Một số giải pháp đổi mới khi dạy học phân môn thường thức mĩ thuật qua phần xem tranh dân gian việt nam cho học sinh lớp 4

STT
1

Nội dung
1. Mở đầu

2

1.1. Lí do chọn đề tài

3

1.2. Mục đích nghiên cứu

4

1.3. Đối tượng nghiên cứu

5

1.4. Phương pháp nghiên cứu

6

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.

7

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm

8

2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng

9

2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.

10

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt

11

động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà

12

trường.

13

3. Kết luận, kiến nghị.

14

3.1. Kết luận

15

3.2. Kiến nghị.

Tran
g


I. MỞ ĐẦU
1.1 Lí do chọn đề tài.
Mĩ thuật là một trong những môn nghệ thuật ra đời sớm nhất của loài
người, khởi đầu bằng sự khai thác và phát huy tác dụng của các nhân tố khơng
gian như hình khối, đường nét màu sắc... để truyền đạt và truyền cảm. Nó bao
gồm nhiều thể loại... Tất cả đều lấy việc kiến tạo các quan hệ không gian làm
phương tiện diễn đạt và lấy việc gây cảm hứng thị giác làm mục đích truyền đạt.
Do đó Mĩ thuật được liệt vào loại nghệ thuật thị giác hay nghệ thuật
không gian.Vậy Mĩ thuật là mơn học có tính chất năng khiếu nghệ thuật, nhằm
giáo dục tính thẩm mĩ cho học sinh và hình thành một trong những yếu tố cơ bản
của giáo dục tính thẩm mĩ. Để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện,
mơn Mĩ thuật đã chính thức đưa vào giảng dạy trong trường phổ thông và là một
trong các môn học bắt buộc ở trường Tiểu học. Mục tiêu của môn Mĩ thuật trong
trường tiểu học là: Lấy giáo dục thẩm mĩ cho học sinh làm nhiệm vụ chủ yếu.
Cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ đẳng ban đầu về mĩ thuật. Hình thành
và củng cố các kỹ năng đơn giản cần thiết để các em hồn thành các bài tập của
chương trình. Giúp các em có được những cơ sở ban đầu để cảm nhận cái đẹp
trong cuộc sống, tự nhiên. Bước đầu hiểu cái đẹp và tạo ra cái đẹp theo khả năng
và cảm nhận riêng của chính mình, vận dụng cái đẹp vào học tập, sinh hoạt hàng
ngày. Giúp các em học tốt các mơn học khác, tích cực tham gia vào các hoạt
động mĩ thuật trong và ngoài nhà trường.
Trong chương trình giảng dạy Mĩ thuật của các trường Tiểu Học có các
phân mơn: vẽ tranh, vẽ theo mẫu, trang trí nhằm đào tạo các em có một kĩ năng
nhất định về Mĩ thuật. Nhưng trong đó khơng thể thiếu phân môn “ Thường thức
Mĩ thuật”. Đây là một phân mơn rất quan trọng, bởi vì học sinh học tập bộ môn

Mĩ thuật không chỉ rèn luyện kĩ năng, sự sáng tạo, khả năng cảm thụ thẩm mĩ
(cái đẹp) mà còn một số lượng kiến thức nhất định về sự phát triển Mĩ thuật của
thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng. Từ Mĩ thuật cổ đại đến Mĩ thuật
đương đại, Mĩ thuật nước nhà cũng như Mĩ thuật nước ngoài. Bồi dưỡng khả
năng thưởng thức tranh nghệ thuật nói chung, tranh dân gian Việt Nam và tranh
vẽ của chính các em nói riêng. Thơng qua phân mơn này, học sinh thêm yêu mến
và tự hào về nền nghệ thuật của dân tộc và thế giới. Trên cơ sở đó thấy được
trách nhiệm của mình về việc trân trọng, u q và giữ gìn những giá trị của cha
ông để lại.
Thường thức Mĩ thuật là một trong năm phân môn của môn Mĩ thuật thể
hiện rõ mục tiêu trên. Thường thức Mĩ thuật nói chung và Thường thức Mĩ thuật
ở lớp 4 nói riêng là dạy cho các em biết cảm nhận được vẻ đẹp của các bức tranh
thơng qua bố cục, đường nét, hình ảnh, màu sắc. Qua đó học sinh biết sơ lược
về nguồn gốc của bức tranh, ý nghĩa vai trò của bức tranh trong đời sống xã hội.
Và có thái độ yêu quý, giữ gìn các tác phẩm nghệ thuật.
1


Vậy để phát triển tốt nhất những kiến thức kĩ năng cơ bản cho học sinh,
tôi đã tiến hành nghiên cứu “Một vài giải pháp đổi mới khi dạy học phân môn
Thường thức mĩ thuật qua phần xem tranh dân gian Việt Nam cho học sinh
lớp 4’’
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Giúp các em làm quen một số kỹ năng đơn giản về cách học môn Mĩ thuật
-Tạo cho học sinh hứng thú, niềm vui và các kỹ năng khi học Mĩ thuật
- Tìm hiểu các phương pháp để phát triển khả năng thường thức mĩ thuật cho
học sinh.Tìm hiểu về thực trạng khi áp dụng các phương pháp dạy thường thức
mĩ thuật. Nghiên cứu tìm ra phương pháp hay để dạy học sinh trong phân môn
thường thức mĩ thuật qua phần xem tranh
2.3 Đối tượng nghiên cứu

- Học sinh khối 4 Trường Tiểu học Minh lộc 2 đơn vị tôi công tác.
- Hướng tới đối tượng học sinh bước đầu cảm nhận được vẽ đẹp của các dòng
tranh dân gian Việt nam qua các bài học Thường thức Mĩ thuật.
2.4. Phu pháp nghien cứu.
+ Phương pháp điều tra quan sát.
+ Phương pháp đàm thoại, vấn đáp.
+ Phương pháp phân tích tổng hợp
+ Phương pháp rèn kĩ năng quan sát.
+ Phương pháp nghiên cứu xem xét sản phẩm của học sinh

.

2


2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1 Cở sở lý luận của sáng kiến
Thiên nhiên rộng lớn chứa đựng biết bao ngơn ngữ tạo hình, các đường
nét, hình khối, màu sắc của cỏ cây hoa lá, mây trời, muôn thú tất cả đều lung
linh,đẹp đẽ. Chúng không chỉ cho ta vật chất để sống mà từ cái đẹp đó đã đem
lại cho con người những xúc cảm để yêu đời, yêu người và biết sống đẹp.
Cuộc sống ngày càng phát triển thì nhu cầu thưởng thức cái đẹp sẽ khơng
ngừng được nâng cao, cái đẹp đã thực sự trở thành một động lực phát triển của
xã hội, góp phần tăng trưởng nền kinh tế . Mĩ cảm để sống đẹp là mục tiêu của
giáo dục, lấy những cái đẹp để giáo dục con người, như vậy “Cái đẹp là cái đức”
Với nhiều lợi thế, môn mĩ thuật sẽ tạo điều kiện cho học sinh học có hiệu
quả hơn các mơn học khác, thể hiện ở khả năng quan sát, nhận xét, cách suy
nghĩ, tìm tịi, sáng tạo, tư duy hình tượng và phương pháp làm việc khoa học sẽ
góp phần hình thành phẩm chất của con người lao động trong thời đại mới.
Đối với hầu hết mọi người khi đứng trước một cơng trình kiến trúc cổ hay

một tác phẩm hội hoạ đẹp chúng ta không khỏi thắc mắc tác phẩm nghệ thuật
này có ý nghĩa gì, được hình thành từ thời đại nào, ai đã sáng tạo nó,…nhất là
đối với học sinh, những câu hỏi đó ln xuất hiện trong đầu các em chính vì vậy
tơi thấy rằng phân môn thường thức mĩ thuật là một phân môn hay nhằm trang
bị,cung cấp cho các em một số hiểu biết về nghệ thuật tạo hình, thơng qua một
số kiến thức sơ lược lịch sử mĩ thuật Việt Nam và thế giới. Qua đó góp phần
hình thàn ở học sinh khả năng cảm thụ cái đẹp trong nghệ thuật tạo hình được
thể hiện qua đường nét,hình khối, đậm nhạt, khơng gian ánh sáng, màu sắc, bố
cục.
Các em được làm quen với một số tác giả tác phẩm nổi tiếng từ đó thấy
được giá trị nghệ thuật trong các tác phẩm và khả năng sáng tạo của tác giả.Bên
cạnh hiểu biết về tạo hình truyền thống học sinh cịn được mở rộng tầm nhìn ra
thế giới, các em được làm quen với các tác phẩm kiệt tác của các danh hoạ thế
giới qua các thời kì lịch sử. Đối với học sinh khối 4,5 các em đã được là quenvới
phân môn này từ lớp 2,3 nên phần nào cũng dễ dàng tiếp thu hơn, các em có thể
tìm hiểu,sưu tầm tư liệu trên sách báo, tạp chí và internet để phục vụ choviệchọc
tập.Từ đó,các em càng nhận thức rõ hơn tầm quan trọng của thường thức mĩ
thuật đối với cuộc sống và phục vụ các phân môn khác. Các em sẽ thấy quý
trọng các giá trị truyền thống của dân tộc. Để làm được điều này địi hỏi giáo
viên phải có pương pháp dạy học và phối hợp với học sinh một cách nhịp nhàng
trong khi lên lớp nhằm giúp học sinh từng bước nâng cao nhận thức làm cho tâm
hồn các em trở nên phong phú, phát triển toàn diện nhân cách.
3


Điều đặc biệt nhất của môn Mĩ thuật là không có đáp số mà nó chỉ tạo ra
cái đẹp làm cho con người và cảnh vật quanh ta phong phú hơn. Đổi mới
phương pháp dạy học môn Mĩ thuật là lấy học sinh làm trung tâm, nghĩa là giáo
viên cần dạy và hướng dẫn học sinh theo cách gợi ý học sinh tự tham gia một
cách tích cực vào bài dạy, trải nghiệm và làm việc đẻ tự học tự sáng tạo, tự lĩnh

hội kiến thức ở mức độ sâu hơn. Giáo viên là người định hướng tổ chức cho học
sinh hoạt động chủ yếu tích cực tiếp thu và vận dụng kiến thức. Đổi mới
phương pháp dạy học là ln tạo ra cách hướng dẫn cho học sinh tích cực học
tập tạo ra hứng thú , độc lập sáng tạo. Trong quá trình dạy giáo viên đã kết hợp
với công nghệ thông tin làm phương tiện hỗ trợ để đổi mới phương pháp dạy
giúp giờ học diễn ra phong phú và gây hứng thú hơn . Việc đổi mới phương
pháp dạy học mĩ thuật phân môn Thường thức mĩ thuật phần xem tranh dân gian
Việt Nam lớp 4 đã thực hiện được điều đó và phản ánh đúng tâm lý của sinh tiểu
học đưa lại kết quả nhận thức về thẩm mĩ của học sinh .
2.2.Thực trạng
*Giáoviên:Trong những năm gần đây, được sự quan tâm của Đảng, nhà
nước và của ngành giáo dục, đội ngũ giáo viên giảng dạy mơn Mĩ thuật được
đào tào chuẩn hóa hơn về chun môn nghiệp vụ đáp ứng được yêu cầu tốt hơn
trong giảng dạy bộ mơn Mĩ thuật. Khơng có nhiều tài liệu tham khảo phục vụ
cho việc giảng dạy
*Học sinh:Nhiều đối tượng học sinh chưa thật sự quan tâm đến môn học
nên cũng chưa chuẩn bị tốt dụng cụ phục vụ môn học làm ảnh hưởng rất nhiều
đến việc học tập. Đa số các em chưa tích cực, chủ động trong học tập, chưa phát
huy được tính sáng tạo trong tiết học. Chưa có sự tác động mạnh mẽ từ phía gia
đình đến việc học tập của các em .
Các em còn đa số chưa xác định đầy đủ, chưa biết điều chỉnh hành vi, dễ
rung động, còn tò mò hiếu động, nhận xét về cái đẹp của tranh còn hồn nhiên
trong sáng và còn nhút nhát.Khả năng tiếp thu của các em cịn chưa đồng đều,
chưa có tinh thần xung phong nhận xét xây dựng bài.
* Kết quả thực trạng :
- Đầu năm học tôi chọn học sinh khối 4 khảo sát thực nghiệm thông thường, kết
quả cho thấy :
Giai đoạn Khối Tổng
Hoàn thành Hoàn thành
Chưa hoàn thành

4
số HS tốt
SL

TL%

SL

TL%

Đầu năm
4
82
11 13,4% 67
81,7%
học
*Kết quả không cao là do một số nguyên nhân sau:

TS
4

TL%
4,8 %

4


Phần lớn các em không xác định đề bài Thường thức Mĩ thuật..Thường có
thói quen nhận xét tranh khơng đi đúng trọng tâm của bài học. Chưa chủ động
phát biểu xây dựng bài.

Để khắc phục hiệu quả học tập phân môn Thường thức Mĩ thuật , giáo
viên phải đổi mới phương pháp dạy học, rèn kĩ năng quan sát, phân tích tranh
cho từng học sinh để có kế hoạch và biện pháp học tập tốt hơn.
2.3 Các giải pháp
2.3.1 Nghiên cứu mục tiêu bài dạy.
Xác định rõ mục tiêu của bài học là khâu đầu tiên không thể thiếu trong
soạn giảng.Từ đó, giáo viên mới định ra trọng tâm của tiết dạy để lựa chọn
phương pháp và phương tiện dạy học phù hợp với bài dạy.
*Cụ thể yêu cầu của bài Thường thức Mĩ thuật: Xem tranh dân gian Việt Nam.
Bước đầu giúp học sinh biết sơ lược về nguồn gốc tranh dân gian Việt Nam, ý
nghĩa và vai trò của tranh dân gian Việt Nam trong đời sống xã hội.
- Học sinh biết nhận xét hiểu được vẻ đẹp và giá trị nghệ thuật của tranh
dân gian Việt Nam thơng qua nội dung và hình thức thể hiện. Có thái độ yêu
quý, giữ gìn bảo vệ giá trị nghệ thuật dân tộc.
2.3.2. Lựa chọn các phương pháp giảng dạy, hệ thống câu hỏi và phương tiện
dạy học phù hợp với nội dung bài học.
- Lựa chọn và phối hợp linh hoạt các phương pháp dạy học truyền thống với
các phương pháp dạy học hiện đại. Đồng thời phải xác định đâu là phương pháp
chủ đạo, đâu là phương pháp hỗ trợ.
Chẳng hạn: Ở bài học Xem tranh dân gian Việt Nam tôi đã lựa chọn
phương pháp trực quan, phương pháp phân tích, gợi mở, vấn đáp, phương pháp
thực hành…Ngồi việc xác định các phương pháp chủ đạo của bài dạy thì việc
lựa chọn phương pháp trực quan bằng hình thức sử dụng công nghệ thông tin
trong dạy họclà một việc làm hết sức hiệu quả .Vì phương pháp này đã giúp
cho giáo viên tổ chức bài giảng một cách linh hoạt, sinh động. Kết nối được
nhiều nguồn tài liệu phong phú, nhiều hình ảnh minh họa cuốn hút học sinh. Sử
dụng cơng nghệ thơng tin cịn phát huy tốt cách chọn màu, công cụ vẽ ( Draw )
giúp giáo viên nhanh chóng minh họa dẫn chứng. Tuy nhiên cơng nghệ thông tin
chỉ giúp phần tư liệu không thể thay thế vai trò của người thầy cũng như cảm thụ
của thẫm mĩ của học sinh.

Ví dụ Ỏ bài thường thức Mĩ thuật xem tranh dân gian Việt Nam tôi đã
chuẩn bị các dịng tranh dân gian tiêu biểu Đơng Hồ và Hàng Trống trên màn
chiếu. Trong phần giới thiệu bài tơi nêu câu hỏi để tạo tình huống lơi cuốn dẫn
dắt học sinh vào nội dung của bài
5


Khi giới thiệu bài tơi nói cho học sinh biết .Tranh giân gian là loại hình
nghệ thuật xuất hiện khá sớm, là sản phẩm nghệ thuật dân tộc Việt Nam đã tồn
tại trong suốt bề dày lịch sử dân tộc Việt nam, đã đi sâu vào lòng người Việt
Nam và trở thành nhu cầu không thể thiếu được trong giá trị thẩm mĩ của nền
nghệ thuật dân tộc. Các đề tài phong phú mn hình, mn vẻ của cuộc
sống mà tranh dân gian Đông Hồ phản ánh đã phần nào tái tạo lại cuộc
sống sinh hoạt của ông cha ta. Để gợi lai những sự kiện lịch sử oai hùng của
dân tộc, những chiến công oanh liệt chống ngoại xâm, xây nền độc lập tự
chủ của các anh hùng dân tộc thủa trước Với nội dung phong phú của
tranh dân gian Đông Hồ đã tác động tới cảm xúc thẩm mỹ .Vì thế khi xem
tranh ta cảm nhận và biết trân trọng cái đẹp, yêu thiên nhiên cây cỏ hoa lá,
những con vật bé nhỏ mà gần gũi với cuộc sống hàng ngày của các chúng ta,
cũng từ đó biết giữ gìn và có ý thức làm cho mơi trường xung quanh sạch và
đẹp hơn.

6


hTp: Phú quý Tranh Đông Hồ

7

Tp: Lý Ngư Vọng Nguyệt (Tranh Hàng Trống)

Tp: Cá chép ( Tranh Đông Hồ)
Học sinh lần lượt quan sát các tác phẩm trên để nhận biết được các tác
phẩm văn học nghệ thuật tạo hình nó vơ cùng phong phú .
8


Hoạt động 1: Giới thiệu về tranh dân gian.
- Giáo viên giới thiệu một số tranh dân gian trên màn chiếu cho học sinh
quan sát và nhận biết:
* Tranh dân gian là loại hình nghệ thuật có từ lâu đời, là một trong những di sản
quý báu của Mĩ thuật Việt Nam. Trong đó tranh Đơng Hồ ( Bắc Ninh) và tranh
Hàng Trống ( Hà Nội ) là hai dòng tranh tiêu biểu trong các dòng tranh dân gian
Việt Nam. Vào dịp Tết đến xuân về nhân dân ta thường treo tranh dân gian nên
cịn gọi là tranh Tết.
* Nói đến tranh dân gian là phản ánh đa dạng sinh động cuộc sống xã hội
rất gần gũi đến người dân.

Tp: Tử tôn vạn đại (Tranh Hàng Trống)
- Các đề tài thường phản ánh mọi khía cạnh của cuộc sống quê hương đất nước
lao động, sản xuất ước mơ , vui chơi , lễ hội, phê phán thói hư tật xấu của xã
hội, ngợi ca anh các anh hùng.
Các đề tài thường có nội dung rất gần gũi với người lao động đó là những
ước mơ đơn giản, chính đáng , mong cho mùa màng bội thu, lợn đầy chuồng, gà
đầy sân, gia đình sum họp đàm ấm, con cái ngoan học hành giỏ, khinh gét thói
hư tật xấu, phê phán những hủ tục trong cuộc sống sinh hoạt.

Tp: Tranh Lợn Nái 9 Tranh Đông Hồ)
9

Hình thức thể hiện đơn giản, nhưng điêu luyện dễ hiểu tập trung rõ nội
dung, bố cục phong phú đa dạng, hình mảng to khỏe, đường nét dứt khốt, vừa
mềm mại uyển chuyển, màu sắc tươi sáng.
- Chất liệu gần gũi, dễ tìm kiếm và tự chế.
Tranh Đơng Hồ
- Tranh được khắc hình trên bản gỗ rồi mới in ra giấy.
- Tranh có bao nhiêu màu là có bấy nhiêu bản khắc.
- Nét khắc dứt khoát chắc khỏe.

Tp: Đám Cưới Chuột ( Tranh Đơng Hồ)
Tranh Hàng Trống
Chỉ có một bản khắc bằng màu phẩm nghệ nhân dùng bút lông để vẽ
màu,có hình nét mềm mại nét khắc
thanh mảnh chau chuốt.

Tp: Chợ Quê (Tranh Hàng Trống)
10


Khi tiếp cận với tranh dân gian Đông Hồ, đặc biệt là với đường nét
trong tranh, ta như cảm nhận thấy một cái gì đó rất gần gũi, đồng cảm, như tìm
thấy một chỗ dựa vững chắc, một ngưịi bạn thân thiện trong nét vẽ của mình.
Mặc dù giữa nét vẽ của tranh dân gian Đông Hồ và nét vẽ trong tranh của các
em thiếu nhi có tiếng nói và những đặc trưng riêng song về một khía cạnh nào
đó có những đặc điểm chung. Cái chung ở đây là nét tạo nên hình tưọng nhân
vật ngộ nghĩnh, hồn nhiên, vô tư trong sáng. Các nhân vật trong tranh luôn ở thế
động, khơng bị gị ép tạo cho tranh ln có nhịp điệu mang đầy tính trang trí.
Tranh dân gian đông Hồ với những bảng màu nguyên chất lấy từ thảo

mộc hay khống sản sẵn có trong thiên nhiên, với những kỹ năng phối màu rất
tài tình, các nghệ nhân đã tạo mỗi tranh mỗi vẻ đẹp. Thụ cảm trước màu sắc của
thiên nhiên, của tâm lý dân tộc các nghệ nhân đã đưa lên mặt tranh dân gian
Đông Hồ một cách rất sáng tạo.
Với đường nét màu sắc của tranh dân gian Đông Hồ chúng ta thấy được
cái chân chất, thật thà của tình cảm và “ tranh dân gian Việt Nam hiền lành như
hạt lúa, củ khoai, vừa thông minh tươi tắn, đắn đo, thận trọng, lại vừa dễ dàng
thoải mái, sinh động và linh hoạt khiến nhìn vào như múa hát. Với bảng màu
bình dị khơng những làm vui con mắt mà làm tươi sáng cả không gian thay đổi
cả về nhân sinh quan, chuyển buồn sang vui, đang cực khổ gợi lên niềm tin hứa
hẹn”
*Hoạt động 2: Xem tranh.
- Đối với học sinh lớp 4, đây là giai đoạn đầu các em làm quen với các kĩ
năng cơ bản về sơ lược tranh dân gian Việt Nam, ý nghĩa vai trò của tranh dân
gian trong đời sống xã hội .
- Giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát từ bao quát đến chi tiết trong một
bức tranh để nhận ra:
+ Hình ảnh chính của bức tranh
+ Đường nét, bố cục bức tranh.
+ Màu sắc trong tranh.
+ Hướng dẫn học sinh quan sát, phân tích để suy nghĩ và rút ra giá trị nghệ
thuật.
Bên cạnh việc giáo viên giới thiệu, gợi ý thì giáo viên có thể vừa hướng dẫn
kết hợp hỏi học sinh các câu hỏi kiểm tra trí nhớ cũng như thói quen quan sát
hàng ngày của học sinh.
*Hoạt động 3: Nhận xét đánh giá:
Giáo viên nhận xét tiết học và khen ngợi những học sinhcos nhiều ý iến
xây dựng bài
11

Giáo viên tổ chức các trò cho học sinh. Các nhóm vẽ màu vào hình vẽ
màu vào hình vẽ nét tranh dân gian trên khổ giấy A3
, 2.3.3 . Tổ chức các trò chơi phù hợp với nội dung bài học.
*Trị chơi học tập:
Trị chơi là một hoạt động khơng thể thiếu được của con người ở mọi
lứa tuổi.Là một hoạt động vui chơi của trẻ mang nội dung giáo dục như: giáo
dục đạo đức, giáo dục đức tính kiên trì, khéo léo, nhanh nhẹn, hợp tác cơng việc,
ứng xử thơng minh. quyết đốn. Giúp cho thực hiện tinh thần chỉ đạo của Tiểu
học là “ Học vui – vui học”, “ Học mà chơi - chơi mà học” một cách hứng thú và
bổ ích.Trị chơi học tập là trị chơi có nội dung gắn với nội dung bài học và phục
vụ cho mục đích học tập, giúp HS khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân.Trò
chơi học tập gắn liền với mơn học: Tốn, Tiếng Việt, TN - XH, Lịch sử, Địa Lý,
Đạo đức. Mĩ thuật , Âm nhạc...
Trò chơi học tập phù hợp với đặc điểm tâm lý, nhận thức của học sinh
Tiểu học.Học sinh tiểu học ưa hoạt động. Nhận thức của học sinh Tiểu học. Quá
trình nhận thức của con người. Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng và
từ tư duy trìu tượng đến thực tiễn ( Trích Bút ký triết học của Lê nin).Từ cảm
giác ( cảm nhận sự vật đơn lẻ) - tri giác ( nhìn sự vật trong tổng thể) tư duy lơ
gich( biết phân tích, tổng hợp, đánh giá, khái quát) Từ cụ thể đến trừu tượng:
Quá trình nhận thức đó thuân theo quy luật lứa tuổi và khả năng trình độ.
Vì vậy một trong những nguyên tắc trong dạy học là đi từ dễ đến khó, từ
cụ thể đến trừu tượng, từ cái chưa biết đến cái cần biết.
Đối với học sinh lứa tuổi tiểu học: nhận thức của các em nằm ở giai
đoạn ban đầu tư duy cụ thể, chủ yếu là cảm giác và tri giác, bước đầu của tư duy
logich( phân tích, tổng hợp, so sánh, rút ra quy luật).Tổ chức trị chơi học tập
thơng qua hoạt động dạy học các bộ môn là một hoạt động phù hợp, bổ ích và
cần thiết đối với giáo dục tiểu học.
Tác dung của trò chơi học tập đối với học sinh Tiểu học.
- Phù hợp với quy luật nhận thức của lứa tuổi học sinh Tiểu học. Gây hứng thú,

say mê cho các em trong học tập, tìm hiểu và khám phá các vấn đề liên quan đến
nội dung giáo dục và rèn luyện các kỹ năng.Củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ
năng, tăng cường năng lực cá nhân và năng lực tổ chức, hợp tác công việc, hoạt
động thực tiễn.Đưa các em về với những vấn đề của thực tế đời sống; rèn luyên
các kỹ năng sống nhanh nhẹn, tháo vát, sáng tạo, khéo léo; phương pháp tổ chức
phân công công việc hợp lý.Tập đánh giá cơng bằng, khách quan, chính xác
trước một vấn đề.
*Tổ chức trị chơi học tập ở mơn Mĩ thuật:
12


Môn Mĩ thuật là một trong những môn học nghệ thuật trong chương
trình Tiểu học, là mơn học được học sinh rất u thích. Nó giúp cho học sinh
hiểu biết thêm phần nào về nghệ thuật hội hoạ và bổ trợ thêm cho một số môn
học khác. Môn học nghệ thuật này nhẹ nhàng, mang tính chất "Học mà chơi,
chơi mà học". Thế nên giờ học Mĩ thuật phải diễn ra thoải mái nhưng hiệu quả,
kích thích sự tư duy sáng tạo của học sinh một cách tự nhiên, không gị ép.
Muốn vậy ngồi phương pháp dạy học thơng thường giáo viên cần tổ chức trò
chơi trong giờ dạy Mĩ thuật.Trò chơi rất quan trọng và cần thiết đối với học sinh
trong giờ học Mĩ thuật bởi giúp cho trẻ rèn luyện trí tuệ lẫn phẩm chất cho HS.
Vì thế phải tổ chức trò chơi sao cho hiệu quả. Trò chơi làm cho khơng khí lớp
học sơi nổi nhưng khơng ồn ào, lộn xộn. Trị chơi kích thích sự tìm tòi sáng tạo
của học sinh, tạo cho các em tinh thần thoải mái thích học Mĩ thuật. Trị chơi tạo
cho các em tính nhanh nhẹn, thơng minh đặc biệt là củng cố chắc kiến thức đã
học. Đây là yếu tố quan trọng nhất trong tác dụng của trò chơi. Muốn gây hứng
thú cho các em học tập cách hay nhất là lơi cuốn các em tham gia những trị chơi
lí thú và bổ ích phù hợp với trình độ nhận thức và đặc điểm lứa tuổi
Tổ chức các trò chơi gắn với hoạt động học tập của học sinh, gắn với nội
dung yêu cầu của bài học. Thông qua các trò chơi giúp các em biết vận dụng
linh hoạt những kiến thức đã học vào cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày. Mặt khác

tạo cho các em tác phong nhanh nhẹn, hoạt bát, sáng tạo nhằm thích nghi với
mọi tình huống xảy ra trong học tập cũng như trong cuộc sống hàng ngày.
Ví dụ: Áp dụng trị chơi ở bài 19 – Xem tranh dân gian Việt Nam.
+ Trị chơi có tên gọi “ Vẽ màu vào tranh dân gian’’.
+ Yêu cầu của trị chơi: Chia lớp thành 6 nhóm.
+ Nội dung trị chơi: Mỗi nhóm nhận một bức tranh dân gian tranh nét chưa
vẽ màu, trong thời gian 5 phút các nhóm phải vẽ màu hồn thành bức tranh có
hình cá chép hồn chỉnh. Nhóm nào vẽ màu nhanh, thể hiện được màu sắc như
tranh Đông Hồ hoặc Hàng Trống thì nhóm đó chiến thắng.
+ Hết thời gian tham gia trò chơi giáo viên và học sinh nhận xét các nhóm,
tuyên dương nhóm vẽ màu nhanh, màu sắc đẹp, hài hịa thì nhóm đó chiến
thắng.
- Với u cầu này bằng sự nhanh nhẹn khéo léo, khả năng quan sát, phán
đoán tư duy của mình. Trị chơi giúp các em hứng thú học tập, khắc sâu bài học
và biết vận dụng kiến thức của bài học vào cuộc sống.
2.3.4 Hình thành khả năng cảm thụ thẫm mĩ cho các em.
Hình thành khả năng cảm thụ thẫm mĩ cho các em qua tiết dạy Mĩ thuật nói
chung và phân mơn Thường thức Mĩ thuật nói riêng là một yêu cầu quan trọng
và xuyên suốt trong quá trình học tập và rèn luyện của học sinh. Cách lựa chọn
13


bố cục, đường nét, mảng màu… đều ẩn chứa và bộc lộ khả năng cảm thụ thẫm
mĩ của các em. Sự đánh giá nhận xét sản phẩm vẽ của mình và của bạn cũng
giúp các em có cái nhìn tồn diện hơn khả năng đó. Phát huy được tính tích cực
chủ động sáng tạo của các em trong học tập cũng như trong cuộc sống hàng
ngày.
Vào đầu giờ học, để tạo hứng thú cho học sinh tích cực
hoạt động, giáo viên có thể tổ chức trị chơi giúp các em có tinh
thần sáng khối trước khi bước vào bài mới. Cho học sinh quan

sát một bức tranh khơng có tác giả hoặc tên tác phẩm sau đó
yêu cầu học sinh đốn tên tác giả hoặc tên tranh (Có thể cho
các nhóm tự giới thiệu bức tranh mà nhóm mình sưu tầm được,
sau đó giáo viên động viên, khích lệ bằng cách cho điểm (nhận
xét) đối với những nhóm có câu trả lời hay, sáng tạo, có tinh
thần sưu tầm tài liệu để phục vụ học tập .
Hình thành và phát triển cho học sinh kĩ năng quan sát,
phân tích tổng hợp, đánh giá, áp dụng: - Kĩ năng quan sát đến
phân tích tổng hợp, đánh giá và áp dụng Giúp cho học sinh
biết cách quan sát khi đứng trước một tác phẩm hay một đối
tượng thẩm mĩ, quan sát từ tổng thể đến chi tiết. Trên cơ sở
quan sát nhận biết tác phẩm về nội dung và hình thức thể hiện,
các em biết phân tích cái hay, cái đẹp trong tác phẩm. Từ phân
tích đến tổng hợp khái quát về tác phẩm và biết cách đánh giá
tác phẩm đó, các em rút ra được bài học có thể áp dụng vào bài
vẽ của mình.
Ví dụ: Khi xem tác phẩm“Bữa cơm ngày mùa thắng lợi”
của hoạ sĩ Nguyễn Phan Chánh học sinh quan sát tác phẩm để
thấy được nội dung và hình thức thể hiện. Nội dung được phản
ánh trong tác phẩm hết sức đơn giản, gần gũi với đời sống
thường ngày. Một bữa cơm của một gia đình nơng dân có vợ
chồng con cái ngồi quanh một mâm cơm, người vợ đang xới
cơm cho con , người chồng và cô con gái đang ăn. Phía sau là
một đống rơm lớn. Màu sắc trong tranh thật giản dị, bằng gam
màu nâu vẽ trên lụa. Sau khi quan sát nhận biết những nét
chính của tác phẩm học sinh biết phân tích nội dung được thể
hiện thơng qua hình thức của tác phẩm. Để có được sự phân
tích này, kiến thức về bố cục, đường nét, hình mảng, màu sắc
trong phân mơn vẽ tranh đề tài sẽ hỗ trợ để các em có thể nhận
biết và phân tích. Ví dụ: Bố cục tranh cân đối và chặt chẽ, các

14


nhân vật được thể hiện tự nhiên trong các tư thế khác nhau,
người đang ăn, người đang gắp thức ăn, người đang chăm sóc
con, các mảng phụ phía sau làm cho bức tranh thêm phần vững
chắc. Màu sắc và bố cục, hình dáng các nhân vật cùng các chi
tiết như nồi cơm trắng và đầy, mâm cơm có nhiều món ăn, mọi
người ngồi ăn trong tư thế thư thái, đống rơm lớn, gam màu nâu
ấm áp. Ngoài các yếu tố về bố cục, màu sắc, hình dáng… giáo
viên phải cho học sinh tìm hiểu và làm quen với chất liệu bởi
chất liệu sẽ góp phần tạo nên sự thành cơng của tác phẩm. Tất
cả những yếu tố đó tốt lên nội dung chủ đề của tác phẩm “Bữa
cơm ngày mùa thắng lợi”. Từ đó học sinh khái quát được, cảm
nhận được khơng khí gia đình thật đầm ấm, no đủ, hạnh phúc
và thấy được giá trị nghệ thuật của tác phẩm là tính chân thực,
tính dân tộc sâu sắc. Qua phân tích tác phẩm các em có thể học
tập cách sắp xếp bố cục, cách sử dụng đường nét, đậm nhạt,
màu sắc trong bài vẽ của mình. - Ngồi kĩ năng phân tích, tổng
hợp, đánh giá và áp dụng, cần hình thành và phát triển ở học
sinh kĩ năng tự học, tự nghiên cứu SGK, sưu tầm tư liệu, tranh
ảnh…
*Để phát triển kĩ năng này cần phải yêu cầu học sinh đọc
SGK, sưu tầm tư liệu liên quan đến nội dung của bài trên báo,
tạp chí,…có thể đưa ra u cầu cụ thể bằng câu hỏi hoặc phiếu
giao việc.
Ví dụ: + Em hãy đọc, ghi tóm tắc nội dung giới thiệu về tác
giả Trần Văn Cẩn, Bùi Xuân Phái,…
+ Em hãy xem và cho biết ý kiến nhận xét của mình
về nội dung, hình thức, giá trị nghệ thuật của các tác phẩm

“ Tát nước đồng chiêm”, những bức tranh về phố cổ Hà
Nội, …Em có thể học tập được gì trong những tác phẩm
đó?
*Hay giáo viên có thể giao cho 4 nhóm những nội dung
liên quan đến bài học, yêu cầu các em sưu tầm tranh ảnh rồi
tạo thành những bài sưu tầm sau đó trình bày trước lớp
*Với những nhiệm vụ như vậy chúng ta dần dần hình thành
và phát triển ở học sinh kĩ năng tự học, tự nghiên cứu một cách
độc lập, sáng tạo. Vào giờ học, giáo viên tổ chức các hoạt động
để học sinh thảo luận trong nhóm và trình bày những hiểu biết
của mình về nội dung bài học đã chuẩn bị. Các em có thể nêu
15


những thắc mắc hoặc câu hỏi để giáo viên giải thích những điều
mà các em chưa rõ. Giờ học sẽ thật sôi nổi và thú vị nếu các em
chuẩn bị bài chu đáo trước khi đến lớp.
*Khi học sinh nêu nhận xét của mình về các tác phẩm có
thể cịn phiến diện, chưa cụ thể hoặc chưa đúng chúng ta đừng
vội đưa ra kết luận của mình hoặc điều chỉnh ý kiến của học
sinh mà nên khuyến khích các em phát biểu ý kiến nhận xét của
mình. Như vậy, giáo viên sẽ thu được ý kiến của nhiều học sinh.
Trên cơ sở đó, giáo viên có thể phân tích khả năng tự nhận biết,
kĩ năng của học sinh đến đâu và sau đó giáo viên cần cung cấp,
bổ sung thêm kiến thức phát triển kĩ năng cho học sinh.Từ đó
phần nào gây được hứng thú học tập cho học sinh đối với những
bài thường thức mĩ thuật mà từ trước đến giờ các em cho là khơ
khan và khó tiếp thu nhất trong bộ môn mĩ thuật
2.3.5 Liên hệ với thực tiễn cuộc sống :
- Để vận dụng biện pháp này có hiệu quả địi hỏi giáo viên cần suy nghĩ , tìm

tịi phân tích, tổng hợp, u nghề và say mê với bộ môn. Biện pháp này giúp cho
học sinh phát huy kĩ năng quan sát, óc tưởng tượng, khả năng tư duy sáng tạo,
vận dụng vào các bài tập thực hành một cách có hiệu quả và giúp các em học tốt
các môn học khác.
2.4.Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Qua việc học tập theo phương pháp mới giúp cho học sinh có được
những trải nghiệm để gợi mở cách nhìn nhận, cảm giác, sự tị mị, trí nhớ, trí
tưởng tượng và phát triển sức sáng tạo và biểu đạt, vì vậy học sinh sẽ có được
những hình ảnh và động lực mang tính tinh thần. Hạn chế được cảm giác lo sợ vì
khơng biết cảm nhận về tranh . Học sinh biết bảo vệ ý thức chủ quan của bản
thân khi xem tranh, không bị ảnh hưởng bởi lời chê bai của các bạn khác. Học
sinh được bồi dưỡng rèn luyện óc quan sát, cách so sánh sự vật hiện tượng, giúp
các em tìm tịi thể hiện để vươn tới cái đẹp. Các em cảm nhận được cái đẹp và
chưa đẹp một cách rõ ràng qua việc nhận xét hình ảnh, tranh vẽ. Biết tạo ra các
sản phẩm làm đẹp phục vụ cho sinh hoạt như: trang trí đồ vật, trang trí góc học
tập. Một điều khơng thể khơng nhắc tới đó là học sinh u thích môn học hơn,
vẽ một cách say sưa hơn, hứng thú với nhiều sáng tạo, khiến cho tiết học trở
nên thoải mái, nhẹ nhàng. Quan trọng hơn cả là các em đã thấy tự tin khi học
tạo được những câu chuyện ngộ nghĩnh mang hiệu quả bất ngờ, đẹp mắt.
Trong những năm qua, bản thân trực tiếp giảng dạy bộ môn Mĩ thuật
trong trường Tiểu học. So sánh học sinh qua các đợt thao giảng, sinh hoạt
chuyên môn trường bạn, học tập nghiên cứu các chuyên đề của Ngành tổ chức ở
cấp Tiểu học nói chung và ở lớp 4 nói riêng. Tôi đã đi sâu nghiên cứu“ Một vài
16


cách đổi mới khi dạy học phân môn Thường thức mĩ thuật qua phần xem tranh
dân gian Việt Nam” cho học sinh lớp 4. Kết quả rất đáng mừng số học sinh phát
biểu xây dựng bài ngay tại lớp 98%. Học sinh hứng thú hơn với các tiết học
Thường thức Mĩ thuật và tiến hành bài đúng trình tự các bước. Mặt khác hàng

ngày các em có thói quen quan sát mọi vật xung quanh, phân tích và ghi nhớ,
khi giáo viên hỏi thì các em trả lời tương đối chính xác.
Để kiểm tra so sánh, trong năm học vừa qua tôi đã chọn học sinh khối 4 để
khảo sát thực nghiệm và kết quả như sau:
Các giai
đoạn Khối

Đầu
năm
học

4

Tổng
số
HS

HT tốt
SL

TL%

82

11

13,4%

HT
SL

67

Chưa hồn thành
TL%

TS

81,0 %

4

TL%

4,8 %

Cuối
4
82
35
42,6
50
66,4
0
0%
năm
%
Với kết quả như trên, tơi thấy việc dạy học Mĩ thuật muốn có kết quả
giảng dạy cao thì người thầy phải khơng ngừng tìm tịi và đổi mới phương pháp
dạy học. Để tạo được cách dạy lấy học sinh làm trung tâm cho bài dạy, giáo viên

chỉ là người hướng dẫn, gợi mở, thì ngồi việc sử dụng một số phương pháp dạy
truyền thống còn cần kết hợp nhiều phương pháp khác để tiết học sinh động lôi
cuốn học sinh tham gia hơn. Với kết quả này, mỗi chúng ta cũng khơng lấy đó
làm bằng lịng để rồi dừng ở đó. Theo tơi đã là giáo viên thì việc học hỏi, tìm tịi
và sáng tạo trong cách dạy là một nhiệm vụ mỗi ngày của người thầy, hoạt động
đó phải được diễn ra thường xuyên có như vậy mới đáp ứng được yêu cầu ngày
càng cao đối với tri thức, và đặc biệt có thể tạo điều kiện cho học sinh vững
vàng bước vào chương trình Mĩ thuật ở bậc Trung học cơ sở.
.

17


3 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1.Kết luận:
Dạy Mĩ thuật hay còn được gọi là dạy nghệ thuật. Dạy học vốn đã khó,
dạy nghệ thuật lại càng khó hơn, địi hỏi người giáo viên phải được đào tạo
chuẩn trình độ chuyên môn,luôn yêu nghề luôn tận tâm với các em học sinh,
trong q trình giảng dạy ln tìm tịi và sáng tạo để tìm gia cách làm hay phục
vụ cho cơng việc giảng dạy của mình,ln tự học tự bồi dưỡng để nâng cao
chuyên môn nghiệp vụ, học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp tích lũy thành
những kinh nghiệm quý giá cho bản thân. Với cương vị là giáo viên của bộ mơn
mĩ thuật nhìn chất lượng học tập của học sinh khơng được như mình mong
muốn tơi ln trăn trở khơng ngừng tìm ra những giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng của bộ mơn nói chung chất lượng phân mơn vẽ tranh nói riêng.
Nghiên cứu đề tài đã giúp tơi hiểu được vai trò của người giáo viên trong
sự nghiệp giáo dục. Tâm huyết với nghề giúp tơi có những giải pháp hay, tìm ra
những giải pháp tốt nhất để nâng cao hiệu quả ơn luyện mơn Mĩ thuật nói chung
và phân mơn Mĩ thuật nói riêng. Tuy nhiên khơng có phương pháp dạy học nào
là vạn năng muốn nâng cao chất lượng ôn luyện học sinh môn học Mĩ thuật

người giáo viên phải biết vận dụng những phương pháp ôn luyện một cách linh
hoạt, sáng tạo, phù hợp với đối tượng học sinh, nắm vững những yêu cầu đổi
mới phương pháp và kĩ năng dạy học, sao cho thu hút được sự tập trung chú ý
của học sinh, biến học sinh thành một chủ thể tích cực, chủ động nắm bắt kiến
18


thức một cách tự nhiên, khơng gị bó giáo viên chỉ cần đúng vai trò là người
hướng dẫn... Hiện nay việc dạy và học Mĩ thuật còn thiếu thốn về học cụ và học
liệu, do vậy việc áp dụng phương pháp dạy học theo yêu cầu đổi mới còn gặp
nhiều khó khăn... khơng thể một sớm, một chiều mà chúng ta có thể khắc phục
được. Do vậy việc nghiên cứu học hỏi và trang bị cho mình kiến thức về phương
pháp dạy học, áp dụng phương pháp một cách khoa học giúp khắc phục tối đa
những hạn chế, nâng cao được chất lượng môn học là việc làm cần thiết, là
nhiệm vụ quan trọng của mỗi giáo viên. Chính từ những việc làm thiết thực đó
minh chứng cho chúng ta tham gia một cách tích cực vào việc áp dụng đổi mới
phương pháp dạy học...
Muốn nâng cao chất lượng dạy và học mơn mĩ thuật nói chung và phân mơn
vẽ tranh nói riêng, người giáo viên phải có cách nhìn đúng để hình thành nhân
cách thẩm mĩ cho học sinh, nhằm mục đích giúp học sinh nhận thức, cảm thụ và
biết thưởng thức cái đẹp trong nghệ thuật, cái đẹp trong cuộc sống. Đồng thời
học sinh phải biết tự mình làm ra sản phẩm mĩ thuật theo ý thích của mình qua
sự hướng dẫn của giáo viên.
Để giảng dạy, giáo dục cho học sinh học tốt môn mĩ thuật, giáo viên phải có
trình độ cần thiết về mơn mĩ thuật (Cả lý thuyết lẫn thực hành). Phải coi trọng về
nội dung phương pháp giảng dạy và áp dụng từng phương pháp cho phù hợp
với nội dung bài, nhằm thuyết phục, lơi cuốn, hấp dẫn học sinh thích thú học
tập.
Tăng cường cơng tác soạn giảng một cách có hiệu quả, tham khảo các giáo
trình sư phạm mĩ thuật, tự làm đồ dùng dạy học để bổ sung cho tiết dạy.

Ngoài kiến thức trên, người giáo viên phải thường xuyên dự giờ để học tập
kinh nghiệm của đồng nghiệp, tham gia tốt các lớp bồi dưỡng mĩ thuật do ngành
tổ chức GV có kiến thức về chun mơn nghiệp vụ, nắm vững mụctiêu phương
pháp của tồn bộ cấp học, của chương trình phân môn Thường thứcMĩ thuật, của
từng bài, thực hiện đúng quy trình của bộ mơn ở tiểu học. Qua mỗi bài học cũng
như xun suốt tồn bộ chương trình nhằm giáo dục cho HS óc thẩm mỹ: hiểu
về cái đẹp trong hội hoạ, trong cuộc sống, trong thiên nhiên. Trên cơ sở cung
cấp cho HS một số kiến thức ban dầu về mỹ thuật, giúp các em tạo ra cái đẹp
bằng cách nhìn, cách nghĩ cách cảm nhận riêng góp phần xây dựng môi trường
thẩm mỹ cho xã hội.
5.3. Kiến nghị:
- Thực hiện nhiệm vụ năm học của Ngành đổi mới phương pháp giảng dạy,
điều chỉnh nội dung dạy học và bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh. Chúng tôi
mong muốn có chuyên đề hướng dẫn vấn đề này.

19


- Cần đâù tư thêm các đồ dùng như tranh, ảnh, các tài liệu tham khảo, đặc
biệt là bộ tranh dân gian Việt Nam để phục vụ tốt hơn cho việc dạy và học môn
Mĩ thuật.
- Mỗi trường học cần có phịng chức năng dành riêng cho mơn Mĩ thuật,
đảm bảo không gian phù hợp.
Trên đây là Một vài cách đổi mới khi dạy học phân môn Thường thức mĩ
thuật qua phần xem tranh dân gian Việt Nam nhằm “Đổi mới phương pháp
dạy học phân môn Thường thức mĩ thuật qua phần xem tranh dân gian Việt
Nam” cho học sinh lớp 4.
1

Tài liệu tham khảo:

1. Sách giáo khoa Mĩ Thuật lớp 4 và lớp 5
2. Vở tập vẽ từ lớp 4
3. Sách nghệ thuật từ lớp 4
4. Tranh ảnh trên Internet.

20


DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Trần Duy Thường .
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên Trường TH Minh Lộc 2

TT

Tên đề tài SKKN

Cấp đánh
giá xếp loại
(Ngành GD cấp
huyện/tỉnh;
Tỉnh...)

Kết quả
đánh giá
xếp loại
(A, B, hoặc C)

Năm học
đánh giá
xếp loại

1.

Một số biện pháp đổi mới phương

Cấp huyện

C

2013-2014

2.

pháp dạy vẽ theo mẫu ở tiểu học
Một số giải pháp bồi dưỡng học

Cấp huyện

C

2015-2016

sinh giỏi môn Mĩ Thuật cấp tiểu
học đạt hiệu quả.
21

3.
4.
5.
...

22