Bài soạn Đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá học sinh

Công tác đổi mới kiểm tra đánh giá thúc đẩy
đổi mới phương pháp dạy học bộ môn Lịch sử
ở trường THCS
I/ Vị trí, ý nghĩa của công tác đổi mới kiểm tra đánh giá.
1) Cơ sở lý luận:
Đổi mới giáo dục là nhằm đạt tới mục tiêu đào tạo ra những con người đáp
ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước, phù hợp với thực tiễn và truyền thống Việt Nam: tiếp cận trình
độ giáo dục phổ thông ở các nước phát triển trong khu vực và thế giới. Đó là
chủ trương của Đảng cũng như của ngành giáo dục nước nhà.
Đổi mới giáo dục là đồng thời phải đổi mới tất cả các khâu của quá trình
giáo dục đó là: Mục tiêu, chương trình, nội dung, phương pháp dạy, phương
pháp học và phương pháp kiểm tra đánh giá. Trong đó, kiểm tra đánh giá là
khâu quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học.
2) Cơ sở thực tiễn:
Đánh giá chất lượng học tập các môn học của học sinh thực chất là xem xét
mức độ hoàn thành mục tiêu giáo dục của môn học đó. Bao gồm:Kiến thức,
kỹ năng, thái độ.
Kiểm tra là công cụ, phương tiện, là hình thức chủ yếu quan trọng của đánh
giá.
Đổi mới kiểm tra đánh giá giúp cho người dạy đánh giá chính xác kết quả
giáo dục một cách toàn diện từ đó điều chỉnh phương pháp dạy học để không
ngừng nâng cao chất lượng dạy học.
Đổi mới kiểm tra đánh giá giúp cho người học đánh giá chính xác thực lực
của bản thân đối với từng môn từng bài, từ đó giúp cho người học phấn đấu
vươn lên trong học tập đồng thời nó còn là động lực để thúc đẩy phong trào
thi đua “Dạy tốt, học tốt”.
Đổi mới kiểm tra đánh giá giúp cho công tác quản lý đánh giá đúng phong
trào thi đua “ Dạy tốt, học tốt”.
Đổi mới kiểm tra đánh giá giúp cho các nhà nghiên cứu giáo dục điều chỉnh
hợp lý nội dung phương pháp dạy học để đạt tới mục tiêu.

Đổi mới kiểm tra đánh giá là giải pháp thiết thực trong việc quán triệt cuộc
vận động “Hai không”.
3)Thực trạng tình hình dạy và học bộ môn Lịch sử trong Trường THCS hiện
nay nói chung
Với đặc thù của bộ môn Lịch sử là môn khoa học xã hội ghi chép đánh giá
lại dấu ấn của một quá trình lịch sử của một đất nước, của một dân tộc, hay
của cả thế giới... Từ đó giáo dục cho học sinh về thế giới quan, nhân sinh
quan để bồi dưỡng lòng yêu nước, yêu tổ quốc xã hội chủ nghĩa, yêu con
người... Giữ gìn nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.
Trong tình hình chung của đổi mới phương pháp dạy học ở Trường THCS
những năm qua việc dạy- học Lịch sử đã có những tiến bộ đáng kể, góp
phần quan trọng vào sự nghiệp giáo dục của đất nước. Tuy nhiên nhìn nhận
một cách thẳng thắn, khách quan, chúng ta thấy việc dạy - học Lịch sử còn
nhiều bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu mà thực tiễn đòi hỏi. Phương
pháp dạy - học Lịch sử ở một số giáo viên còn chậm đổi mới thiếu tính cập
nhật sáng tạo, bảo thủ, trì trệ và lạc hậu. Tình trạng dạy chay, lối thuyết trình
đơn điệu, truyền thụ một chiều, đọc chép lệ thuộc sách giáo khoa... vẫn còn
ở một số trường. Điều đó làm cho hiệu quả dạy - học Lịch sử còn nhiều hạn
chế. Học sinh không hứng thú, không say mê học tập bộ môn. Chất lượng
dạy học Lịch sử phần nào thể hiện qua kết quả các kỳ thi tuyển sinh đại học
của khối C hàng năm ( điểm 0 của môn Lịch sử lớn hơn nhiều lần tổng số
điểm 0 của tất cả các môn thi ở các khối ). Nguyên nhân của thực trạng đó
có nhiều song trước hết chủ yếu tập trung ở những lý do sau đây:
- Bản thân người giáo viên Lịch sử chưa hoàn toàn nhận thức đúng đắn tính
cấp thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học, chưa thật sự khắc phục cải
tiến phương pháp dạy học theo lối mòn.
- Thực tiễn ở các Trường THCS vẫn tồn tại quan niệm: “môn chính”, “môn
phụ” từ đó chỉ quan tâm các trọng môn còn các môn còn lại trong đó có môn
Lịch sử bị coi nhẹ.
- Cách thi cử hiện nay đang bộc lộ nhiều hạn chế khiến học sinh và cả giáo

viên có cách dạy học đối phó, thực dụng.
- Chương trình, nội dung giáo dục ở nước ta được đánh giá là nặng so với
mặt bằng chung của thế giới. Trong khi đó sách giáo khoa sau nhiều lần thay
đổi vẫn chưa thể khắc phục được những hạn chế thường thấy và tồn tại bấy
lâu.
Trong sáu năm đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS những năm
qua việc dạy học Lịch sử đã có những tiến bộ đáng kể góp phần quan trọng
về sự nghiệp giáo dục của đất nước. Song thực tế kết quả kiểm tra đánh giá
chất lượng môn Lịch sử cho thấy đáng báo động nhất là với những người
tâm huyết với nghề nghiệp thì đây là một vấn đề cần phải nghiêm túc xem
xét lại.
Thực trạng công tác đổi mới kiểm tra đánh giá tuy đã được quan tâm chỉ
đạo của ngành của các cấp quản lý giáo dục được giáo viên nhiệt liệt hưởng
ứng bước đầu đã đạt được kết quả khá tốt song chưa đạt tới yêu cầu như
mong muốn.
Nội dung kết quả kiểm tra đánh giá chưa toàn diện chưa phù hợp với các
đối tượng học sinh. Kết quả kiểm tra đánh giá có phần chưa khách quan, còn
nặng về thành tích.
Vì những lý do trên chúng ta cần phải đổi mới kiểm tra đánh giá để thúc đẩy
đổi mới phương pháp dạy học bộ môn Lịch sử.
II/ Nội dung của công tác đổi mới kiểm tra, đánh giá.
1) Mục tiêu đổi mới kiểm tra, đánh giá:
Việc đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn học trước hết, cần phải
bám sát mục tiêu môn học. Từ mục tiêu môn học mà đề ra các chuẩn kiến
thức kỹ năng, thái độ cần đánh giá. Vì vậy khi đánh giá cần hiện thực hoá
các mục tiêu và chuẩn yêu cầu cần đạt thành các tiêu chí đánh giá cụ thể phù
hợp với năng lực học tập bộ môn.
Đổi mới kiểm tra đánh giá góp phần khắc phục tình trạng học thụ động theo
kiểu chép lại bài giảng. Học thuộc lòng mà không biết vận dụng kiến thức
trong làm bài, trong cách nhìn và hiểu thực tế cuộc sống.

Đổi mới kiểm tra đánh giá yêu cầu học sinh chủ động nắm bắt kiến thức
toàn diện. Tạo điều kiện cho học sinh rèn luyện tính tích cực và tự chủ trong
suy nghĩ và giải quyết vấn đề hạn chế tối đa việc học sinh sử dụng tài liệu
trong làm bài kiểm tra tránh học sinh học tủ học lệch. Từ đó góp phần làm
chuyển biến về thái độ, tư tưởng và phương pháp học tập từng bước nâng
cao chất lượng học tập.
Cụ thể:
- Đánh giá toàn diện kiến thức, kỹ năng, thái độ học tập bộ môn của học
sinh.
- Đánh giá đúng thực chất trình độ năng lực của học sinh trong cách hiểu
cảm nhận và ứng dụng vào thực tế.
- Tạo điều kiện thuận lợi và đảm bảo tốt hơn cho lợi ích của người học.
2)Tiêu chí của đối mới kiểm tra, đánh giá:
Đổi mới kiểm tra, đánh giá kiết quả học tập bộ môn Lịch sử của học sinh
được căn cứ trên những đổi mới về nội dung chương trình, sách giáo khoa
theo quan điểm tích hợp. Cụ thể:
+ Phải đảm bảo tính toàn diện: Cụ thể là kiểm tra kiến thức, kỹ năng, năng
lực, thái độ, hành vi của học sinh. Một thực tế cho thấy ý thức học tập bộ
môn của học sinh còn thấp. Những học sinh ngại học vì bộ môn còn dài
nhiều kiến thức khó nhớ, khó thuộc và nhất là không thực tế trong cuộc sống
xã hội công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Vì vậy việc kiểm tra, đánh giá cần
động viên khuyến khích để học sinh yêu thích học bộ môn Lịch sử.
+ Phải đảm bảo độ tin cậy: Mức độ chính xác, trung thực, minh bạch, khách
quan, công bằng. Từ đó phản ánh được thực lực của học sinh của các cơ sở
giáo dục.
+ Phải đảm bảo tính khả thi: Nội dung hình thức kiểm tra phải phù hợp với
học sinh, với cơ sở giáo dục đặc biệt phù hợp với mục tiêu giáo dục.
+ Phải đảm bảo yêu cầu phân hoá được đối tượng học sinh: Phân loại được
chính xác trình độ năng lực của từng học sinh. Từ đó người dạy và người
học sẽ có giải pháp tích cực trong việc dạy và học nhằm đạt hiệu quả cao.

+ Phải đảm bảo tính hiệu quả: Đánh giá được tất cả các lĩnh vực theo mục
tiêu đề ra. Từ đó phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh khi tham
gia vào quá trình học tập để giáo viên có kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi,
phụ đạo học sinh yếu kém.
+ Cần đa dạng hoá các hình thức kiểm tra. Kết hợp các dạng bài tự luận,
truyền thống với các dạng bài trắc nghiệm khách quan để tăng cường tính
chính xác, khách quan trong đánh giá kết quả học tập bộ môn
3)Một số biện pháp đổi mới kiểm tra, đánh giá trong quá trình học tập Lịch
sử của học sinh Trường THCS.
Thứ nhất: - Trên cơ sở lý luận dạy học hiện đại và những kinh nghiệm tiên
tiến trong thực tế cho thấy rằng: Để đổi mới việc kiểm tra đánh giá trong quá
trình học tập Lịch sử ở trường THCS thì trước hết giáo viên phải nhận thức
rõ vai trò ý nghĩa của việc kiểm tra, đánh giá là một trong những biện pháp
nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử. Để hoạt động kiểm tra đánh giá có hiệu
quả mỗi giáo viên phải thực hiện nghiêm túcnhững quy chế chuyên môn về
kiểm tra đánh giá mà Bộ-Sở đã đề ra ,tránh việc chạy theo thành tích làm
cho kết quả kiểm tra đánh giá không bảo đảm độ tin cậy và tính giá trị.
Giáo viên lichi sử phải nắm vững lí luận về kiểm tra đánh giá trong quá
trình học tập của học sinh dể lựa chọn hình thức, phương pháp kiểm tra đánh
giá thích hợp, kích thích được hoạt động tập thể của học sinh.
Thứ hai: - Phải đảm bảo tính hoàn thiện trong nội dung kiểm tra đánh giá.
Mục đích của nhà trường là đào tạo những con người phát triển toàn diện hài
hoà, năng động, sáng tạo. Do đó khi kiểm tra, đánh giá phải đảm bảo được
tính toàn diện về kết quả bồi dưỡng, kết quả nhận thức,giáo dục và phát triển
học sinh .
Về mặt kiến thức, tính toàn diện là phải kiểm tra đánh giá cả việc biết, hiểu
và vận dụng kiến thức của học sinh.
Kiến thức học sinh biết lịch sử, tức là đòi hỏi học sinh phải ghi nhớ, tái hiện
được các sự kiện, hiện tượng, khái niệm, thuật ngữ, quy luật,bài học lịch sử
cơ bản đã học. Khi giáo viên đưa ra câu hỏi, học sinh phải nhớ lại và tái hiện

được những sự kiện, hiện tượng đã nghiên cứu.
Từ nhớ, biết sự kiện, kiểm tra đánh giá giúp học sinh đạt được mức độ nhận
thức cao hơn, đó là hiểu.
Hiểu bao gồm cả biết, đòi hỏi học sinh phải biết được ý nghĩa bản chất của
tri thức lịch sử, thấy được mối liên hệ bên ngoài, bên trong giữa các sự kiện
hiện tượng: Có khả năng phân tích, so sánh, tổng hợp, đánh giá, phán đoán
suy luận để rút ra kết luận. Nhờ vậy đòi hỏi học sinh nắm kiến thức ở mức
độ cao hơn nhận biết được trí nhớ đưa lại.
Học sinh có thể chứng tỏ sự hiểu biết của mình bằng khả năng giải thích
mối liên hệ giữa các yếu tố thời gian, không gian, những mối liên hệ nhân
quả của các sự kiện lịch sử.
Ví dụ: Trên cơ sở biết tình hình thế giới, trong nước 1936- 1939 giáo viên
yêu cầu học sinh phân tích được sự tác động của tình hình thế giới đến
đường lối cách mạng của Đảng, thể hiện sự vận dụng sáng tạo, linh hoạt chủ
nghĩa Mác Lê Nin vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam? Để lý giải được.
- Câu hỏi này, học sinh phải hiểu ý nghĩa và mối quan hệ giữa các sự kiện.
- Khủng hoảng kinh tế 1929 - 1933.
- Xuất hiện chủ nghĩa phát xít.
- Đại hội Quốc tế cộng sản lần thứ 7 ( 7/1935).
- Chính Phủ, Mặt trận nhân dân Pháp lên cầm quyền.
ã Chủ trương của Đảng:
- Nhiệm vụ cách mạng: Chống phản động thực dân - chống phát xít - chống
chiến tranh đòi tự do, dân chủ, cơm áo, hoà bình.
- Kẻ thù: bọn phản động thuộc địa và tay sai bán nước.
- Đổi Mặt trận nhân dân phản đế Đông Dương thành Mặt trần dân chủ Đông
Dương.
- Hình thức đấu tranh: hợp pháp, bán hợp pháp, công khai, bán công khai.
Từ biết, hiểu các sự kiện lịch sử, hoạt động kiểm tra, đánh giá còn cần xem
xét vận dụng tri thức lịch sử vào thực tiễn và rút bài học quá khứ của học
sinh. Như học sinh vận dụng kiến thức vào giải quyết các bài tập lịch sử để

củng cố tri thức ,rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo và các phương pháp tư duy độc
lập, sáng tạo.
Cùng với việc xem xét mặt kiến thức, nội dung đánh giá phải bao gồm cả
kết quả giáo dục tư tưởng tình cảm, hành vi đạo đức của học sinh trên lớp và
ngoài lớp, xuất phát từ ưu thế của bộ môn Lịch sử không chỉ có tác dụng to
lớn trong việc phát triển trí tuệ học sinh mà còn giáo dục tư tưởng, tình cảm
cho các em. Hơn nữa mục đích dạy học lịch sử là dạy chữ để dạy người, vì
vậy kiểm tra, đánh giá kết quả học tập cần thiết phải có nội dung giáo dục.
Việc kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục học sinh trong học tập lịch sử cần
căn cứ vào các khía cạnh:
- Sự quan tâm, chú ý đến các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử đã học.
- Hứng thú với các sự kiện, hiện tượng, hành vi và các công việc được giao.
- Xúc cảm đối với các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử ( đồng cảm, phản
đối, khinh ghét, tôn trọng...).
Ví dụ: