Kinh doanh sách thời hiện đại
Thị trường sách đang trở nên chật chội với các hãng kinh doanh sách lớn trên
thế giới với những cuộc tranh đua tranh giành thị phần đang ngày một quyết liệt hơn.
Các hãng sách luôn đưa ra những phương pháp “chiêu dụ” khác nhau để người đọc
tìm đến và ưu tiên mua những cuốn sách của họ.
Nhiều hãng kinh doanh sách cho rằng vào mỗi mùa trong năm cần có chiến
lược riêng và phù hợp để thu hút khách hàng. Chẳng hạn như đối với mùa hè, cùng với
nhu cầu muốn thư giãn, giải trí, nhiều hãng xuất bản lớn trên thế giới như Oxford,
Penguin,… đã nắm bắt được tâm lý của khách hàng rằng họ sẽ mua một đến hai quyển
sách để thưởng thức trong các chuyến đi du lịch, từ đó đáp ứng khách hàng bằng nhiều
đợt khuyến mãi giảm giá, cũng như giới thiệu những tác phẩm mới nhất. Các hãng
cũng tung ra những cuốn sách phục vụ nhu cầu du lịch, như sách giới thiệu các điểm
du lịch, sách hướng dẫn những cách đế có chuyến đi du lịch hiệu quả nhất,…Mặc dù
không bao giờ tiết lộ về doanh thu và lợi nhuận nhưng mùa hè luôn là thời gian mà các
hãng sách và nhà xuất bản lớn kiếm được bộn tiền, có lẽ chỉ đứng sau mùa giáng sinh
mà thôi. Joanna Prior, Giám đốc xuất bản và tiếp thị của hãng Penguin nói: “Đây là
thời gian rất quan trọng trong năm đối với bất cứ một hãng sách nào, vì do thoải mái
hơn về thời gian nên số lượng người đọc cũng tăng lên nhiều lần”. Cũng theo Prior thì
vào mùa hè có rất nhiều người mới bước chân vào nhà sách kể từ từ dịp lễ giáng sinh
năm trước.
Kinh doanh sách là một nghệ thuật, đòi hỏi sự nhanh nhạy và tinh tế trong
phương thức thiết kế, tiếp thị của các hãng kinh doanh. Thông thường, các hãng sách
thường sử dụng các “chiêu dẫn dụ” sau:
Thu hút bằng vị trí trưng bày
Người mua thường chú ý đầu tiên đến những cuốn sách đã được cửa hàng cẩn
thận lựa chọn đặt lên hàng đầu vì họ cho rằng đây là những sách hay nhất. Prior nói:
“Việc cuốn sách được nằm ở 20m đầu tiên trong nhà sách là rất quan trọng. Nó sẽ là
cuốn sách dễ bán chạy hơn. Do đó, hãng sách có thể thương thảo với nhà sách để trưng
bày những cuốn sách của mình lên đầu”.
Cùng với sự cạnh tranh ngày một tăng cao, nếu các nhà sách chỉ trưng bày
những cuốn sách “best-seller” ở phía trước cửa hàng thì xem ra vẫn chưa đủ đễ thu hút
khách hàng. Jo Lees, biên tập sách của cửa hàng sách Amazon cho biết: “Điều thú vị
là nhiều người đã từ bỏ các thể loại vốn ăn khách như trinh thám, tình cảm mà có xu
hướng tìm kiếm những cuốn sách tiểu sử và lịch sử hơn ”.
Thu hút bằng khuyến mại giảm giá
Các phương thức khuyến mại như giảm giá sách cũng là yếu tố khiến khách
hàng mua sách nhiều hơn và đang được nhiều hãng sách, nhà xuất bản ở Anh cũng như
nhiều nước châu Âu khác sử dụng. Hãng Waterstones, một trong những nhà sách đầu
tiên áp dụng phương thức “Mua ba, trả hai” (nếu bạn mua ba cuốn sách, bạn chỉ phải
trả tiền hai cuốn sách có giá trị đắt nhất mà thôi, còn cuốn rẻ nhất thì sẽ không phải
mất tiền), cho biết hiệu quả của phương thức này là khá tốt, khách hàng sẽ có cơ hội
mua nhiều sách hơn. “Khách hàng sẽ muốn đọc thử nghiệm một cuốn sách với nội
dung khác biệt vì họ không phải trả tiền cho cuốn đó”, giám đốc Waterstones cho biết.
Việc lựa chọn sách nào vào danh sách khuyến mãi cũng phụ thuộc tuỳ từng
hãng sách và nhà xuất bản. Riêng đối với các nhà xuất bản, họ sẽ gặp khó khăn hơn và
thông thường họ phải rút bớt các chi phí tiếp thị để bù vào sự thiếu hụt do khuyến mãi.
Thu hút bằng màu sắc
Trong kinh doanh sách, đối với phương thức khuyến mại, các cuốn sách được
khuyến mại thông thường cũng chỉ diễn ra trong thời gian nhất định một đến hai tháng
rồi sau đó phải nhường chỗ cho các cuốn sách hay khác mới được tung ra thị trường.
Và lúc này thì ngay cả những cuốn sách best-seller trước đây cũng bị xếp vào các ngăn
sau của nhà sách và không còn gây chú ý của người đọc nữa. Để tránh được điểm yếu
này, các hãng sách đã khắc phục bằng chính màu sắc sặc sỡ của sách. Theo họ, với
màu sắc nổi bật thì ngay cả khi cuốn sách đã bị xếp vào ngăn sau của nhà sách thì
chúng vẫn có thể tiếp tục thu hút sự chú ý của người đọc.
Prior nói: “Nội dung và tựa đề sách đóng vai trò rất quan trọng. Tuy nhiên,
trong điều kiện ngày nay khi mà trên thị trường tràn ngập những cuốn sách best-seller
thì chính bìa sách và màu sắc của nó sẽ tạo ra sự khác biệt lớn. Ngay cả những đọc giả
khó tính nhất, những người luôn cho rằng mua sách là phải tìm xem nội dung của cuốn
sách là gì, thì cũng sẽ bị các bìa sách nổi bật thu hút”. Nắm bắt được yếu tố này, các
cuốn sách có màu sắc vui tươi, được bố trí sắp xếp với các gam màu nổi bật trên bìa
sách đang được tung ra trên thị trường. Theo kết quả của một cuộc thăm dò mới đây
do tạp chí People tiến hành, có đến 75% số người được hỏi cho biết họ luôn bị thu hút
và rất chú ý đến những cuốn sách có màu sắc sặc sỡ và nổi bật. John Hamilton, Giám
đốc nghệ thuật hãng Penguin cho biết: “Hiện nay, các sách có bìa màu sáng, sặc sỡ với
những thiết kế hình ảnh bắt mắt đang ngày một được tiêu thụ nhiều hơn”. Hamilton kể
lại: “Khi chúng tôi thiết kế cuốn Captain Corellis Mandolin của tác giả Louis de
Bernieres, rất nhiều người trong ngành xuất bản đã chỉ trích cuốn sách vì bìa của nó
được thiết kế khá kỳ lạ với hai màu xanh dương và màu trắng. Chúng tôi lúc đó vẫn
giữ nguyên ý định của mình và giải thích rằng bầu trời màu xanh và ngôi nhà màu
trắng biểu hiện cho nội dung lãng mạn của cuốn sách. Và kết quả tiêu thụ của cuốn
sách đã đánh tan mọi lời chỉ trích khi hơn một triệu bản được bán ra và cùng với đó đã
tạo nên một xu hướng mới trong việc thiết kế bìa”.
Thu hút bằng đối tượng khách hàng
Bên cạnh những yếu tố màu sắc, tiếp thị, trưng bày, các nhà xuất bản và hãng
sách luôn coi trong đối tượng khách hàng của cuốn sách, quan tâm đến việc bán sách
cho ai hơn là bán sách có nội dung gì. Họ thường nhắm đến một đối tượng nhất định
rồi từ đó quyết định nội dung của sách.
Nếu các hãng sách muốn nhắm đến đối tượng khách hàng là lớp người trẻ tuổi,
họ sẽ quan tâm đến những chủ đề như tình cảm, tình bạn, còn những quyển sách dành
cho những khách hàng du lịch tắm biển đọc thì sách sẽ có nội dung về đại dương, về
biển cả với những hình cát và đại dương ở trang bìa.
Thị trường sách đang trở nên “nóng” hơn bao giờ hết với những nghệ thuật kinh
doanh phong phú và đa dạng. Chính những nghệ thuật này đã dẫn đến việc có nhiều ý
kiến cho rằng “hiện nay, một số cuốn sách bán chạy nhất không phải là những cuốn
sách hay nhất”. Tuy nhiên, đối với các hãng kinh doanh sách lớn trên thế giới thì việc
khách hàng có mua đúng sách mà họ thích để đọc hay không có lẽ không quan trọng
bằng việc có thêm nhiều người mua sách. Việc khách hàng đọc gì ngày hôm nay cũng
không còn quan trọng nữa vì các nhà kinh doanh sách đã quyết định trước xem bạn sẽ
đọc gì trong mùa hè sắp tới.