VPHC trong lĩnh vực hôn nhân gia đình đƣợc xác
định trong pháp luật thƣờng thể hiện dƣới dạng các hành vi nhƣ:
- Bạo lực gia đình;
- Tảo hơn;
- Những ngƣời đã có vợ hoặc chồng nhƣng chung sống nhƣ vợ, chồng
với một ngƣời khác;
- Kết hôn trong phạm vi ba đời; .v.v.
Trong lĩnh vực này chủ yếu là các hành vi dƣới dạng hành động, mang
lỗi cố ý, biết rõ hậu quả nhƣng vẫn làm bất chấp pháp luật và đạo đức xã hội,
làm nguy hại đến trật tự xã hội. Tuy nhiên cũng có thể là lỗi vơ ý, có thể xét
trong trƣờng hợp tảo hôn, trên thực tế tảo hôn thƣờng xuất hiện ở những khu
vực xa xôi hẻo lánh. Việc thực hiện tun truyền pháp luật cịn nhiều khó
khăn do điều kiện địa lý khơng thuận lợi, địa bàn rộng khó quản lý, nhận thức
của ngƣời dân còn hạn chế. Bản thân những ngƣời vi phạm lại ở độ tuổi còn
ăn học dang dở, việc kết hôn chịu sự sắp đặt của ngƣời lớn tuổi hơn nên
khơng thể có nhận thức đầy đủ về hành vi vi phạm.
Yếu tố thứ tƣ, mặt chủ quan trong VPHC đƣợc hiểu là tâm lý của ngƣời
vi phạm đƣợc thể hiện ở yếu tố lỗi gồm có lỗi cố ý và lỗi vơ ý. VPHC là hành
vi (hành động hoặc không hành động) trái pháp luật, có lỗi (cố ý hoặc vơ ý)
do cá nhân có năng lực trách nhiệm hành vi hành chính hoặc tổ chức thực

hiện, xâm phạm trật tự của nhà nƣớc và xã hội, trật tự quản lý, sở hữu của
Nhà nƣớc, của tổ chức và cá nhân, xâm phạm các quyền, tự do và lợi ích hợp

12


pháp của công dân mà theo quy định của pháp luật phải chịu trách nhiệm
hành chính [52].
Lỗi cố ý thể hiện ở chỗ ngƣời vi phạm mặc dù biết hành vi của mình
gây nguy hại cho xã hội nhƣng vẫn bất chấp thực hiện, hoặc có thể ngăn chặn
nhƣng vẫn bỏ mặc cho hậu quả hành vi đó xảy ra.
Lỗi vô ý là ngƣời vi phạm không biết hoặc không nhận thức đƣợc hành
vi của mình là VPPL hành chính mặc dù cần phải biết và nhận thức đƣợc,
hoặc nhận thức đƣợc nhƣng chủ quan cho rằng hậu quả không xảy ra hoặc có
thể ngăn chặn đƣợc hậu quả của hành vi đó.
Đây là yếu tố khơng thể thiếu trong việc xác định ngƣời vi phạm và
hành vi vi phạm. Lỗi là kết quả của việc ngƣời vi phạm thực hiện hành vi
trong một sự việc với sự nhận thức đầy đủ hoặc không nhận thức đầy đủ về
hậu quả. Là dấu hiệu cơ bản nhất và quan trọng nhất trong việc xác định tính
chất, mức độ vi phạm của từng sự việc cụ thể.
Để xác định hành vi nào đó có phải VPHC hay khơng, có đủ căn cứ
pháp lý để truy cứu trách nhiệm hành chính hay khơng. Để làm đƣợc phải
tìm hiểu, nghiên cứu với góc nhìn khách quan và đầy đủ các đặc điểm, yếu
tố cấu thành của hành vi vi phạm; xác định rõ tính chất, mức độ của hành
vi VPHC làm cơ sở pháp lý cho việc lựa chọn hình thức, mức xử phạt phù
hợp với các quy định của pháp luật tùy theo tính chất, mức độ nguy hiểm
đối với xã hội của hành vi đó. Từ đó góp phần xử lý có hiệu quả đối với
các hành vi VPHC.
1.1.3. Các loại vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân gia đình
VPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia đình đƣợc phân loại thành hai nhóm

vi phạm, cụ thể:
Thứ nhất là nhóm các loại vi phạm xâm hại đến các quan hệ xã hội về
chế độ hơn nhân gia đình.

13


Nhóm vi phạm này gồm những hành vi trực tiếp tác động đến những
quy định của pháp luật về kết hôn, ly hôn; quyền và nghĩa vụ giữa vợ và
chồng, giữa cha mẹ và con, giữa các thành viên trong gia đình và những vấn
đề khác liên quan đến hơn nhân và gia đình nhƣ: Hành vi tảo hơn, tổ chức tảo
hôn; Hành vi vi phạm quy định về cấm kết hôn, vi phạm chế độ hôn nhân một
vợ, một chồng, vi phạm quy định về ly hôn, bạo lực gia đình.
Đây là nhóm các hành vi vi phạm có tác động trực tiếp đến đời sống
của cá nhân, gia đình. Gây ảnh hƣởng nghiêm trọng về cả mặt thể chất lẫn
tinh thần, tâm lý, gây xáo trộn cuộc sống của những ngƣời bị xâm hại về
quyền và lợi ích hợp pháp, làm tan vỡ hạnh phúc gia đình khiến cho mục
đích hơn nhân khơng đạt đƣợc. Mặt khác cịn gây thiệt hại về kinh tế và sự
ổn định, phát triển của xã hội.
Thứ hai là nhóm các loại vi phạm xâm hại đến các quan hệ xã hội về
nuôi con và giám hộ.
Nhóm vi phạm này gồm những hành vi trực tiếp tác động đến quyền và
lợi ích hợp pháp của trẻ em, ngƣời bị mất hoặc mất một phần năng lực hành vi
dân sự nhƣ: Hành vi vi phạm quy định về giám hộ; Hành vi vi phạm quy định
về nuôi con nuôi; Hành vi vi phạm quy định về văn phịng ni con ni nƣớc
ngồi tại Việt Nam.
Đây là nhóm các hành vi vi phạm có tác động trực tiếp đến đời sống
của trẻ nhỏ, trẻ vị thành niên và những ngƣời khơng có khả năng nhận thức,
điều khiển hành vi. Lợi dụng việc bảo hộ những ngƣời này để nhằm tìm kiếm
lợi ích thỏa mãn bản thân dƣới nhiều hình thức. Gây ảnh hƣởng nghiêm trọng

đến tâm sinh lý, xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em cũng nhƣ
những ngƣời bị khiếm khuyết về nhận thức. Trực tiếp gây ảnh hƣởng đến ổn
định trật tự xã hội và gây bức xúc trong dƣ luận.
Hai nhóm vi phạm này là gồm những loại hành vi khơng chỉ vi phạm
về mặt pháp luật mà cịn vi phạm nặng nề về mặt đạo đức, làm xấu đi hình
14


ảnh con ngƣời Việt Nam. Bởi vậy mà về mặt lập pháp và định hƣớng phát
triển cần có sự quan tâm đặc biệt đến hai nhóm vi phạm này.
1.2. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của xử lý vi phạm hành chính trong
lĩnh vực hơn nhân gia đình
1.2.1. Khái niệm xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân
gia đình
XLVPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia đình là hoạt động của cơ quan
nhà nƣớc có thẩm quyền thi hành những biện pháp xử lý hành chính do
pháp luật quy định đối với cá nhân, tổ chức có hành vi VPHC trong lĩnh
vực này nhƣng không đến mức phải xử lý hình sự. Các hình thức xử lý vi
phạm gồm có cảnh cáo, xử phạt, áp dụng hình phạt bổ sung và biện pháp
khắc phục hậu quả.
Việc XLVPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia đình là một việc làm cịn
khá mới mẻ ở nƣớc ta. Lĩnh vực này có một chút đặc biệt đó là liên quan tới
đời sống hôn nhân riêng tƣ của các cặp vợ chồng và các vấn đề khác gắn liền
với nó. Xã hội ngày càng phát triển, các mối quan hệ xã hội ngày càng phức
tạp và khơng ít hành vi trong số đó đã xâm hại nghiêm trọng đến các quan
hệ xã hội về hơn nhân gia đình. Do mức độ và tần xuất ngày càng gia tăng
theo chiều hƣớng tiêu cực nên việc Nhà nƣớc ban hành các quy định xử lý
VPHC trong lĩnh vực này là một việc làm rất quan trọng và cần thiết trong
hoạt động quản lý hành chính nhà nƣớc. Cũng nhƣ mọi hoạt động xử lý
VPHC khác, hoạt động trong lĩnh vực này thể hiện quyền lực của Nhà nƣớc

thơng qua các cơ quan có thẩm quyền thi hành các quy định của pháp luật xử
lý các chủ thể vi phạm.
Hình thức xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC) đƣợc thể hiện dƣới
dạng cơ quan, cá nhân có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt và
biện pháp khắc phục hậu quả (tùy theo điều luật) đối với cá nhân, tổ chức
thực hiện hành vi VPHC theo quy định của pháp luật. Cơ quan, cá nhân có
15


thẩm quyền xác định lỗi của chủ thể vi phạm, mức độ thiệt hại của hành vi
và từ đó áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả. Việc
XPVPHC trên thực tế là hình thức phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền, trƣờng hợp
có yếu tố nƣớc ngồi thì có hình thức xử phạt khác nhƣ trục xuất, có thể
đƣợc coi là hình phạt chính hoặc hình phạt bổ sung.
Hình thức cảnh cáo đƣợc áp dụng đối với các cá nhân, tổ chức có hành vi
VPHC ở mức độ ít nghiêm trọng, lần đầu vi phạm hoặc có tình tiết giảm nhẹ.
Bên cạnh đó cịn áp dụng đƣợc với đối tƣợng ngƣời chƣa thành niên từ đủ 14
tuổi đến dƣới 16 tuổi thực hiện hành vi VPHC. Trong lĩnh vực hơn nhân gia
đình, các hành vi vi phạm của cá nhân đối với lần đầu và ở mức độ ít nghiêm
trọng cũng đều đƣợc xem xét xử lý theo hình thức hịa giải và cảnh cáo tại xã,
phƣờng, thị trấn trƣớc tiên. Đối với tổ chức tùy theo mức độ vi phạm và hậu
quả để xét xem nên cảnh cáo hay áp dụng biện pháp xử lý ngay lập tức. Ngồi
ra việc áp dụng hình thức cảnh cáo mà chƣa xử lý hành chính đối với ngƣời
chƣa thành niên thể hiện sự nhân văn, hợp lý và hợp tình trong luật pháp nƣớc
ta. Ở độ tuổi này khả năng nhận thức về mặt pháp luật và xã hội của chủ thể
trên thực tế là còn hạn chế, bên cạnh đó đây lại thuộc lĩnh vực hơn nhân gia
đình nên việc giáo dục các cá nhân là điều nhân văn và quan trọng hơn cả so
với việc xử lý hành chính. Tránh gây phản ứng tiêu cực và nâng cao ý thức tự
giác tuân thủ của các chủ thể đối với Nhà nƣớc và pháp luật.
Hình thức phạt tiền là một biện pháp xử phạt hành chính phổ biến trong

mọi lĩnh vực XLVPHC, tùy theo tính chất mức độ vi phạm mà luật quy định
mức phạt bên vi phạm phải gánh chịu tƣơng xứng với hành vi của mình.
Trong lĩnh vực hơn nhân gia đình cũng có quy định các mức phạt cho các
hành vi vi phạm. Hiện nay các mức phạt đối với tổ chức cũng đƣợc cho là
tƣơng xứng đối với từng loại hành vi từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng,
nặng hơn có thể thu hồi giấy phép hoạt động. Tuy nhiên thì bên cạnh đó các
mức phạt đối với cá nhân thì lại chƣa thực sự thỏa đáng, ví dụ nhƣ hành vi
16


“ngoại tình” có mức phạt từ thấp nhất là một triệu đồng đến cao nhất là ba
triệu đồng hay hành vi xâm hại sức khỏe thành viên gia đình mức phạt từ một
đến hai triệu đồng. Trên thực tế mức phạt này chƣa tƣơng xứng với hành vi vi
phạm, cần phải tăng mức phạt và có thêm các hình phạt bổ sung bằng các
biện pháp xử lý hành chính khác.
1.2.2. Đặc điểm của xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn
nhân gia đình
Thứ nhất, XLVPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia đình là việc chủ thể có
thẩm quyền áp dụng các quy định của pháp luật đối với đối tƣợng VPPL hành
chính theo trình tự, thủ tục đƣợc pháp luật quy định. Cá nhân có thẩm quyền
áp dụng các chế tài xử lý VPHC trong lĩnh vực này phải là những ngƣời có
chức danh thuộc cơ quan hành chính nhà nƣớc do pháp luật quy định. Thẩm
quyền giải quyết đƣợc xác định tại nơi xảy ra vi phạm và do Chủ tịch UBND
nơi xảy ra vi phạm trực tiếp xử lý và tiến hành xử phạt.
Thứ hai, đối tƣợng bị xử lý phải thuộc lĩnh vực hôn nhân gia đình. Bao
gồm các cá nhân, tổ chức thực hiện lỗi cố ý hoặc vô ý VPPL trong lĩnh vực
hôn nhân gia đình. Cá nhân bao gồm những thành viên trong gia đình khơng
phân biệt cùng huyết thống hay khơng cùng huyết thống; tổ chức bao gồm các
tổ chức tƣ nhân hành nghề, cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền trong lĩnh vực
hơn nhân gia đình.

Thứ ba, việc XLVPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia đình có một trình tự,
thủ tục giải quyết riêng đƣợc pháp luật hành chính quy định, gồm nhiều văn
bản quy phạm pháp luật hợp thành và có nhiều văn bản dƣới luật. Trình tự,
thủ tục XLVPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia đình phải đƣợc quy định trong
pháp luật.
Thứ tƣ, cơ sở pháp lý của việc XLVPHC trong lĩnh vực hơn nhân gia
đình là các văn bản quy phạm pháp luật đã đƣợc ban hành, đang có hiệu lực
pháp luật quy định các hành vi VPHC. Các văn bản hiện hành hiện này có thể
17


kể đến nhƣ Nghị định 110/2013/NĐ-CP [21]; Nghị định 167/2013/NĐ-CP
[18]; Nghị định 67/NĐ-CP năm 2015 [25].
Thứ năm, khác với các lĩnh vực XLVPHC khác, lĩnh vực hơn nhân gia
đình là một lĩnh vực còn mới, việc xác định hành vi vi phạm cịn gặp nhiều khó
khăn do các yếu tố khách quan, pháp luật quy định hành vi vi phạm cịn ít và
chƣa cụ thể, một số lỗi theo luật định cịn mơ hồ chƣa rõ ràng thậm chí nhiều vi
phạm “ẩn” khơng đƣợc phát hiện, mức xử phạt cịn thấp chƣa đủ nghiêm để
ngăn ngừa và phòng chống vi phạm. Đặc biệt trong lĩnh vực này các cá nhân có
thẩm quyền khơng thể thƣờng xun trực tiếp giám sát để xử lý hành vi vi
phạm mà chủ yếu là do những chủ thể bị xâm hại khai báo nên thực tế quản lý
đạt hiệu quả khơng cao.
1.2.3. Vai trị của xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hơn nhân
gia đình
VPHC nói chung là loại vi phạm phổ biến nhất trong đời sống xã hội,
có khả năng xâm hại tới mọi lĩnh vực trong quan hệ xã hội. Mức độ nguy
hiểm của loại vi phạm này đƣợc đánh giá là ít nguy hiểm hơn so với tội
phạm tuy nhiên nó vẫn gây thiệt hại cho Nhà nƣớc nói riêng và xã hội nói
chung. Các hành vi vi phạm dù nhỏ nhƣng nếu không bị xử lý và ngăn
chặn sẽ dần dần gây những hậu quả lớn hơn về sau, đó là ngun nhân

dẫn đến tình trạng phạm tội phát sinh trên mọi lĩnh vực của đời sống xã
hội. Riêng trong lĩnh vực hơn nhân gia đình những hành vi vi phạm sẽ
không chỉ gây ra những hệ quả ngay lập tức ở hiện tại mà còn ảnh hƣởng
tới đời sống cá nhân của mỗi con ngƣời cũng nhƣ xã hội sau này. Từ
những ý kiến nêu trên có thể thấy đƣợc vị trí quan trọng của XLVPHC
trong đời sống xã hội ngày nay.
XLVPHC trong lĩnh vực hôn nhân gia đình cũng có vai trị quan trọng
nhƣ vậy. Do đó nhà nƣớc đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật để
tạo dựng nên một hành lang pháp lý nhằm mục đích quản lý và điều chỉnh
18


mọi quan hệ xã hội liên quan đến lĩnh vực này. Các cá nhân, tổ chức phải tuân
thủ theo các quy định của pháp luật, các hành vi làm trái với quy định đối với
lĩnh vực này đều sẽ bị cơ quan có thẩm quyền thay mặt Nhà nƣớc sử dụng
quyền lực để thi hành các biện pháp xử lý. Các loại vi phạm xảy ra trong lĩnh
vực này đã gây nhức nhối và bức xúc không nhỏ trong xã hội, trong khi đó
hơn nhân gia đình lại là gốc rễ của mọi quốc gia, dân tộc.
Thực tế cho thấy những hành vi vi phạm trong lĩnh vực này rất khó phát
hiện và bị xử lý, những ngƣời bị xâm hại về quyền và lợi ích thƣờng có tâm lý
che dấu khơng muốn tố giác vì cảm thấy xấu hổ hoặc bị đe dọa, .v.v. Bên
cạnh đó hậu quả để lại của các hành vi vi phạm thì lại ảnh hƣởng nghiêm
trọng đến gia đình, xã hội và các biện pháp khắc phục sau hậu quả hầu hết chỉ
là phần nào chứ khơng thể giải quyết tồn bộ vấn đề. Do đó việc ban hành các
quy định xử lý đã cho thấy sự quan tâm của nhà nƣớc đối với quyền và lợi ích
chính đáng của mọi cơng dân. Từ đó các cơng dân có ý thức hơn trong việc
chấp hành các quy định và hiểu rõ quyền, lợi ích của mình khi có hành vi vi
phạm xảy ra.
Hành động tạo nên các cơ sở pháp lý rõ ràng trong lĩnh vực này đã thể
hiện sự quan tâm đúng đắn của nhà nƣớc ta, mang tính chất răn đe, ngăn

ngừa, phịng chống các hành vi vi phạm. Từ đó giúp cho việc xử lý các
hành vi dễ dàng hơn, tạo điều kiện cho các cơ quan có thẩm quyền thực
hiện đƣợc hết khả năng của mình, tránh tình trạng xử lý không đúng thẩm
quyền, vƣợt quá thẩm quyền hoặc các khả năng bị chồng chéo về thẩm
quyền tạo nên kẽ hở cho các cá nhân vi phạm lợi dụng. Mặc dù quy định
của pháp luật trong lĩnh vực xử lý vi phạm này còn khá mới và nhiều hạn
chế nhƣng việc ban hành các quy định sẽ là tiền đề để tiếp tục phát triển
hơn nữa, ngoài ra khi áp dụng vào thực tiễn xử lý sẽ biết đƣợc những mặt
tốt và chƣa tốt của các quy định từ đó các nhà làm luật có thể rút kinh
nghiệm và cải tiến tốt hơn.
19