Phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện tại địa bàn huyện yên thủy, tỉnh hòa bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGUYỄN NGỌC LONG

PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN
TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN N THỦY,
TỈNH HỊA BÌNH

CHUN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ NGÀNH: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. LÊ ĐÌNH HẢI

Hà Nội, 2020


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện
tại địa bàn huyện Yên Thủy, tỉnh Hịa Bình” rằng số liệu và kết quả
nghiên cứu trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng được sử
dụng để bảo vệ một học vị nào. là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu
khoa học độc lập, nghiêm túc của bản thân tôi. Luận văn này chưa từng được
công bố trên bất kể phương tiện truyền thông nào. Các số liệu trong luận văn

có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy và được xử lý khách quan, trung thực.
Trong quá trình nghiên cứu tơi có tham khảo một số tài liệu đã được liệt kê ở
phần sau. Các giải pháp nêu trong luận văn được rút ra từ những cơ sở lý luận
và q trình nghiên cứu thực tiễn. Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về lời
cam đoan của mình.
Tơi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn
đã được cảm ơn, các thơng tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ
nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Long


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian thực hiện luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, hướng
dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy giáo, cơ giáo Trường Đại học Lâm Nghiệp
Việt Nam, một số cơ quan, ban ngành, các cán bộ, đồng nghiệp, bạn bè và gia
đình, nhờ đó luận văn của tơi đã được hồn thành. Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn
sâu sắc nhất tới PGS-TS Lê Đình Hải, người hướng dẫn khoa học đã tận tình
giúp đỡ và định hướng giúp tơi trong suốt q trình nghiên cứu và hồn thiện
luận văn. Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới tồn thể các thầy giáo, cô
giáo và các cán bộ công chức của Trường Đại học Lâm Nghiệp Việt Nam đã
trực tiếp hoặc gián tiếp giúp đỡ, hỗ trợ tôi về mọi mặt trong q trình học tập
và nghiên cứu. Tơi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo cơ quan BHXH tỉnh Hịa
Bình, BHXH huyện Yên Thủy, Chi cục thống kê huyện, Phòng Lao động Thương binh và xã hội huyện; UBND các xã phường thị trấn nơi tơi đến gặp
đã nhiệt tình hợp tác và giúp đỡ tôi thực hiện luận văn. Trong thời gian học
tập và nghiên cứu, tôi cũng đã nhận được sự hỗ trợ và giúp đỡ tận tình từ anh
chị em đồng nghiệp của tơi ở BHXH tỉnh Hịa Bình, BHXH huyện n Thủy,
tơi xin trân trọng cảm ơn. Cuối cùng, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn tới bạn bè và

gia đình đã ln động viên, chia sẻ và tạo điều kiện tốt nhất giúp tơi hồn
thành luận văn của mình.
Do thời gian hạn hẹp, vừa cơng tác vừa học tập; nội dung nghiên cứu sẽ
có những hạn chế nhất định. Tôi xin chân thành nhận được những ý kiến đóng
góp đối với đề tài luận văn.
Học viên

Nguyễn Ngọc Long


iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................... ii
MỤC LỤC ............................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU.................................................................................. vii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN BHXH
TỰ NGUYỆN .......................................................................................................... 4
1.1. Cơ sở lý luận về phát triển bảo hiễm xã hội tự nguyện .......................... 4
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ................................................................... 4
1.1.2. Nội dung của phát triển BHXH tự nguyện ..................................... 12
1.1.3. Các chỉ tiêu phản ánh phát triển BHXH tự nguyện........................ 14
1.1.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển bảo hiểm xã hội
tự nguyện ................................................................................................. 14
1.1.5. Nguyên tắc của bảo hiểm xã hội tự nguyện .................................... 17
1.1.6. Chính sách BHXH tự nguyện .......................................................... 19
1.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển bảo hiễm xã hội tự nguyện ..................... 30

1.2.1. Kinh nghiệm phát triển BHXH tự nguyện cho người lao động tại
huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình................................................................. 30
1.2.2. Kinh nghiệm phát triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện huyện Trấn Yên,
tỉnh Yên Bái ............................................................................................... 31
1.2.3. Bài học kinh nghiệm phát triển BHXH tự nguyện cho huyện n Thủy
................................................................................................................... 32
1.2.4. Một số cơng trình nghiên cứu liên quan tới phát triển BHXH tự
nguyện

................................................................................................... 33

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 35
2.1. Đặc điểm địa bàn................................................................................... 35


iv
2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên....................................................... 35
2.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội .................................................................. 37
2.1.3. Đánh giá chung ảnh hưởng của đặc điểm cơ bản huyện đến công
tác phát triển BHXH tự nguyện ................................................................ 43
2.2. Đặc điểm cơ bản của BHXH huyện Yên Thủy .................................... 44
2.2.1. Vị trí, chức năng của BHXH huyện Yên Thủy ................................ 44
2.2.2. Tổ chức hoạt động của BHXH huyện Yên Thủy ............................. 45
2.3. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 47
2.3.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu .............................................. 47
2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu ........................................... 48
2.3.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu chủ yếu được sử dụng trong luận văn để
đánh giá phát triển BHXH tự nguyện ....................................................... 50
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 53
3.1. Thực trạng phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Yên Thủy ... 53

3.1.1. Thực trạng về công tác tuyên truyền vận động người dân tham gia
BHXH tự nguyện ....................................................................................... 53
3.1.2. Thực trạng phát triển đại lý thu BHXH tự nguyện ......................... 54
3.1.3. Thực trạng về công tác về công tác cải cách hành chính và nâng
cao chất lượng phục vụ ............................................................................. 56
3.1.4. Thực trạng về công tác tham mưu cấp ủy Đảng và chính quyền
các cấp phối hợp với Cơ quan ban ngành triển khai chính sách BHXH
tự nguyện và cơng tác kiểm tra giám sát của cấp ủy Đảng và chính
quyền các cấp ........................................................................................... 56
3.1.5. Đánh giá về kết quả thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện ...... 57
3.1.6. Đánh giá nhu cầu tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn ........... 59
3.1.7. Đánh giá công tác thu chi BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Yên Thủy
................................................................................................................... 63


v
3.1.8. Đánh giá chung thực trạng phát triển BHXH tự nguyện trên địa
bàn............................................................................................................. 67
3.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển BHXH tự nguyện ................ 70
3.2.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước ......................... 70
3.2.2. Mức đóng BHXH tự nguyện............................................................ 70
3.2.3. Nhận thức và việc làm của người lao động .................................... 71
3.2.4. Thủ tục hành chính khi tham gia BHXH tự nguyện ........................ 75
3.2.5. Hoạt động Truyền thông và mở rộng mạng lưới Đại lý thu ........... 79
3.2.6. Mức đóng, mức hưởng và thủ tục tham gia BHXH tự nguyện ....... 81
3.3. Các giải pháp phát triển BHXH trên địa bàn. ....................................... 84
3.3.1. Định hướng phát triển BHXH TN trên địa bàn giai đoạn 2020 2025 .............................................................................................................. 84
3.3.2. Một số giải pháp phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện
Yên Thủy trong thời gian tới ..................................................................... 86
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 97

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 101
PHỤ LỤC


vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Stt

Viết tắt

Viết đầy đủ

1

ASXH

An sinh xã hội

2

BHXH

Bảo hiểm xã hội

3

BHYT

Bảo hiểm y tế

4

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

5

BNN

Bệnh nghề nghiệp

6

TNLĐ

Tai nạn lao động

7

UBND

Ủy ban nhân dân


vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Cơ cấu kinh tế ngành nghề của huyện Yên Thủy ................................ 39
Bảng 2.2. Cơ sở vật chất, trình độ chun mơn của BHXH n Thủy .............. 46
Bảng 3.1. Các đại lý Thu BHXH, BHYT đang hoạt động tại huyện .................. 54
Bảng 3.2. Tình hình thực hiện kế hoạch thu BHXH tự nguyện tại huyện Yên
Thủy ......................................................................................................................... 58
Bảng 3.3. Số lượng lực lượng lao động trong độ tuổi lao động tại huyện Yên
Thủy tham gia BHXH tự nguyện........................................................................... 61
Bảng 3.4. Tình hình thực hiện thu, chi BHXH huyện Yên Thủy qua 3 năm
(2017-2019) ............................................................................................................. 64
Bảng 3.5. Cơ cấu trình độ của người dân được điều tra ....................................... 72
Bảng 3.6. Ý kiến đánh giá của người dân về BHXH tự nguyện.......................... 73
Bảng 3.7. Cơ cấu lao động và điều kiện kinh tế tại địa bàn huyện ...................... 75
Bảng 3.8. Cơ cấu thu nhập của người dân được điều tra ..................................... 77
Bảng 3.9. Đánh giá sự ổn định về thu nhập của các nhóm hộ điều tra............... 78
Bảng 3.10. Nhận xét của người dân thủ tục tham gia, mức đóng mức hưởng
BHXH tự nguyện .................................................................................................... 82


1
MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu
Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện là một hợp phần quan trọng trong
chính sách BHXH, góp phần đảm bảo an sinh xã hội. Tham gia BHXH tự
nguyện đảm bảo an sinh cho người lao động khi hết tuổi lao động, khơng cịn
khả năng lao động được Quỹ BHXH chi trả lương hưu, đảm bảo thu nhập và
ổn định cuộc sống. BHXH tự nguyện thể hiện chính sách nhân văn của Đảng
và Nhà nước ta nhằm góp phần ổn định cuộc sống của người lao động khi về
già, quỹ bảo hiểm được nhà nước bảo trợ, đồng thời, chính sách này cũng thể
hiện sự tích cực, chủ động của người lao động về tự an sinh cho chính bản
thân mình, góp phần chia sẻ cộng đồng và phát triển xã hội.

Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị về tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT)
giai đoạn 2012 - 2020 đã nêu rõ mục tiêu: “Thực hiện có hiệu quả các chính
sách, chế độ BHXH, BHYT; tăng nhanh diện bao phủ đối tượng tham gia
BHXH, nhất là BHXH tự nguyện; thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân. Phấn
đấu đến năm 2020, có khoảng 1% lực lượng lao động phi chính thức tham gia
BHXH tự nguyện”. Đồng thời, Nghị quyết cũng khẳng định, việc mở rộng
chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với người tham gia các loại hình BHXH,
BHYT, nhất là BHXH tự nguyện cho nông dân, lao động trong khu vực phi
chính thức. Huyện Yên Thủy là một trong những huyện có số dân trong độ
tuổi lao động lớn, đa số vẫn là lao động trong lĩnh vực nông nghiệp, chăn
nuôi, nghề thủ công và các hoạt động dich vụ. Khả năng thu hút doanh nghiệp
đầu tư vào huyện còn thấp dẫn đến số lao động tham gia BHXH chưa cao.
Tuy nhiên, người dân do thu nhập còn thấp cụ thể là người lao động tự
do, nông dân và sự hiểu biết về BHXH còn nhiều hạn chế, nên họ thường
chưa mặn mà trong việc chủ động tham gia vào các loại hình BHXH hiện nay.


2
Do đó, số lượng người lao động tự do, nơng dân tham gia BHXH tự nguyện
trên địa bàn đạt thấp. Chính điều này đã làm cho người dân lao động nói
chung và người nơng dân nói riêng thường dễ gặp phải những khó khăn về
kinh tế - tài chính khi có những rủi ro xảy ra trong cuộc sống.
Vấn đề đặt ra là làm thế nào để người dân nhận thức được sự cần thiết
của việc tham gia BHXH tự nguyện? Những yếu tố nào ảnh hưởng tới nhu
cầu tham gia BHXH tự nguyện của người dân? Giải pháp nào giải quyết quan
trọng góp phần tăng cường việc tham gia BHXH tự nguyện của người dân?
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài "Phát triển BHXH
tự nguyện trên địa bàn huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình” làm luận văn cao
học của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát
Trên cơ sở đánh giá thực trạng phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn địa
bàn huyện n Thủy, tỉnh Hịa Bình, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm
phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển BHXH tự nguyện;
- Đánh giá thực trạng phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn địa bàn
huyện Yên Thủy;
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển BHXH tự nguyện trên
địa bàn địa bàn huyện Yên Thủy;
- Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển BHXH tự nguyện trên địa
bàn địa bàn huyện Yên Thủy trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển BHXH tự nguyện cho
người lao động tự do, nơng dân; phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển


3
BHXH tự nguyện cho người lao động tự do, nông dân; từ đó đưa ra các giải
pháp nhằm phát triển BHXH tự nguyện cho người lao động tự do, nông dân
trên địa bàn huyện Yên Thủy.
3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển
BHXH tự nguyện cho người lao đơng tự do, nơng dân; phân tích các yếu tố
ảnh hưởng đến phát triển BHXH tự nguyện cho người lao động tự do, nơng
dân; từ đó đưa ra các giải pháp nhằm phát triển BHXH tự nguyện cho người
lao động tự do, nông dân trên địa bàn huyện Yên Thủy.
- Phạm vi về không gian: Đề tài được tiến hành nghiên cứu tại huyện

Yên Thủy.
- Phạm vi về thời gian:
+ Thu thập số liệu thứ cấp từ năm 2017 đến năm 2019
+ Thu thập số liệu sơ cấp từ 01/2020 đến 04/2020.
4. Nội dung nghiên cứu
- Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển BHXH tự nguyện;
- Thực trạng phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn địa bàn huyện Yên
Thủy;
- Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn địa
bàn huyện Yên Thủy;
- Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển BHXH tự nguyện trên địa
bàn địa bàn huyện Yên Thủy trong thời gian tới.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn bao gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển bảo hiểm xã hội
tự nguyện;
Chương 2. Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu;
Chương 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận.


4
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN
BHXH TỰ NGUYỆN
1.1. Cơ sở lý luận về phát triển bảo hiễm xã hội tự nguyện
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1.1. Khái niệm về bảo hiểm
Bảo hiểm là những quan hệ kinh tế gắn liền với quá trình hình thành,
phân phối và sử dụng các quỹ tập trung quỹ bảo hiểm nhằm xử lý các rủi ro,
các biến cố. Bảo hiểm bảo đảm cho quá trình tái sản xuất và đời sống của xã

hội được diễn ra bình thường.
Bảo hiểm là biện pháp chia sẻ rủi ro của một người hay của số một ít
người cho cả cộng đồng những người có khả năng gặp rủi ro cùng loại; bằng
cách mỗi người trong cộng đồng góp một số tiền nhất định vào một quỹ
chung và từ quỹ chung đó bù đắp thiệt hại cho thành viên trong cộng đồng
không may bị thiệt hại do rủi ro đó gây ra.
Bảo hiểm là một cách thức trong quản trị rủi ro, thuộc nhóm biện pháp
tài trợ rủi ro, được sử dụng để đối phó với những rủi ro có tổn thất, thường là
tổn thất về tài chính, nhân mạng. Bảo hiểm được xem như là một cách thức
chuyển giao rủi ro tiềm năng một cách công bằng từ một cá thể sang cộng
đồng thơng qua phí bảo hiểm.(Phạm Thị Lan Phương, 2015).
1.1.1.2. Khái niệm về BHXH
Theo cuốn giáo trình An sinh xã hội do nhà xuất bản Đại học Kinh tế
quốc dân phát hành năm 2008:
BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người
lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao
động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở
đóng vào quỹ BHXH có sự bảo hộ của Nhà nước nhằm đảm bảo đời sống cho
người lao động, gia đình họ và góp phần đảm bảo an tồn xã hội.


5
Theo quy định tại Điều 3 Luật BHXH thì BHXH gồm có BHXH bắt
buộc, BHXH tự nguyện.
1.1.1.3. Khái niệm BHXH tự nguyện
BHXH tự nguyện là một hình thức BHXH do Nhà nước tổ chức và
quản lý hoặc do cộng đồng người lao động tổ chức với sự tham gia tự nguyện
của các thành viên nhằm đảm bảo thu nhập để thoả mãn nhu cầu sinh sống
thiết yếu người lao động và gia đình họ khi gặp phải những rủi ro làm giảm
hoặc mất thu nhập, góp phần đảm bảo an tồn xã hội.

Trong Luật BHXH 2014 thì BHXH tự nguyện được định nghĩa:
BHXH tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham
gia, được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của
mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia
hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.
Như vậy, có thể xác định được rõ ràng chủ thể tổ chức thực hiện
BHXH tự nguyện là Nhà nước thông qua cơ chế đại diện là các cơ quan
BHXH ở các cấp. Bên cạnh việc giữ nguyên quyền được chọn mức và
phương thức đóng phù hợp với thu nhập của người tham gia thì định nghĩa
về BHXH tự nguyện theo Luật mới còn đề cập đến chính sách hỗ trợ của
Nhà nước nhằm khuyến khích thêm nhiều các đối tượng khác trong xã hội
tham gia BHXH tự nguyện, đồng thời thể hiện đây là một chính sách
BHXH có ý nghĩa sâu sắc của Nhà nước nhằm tạo cơ hội cho người tham
gia đều có thể được hưởng hai chế độ cốt lõi của BHXH tự nguyện.
1.1.1.4. Khái niệm quỹ BHXH
Trong đời sống kinh tế xã hội có nhiều loại quỹ khác nhau như quỹ tiền
lương, quỹ dự phịng, quỹ tín dụng, quỹ dự trữ quốc gia, các quỹ này có một
đặc điểm chung là tập hợp các phương tiện tài chính hay vật chất khác cho
những mục đích đã được định trước, các quỹ này tuỳ theo khả năng và mục
đích quỹ có thể lớn nhỏ khác nhau. Mọi hoạt động thu chi của quỹ được thực


6
hiện một cách liên tục và được kiểm tra, giám sát trong những thời gian nhất
định. Theo quy định tại điều 84 Luật BHXH số 58/2014/QH13.
Do vậy có thể hiểu Quỹ BHXH là quỹ tài chính độc lập, tập trung nằm
ngồi ngân sách Nhà nước. Mục đích tạo lập quỹ BHXH là dùng để chi trả
cho người lao động, giúp họ ổn định cuộc sống khi gặp các biến cố hoặc rủi
ro. Quỹ BHXH được hình thành từ những người tham gia đóng góp để hình
thành nên quỹ đó là: Người lao động, người sử dụng lao động và hỗ trợ từ

Nhà nước và các tổ chức khác.
1.1.1.5. Khái niệm về phát triển
Triết học Mác-Lê nin định nghĩa về phát triển như sau: Phát triển là một
phạm trù triết học dùng để khái qt hóa q trình vận động tiến hóa từ thấp lên
cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Sự phát
triển là kết quả của quá trình thay đổi về lượng dẫn tới sự thay đổi về chất.
Nguyễn Đăng Hải (2011).
1.1.1.6. Phát triển BHXH tự nguyện
Trên thực tế hiện nay phải phát triển BHXH tự nguyện trên cơ sở cả
chiều rộng và chiều sâu, đồng nghĩa với việc gia tăng số người, gia tăng tỷ lệ
người tham gia, quỹ BHXH tự nguyện tăng. Đi vào nghiên cứu sâu hơn, dưới
nhiều góc độ khác nhau, kể cả những nội dung liên quan đến giải quyết chế
độ, chính sách cho người tham gia, đến chất lượng phục vụ, thì dường như
các quan niệm trên phần nào cịn phiến diện. Bởi vậy, có thể phát biểu một
cách toàn diện hơn về phát triển BHXH tự nguyện, đó là q trình mở rộng
đối tượng tham gia trên cơ sở phát triển mạng lưới cung ứng dịch vụ, nâng
cao chất lượng dịch vụ và bảo đảm cân đối thu - chi quỹ BHXH tự nguyện.
1.1.1.7. Bản chất của của BHXH tự nguyện
1.1.1.7.1. Bản chất kinh tế của BHXH tự nguyện
Bản chất kinh tế của BHXH nói chung và BHXH tự nguyện nói riêng
thể hiện ở chỗ những người tham gia cũng đóng góp một khoản tiền trích


7
trong thu nhập (khoản đóng góp này sau khi đó chi tiêu cho các nhu cầu tối
thiểu và các nhu cầu cần thiết và không ảnh hưởng lớn đến đời sống và
SXKD của cá nhân) để lập một quỹ dự trữ. Mục đích của việc hình thành quỹ
này để trợ cấp cho những người tham gia BHXH tự nguyện khi gặp rủi ro dẫn
đến giảm hoặc mất thu nhập. Như vậy BHXH cũng là quá trình phân phối lại
thu nhập. Xét trên phạm vi toàn xã hội, BHXH là một bộ phận của GDP được

xã hội phân phối lại cho những thành viên khi phát sinh nhu cầu về BHXH
như ốm đau, sinh đẻ, già yếu, chết. Xét trong nội tại BHXH, sự phân phối của
BHXH được thực hiện theo cả chiều dọc và chiều ngang. Phân phối theo
chiều ngang là sự phân phối giữa chính bản thân người lao động theo thời
gian (giữa thời gian lao động và thời gian nghỉ hưu). Phân phối theo chiều dọc
là sự phân phối giữa những người khỏe mạnh với người ốm đau; giữa người
trẻ và người già; giữa người có thu nhập cao với người có thu nhập thấp. Nhờ
sự phân phối lại thu nhập mà đời sống của người lao động và gia đình họ ln
được đảm bảo trước những bất trắc và rủi ro xã hội.
Tóm lại, BHXH tự nguyện được đặc trưng bằng sự vận động của các
nguồn tài chính trong q trình tạo lập và sử dụng quỹ BHXH tự nguyện
nhằm góp phần ổn định cuộc sống của người tham gia và gia đình họ khi gặp
rủi ro làm giảm hoặc mất khả năng thu nhập từ lao động.
1.1.1.7.2. Bản chất xã hội của BHXH tự nguyện
Bản chất xã hội của BHXH tự nguyện được thể hiện ngay trong mục
tiêu của nó. BHXH hoạt động khơng vì mục tiêu lợi nhuận. Mục tiêu của bất
kỳ hệ thống BHXH nào cũng là mục tiêu xã hội. Điều này được thể hiện
thông qua việc chi trả chế độ BHXH. Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ
được thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập khi họ bị giảm hoặc mất khả lao
động. Do có sự chia sẻ rủi ro giữa những người tham gia BHXH tự nguyện
nên mặc dù chỉ đóng một phần nhỏ trong thu nhập của mình cho Quỹ BHXH
tự nguyện, nhưng có thể được bồi hồn một khoản thu nhập đủ lớn để giúp họ


8
trang trải rủi ro. Ở đây, Quỹ BHXH tự nguyện đó thực hiện ngun tắc "lấy
của số đơng, bù cho số ít" và BHXH tự nguyện được hiểu như một chính sách
xã hội nhằm đảm bảo đời sống cho người lao động khi thu nhập của họ bị
giảm, bị mất. Trên góc độ vĩ mơ, BHXH tự nguyện góp phần ổn định an ninh
chính trị, trật tự an tồn xã hội, giúp phần xóa đói giảm nghèo.

Tóm lại, hoạt động BHXH tự nguyện khơng vì mục tiêu lợi nhuận, mà
hoạt động vì mục đích bảo đảm sự phát triển lâu bền của nền kinh tế, góp
phần ổn định và thúc đẩy tiến bộ xã hội. Điều này giải thích tại sao BHXH
được coi là một chỉ tiêu đánh giá mức độ phát triển của một quốc gia.
1.1.1.8. Đặc điểm của phát triển BHXH tự nguyện
Thứ nhất, phát triển BHXH tự nguyện mang tính tất yếu khách quan.
Trong q trình lao động sản xuất người lao động có thể gặp nhiều biến cố,
rủi ro mà hậu quả không thể lường trước được thậm chí chủ sử dụng cũng
khơng thể có khả năng để chi trả. Khi đó người sử dụng lao động ngồi khoản
chi phí ra cịn khơng có đủ lao động để sản xuất dẫn đến sản xuất kinh doanh
bị dán đoạn, không đảm bảo được hợp đồng với các đối tác cịn phía người
lao động ngồi rủi do người lao động phải gánh chịu thì họ cũng khơng có đủ
khả năng tài chính để chi trả cho việc khắc phục hậu quả và ni sống gia
đình họ. Để giải quyết vấn đề này, Nhà nước phải đứng ra can thiệp thơng qua
BHXH. Và như vậy, BHXH ra đời hồn tồn mang tính tất yếu khách quan
trong đời sống kinh tế xã hội của mỗi nước.
Thứ hai, việc phát triển BHXH tự nguyện có tính ngẫu nhiên, phát sinh
khơng đồng đều theo thời gian và không gian. Tuỳ theo điều kiện kinh tế xã
hội mà mỗi nước triển khai BHXH vào mỗi thời điểm khác nhau, các chế độ
BHXH cũng như quy định cụ thể trong từng chế độ cũng khác nhau. Việc trợ
cấp BHXH cho các chế độ có lúc nhiều, lúc ít, có lúc dồn dập và có lúc lại
khơng có.


9

Thứ ba, phát triển BHXH tự nguyện vừa mang tính kinh tế, vừa mang
tính xã hội, lại vừa mang tính chất dịch vụ.
Tính kinh tế của BHXH:
- BHXH thay thế thu nhập bị giảm hay bị mất: người tham gia BHXH

hàng tháng chỉ đóng một khoản phí BHXH nhỏ, nhưng nếu họ gặp rủi ro đặc
biệt với những rủi ro gây tổn thất lớn, họ có thể nhận từ hệ thống BHXH trợ
cấp bảo đảm cuộc sống cho bản thân và gia đình.
- Quỹ BHXH là một kênh tài chính quan trọng để phát triển quốc gia; đối
với các quốc gia có hệ thống BHXH phát triển tốt, cân đối thu chi tài chính
hiệu quả thì nguồn quỹ BHXH là một kênh phân phối tài chính quan trọng
góp phần phát triển đất nước. Khi nguồn quỹ nhàn rỗi được đầu tư hiệu quả
để phát triển đất nước thì phần lãi từ sự đầu tư này sẽ góp phần cho quỹ
BHXH không ngừng tăng lên, và như vậy trợ cấp BHXH cũng tăng.
Tính xã hội của BHXH: Tính xã hội của BHXH được thể hiện ở sự huy
động số đông tham gia BHXH để san sẻ rủi ro cho số ít người khơng may
mắn. Điều này sẽ góp phần bảo đảm cuộc sống cho người tham gia khi gặp
rủi ro, đồng thời mang lại sự an tồn cho xã hội.
Tính dịch vụ của BHXH thể hiện ở vai trò trung gian của cơ quan BHXH
khi nhận sự đóng góp phí BHXH của các chủ thể tham gia; quản lý quỹ
BHXH và thực hiện sự chi trả cho các đối tượng gặp rủi ro.
1.1.1.9. Vai trò của BHXH tự nguyện
1.1.1.9.1 Bảo đảm an sinh xã hội
BHXH tự nguyện bảo đảm bù đắp hoặc thay thế một phần thu nhập cho
người tham gia bảo hiểm khi họ hết tuổi lao động, khơng cịn thu nhập sẽ
được hưởng trợ cấp BHXH tự nguyện với mức hưởng phụ thuộc vào các điều
kiện cần thiết, thời điểm được hưởng theo quy định. Đây là chức năng cơ bản
nhất của BHXH, nó quyết định nhiệm vụ, tính chất và cả cơ chế tổ chức hoạt
động của BHXH.


10

1.1.1.9.2. BHXH tự nguyện thực hiện phân phối và phân phối lại thu nhập
giữa những người tham gia BHXH

Quỹ BHXH tự nguyện được hình thành trên cơ sở đóng góp của người
tham gia BHXH tự nguyện. Quỹ này dùng để trợ cấp cho một số người lao
động tham gia khi họ khơng cịn thu nhập khi hết tuổi lao động. Số lượng
những người này thường chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng số những người
tham gia đóng góp. Theo quy luật số đơng bù số ít, BHXH thực hiện phân
phối lại thu nhập theo cả chiều dọc (giữa các thế hệ) và chiều ngang (giữa
các đối tượng tham gia đóng và hưởng BHXH trong cùng thế hệ), tức là thực
hiện phân phối lại giữa những người lao động có thu nhập cao và thấp, giữa
những người khoẻ mạnh đang làm việc với những người ốm yếu phải nghỉ
việc. Thực hiện chức năng này có nghĩa là BHXH góp phần thực hiện cơng
bằng xã hội.
1.1.1.9.3. BHXH góp phần kích thích người nơng dân hăng hái lao động sản
xuất nâng cao năng suất lao động cá nhân và năng suất lao động xã hội
Khi khoẻ mạnh tham gia lao động sản xuất tạo thu nhập, khi về già được
BHXH trợ cấp thay thế nguồn thu nhập bị mất. Vì thế cuộc sống của người
lao động và gia đình họ được đảm bảo ổn định và có chỗ dựa. Do đó, người
nơng dân ln n tâm, gắn bó với cơng việc, tích cực lao động sản xuất,
nâng cao năng suất lao động và hiệu quả kinh tế. Chức năng này biểu hiện
như một đòn bẩy kinh tế kích thích người nơng dân nâng cao năng suất lao
động cá nhân và kết quả là làm tăng năng suất lao động xã hội.
1.1.1.9.4. BHXH tự nguyện góp phần ổn định đời sống của người lao động
Người tham gia BHXH sẽ được thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập
khi họ bị suy giảm mất khả năng lao động, mất việc làm hoặc chết. Mục đích
lớn nhất của BHXH nói chung và BHXH tự nguyện nói riêng là đảm bảo đời
sống cho người lao động và gia đình họ. Người lao động sẽ được thay thế một
phần thu nhập bị mất hoặc giảm thu nhập, điều này sẽ động viên người lao


11
động yên tâm cống hiến và không phải lo lắng khi có rủi ro có thể xảy ra.

Đồng thời, BHXH tự nguyện góp phần hạn chế và điều hịa các mâu thuẫn có
thể xảy ra giữa người sử dụng lao động và người lao động, tạo mơi trường
làm việc bình đẳng, ổn định, đảm bảo cho hoạt động sản xuất, cơng tác đạt
hiệu quả cao, từ đó góp phần tăng trưởng và phát triển nền kinh tế đất nước.
1.1.1.9.5. BHXH tự nguyện làm gắn bó lợi ích giữa người dân và Nhà nước
Thông qua việc tổ chức hoạt động BHXH tự nguyện nhằm đảm bảo cho
mọi người lao động, mọi tổ chức, đơn vị hoạt động sản xuất, kinh doanh bình
đẳng, cơng bằng trong lao động sản xuất, góp phần cho nền kinh tế, chính trị
và xã hội phát triển.
BHXH tự nguyện góp phần phần làm giảm bớt khoảng cách giữa người
giàu và người nghèo trong xã hội.
1.1.1.9.6. BHXH tự nguyện có vai trị phân phối thu nhập trong xã hội
Phân phối trong BHXH nói chung và BHXH tự nguyện nói riêng là sự
chuyển dịch thu nhập mang tính xã hội, là sự phân phối lại giữa những người
có thu nhập cao, thấp khác nhau theo xu hướng có lợi cho người có thu nhập
thấp, là sự chuyển dịch thu nhập của người khỏe mạnh, may mắn có việc làm
ổn định cho những người ốm, yếu, gặp phải những biến cố rủi ro trong lao
động sản xuất và trong cuộc sống.
1.1.1.9.7. BHXH tự nguyện góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh
tế của đất nước
Để có nguồn lực vật chất đảm bảo hoặc thay thế thu nhập cho người lao
động tham gia BHXH khi gặp rủi ro, các bên tham gia BHXH phải đóng góp
tài chính vào một quỹ tiền tệ tập trung, đó là quỹ BHXH. Quỹ được sử dụng
để chi trả các chế độ BHXH cho người lao động và gia đình họ, một phần để
chi quản lý sự nghiệp BHXH. Việc sử dụng quỹ BHXH không thực hiện cùng
một lúc mà dàn trải theo thời gian, vì vậy trong khoảng thời gian người lao


12
động tham gia BHXH chưa đến độ tuổi nghỉ hưu, quỹ BHXH có một khoản

tiền tương đối nhàn rỗi. Quỹ BHXH sẽ tham gia vào thị trường tài chính và
trở thành nguồn cung ứng vốn lớn, ổn định đem đầu tư trong các chương
trình, dự án lớn phát triển kinh tế - xã hội.
1.1.2. Nội dung của phát triển BHXH tự nguyện
Với khái niệm phát triển nêu trên, có thể hiểu phát triển BHXH TN theo
cả hai chiều: chiều rộng và chiều sâu.
Theo chiều rộng, phát triển BHXH tự nguyện là việc mở rộng độ “bao
phủ“, nghĩa là mở rộng các loại đối tượng tham gia BHXH, có thể từ nhóm
lao động nơng nghiệp, nơng dân, đến lao động tiểu thủ cơng nghiệp, lao động
tự do (cịn gọi là lao động độc lập). Phát triển theo chiều rộng bao gồm cả
việc mở rộng các chế độ BHXH, trước hết là chế độ hưu trí, tiếp đến, khi có
điều kiện (cả khả năng tổ chức của cơ quan BHXH và khả năng tham gia của
NLĐ) có thể là các chế độ khác, như chế độ TNLĐ-BNN, chế độ bảo hiểm
thất nghiệp... Phát triển theo chiều rộng thường gắn với phát triển về quy mô
và cơ cấu.
Theo chiều sâu, phát triển BHXH tự nguyện là việc nâng dần các mức
đóng góp, tương ứng là nâng dần các mức thụ hưởng BHXH, theo sự phát
triển KT-XH của đất nước và chất lượng cuộc sống của dân cư. Trước mắt
mức đóng góp có thể dựa trên mức lương tối thiểu chung của xã hội, tiến dần
lên là mức lương trung bình của xã hội và tiếp theo có thể là dựa trên mức thu
nhập thực tế của người lao động (khi đã đủ lớn). Phát triển theo chiều sâu còn
bao gồm cả nâng cao chất lượng dịch vụ BHXH tự nguyện của các cơ quan
BHXH các cấp. Phát triển BHXH theo chiều sâu thường gắn với phát triển về
chất lượng.
Với cách tiếp cận về khái niệm phát triển nêu trên, nội dung phát triển
BHXH tự nguyện bao gồm:


13
1.1.2.1. Phát triển về số lượng

Tiến hành phân tích sự phát triển về số lượng người tham gia BHXH tự
nguyện tính trên số người thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện. Số người
thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện chính là đối tượng áp dụng BHXH tự
nguyện. Số người tham gia BHXH tự nguyện ln có sự biến động bao gồm
số tăng lên (đóng mới hoặc tiếp tục đóng), số người giảm (dừng đóng, nghỉ
hưu, giảm chết). Qua phân tích sự phát triển về số lượng người tham gia, tiến
hành phân tích ngun nhân gây ra sự biến động đó. Các nguyên nhân bao
gồm: sự tác động của hệ thống đại lý, sự thay đổi trong các quy định về
BHXH tự nguyện, việc tăng cường các hoạt động tuyên truyền của BHXH.
1.1.2.2. Phát triển về chất lượng
Bao gồm các nội dung sau:
- Chất lượng hoạt động, xây dựng hình ảnh đại lý thu BHXH chuyên
nghiệp, làm việc có hiệu quả;
- Chất lượng giải quyết thủ tục hành chính, giải quyết chế độ cho người
tham gia BHXH tự nguyện
- Sự tác động của hoạt động tuyên truyền. Nếu người tham gia có
nhận thức, niềm tin vào chế độ chính sách BHXH tự nguyện thì họ sẽ có sự
điều chỉnh về hành vi duy trì việc tham gia BHXH tự nguyện để không bị
gián đoạn thời gian, ảnh hưởng đến việc thụ hưởng sau này. Làm tốt công
tác tuyên truyền sẽ tạo ra sự ổn định, bền vững trong quản lý đối tượng
tham gia BHXH tự nguyện.
1.1.2.3. Phát triển về cơ cấu
Đối tượng thuộc diện tham gia BHXH tự nguyện gồm các lao động làm
việc tại các doanh nghiệp, các hộ kinh doanh cá thể, người lao động trong các
làng nghề, lao động tự do… những đối tượng hiện đang có nguồn thu nhập ổn
định mà không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc...Các thành phần lao động
này cần được tiếp cận với chính sách BHXH tự nguyện. Sự phát triển về cơ cấu


14

thể hiện ở sự gia tăng về số lượng người lao động thuộc các nhóm nghề nghiệp
khác nhau đã kể trên tham gia BHXH tự nguyện. Sự gia tăng về số lượng và
chất lượng sẽ dẫn đến sự gia tăng về cơ cấu. Cơ cấu đối tượng càng phát triển
thì mức độ mở rộng, bao phủ của BHXH tự nguyện sẽ càng lớn.
1.1.2.4. Phát triển về cơ chế chính sách
Là sự phát triển phù hợp với năng lực quản lý của các cơ quan BHXH
và phù hợp với định hướng phát triển KT-XH chung của đất nước và của từng
địa phương. Như vậy, về cơ chế chính sách có thể có cơ chế chính sách
chung, có tính phổ qt, áp dụng trong phạm vi cả nước. Ví dụ về định hướng
chính sách, nguyên tắc chung của BHXH tự nguyện, xây dựng và quy định
khung các chế độ BHXH; lộ trình thực hiện việc mở rộng độ “bao phủ” của
chính sách. Có những chính sách căn cứ từ thực tiễn (kinh tế - xã hội, nhu
cầu, tính đặc thù các nhóm đối tượng) của từng địa phương để lựa chọn; (i)
Việc mở rộng quy mơ cho nhóm đối tượng nào trước, nhóm đối tượng nào
sau; (ii) Lựa chọn mức đóng và phương thức đóng - hưởng, trên cơ sở khung
mức chung của nhà nước (BHXH Việt Nam).
1.1.3. Các chỉ tiêu phản ánh phát triển BHXH tự nguyện
- Tỷ lệ lao động tham gia BHXH tự nguyện.
- Tốc độ tăng (phát triển) số người tham gia BHXH tự nguyện.
- Tốc độ phát triển bình quân số người tham gia BHXH tự nguyện.
- Tốc độ tăng số người hưởng chế độ BHXH tự nguyện.
- Tốc độ tăng số tiền thu BHXH tự nguyện.
- Tỷ lệ số thu bảo hiểm xã hội tự nguyện hoàn thành kế hoạch trong kỳ.
- Tốc độ tăng (phát triển) hệ thống đại lý thu BHXH tự nguyện.
1.1.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển bảo hiểm xã hội
tự nguyện
1.1.4.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước


15

Kinh tế xã hội đất nước có vai trị quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sự
phát triển của BHXH tự nguyện. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế, hội nhập kinh tế
quốc tế, đa dạng hóa nền kinh tế nhiều thành phần, phát triển nền kinh tế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa… không chỉ ảnh hưởng đến riêng
cuộc sống của người lao động mà còn là sự thay đổi của nền kinh tế xã hội
quốc gia. Nó có ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập, việc làm, nhận thức của
người lao động trên phạm vi vĩ mô. Sự phát triển kinh tế xã hội mạnh mẽ sẽ
làm cho đời sống vật chất tinh thần của người lao động không ngừng được cải
thiện đặc biệt là những lao động tự do, những lao động không được tham gia
BHXH bắt buộc. Từ đó khiến cho họ có thêm nhận thức và có nhu cầu tham
gia BHXH tự nguyện cao hơn.
1.1.4.2. Mức đóng BHXH tự nguyện
Các quy định về mức đóng sẽ ảnh hưởng đến chi phí đối với đối tượng
tham gia BHXH tự nguyện ảnh hưởng đến khả năng tham gia BHXH tự
nguyện. Người tham gia ln có sự cân nhắc khi phải trích 1 phần thu nhập
của mình để đóng vào quỹ hưu trí – tử tuất. Trên thực tế theo quy định của
Luật BHXH hiện tại thì các mức đóng BHXH tự nguyện rất linh hoạt và phù
hợp với thu nhập của nhiều tầng lớp nhân dân trong đó có cả những người
thuộc hộ nghèo.
1.1.4.3. Mức hưởng BHXH tự nguyện
Đây là một nhân tố có sự chi phối rất lớn đến khả năng tham gia BHXH
tự nguyện của người dân, ảnh hưởng đến sự phát triển của BHXH tự nguyện.
Người tham gia ln có sự so sánh giữa mức đóng và mức hưởng. Mức
hưởng cao, linh hoạt sẽ giúp thu hút người tham gia.
1.1.4.4. Thu nhập của người lao động
Tăng trưởng kinh tế của đất nước có ảnh hưởng không nhỏ đến khả
năng tham gia BHXH tự nguyện của người lao động. Khả năng tham gia
BHXH tự nguyện là toàn bộ giá trị mà những người lao động thu nhập được

16
trong quá trình lao động sau khi đã chi dùng cho các nhu cầu của bản thân
và gia đình họ.
1.1.4.5. Việc làm của người lao động
Việc làm của người lao động ảnh hưởng không nhỏ tới quyết định tham
gia BHXH của họ. Đối với các lao động làm việc trong các doanh nghiệp, các
cơ quan Nhà nước, các tổ chức Chính phủ và phi Chính phủ, việc tham gia
BHXH là một điều bắt buộc và đồng thời cũng là quyền lợi mà họ được
hưởng. Tuy nhiên đối với những đối tượng lao động là nông dân, lao động
tiểu thủ công nghiệp, kinh doanh tự do, họ khơng có cơ hội được tiếp cận với
BHXH bắt buộc, thay vào đó họ chỉ có thể tham gia BHXH tự nguyện và đó
cũng là cơng cụ để họ có thể n tâm về tương lai của mình khi sức khỏe
khơng cịn đủ để lao động tạo thu nhập cho bản thân và gia đình.
1.1.4.6. Nhận thức của người lao động
Sự hiểu biết của người dân về chính sách BHXH tự nguyện là yếu tố
quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến việc quyết định có tham gia BHXH tự
nguyện hay khơng tham gia. Người dân có hiểu biết về BHXH tự nguyện thì
họ mới biết được là khi tham gia họ phải đóng bao nhiêu tiền một tháng,
quyền lợi họ được hưởng những gì và khả năng họ có thể tham gia được hay
khơng, ý nghĩa của việc tham gia BHXH tự nguyện cho chính họ và gia đình,
xã hội. (Nguyễn Anh Vũ và chính sách, 2004).
1.1.4.7. Hoạt động Truyền thơng và mở rộng Đại lý Thu BHXH tự nguyện
Hoạt động Truyền thông và mở rộng Đại lý Thu BHXH tự nguyện ảnh
hưởng trực tiếp đến nhận thức của NLĐ về BHXH tự nguyện. Cũng như các
hình thức an sinh xã hội khác truyền thơng có vai trị to lớn trong việc truyền
tải đầy đủ nội dung, thơng tin đến NLĐ. Nếu khơng có khâu truyền thông tốt,
NLĐ sẽ không nhận được thông tin đầy đủ từ đó gây ra ảnh hưởng hạn chế tới
việc cải thiện nhận thức của NLĐ. Việc mở rộng Đại lý thu BHXH tự nguyện

17
là hình thức phát triển mạng lưới thu BHXH tự nguyện nhằm phát triển số
lượng và chất lượng người tham gia BHXH tự nguyện.
1.1.4.8. Ảnh hưởng của xã hội
Ảnh hưởng của xã hội là những tác động từ các đối tượng xung quanh
NLĐ tới quyết định tham gia BHXH tự nguyện của NLĐ. Bao gồm quan
điểm của người thân, bạn bè, hàng xóm hay vị thế của NLĐ khi NLĐ tham
gia BHXH tự nguyện. Rất dễ dàng nhận thấy ảnh hưởng xã hội tới quyết định
tham gia BHXH tự nguyện của NLĐ.
1.1.4.9. Thủ tục hành chính khi tham gia BHXH tự nguyện
Thủ tục BHXH tự nguyện cần đơn giản, dễ hiểu, thuận tiện cho
người tham gia.
1.1.4.10. Thủ tục giải quyết chế độ BHXH tự nguyện
Thủ tục giải quyết chế độ hưu trí - tử tuất, các chế độ 1 lần cần đơn
giản. Người tham gia có trách nhiệm cung cấp các giấy tờ cần thiết để được
quỹ BHXH chi trả các quyền lợi được hưởng.
1.1.5. Nguyên tắc của bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện được xây dựng trên nền tảng các nguyên
tắc cơ bản sau:
Nguyên tắc 1: Bảo hiểm xã hội tự nguyện phải dựa trên sự đóng
góp tự nguyện của người tham gia bảo hiểm để hình thành nguồn quỹ Bảo
hiểm xã hội tự nguyện
Việc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện hoàn toàn dựa trên cơ sở tự
nguyện của người lao động, khơng mang tính bắt buộc. Người lao động có
quyền tự quyết định tham gia hay không tham gia, được lựa chọn mức đóng,
phương thức đóng phù hợp với nhu cầu và thu nhập của mình. Vì đây là hình
thức tự nguyện, nên để thu hút nhiều người lao động tham gia, Nhà nước cần
có chính sách thơng thống, mềm dẻo, linh hoạt phù hợp với thực tiễn, khuyến
khích những người lao động thuộc đối tượng thu nhập thấp tham gia bảo hiểm