Luận văn thạc sĩ quản lý hoạt động dạy học môn giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường trung học cơ sở huyện lục nam, tỉnh bắc gian
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (751.75 KB, 173 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
DƯƠNG QUANG TRÚC
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN GIÁO DỤC THỂ CHẤT ĐÁP ỨNG U CẦU
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THƠNG MỚI
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG
Ở
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
DƯƠNG QUANG TRÚC
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN GIÁO DỤC THỂ CHẤT ĐÁP ỨNG U CẦU
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THƠNG MỚI
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Hà Thế Truyền
THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu riêng của tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai cơng bố trong bấtcứ cơng
trình nào khác.
Tác giả
Dương Quang Trúc
i
LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập và nghiên cứu tại trường Đại học sư phạm Thái Nguyên
khóa học Thạc sĩ chun ngành Quản lí giáo dục và hồn thành luận văn “Quản lí
hoạt động dạy học mơn Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục
phổ thông mới ở các trường trung học cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang”.
Em xin gửi lời cảm ơn chân thành và bày tỏ sự biết ơn tới:
Các thầy cô giáo trường Đại học sư phạm Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ em
trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, em xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ và chỉ bảo
nhiệt tình, quý báu của thầy giáo - PGS.TS. Hà Thế Truyền - Người hướng dẫn khoa
học đã tận tình hướng dẫn em trong q trình hồn thành luận văn.
Xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bắc
Giang, lãnh đạo Phòng giáo dục Lục Nam, Ban giám hiệu, giáo viên, các em học sinh
và phụ huynh HS ở các trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang cùng các bạn
bè đồng nghiệp và gia đình đã tận tình giúp đỡ, đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tơi
hồn thành luận văn.
Do điều kiện nghiên cứu còn hạn chế, trong luận văn khơng tránh khỏi thiếu
sót, em rất mong tiếp tục nhận được sự chỉ dẫn và đóng góp ý kiến của các thầy giáo,
cô giáo và các bạn bè đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020
Tác giả
Dương Quang Trúc
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN............................................................................................................. ii
MỤC LỤC................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... ix
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ,SƠ ĐỒ....................................................................... vi
MỞ ĐẦU.................................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài...................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu............................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tương nghiên cứu......................................................................... 2
4. Giả thuyết khoa học................................................................................................. 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.............................................................................................. 3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu.............................................................................. 4
7. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 4
8. Đóng góp của đề tài (về khoa học và thực tiễn)....................................................... 4
9. Cấu trúc của luận văn.............................................................................................. 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
GIÁO DỤC THỂ CHẤT ĐÁP ỨNG U CẦU CHƯƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC PHỔ THƠNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ
SỞ....................................................................................................................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề............................................................................. 6
1.1.1. Ở nước ngoài..................................................................................................... 6
1.1.2. Ở trong nước...................................................................................................... 7
1.2. Một số khái niệm cơ bản..................................................................................... 9
1.2.1. Quản lý.............................................................................................................. 9
1.2.2. Quản lý giáo dục.............................................................................................. 10
1.2.3. Hoạt động dạy học........................................................................................... 10
1.2.4. Quản lí hoạt động dạy học............................................................................... 11
1.2.5. Giáo dục thể chất............................................................................................. 11
1.2.6. Quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình
giáo dục phổ thông mới ở các trường trung học cơ sở...................................... 12
1.3. u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường trung học cơ sở
và vấn đề đặt ra cho quản lý hoạt động dạy học môn học Giáo dục thể chất....13
1.3.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về Thể dục thể thao và quản lý Giáo dục
thể chất.............................................................................................................. 13
iii
1.3.2. Một số vấn đề đặt ra cho hoạt động dạy học môn học Giáo dục thể chất đáp
ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường trung học cơ
sở...................................................................................................................... 16
1.3.3. Một số vấn đề đặt ra cho quản lý hoạt động dạy học môn học Giáo dục thể
chất đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường
trung học cơ sở.................................................................................................. 17
1.4. Nội dung hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu Chương
trình giáo dục phổ thông mới ở các trường trung học cơ sở.............................. 20
1.4.1. Mục tiêu, nội dung chương trình dạy học mơn Giáo dục thể chất...................20
1.4.2. Phương pháp và hình thức dạy học môn Giáo dục thể chất............................. 22
1.4.3. Hoạt động học tập của học sinh với môn Giáo dục thể chất............................24
1.4.4. Hoạt động giảng dạy của giáo viên với môn Giáo dục thể chất.......................26
1.4.5. Sử dụng phương tiện dạy học trong dạy học môn Giáo dục thể chất...............26
1.4.6. Hoạt động bồi dưỡng học sinh có năng khiếu Giáo dục thể chất.....................26
1.4.7. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Giáo dục thể chất..............................26
1.5. Nội dung quản lý hoạt động dạy học mơn Giáo dục thể chất đáp ứng u cầu
Chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường trung học cơ sở................28
1.5.1. Chủ thể quản lý hoạt động dạy học mơn Giáo dục thể chất đáp ứng u cầu
Chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường trung học cơ sở................28
1.5.2. Quản lý việc thực hiện mục tiêu dạy học môn Giáo dục thể chất....................29
1.5.3. Quản lý việc thực hiện nội dung, chương trình dạy học mơn Giáo dục thể chất .. 29
1.5.4. Quản lý việc thực hiện phương pháp dạy học môn Giáo dục thể chất.............30
1.5.5. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên môn Giáo dục thể chất................30
1.5.6. Quản lý hoạt động học tập của học sinh với môn Giáo dục thể chất...............31
1.5.7. Quản lý sử dụng phương tiện dạy học và cơ sở vật chất trong dạy học môn
Giáo dục thể chất.............................................................................................. 32
1.5.8. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh có năng khiếu Giáo dục thể chất........32
1.5.9. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Giáo dục thể chất 32
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất
đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường trung
học cơ sở........................................................................................................... 33
1.6.1. Các yếu tố chủ quan........................................................................................ 33
1.6.2. Các yếu tố khách quan..................................................................................... 35
Tiểu kết chương 1...................................................................................................... 36
iv
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MƠN GIÁO
DỤC THỂ CHẤT ĐÁP ỨNG U CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC
PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN
LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG.................................................................... 39
2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, dân cư của huyện Lục Nam,
tỉnh Bắc Giang.................................................................................................. 39
2.1.1. Điều kiện địa lý tự nhiên................................................................................. 39
2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của huyện............................................... 39
2.2. Khái quát về giáo dục THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang......................... 40
2.2.1. Tình hình giáo dục THCS................................................................................ 40
2.2.2. Chất lượng giáo dục THCS............................................................................. 41
2.2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên dạy môn Giáo dục thể chất của các nhà trường. 41
2.3. Khái quát về khảo sát thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy
học môn Giáo dục thể chất đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng
mới ở các trường trung học cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.................43
2.3.1. Mục đích của khảo sát..................................................................................... 43
2.3.2. Đối tượng và mẫu khảo sát.............................................................................. 43
2.3.3. Nội dung khảo sát............................................................................................ 44
2.3.4. Quy trình, phương pháp đánh giá khảo sát...................................................... 45
2.3.5. Thời gian khảo sát........................................................................................... 45
2.4. Thực trạng hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương
trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường trung học cơ sở huyện Lục
Nam, tỉnh Bắc Giang........................................................................................ 46
2.4.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình dạy học môn Giáo
dục thể chất....................................................................................................... 46
2.4.2. Thực trạng hoạt động giảng dạy của giáo viên dạy môn môn Giáo dục thể chất
.................................................................................................................................. 48
2.4.3. Thực trạng hoạt động học tập của học sinh với môn Giáo dục thể chất...........50
2.4.4. Thực trạng sử dụng phương pháp, phương tiện dạy học và cơ sở vật chất
trong dạy học môn Giáo dục thể chất................................................................ 51
2.4.5. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng học sinh có năng khiếu môn Giáo dục thể chất
.................................................................................................................................. 54
2.4.6. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Giáo dục thể
chất của học sinh............................................................................................... 57
2.5. Thực trạng quản lý dạy học môn Giáo dục thể chất đáp ứng u cầu chương trình
giáo dục phổ thơng mới ở các trường trung học cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc
Giang................................................................................................................ 59
v
2.5.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của công tác quản lý hoạt động dạy
học môn Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông
mới ở các trường trung học cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.................59
2.5.2. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu,nội dung, chương trình dạy học mơn
Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ở
các trường trung học cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang............................ 60
2.5.3.Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên dạy môn Giáo dục thể chất
đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường trung học
cơ sở huyện LụcNam, tỉnh Bắc Giang.............................................................. 61
2.5.4. Thực trạng quản lý hoạt động học tập môn Giáo dục thể chất của học sinhđáp
ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường trung học cơ sở
huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang....................................................................... 63
2.5.5. Thực trạng quản lý sử dụng phương pháp dạy học, hình thức dạy học,
phương tiện dạy học và cơ sở vật chất trong hoạt động dạy học môn Giáo dục
thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường
trunghọc cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.............................................. 65
2.5.6. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh có năng khiếu mơn Giáo
dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ở các
trường trung học cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang..................................67
2.5.7. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Giáo
dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ở các
trường trung học cơ sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang..................................68
2.6. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Giáo dục thể chất
đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường trung học
cơsở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.............................................................. 69
2.7. Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học môn Giáo dục thể chất đáp
ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường trung học cơ
sở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.................................................................. 84
2.7.1. Những ưu điểm................................................................................................ 84
2.7.2. Những hạn chế................................................................................................. 84
2.7.3. Nguyên nhân của những hạn chế..................................................................... 85
Tiểu kết chương 2...................................................................................................... 88
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN GIÁO
DỤC THỂ CHẤT ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC
PHỔ THƠNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN
LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG.................................................................... 90
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp..................................................................... 90
vi
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống.................................................................. 90
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn.................................................................. 90
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả................................................................... 91
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi..................................................................... 91
3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp ứng
yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường trung học cơ sở
huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang....................................................................... 91
3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, học sinh về vai trò
của hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp ứng u cầu Chương trình giáo
dục phổ thơng mới ở trường THCS................................................................... 91
3.2.2. Chỉ đạo bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên thể dục đáp
ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thơng mới.......................................... 95
3.2.3. Quản lý bồi dưỡng phù hợp để giáo viên được nâng cao trình độ và phát huy
năng lực của mình............................................................................................. 97
3.2.4. Chỉ đạo đa dạng hoá các hoạt động ngoại khoá thể dục ngoài giờ lên lớp cho
học sinh trung học cơ sở................................................................................... 98
3.2.5. Chỉ đạo việc huy động các lực lượng giáo dục (gia đình, nhà trường, xã hội)
tham gia tích cực vào hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất cho học sinh
101
3.2.6. Quản lý cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy học môn GDTC đáp ứng
u cầu Chương trình giáo dục phổ thơng mới............................................... 103
3.2.7. Tăng cường giám sát, kiểm tra, tự kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động dạy
học môn Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thơng
mới.................................................................................................................. 105
3.3. Khảo sát mức độ cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất.............108
3.3.1. Mục đích khảo sát.......................................................................................... 108
3.3.2. Đối tượng khảo sát......................................................................................... 108
3.3.3. Nội dung và kết quả khảo sát......................................................................... 108
Kết luận chương 3................................................................................................... 114
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................ 115
1. Kết luận............................................................................................................... 115
2. Khuyến nghị........................................................................................................ 116
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................... 118
PHỤ LỤC
vii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBGV
CBQL
CNXH
CSVC
CTGDPT
DHMGDTC
ĐHSP
GD
GD&ĐT
GDTC
GV
HS
HT
MN
QL
QLGD
TH
TH&THCS
THCS
THPT
UBND
XHCN
XHHGD
viii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Tình hình phát triển tại các trường THCS trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh
Bắc Giang qua giai đoạn 2015-2020
40
Bảng 2.2. Chất lượng GD đại trà cấp THCS phân loại theo học lực tại huyện Lục
Nam, tỉnh Bắc Giang.............................................................................. 41
Bảng 2.3. Số lượng và chất lượng giáo viên dạy GDTC ở các trường THCS huyện
Lục Nam................................................................................................. 42
Bảng 2.4. Quy mô khối lượng tiết dạy GDTC tại các trường THCS huyện Lục
Nam giai đoạn 2015-2019...................................................................... 42
Bảng 2.4. Mẫu khảo sát.......................................................................................... 44
Bảng 2.5. Thực trạng việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình mơn GDTC
tại các trường THCS trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng
u cầu Chương trình giáo dục phổ thơng mới....................................... 48
Bảng 2.6. Thực trạng hoạt động giảng dạy của giáo viên dạy môn Giáo dục thể chất .. 49
Bảng 2.7. Hứng thú học mơn thể dục chính khố và tham gia các hoạt động thể
thao ngoại khoá của học sinh................................................................. 50
Bảng 2.8. Nội dung, hình thức hoạt động thể thao ngoại khoá thường xuyên của
các học sinh THCS................................................................................. 51
Bảng 2.9. Ý kiến của cán bộ quản lý về sử dụng phương pháp, phương tiện dạy
học và cơ sở vật chất trong dạy học môn Giáo dục thể chất...................52
Bảng 2.10. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng học sinhcó năng khiếu môn Giáo dục thể
chất......................................................................................................... 57
Bảng 2.11. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Giáo dục
thể chất của học sinh............................................................................... 58
Bảng 2.12. Kết quả khảo sát mức độ quan trọng của hoạt động dạy học môn Giáo
dục thể chất đối với HS THCS............................................................... 59
Bảng 2.13. Thực trạng về quản lý thực hiện mục tiêu nội dung, chương trình dạy
học mơn GDTC...................................................................................... 61
Bảng 2.14. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của GV dạy môn Giáo dục thể chất
đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường
THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang................................................. 62
Bảng 2.15. Thực trạng quản lý hoạt động học tập môn Giáo dục thể chất của HS
đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường
THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang................................................. 64
ix
Bảng 2.16. Ý kiến của cán bộ quản lý về quản lý sử dụng phương pháp dạy học,
hình thức dạy học, phương tiện dạy học và cơ sở vật chất trong dạy học
môn giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ
thơng mới
66
Bảng 2.17. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh có năng khiếu
mơnGiáo dục thể chất đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ
thông mới ở các trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang
67
Bảng 2.18. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
GDTC đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới tại các
trường THCS trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang
68
Bảng 2.19. Kết quả điều tra các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động
DHMGDTC ở các trường THCS tại huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang,
đáp ứng yêu cầu CTGDPT 70
Bảng 3.1. Kết quả đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất..............109
Bảng 3.2. Kết quả đánh giá tínhkhả thi của các biện pháp đề xuất........................ 110
Bảng 3.3. Tổng hợp ý kiến đánh giá về mức độ cần thiết và tính khả thi của các
biện pháp đề xuất.................................................................................. 112
x
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ,SƠ ĐỒ
Biểu đồ:
Biểu đồ 2.1.
Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đối với quản lí hoạt động
DHMGDTC ở các trường THCS tại huyện Lục, tỉnh Bắc Giang đáp
ứng yêu cầu CTGDPT mới 72
Biểu đồ 2.2.
Biểu đồ so sánh mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
đề xuất.............................................................................................. 113
Sơ đồ:
Sơ đồ 1.1.
Sơ đồ của GX V Phôbơn và N.N Iacôplép.........................................25
vi
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Bác Hồ nói “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có con người xã
hội chủ nghĩa”, con người xã hội chủ nghĩa đã trở thành mục tiêu hàng đầu quan
trọng của cách mạng Việt Nam. Trên con đường đổi mới đất nước và hội nhập quốc
tế, Đảng ta xác định con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển kinh
tế - xã hội, trong đó nhấn mạnh vừa là cơ sở, con đường, điều kiện phát triển con
người, nâng cao năng suất, chất lượng nguồn lao động. Giáo dục luôn gắn liền với sự
phát triển của loài người, sự tồn tại và phát triển kinh tế - xã hội luôn chịu sự chi phối
của giáo dục và ngược lại việc phát triển của kinh tế - xã hội có vai trị to lớn trong
việc phát triển giáo dục; giáo dục là công cụ, phương tiện để cải tiến xã hội.
Những năm vừa qua, đất nước ta đang chuyển mình trong cơng cuộc đổi mới
sâu sắc và toàn diện, từ một nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế
nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Với
cơng cuộc đổi mới, chúng ta có nhiều thành tựu to lớn rất đáng tự hào về phát triển
kinh tế - xã hội, văn hóa - giáo dục.
Nghị quyết số 29-NQ/TW ban hành ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản và
toàn diện giáo dục và đào tạo đã nêu rõ mục tiêu mới cho nền giáo dục Việt Nam:
“Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp
ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ Quốc và nhu cầu học tập của
nhân dân. Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất
tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; Xây dựng nền giáo dục mở, thực học,
thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt”.
Trong thời đại của công nghệ hội nhập và phát triển, nhân loại đang bước vào
cuộc cách mạng 4.0 - Trí tuệ nhân tạo, mà hạt nhân là giáo dục, ở Việt Nam, giáo dục
được coi là quốc sách hàng đầu. Vậy để đáp ứng được u cầu đó, địi hỏi con người
phải phát triển toàn diện theo đúng năng lực của mỗi cá nhân.
Là một bộ phận hợp thành của giáo dục xã hội, giáo dục thể chất không thể
tách biệt khỏi quá trình giáo dục tồn diện trong nhà trường phổ thơng.
Trong chương trình giáo dục phổ thơng theo Thơng tư số 32/2018/TTBGDĐT
ngày 26/12/2018, giáo dục thể chất trong nhà trường phổ thơng góp phần thực hiện mục
tiêu giáo dục phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh, trọng tâm là: Trang bị cho
học sinh kiến thức và kĩ năng chăm sóc sức khỏe; kiến thức và kĩ năng vận động;
1
hình thành thói quen tập luyện, biết lựa chọn mơn thể thao phù hợp để luyện tập nâng
cao sức khỏe, phát triển thể lực; trên cơ sở đó giúp học sinh có ý thức, trách nhiệm đối
với sức khỏe của bản thân, gia đình và cộng đồng, thích ứng với các điều kiện sống, sống
vui vẻ, hòa đồng với mọi người. Dạy học theo chương trình giáo dục phổ thơng mới là
điều kiện tốt nhất cho từng cá nhân trong học tập; phải hướng đến xây dựng môi trường
học tập mới, trong đó người học tùy theo năng lực đặc điểm cá nhân, có được các cơ hội
lựa chọn để phát triển. Hiện nay, việc dạy học trong các trường THCS theo chương trình
giáo dục phổ thơng mới đã và đang được nghiên cứu, áp dụng hiệu quả. Việc nghiên cứu
các biện pháp quản lí dạy học mơn Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo
dục phổ thông mới cũng là vấn đề đáng được quan tâm.
Các trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang có truyền thống về dạy tốt,
học tốt. Với công cuộc đổi mới hiện nay, cán bộ, giáo viên, nhân viên các trường đã
nắm bắt được chủ trương của Đảng “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố
cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực
của người học”. Tuy nhiên, việc triển khai và thực hiện việc dạy học theo chương
trình giáo dục phổ thông mới cũng như công tác quản lý hoạt động dạy học còn nhiều
lúng túng. Đặc biệt là với môn Giáo dục thể chất vốn vẫn được coi là “môn phụ”.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, tác giả lựa chọn vấn đề:“Quản lý hoạt động
dạy học môn Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở
các trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động dạy học mơn Giáo
dục thể chất đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường
THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp quản lý
dạy học môn Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới
ở các trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục ở nhà trường.
3. Khách thể và đối tương nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp ứng u cầu chương trình giáo
dục phổ thơng mới (2018) ở các trường trung học cơ sở.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
2
Quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp ứng u cầu chương
trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.
4. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động dạy học mơn Giáo dục thể chất đáp ứng u cầu Chương
trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đã
đạt được những kết quả tốt. Tuy nhiên còn tồn tại một số vấn đề trong đó vấn đề cơ
bản nhất là ở khâu quản lý. Cụ thể là:
- Việc quản lí tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, học
sinh về vai trị của hoạt động dạy học mơn Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu
Chương trình GDPT mới ở trường THCS;
- Cơng tác quản lí bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên đáp
ứng u cầu Chương trình GDPT mới;
- Quản lí phân cơng giảng dạy phù hợp để phát huy năng lực của giáo viên;
- Quản lí hoạt động ngoại khóa mơn GDTC cho HS THCS;
- Quản lí huy động các lực lượng giáo dục;
- Quản lí cơ sở vật chất;
- Quản lí hoạt động kiêmr tra, đánh giá.
Nếu những biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp
ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường THCS huyện Lục
Nam, tỉnh Bắc Giang mà bao quát được hoạt động tương tác của giáo viên và học
sinh theo chương trình giáo dục phổ thơng mới như tác giả đã nêu ra trong luận văn
được áp dụng thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học, cũng như chất lượng giáo
dục toàn diện ở các trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất
đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường THCS huyện Lục
Nam, tỉnh Bắc Giang
- Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể
chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường THCS huyện
Lục Nam, tỉnh Bắc Giang và tìm ra nguyên nhân.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất
đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường THCS huyện Lục
Nam, tỉnh Bắc Giang.
3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn
Giáo dục thể chất đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường
THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.Cụ thể là:
Nghiên cứu tiến hành khảo sát với 640 người. Trong đó bao gồm Lãnh đạo,
chuyên viên Phòng giáo dục Trung học- Sở GD-ĐT Bắc Giang; Lãnh đạo, chuyên
viên Phòng GD&ĐT huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang, Cán bộ quản lý, giáo viên dạy
môn GDTC và học sinh của 31 trường THCS, TH&THCS trong huyện Lục Nam, tỉnh
Bắc Giang
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phân tích các tài liệu khoa học về quản lý, quản lý dạy học và quản lý trường
học có liên quan tới đề tài. Phân tích các văn bản về chủ trương chính sách của Đảng,
Nhà nước về giáo dục và đào tạo, các văn bản của ngành giáo dục; Nghiên cứu các
sách báo, tạp chí có liên quan tới đề tài.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1.Phương pháp điều tra khảo sát bằng phiếu
Thu thập các tài liệu thực tế, tìm hiểu các đặc trưng, tính chất của vấn đề. Sử
dụng hệ thống câu hỏi đối với giáo viên và học sinh nhà trường để thu thập số liệu,
đánh giá thực trạng.
7.2.2. Phương pháp chuyên gia
Dùng để tham khảo, lấy ý kiến của các chun gia, những nhà quản lí có nhiều
năm kinh nghiệm.
7.2.3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp
ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường THCS huyện Lục Nam,
tỉnh Bắc Giang mà các biện pháp của nó mang lại giá trị thực tiễn và lý luận để phổ biến.
7.3. Phương pháp sử dụng toán thống kê
Để xử lý số liệu điều tra.
8. Đóng góp của đề tài (về khoa học và thực tiễn)
8.1. Về khoa học
4
Đáp ứng được mục tiêu giáo dục là phát triển con người toàn diện và phát huy
tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân của học sinh các trường THCS
, làm cơ sở cho các nghiên cứu biện pháp quản lí dạy học nói chung và quản lí hoạt
động dạy học mơn GDTC ở các trường THCS trong địa bàn nói riêng.
8.2. Về thực tiễn
Hịa được vào nhu cầu đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ngay ở
các trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.
Nâng cao chất lượng dạy và học môn Giáo dục thể chất ở các trường THCS
huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.
Đẩy mạnh phát triển các câu lạc bộ môn học Thể chất trong trường học.
9. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội
dung luận văn được cấu trúc trong ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất
đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp
ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường THCS huyện Lục
Nam, tỉnh Bắc Giang.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Giáo dục thể chất đáp
ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THCS huyện Lục
Nam, tỉnh Bắc Giang.
5
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC
THỂ CHẤT ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC
PHỔ THƠNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Ở nước ngoài
Hoạt động dạy học là hoạt động cốt lõi trong nhà trường, là con đường quan
trọng nhất để đạt được mục đích nâng cao chất lượng giáo dục. Trên thế giới cũng đã
có nhiều cơng trình nghiên cứu về lĩnh vực này:
Jan AmosKomenski (1592 - 1669) là một nhà giáo dục vĩ đại khơng những của
nhân dân Cộng hồ Séc mà còn cả thế giới. Trong tác phẩm “Phép giảng giải vĩ đại”
- Một tác phẩm nồi tiếng của J.A. Komcnski xuất bản năm 1632, ông khẳng
định: giáo dục đúng đắn nhất là phải phù hợp với tự nhiên. Cái tự nhiên ấy không phải là
trừu tượng, khái quát mà chính là đặc điểm, khả năng phát triền của con người ở từng
thời kì lứa tuổi, trong mỗi con người cụ thể, trong đó giáo dục phải bao gồm cái chung,
cái riêng, cái tập thể, cái cá biệt. Ông nhấn mạnh đặc biệt tới tầm quan trọng của phương
pháp dạy học tích cực. Người giáo viên lên lớp khơng phải cứ nói thao thao bất tuyệt,
truyền thụ càng nhiều nguồn tri thức cho học sinh là càng tốt mà quan trọng là người học
có tích cực, chủ động, sáng tạo và hứng thú với bài học không. Komenxki đã đưa ra bí
quyết về phương pháp giảng dạt: “Bí quyết của giáo dục là rèn luyện cho các em một
tâm hồn dễ dàng, tích cực, tự do, ngăn cản được các điều mà các em muốn làm, ngược
lại đẩy các em làm những điều mà chúng khơng muốn”. Ơng nêu rõ: Chủ yếu dạy các
em qua việc làm chứ không phải qua lời giảng” [32].
John Dewey (1858-1925) nhà sư phạm người Mỹ nổi tiếng thế kỉ XX đã đưa ra
những định hướng mang tính cách tân giáo dục: Học sinh là mặt trời, xung quanh nó
quy tụ mọi phương tiện giáo dục. người giáo viên khơng quan trọng là nói nhiều mà
quan trọng là tồ chức hoạt động của học sinh [33].
Kharlamop, nhà giáo dục Xô Viết, trong cuốn "Phát huy tính tích cực học tập
của học sinh như thế nào" đã viết trong phẩn lời nói đầu: “Một trong những vấn đề
cần bàn của nhà trường Xô Viết hiện đang lo lắng và giải quyết làviệc phát huy tính
tích cực trong hoạt động nhận thức của học sinh trong quá trình dạy học” [42].
Trong cuốn "Dạy học nêu vấn đề" của tác giả I.Ia Lecne nhà giáo dục Xô Viết
đã nói: "Mục đích của tập sách mỏng này là làm sáng tỏ bản chất của PPDH gọi là
dạy học nêu vấn đề, vạch rõ cơ sở của phương pháp đó, tác dụng của nó, phạm vi
6
áp dụng nó”[31].
V.Ơkơn, nhà giáo dục Ba Lan nổi tiếng đã đúc kết ra những kết quả tích cực
của cơng trình thực nghiệm hàng chục năm về dạy học phát huy tính tích cực. Ơng đã
nêu lên tính quy luật chung của dạy học nêu vấn đề, cách áp dụng phương pháp vào
một số ngành khoa học và điều đó được thể hiện cụ thể ở cuốn sách "Những cơ sở
của việc dạy học nêu vấn đề”.
Nhìn chung các cơng trình nghiên cứu trên thế giới cũng đã ít nhiều đề cập tới
quá trình quản lý hoạt động dạy học sao cho đạt hiệu quả đặc biệt là đưa ra những
biện pháp phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh. Tuy nhiên, chưa
có nhiều cơng trình nghiên cứu sâu về quản lý hoạt động dạy học môn giáo dục thể
chất đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thơng mới ở các trường THCS. Đó
cũng là hướng nghiên cứu đã lựa chọn của đề tài
1.1.2. Ở trong nước
Hồ Chủ tịch đã dạy: “Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sống mới,
việc gì cũng cần có sức khỏe mới thành cơng. Mỗi một người dân yếu ớt, tức là làm
cho cả nước yếu ớt một phần; mỗi một người dân khỏe mạnh, tức là góp phần cho cả
nước mạnh khỏe. Vậy nên luyện tập thể dục, bồi bổ sức khỏe, tức là góp phần cho cả
nước mạnh khỏe”. Thấm nhuần lời dạy của Người, tồn dân tộc Việt Nam, trong đó
có lực lượng sinh viên đang ra sức thi đua học tập, rèn luyện, góp phần xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc.
Giáo dục và phát triển giáo dục trong Nhà trường có ý nghĩa to lớn trong việc
phát huy và bồi dưỡng nhân tố con người. Đồng thời góp phần nâng cao thể lực giáo
dục nhân cách, đạo đức, lối sống lành mạnh, làm phong phú đời sống văn hóa, phát
huy tinh thần dân tộc của con người Việt Nam, tăng cường và giữ vững an ninh quốc
phòng cho đất nước.
Trong thời kỳ mới của cách mạng Việt Nam trước hết phải nói đến quan điểm
phát triển giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890- 1969). Bằng việc kế thừa những
tinh hoa của các tư tưởng giáo dục tiên tiến và việc vận dụng sáng tạo phương pháp
luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, Người đã để lại cho chúng ta nền tảng lý luận về vai
trò của giáo dục, định hướng phát triển giáo dục, mục đích dạy học, các nguyên lý
dạy học, các phương thức dạy học, vai trò của quản lý và cán bộ quản lý giáo dục,
phương pháp lãnh đạo và quản lý... Thực tiễn đã khẳng định rằng: Hệ thống các tu
tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục có giá trị cao trong quá trình phát triển
lý luận dạy học, lý luận giáo dục của nền giáo dục cách mạng Việt Nam.
Gần đây, có nhiều cơng trình khoa học quản lý của các nhà nghiên cứu, giảng
7
viên đại học... viết dưới dạng giáo trình, sách tham khảo, phổ biến kinh nghiệm đã
dược cơng bố, đó là các sách, giáo trình của: Phạm Thành Nghị, Đặng Bá Lãm, Đặng
Hữu Đạo, Nguyễn Tiến Dũng, Nguyễn Chân, Nguyễn Bá Dương, Nguyễn Gia Quý,
Bùi Trọng Tuân, Nguyễn Đình Am... Các cơng trình nghiên cứu trên đã giải quyết
được những vấn đề lý luận cơ bản về khoa học quản lý như: Khái niệm quản lý; bản
chất của hoạt động quản lý; các thành phần cấu trúc, các giai đoạn của hoạt động
quản lý… đồng thời chỉ ra các phương pháp và nghệ thuật quản lý. Tuy nhiên, những
thành tựu đó cũng chỉ dừng lại ở mức độ lý luận, sử dụng làm tài liệu giảng dạy. Có
nhiều tác giả nghiên cứu về lý luận về quản lý giáo dục, các giải pháp, kinh nghiệm
quản lý rút ra từ thực tiễn của giáo dục Việt Nam.
Tiêu biểu là các 7 tác giả: Hà Thế Ngữ, Nguyễn Ngọc Quang, Bùi Minh Hiền,
Vũ Ngọc Hải, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc.
Về phạm trù GDTC trong nhà trường, trong cuốn Tuyển tập nghiên cứu khoa học
giáo dục thể chất, y tế trường học đã cơng bố cơng trình nghiên cứu của các tác giả trong
lĩnh vực GDTC và y tế trường học. Trong số các nghiên cứu này có thể kể đến cơng trình
của Ngũ Duy Anh và Vũ Đức Thu trong đề tài Định hướng chiến lược tăng cường
GDTC, bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ học sinh trong nhà trường phổ thơng các cấp đến năm
2010. Trong đề tài này, các tác giả đã đưa ra mục tiêu định hướng lâu dài, mục tiêu trước
mắt 2003 - 2010 và đồng thời đưa ra các giải pháp chiến lược nhằm thực hiện để đạt
được mục tiêu đề ra. Trong nghiên cứu khoa học của tác giả Ngũ Duy Anh và Trần Văn
Lam với nội dung Nghiên cứu thực trạng và giải pháp nâng cao công tác GDTC trường
học các tác giả đã đánh giá thực trạng về các hoạt động GDTC đồng thời vạch ra những
khó khăn yếu kém và đề ra mục tiêu, giải pháp để khắc phục những hạn chế còn tồn tại.
Phạm vi nghiên cứu đề tài này thực hiện trên các địa phương cả nước do đó nó thể hiện
được bức tranh tổng thể công tác GDTC. Nhưng hạn chế của nó là chưa thể hiện được sự
khác biệt giữa các vùng miền, địa phương và các giải pháp tương ứng. Trong các đề tài
tiếp theo có thể kể đến cơng trình nghiên cứu của tác giả Hồng Cơng Dân với đề tài
Nghiên cứu biện pháp phát triển thể chất cho học sinh các trường trung học phổ thông
dân tộc nội trú khu vực miền núi phía bắc.
Đề tài đã đánh giá được thực trạng phát triển thể chất của học sinh các trường dân
tộc nội trú gồm các tỉnh Lào Cai, Hồ Bình, Cao Bằng, Bắc Kạn và cũng đề ra các biện
pháp nhằm tăng cường thể chất cho đối tượng học sinh này. Biện pháp chủ yếu là bám
sát nội dung chương trình dạy học để tăng cường thể lực, trang bị kỹ năng cho học sinh
tốt hơn.Các tác giả đã nghiên cứu thực trạng GDTC, nghiên cứu lý luận về GDTC,
8
đưa ra các tiêu chí đánh giá GDTC, xây dựng một số biện pháp tác động, đánh giá kết
quả các biện pháp. Đây là những cơng trình nghiên cứu có chiều sâu về lý luận và
phần thực trạng, đưa ra các biện pháp, thực nghiệm cơng phu. Nhìn chung các tác giả
đã nghiên cứu đề cập đến lĩnh vực GDTC song chủ yếu mang tính tổng quát trên
phạm vi rộng hoặc các biện pháp áp dụng cho việc vận dụng phương pháp, sử dụng
các bài tập cụ thể... Việc nghiên cứu để đề xuất các hoạt động quản lý hoạt động
GDTC cho cấp học THCS nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động GDTC là chưa
được đề cập nhiều. Các thành quả nghiên cứu nêu trên của các nhà khoa học trong và
ngoài nước là những tri thức làm cơ sở cho việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản
lý GDTC trong trường THCS.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Theo Harold Koolz: Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp
những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm. Mục tiêu của mọi nhà
quản lý là nhằm hình thành một mơi trường mà trong đó con người có thể đạt được
các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất.
“Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm, và sau đó hiểu được
rằng họ đã hồn thành cơng việc một cách tốt nhất và rẻ nhất” [ 27].
Theo các nhà Tâm lý học thì: “Quản lý là hoạt động đặc biệt của con người
trong xã hội, một hoạt động rất phức tạp và đa dạng. Đó là sự tác động tồn diện vào
một nhóm người, một tập thể người, điều khiển họ hoạt động nhằm đạt tới mục đích
nhất định đã được đề ra từ trước”.Quản lý được tiến hành trong một tổ chức hay một
nhóm xã hội; quản lý gồm những cơng việc chỉ huy và tạo điều kiện cho những người
khác thực hiện cơng việc và đạt được mục đích của nhóm. Theo tác giả Nguyễn Văn
Lê: “Quản lý là một công việc vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật”.
Ơng viết “Quản lý một hệ thống xã hội là khoa học và nghệ thuật tác động vào hệ
thống đó mà chủ yếu là vào những con người nhằm đạt được hiệu quả tối ưu đã đề
ra” [41].
Nói một cách đơn giản, dễ hiểu thì quản lý là sự tác động liên tục, có mục đích, có
kế hoạch, có tổ chức của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là
khách thể quản lý có liên quan) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến.
Như vậy có thể khái quát lại: Quản lý một hệ thống là một khoa học, là một nghệ
thuật đồng thờ i quản lý còn là một nghề (nghề quản lý). Muốn điều hành các hoạt động
của một tổ chức có kết quả một cách chắc chắn thì trướctiên các nhà quản lý phải được
9
đào tạo nghề nghiệp (kiến thức, tay nghề, kinh nghiệm) một cách chu đáo để phát
hiện, nhận thức một cách chuẩn xácvà đầy đủ các quy luật khách quan xuất hiện trong
q trình hoạt động. Đồng thời có phương pháp, nghệ thuật thích hợp nhằm tn thủ
đúng các địi hỏi của các quy luật đó.
Từ những điểm chung trên ta có thể hiểu: “Quản lý là sự tác động có tổ chức,
có hướng đích của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả
nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt được mục tiêu đặt ra trong điều
kiện biến động của môi trường”.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục có thể xác định là tác động có hệ thống, có kế hoạch,có ý
thức và có mục đích của các chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các khâu
của hệ thống (từ Bộ cho đến Trường), nhằm mục đích bảo đảm việc giáo dục, hình
thành nhân cách cho thế hệ trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng những quy luật
chung của xã hội cũng như các quy luật của quá trình giáo dục, của sự phát triển thể
lực và tâm lý trẻ em.
Theo ông Phạm Minh Hạc khái niệm quản lý giáo dục cũng là khái niệm quản
lý trường học: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong
phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo
dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế
hệ trẻ và với từng học sinh”.“Việc quản lý nhà trường phổ thông là quản lý hoạt
động dạy - học tức là làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái
khác để dần tiến tới mục tiêu giáo dục” [ 25].
Vậy, “Quản lý giáo dục nói chung (và quản lý trường học nói riêng) là hệ
thống tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý (hệ thống
giáo dục) nhằm làm cho hệ thống vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của
Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà
tiêu điểm là hội tụ quá trình dạy học – giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống giáo dục đến
mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất” [25,tr.35].
Tóm lại: Quản lý giáo dục là một chuỗi tác động hợp lý của chủ thể quản lý đến
tập thể giáo viên và học sinh, đến những lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường
nhằm huy động họ cùng cộng tác, phối hợp, tham gia vào mọi hoạt động. Đó là hoạt
động có tính mục đích, được tổ chức một cách khoa học của hiệu trưởng nhằm tổ chức
- chỉ đạo một cách khoa học các hoạt động giáo dục và đào tạo trong nhà trường,
hướng tới những mục tiêu đã định.
1.2.3. Hoạt động dạy học
10
Tác giả Phạm Minh Hạc có đưa ra khái niệm dạy học như sau: “Dạy học là
một chức năng xã hội, nhằm truyền đạt, lĩnh hội những kiến thức và kinh nghiệm mà
xã hội tích lũy được, biến kiến thức, kinh nghiệm xã hội thành phẩm chất và năng lực
cá nhân” [26].
Hoạt động dạy học là một quá trình bao gồm hoạt động dạy của thầy và hoạt
động học của trị, là một bộ phận của q trình tổng thể giáo dục nhân cách tồn vẹn,
là q trình tác động qua lại giữa GV và HS nhằm truyền thụ và lĩnh hội những tri
thức khoa học, những kỹ năng, kỹ xảo của hoạt động nhận thức và thực tiễn. Trên cơ
sở đó, hình thành nên thế giới quan, phát triển năng lực sáng tạo và xây dựng các
phẩm chất của nhân cách người học theo mục đích giáo dục.
1.2.4. Quản lí hoạt động dạy học
Trong quản lý nhà trường, quản lý dạy hoạt động học là hoạt động cơ bản, đặc
trưng cho trường học. Quản lý hoạt động dạy học là quản lý hoạt động của thầy, hoạt
động của trò và những điều kiện vật chất phục vụ việc dạy và học.
Theo chúng tôi, quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường là một hệ thống
những tác động sư phạm có hướng đích của chủ thể quản lý (hiệu trưởng, hiệu phó, tồ
trưởng chun mơn) đến khách thể quản lý (tập thể GV, tập thể học sinh và các lực
lượng xã hội trong và ngoài nhà trường) nhằm huy động sức lực trí tuệ của họ vào
mọi hoạt động của nhà trường, hướng vào việc hồn thành có chất lượng và hiệu quả
mục tiêu nhiệm vụ dạy học. Bản chất của hoạt động quản lý là ở chỗ chủ thể quản lý
tác động một cách có hệ thống, có mục đích đến khách thể quản lý nhằm thực hiện tốt
nhiệm vụ đề ra. Quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường phổ thông bao gồm:
Quản lý hoạt động của giáo viên: Phân công chủ nhiệm và giảng dạy, xếp và
quản lý thời khóa biểu, sinh hoạt chun mơn, hội thảo và bồi dưỡng chuyên môn,
thực hiện quy chế chuyên môn, xây dựng kế hoạch chuyên môn...
Quản lý hoạt động của học sinh: Lập hồ sơ học sinh, xếp lớp theo nguyện
vọng, theo dõi chuyên cần, đánh giá xếp loại học sinh, bồi dưỡng học sinh giỏi và phụ
đạo học sinh yếu, kém, tổ chức kiểm tra định kỳ...
1.2.5. Giáo dục thể chất
Theo từ điển thể thao Nga Việt của Nguyễn Văn Hiếu chủ biên (1979) thì
“GDTC được hiểu là một loại hình giáo dục lấy nhiệm vụ chủ yếu là phát triển thể
lực tăng cường thể chất làm chính, thơng qua tham gia các mơn thể thao để thực
hiện” [29, tr.198].
11
