sáng kiến kinh nghiệm dự thi 02

BÁO CÁO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM DỰ THI
Tên sáng kiến: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến mơn
Địa Lí cho học sinh lớp 12 ở trường THPT Lý Tự Trọng
I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Trong những năm gần đây, dạy và học trực tuyến đang trở thành xu hướng lan rộng
ra tất cả các trường học bởi tính ưu việt của nó như: linh hoạt, dễ tiếp cận; nội dung
phong phú; tiết kiệm chi phí, thời gian; mang tính tồn cầu; đáp ứng tốt nhu cầu học tập
đa dạng của người học. Ở Việt Nam, dạy học trực tuyến được biết đến như một phương
pháp giáo dục mới, chỉ thực sự bắt đầu phát triển trong vài năm gần đây nhằm kết hợp
với phương pháp dạy học truyền thống nên hiệu quả còn chưa cao.
Năm học 2019 – 2020 do ảnh hưởng của dịch covid-19, lần đầu tiên trong lịch sử
Giáo dục Việt Nam học sinh phải tạm nghỉ đến trường dài ngày (khoảng hơn 2 tháng
với học sinh THPT tỉnh Nam Định). Trong thời gian nghỉ do ảnh hưởng của dịch bệnh,
ngành giáo dục cũng đã có nhiều giải pháp để giúp học sinh “tạm ngừng đến trường,
không ngừng học”, trong đó điển hình nhất là giải pháp dạy và học trực tuyến. Đây cũng
là hình thức dạy học mà nhiều giáo viên sử dụng “lần đầu tiên” trong sự nghiệp giáo dục
của mình. Chính vì thế nên việc bỡ ngỡ, gặp khó khăn, lúng túng và “cười ra nước mắt”
là điều không thể tránh khỏi.
Chiều ngày 3 tháng 6 năm 2020, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức hội nghị trực
tuyến với 63 tỉnh, thành phố về đánh giá chất lượng dạy học trực tuyến, dạy học từ xa.
Ngoài việc tổng kết, đánh giá chất lượng hội nghị cũng chỉ ra những điểm cịn hạn chế,
khó khăn của phương thức dạy học này để có giải pháp khắc phục. Bộ trưởng Phùng
Xuân Nhạ đánh giá: “Quá trình triển khai dạy và học trực tuyến trong mùa dịch Covid19 đã khẳng định ngành giáo dục có nhiều tiềm năng, thế mạnh để tiên phong ứng dụng
công nghệ. Đồng thời khẳng định phương thức dạy học trực tuyến không chỉ là giải
pháp tạm thời trong mùa dịch mà còn là giải pháp quan trọng nâng cao chất lượng giáo
dục từ mầm non đến đại học”. Tuy nhiên, việc dạy học trực tuyến cũng còn một số hạn
chế về đường truyền, hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ, học sinh ở nơng thơn và miền
núi cịn khó khăn để tiếp cận với hình thức dạy học này.
Với trường THPT Lý Tự Trọng, ngay sau khi có thơng báo nghỉ dịch lần 1 (từ ngày
4/2/2020 đến ngày 1/3/2020), Ban giám hiệu nhà trường đã xây dựng kế hoạch ôn tập
trực tuyến cho học sinh trong thời gian nghỉ dịch. Việc ôn tập thường xuyên cho học

sinh lớp 12 là hết sức cấp thiết. Tuy nhiên, với lần triển khai này ngoài việc bỡ ngỡ với
hình thức dạy học mới, giáo viên khi tham gia dạy học trực tuyến còn gặp rất nhiều khó
khăn như sử dụng các phần mềm chưa thành thạo, chưa linh hoạt, một số học sinh nhà
khơng có máy tính, khơng có mạng internet, hoặc có đầy đủ phương tiện tham gia học
trực tuyến nhưng lại không tham gia hoạt động học…. Là một giáo viên dạy Địa lí của
trường, sau mỗi giờ học trực tuyến tơi ln băn khoăn, tìm tịi hướng khắc phục những
hạn chế của từng bài giảng để mỗi giờ học của tôi đạt hiệu quả cao nhất các mục tiêu đã
đề ra. Việc làm thế nào để học sinh chờ đợi đến giờ học trực tuyến mơn Địa lí, chủ động
tham gia nhiệt tình các hoạt động học trong giờ học; làm thế nào để mỗi bài học địa lí
trở thành sự đam mê thích thú, sự mong ước được tìm hiểu khám phá của mỗi học sinh;
làm thế nào để việc ôn tập, trang bị kiến thức chuẩn bị cho kì thi Tốt nghiệp THPT, xét
tuyển đại học của học sinh lớp 12 được diễn ra thường xuyên, liên tục, đạt kết quả cao
0


… là điều tơi muốn hướng tới. Chính những điều này đã thôi thúc tôi thực hiện sáng
kiến Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến mơn Địa Lí cho
học sinh lớp 12 ở trường THPT Lý Tự Trọng. Qua sáng kiến này học sinh chắc chắn
sẽ hứng thú hơn với các giờ học, với từng hoạt động học trực tuyến; u thích học tập
mơn Địa lí từ đó chủ động lĩnh hội kiến thức. Các nội dung, chuyên đề ôn tập cũng
được diễn ra thường xuyên, liên tục, từ đó giúp học sinh phát triển các nội dung đã được
học tập; định hướng ôn tập cho những kì thi lớn. Bản thân tơi cũng vận dụng ngày
càng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, phương pháp dạy học trực tuyến hơn nữa để
góp phần nhỏ bé của mình cho thành cơng của nhà trường nói riêng và sự nghiệp giáo
dục nước nhà nói chung.
II. MƠ TẢ GIẢI PHÁP
1. Mơ tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
1.1. Một số vấn đề chung về dạy và học trực tuyến
Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và sự ra đời của mạng Internet đã
đem lại cho con người nhiều ứng dụng tiện ích. Trong đó, dạy và học trực tuyến đang

trở thành một giải pháp của giáo dục nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực
cho xã hội. Dạy học trực tuyến là một hình thức đào tạo qua mạng hoặc qua truyền
hình, có nhiều đổi mới hơn so với dạy học truyền thống, cung cấp cho học sinh sự kết
hợp hài hịa giữa nhìn, nghe và sự chủ động tích cực trong mọi hoạt động. Chính nhờ
những tiện ích đó, dạy học trực tuyến đã mang lại hiệu quả cho việc học tập như: thu
hút được nhiều đối tượng học sinh trong và ngồi trường (có thể cịn là học sinh trên
phạm vi toàn cầu), cắt giảm được nhiều chi phí xuất bản, in ấn tài liệu. Người học trực
tuyến có thể chủ động chọn cho mình những kiến thức phù hợp với hình thức tiếp thu
thụ động trên lớp theo lối truyền thống. Ngồi ra, người học cịn có khả năng tự kiểm
sốt tốc độ học của mình sao cho phù hợp với bản thân mà vẫn đảm bảo được chất
lượng học tập. Chính vì những ưu điểm trên học trực tuyến đang là một giải pháp tối ưu
nhất với sự thu hút ngày càng đông đảo của học sinh, sinh viên.
Có rất nhiều cách hiểu khác nhau về dạy học trực tuyến (dạy học online), nhưng
cách hiểu cơ bản đó là một phương thức phân phối các tài liệu, nội dung học tập dựa
trên các công cụ điện tử hiện đại như: điện thoại, máy tính, ipad… thơng qua mạng
internet. Trong đó, nội dung, tài liệu học tập có thể được cung cấp từ các thầy cơ giáo,
cũng có thể được cập nhật từ các website trường học trực tuyến và các ứng dụng di
động khác.
Giáo dục trực tuyến là phương thức học ảo thông qua một máy vi tính, điện thoại
thơng minh nối mạng đối với một máy chủ ở nơi khác có lưu giữ sẵn bài giảng điện tử
và phần mềm cần thiết để có thể hỏi/yêu cầu/ra đề cho học sinh học trực tuyến từ xa.
Giáo viên có thể truyền tải hình ảnh và âm thanh qua đường truyền băng thông rộng
hoặc kết nối không dây (Wifi, WiMax), mạng nội bộ (LAN). Mở rộng ra, các cá nhân
hay các tổ chức đề có thể tự lập ra một trường học trực tuyến (E-School) mà nơi đó vẫn
nhận đào tạo học sinh, đóng học phí và có các bài kiểm tra như các trường học khác.
Khái niệm học trực tuyến cũng được dùng như một thuật ngữ chỉ mơi trường học
tập mà trong đó, người học có thể tương tác với mơi trường học tập thông qua Internet
hoặc các phương tiện truyền thông điện tử khác. Đây là mơi trường có khả năng chia sẻ
cao, vận hành không phụ thuộc vào không gian, thời gian, tạo điều kiện để mọi người
1

trao đổi, tìm kiếm, học tập một cách dễ dàng. Việc học khơng chỉ bó hẹp cho học sinh,
sinh viên ở các trường mà dành cho tất cả mọi người, khơng kể tuổi tác, hồn cảnh
sống.
Việc dạy học trực tuyến đã có từ khá lâu. Khóa học qua mạng đầu tiên được đưa
ra vào năm 1986 bởi trường Đại học John F. Kennedy ở California – Hoa Kỳ. Các
chuyên gia về đào tạo giáo dục đã có hơn 30 năm nghiên cứu cho thấy kết quả học tập
trực tuyến không hề thua kém so với các lớp học truyền thống. Tuy nhiên, việc học trực
tuyến có đạt hiệu quả cao hay khơng cũng cịn tùy thuộc vào giáo viên và sự hợp tác
của học sinh. Ở Việt Nam, phương thức dạy học trực tuyến vẫn còn khá mới mẻ và
đang đặt ra những thách thức không nhỏ đối với cả người dạy và người học do chưa
được triển khai đồng đều, cơ sở hạ tầng của nhiều trường chưa thể đáp ứng tốt yêu cầu
của đào tạo từ xa, cách thực hiện của mỗi trường lại rất khác nhau. Tuy cịn nhiều khó
khăn nhưng phương thức dạy học này vẫn đang ngày càng phát triển và lan rộng; các
phần mềm dạy học trực tuyến cũng không ngừng được nâng cấp và thay đổi để phù hợp
hơn với nhu cầu của xã hội. Mơ hình học tập này khơng chỉ giúp thầy và trò tiếp tục học
tập, bồi dưỡng kiến thức mà cịn nâng cao tính tự học và động lực học tập của học sinh,
kể cả tính trách nhiệm lẫn kỉ luật tự giác trong học tập. Có rất nhiều phương thức cho
quá trình dạy học trực tuyến như: dạy học bằng các văn bản thuần túy thông qua thư
điện tử, qua truyền hình, qua các phần mềm hỗ trợ dạy học như zoom, shub, …. Ngoài
ra, với việc học trực tuyến học sinh cũng có thể truy cập các liên kết bên ngồi, những
mơ phỏng chất lượng cao và các hiệu ứng sinh động. Chính vì thế, tùy thuộc vào yêu
cầu, mục đích của từng nội dung học tập mà giáo viên có thể lựa chọn hình thức dạy
học trực tuyến phù hợp, để các hoạt động học đạt hiệu quả cao nhất.
E-learning (giáo dục trực tuyến hay dạy học online) có những giá trị, vẻ đẹp
riêng, nhưng cũng đang có những hiểu lầm tai hại, nhất là trong thời điểm dịch vius
corona, hình thức giảng dạy, học tập này được nói đến nhiều hơn. Để có thể áp dụng
dạy và học trực tuyến một cách hiệu quả cần hiểu rõ về hình thức giảng dạy và học tập
này.

Việc hiểu E-learning là gì, những ứng dụng của nó trong giảng dạy ở Việt Nam
còn chưa được hiểu một cách đầy đủ và sâu sắc. Có thể tạm phân việc ứng dụng Elearning của các trường hiện nay thành 5 bậc:
+ Bậc 1 gồm 100% lớp học truyền thống.
+ Bậc 2, E-learning chỉ là nền tảng lưu trữ và chia sẻ một số tài nguyên học tập.
+ Bậc 3, E-learning được sử dụng rộng rãi hơn, nhiều tài nguyên hơn nhưng lớp
học trực tiếp vẫn là chủ đạo.
+ Bậc 4, E-learning kết hợp trong phương thức và triết lí giáo dục, trở thành một
thành phần quan trọng của quá trình tổ chức lớp học với các triết lí như học đảo ngược
(flipped classroom). Đây là bậc cao. Ở mức độ này, có sự hiểu biết và đầu tư mạnh của
lãnh đạo nhà trường, nhưng E-learning ẫn chỉ là công cụ dạy và học chứ chưa thay đổi
cấu trúc và mô hình vận hành của nhà trường.
+ Ở bậc 5, trường học đã thực sự chuyển đổi số hoàn toàn (digitalization) mơ
hình hoạt động của mình từ học tập, giảng dạy, quản lí chất lượng. Ở bậc này nó thực
sự thay đổi về cách tiếp cận và chất lượng giáo dục.
2


Theo đánh giá của các chuyên gia thì hầu hết các trường ở Việt Nam đang ở bậc
2, số ít ở bậc 3; bậc 4 diễn ra ở một số mơn học, một số trường lớn nhưng chưa mang
tính hệ thống. Mặc dù đã xuất hiện khá lâu (khoảng 13 đến 15 năm) ở Việt Nam nhưng
ứng dụng của E-learning vẫn khá thấp. Lý do cơ bản là do đa số lãnh đạo nhà trường,
các thầy cô giáo đều quen với cách dạy “truyền thống”, chưa trang bị kĩ năng số và
chưa vượt ra khỏi vùng an tồn của chính mình. Điều cần thiết bây giờ là đào tạo kĩ
năng số cho các thầy cô giáo, động viên họ dám dấn thân để ứng dụng E-learning hiệu
quả nhất.
Dạy học trực tuyến hay tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới
nội dung, phương pháp dạy và học, kiểm tra, đánh giá là chủ trương của Bộ Giáo dục và
Đào tạo. Cụ thể, với giáo dục phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo đẩy mạnh ứng
dụng công nghệ thông tin trong đổi mới nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra
đanh giá ở các nhà trường; giáo viên có thể thiết kế học liệu số, bài giảng E-learning

giúp học sinh tự học.
Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện có kho dữ liệu gồm hơn 5000 bài giảng điện tử Elearning đoạt giải trong các cuộc thi quốc gia thiết kế bài giảng E-learning do Bộ tổ
chức. Kho dữ liệu này có bài giảng đầy đủ các cấp học: mầm non, tiểu học, trung học
cơ sở, trung học phổ thông với nội dung phong phú của các môn học trải dài các lớp
học. Đây là nguồn học liệu chất lượng để các nhà trường lựa chọn và hướng dẫn học
sinh tham khảo, cùng với hệ thống bài giảng điện tử mà giáo viên nhà trường chủ động
xây dựng để cung cấp kiến thức, kĩ năng cho người học; đặc biệt là trong dịp các em
không thể đến trường vì dịch Covid 19.
Hiện nay, đa phần các giáo viên dạy học trực tuyến lựa chọn các công cụ như
mạng xã hội Facebook, Zalo, qua Email hoặc các phần mềm hệ thống như Zoom,
Google Classroom, Microsoft Team… để dạy học. Tuy nhiên, với các nền tảng này,
nhiều thầy cơ đang tìm cách để làm quen và dạy học trực tuyến với khơng ít khó khăn.
Giáo viên mất nhiều thời gian soạn bài giảng, đọc, chấm bài, báo cáo với nhà trường,
khó để quản lí chất lượng học sinh. Để đạt hiệu quả cao trong các hoạt động học, trước
mỗi bài học trực tuyến, giáo viên phải cung cấp nội dung học tập, yêu cầu, tài liệu học
tập trước cho học sinh. Trong q trình giảng bài khơng ơm đồm, sa đà vào phân tích
giảng giải nội dung mà chủ yếu quan tâm xem học sinh tiếp thu được đến đâu, lưu ý
những điểm học sinh chưa rõ; tăng cường hướng dẫn học sinh tự học, chủ động lĩnh hội
kiến thức.
Nghị quyết Trung ương II khóa VIII, Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ rõ: “Đổi mới
phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học, áp dụng những phương pháp giáo
dục hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh, sinh viên năng lực tư duy, sáng tạo, năng lực
giải quyết vấn đề. Đổi mới phương pháp giáo dục – đào tạo khắc phục lối truyền thụ
một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học…”. Một trong những
biện pháp quan trọng là chúng ta cần phải nhanh chóng ứng dụng những thành tựu của
cơng nghệ thông tin để biên soạn bài giảng điện tử áp dụng trong dạy và học ở Việt
Nam nhằm tích cực hóa q trình học tập của học sinh, sinh viên. Cùng với sự phát
triển và yêu cầu ngày càng cao của xã hội, việc sử dụng công nghệ thông tin trong dạy
học không thể chỉ dừng lại ở việc kết hợp với phương pháp dạy học truyền thống mà
cần chuyển sang một trang mới để phù hợp hơn với mọi yêu cầu của xã hội, giúp người

học có thể tham gia bài học mọi lúc, mọi nơi, tránh được các giờ học truyền thụ kiến
3


thức nhàm chán với người học. Để giải quyết những vấn đề này, dạy học trực tuyến
chính là giải pháp tối ưu, hiệu quả nhất hiện nay.
Hơn nữa, cho đến nay dịch Covid-19 vẫn còn đang diễn biến hết sức phức tạp,
Indonesia đã vượt qua Singapore, trở thành quốc gia đứng đầu Đông Nam Á về số ca
mắc và tử vong, Trung Quốc đang đứng trước làn sóng dịch bệnh thứ hai. Đến ngày 11
tháng 7 năm 2020 tổng số ca nhiễm trên toàn thế giới đã là 12.584.802; số ca tử vong là
561.386. Ở Việt Nam, số ca nhiễm là 369, đang điều trị 19 và chưa có ca nào tử vong
(Theo Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid 19 đề
nghị người dân thực hiện các biện pháp phịng, chống dịch trong tình hình mới, tiếp tục
thực hiện các biện pháp phòng chống dịch theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ với
“nhiệm vụ kép”, vừa phát triển kinh tế, vừa phòng chống dịch Covid-19, giữ vững
thành quả chống dịch đạt được. Trước những diễn biến khó lường của dịch bệnh, mỗi
giáo viên phải ln có kế hoạch bồi dưỡng chun mơn nghiệp vụ, tích cực bồi dưỡng
kiến thức công nghệ thông tin; luôn sẵn sàng, chủ động dạy học hiệu quả nhất với mọi
điều kiện và hồn cảnh. Do vậy, việc lựa chọn hình thức dạy học trực tuyến càng trở
nên cần thiết hơn. Giáo viên cần chủ động hơn trong ứng dụng các thành tựu của khoa
học công nghệ, sử dụng linh hoạt hơn các phương pháp, hình thức dạy học, tiếp cận
nhanh chóng các phần mềm, công cụ hỗ trợ dạy học để việc dạy và học trực tuyến
khơng cịn là sự lúng túng, ngại dạy của các thầy cô; học sinh cũng khơng cịn những lí
do cá nhân, những lí do mà các em cố đưa ra để trốn tránh các giờ học trực tuyến nữa.
Với sự chỉ đạo của Sở Giáo dục và đào tạo Nam Định; sự chỉ đạo, đôn đốc, động
viên, hướng dẫn thường xuyên của Lãnh đạo trường THPT Lý Tự Trọng, các thầy cô
giáo nhà trường đã mạnh dạn hơn trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy
học, các giờ dạy trực tuyến ngày càng được tổ chức nhiều hơn, hiệu quả hơn. Tuy nhiên
sự đổi mới đó vẫn cịn nhiều hạn chế như một số thầy cô sử dụng chưa linh hoạt, thuần
thục các phần mềm, phương tiện hỗ trợ dạy học bộ môn hoặc các phương pháp, phương

tiện, phần mềm sử dụng lại không phù hợp với một số đối tượng học sinh, hoặc dạy học
trực tuyến cịn mang tính hình thức…. Bản thân tôi cũng nhận thấy một số phần mềm,
công cụ hỗ trợ dạy học tơi áp dụng cịn cứng nhắc, hiệu quả chưa cao, chưa phát huy tối
đa các ứng dụng của từng phần mềm hỗ trợ dạy học. Vì vậy tôi thực hiện sáng kiến kinh
nghiệm này vừa để học sinh được tiếp cận với các phương thức học chủ động, phát huy
tốt nhất ý thức, nhận thức của học sinh, vận dụng được kiến thức môn học vào thực
tiễn; vừa để bản thân tôi hiểu sâu sắc hơn, vận dụng nhuần nhuyễn hơn các phương
pháp dạy và học tích cực trong mơn Địa Lí, điều quan trọng hơn nữa là để bản thân tôi
luôn sẵn sàng tâm thế bồi dưỡng kiến thức cho học sinh, hướng dẫn học sinh chủ động
học tập trong điều kiện, hoàn cảnh phức tạp nhất. Việc tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng
công nghệ thông tin trong dạy học theo hướng tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần
thứ 4, phát triển năng lực tự học của học sinh và nâng cao kĩ năng tổ chức dạy học qua
Internet, trên truyền hình; tăng cường mối liên hệ giữa nhà trường và gia đình trong
việc tổ chức và hỗ trợ học sinh học tập; thực hiện dạy học bám sát điều chỉnh nội dung
dạy học là những nhiệm vụ và giải pháp quan trọng.
1.2. Một số hiểu lầm hay gặp phải của dạy học online
Việc dạy và học trực tuyến đang gặp phải rât nhiều khó khăn. Đầu tiên, nhiều
người quan niệm cách giảng dạy này có chất lượng thấp. Ở bậc 1 thì chất lượng thấp là
đúng, nhưng nguyên nhân chính là do người dùng, do giáo viên. Nhiều doanh nghiệp đã
4


đi trước các trường học khá xa, họ đã xây dựng được hệ thống riêng của mình. Nhiều
người cũng cho rằng dạy học online thì tương tác giữa giáo viên với học sinh sẽ kém.
Điều này khơng hồn tồn đúng vì hình thức này có khả năng tương tác khá cao vì học
sinh, giáo viên có thể trao đổi, trả lời, chia sẻ rất hiệu quả. Các hệ thống Live streaming
(giảng dạy thời gian thực) hiện nay cho chất lượng rất tốt, không kém già các lớp học
truyền thống mà còn ưu điểm hơn à học sinh và giáo viên khơng phải di chuyển và có
thể xem lại buổi học bất cứ lúc nào. Với học sinh lớp 12, việc ôn tập của các em cũng
trở nên nhẹ nhàng hơn, đơn giản hơn, tránh được việc chen lấn vào các lớp học thêm

như trước đây. Các em có thể chủ động hơn trong việc học tập của mình, tránh được
những mệt mỏi, căng thẳng không cần thiết, nhất là khi các em phải ôn tập, trang bị
kiến thức chuẩn bị cho kì thi Tốt nghiệp THPT sắp diễn ra vào tháng 8 tới trong điều
kiện thời tiết nóng bức như hiện nay.
Có rất nhiều giáo viên, phụ huy học sinh, học sinh cịn lo ngại bị mất thơng tin cá
nhân hay bị kẻ xấu tác động trong quá trình dạy học trực tuyến. Vấn đề này có thể có
các cách khắc phục khác nhau tùy theo từng phần mềm, phương tiện mà giáo viên hay
học sinh sử dụng.
Nhiều ý kiến lầm tưởng rằng dạy học online chi phí đắt nhưng trên thực tế chi
phí cho việc dạy và học này lại rất rẻ cho cả giáo viên và học sinh. Giáo viên có thể
xem lại bài giảng của mình, hồn thiện hơn về chun mơn; học sinh có thể học chủ
động hơn với các chủ đề, nội dung học tập. Có ý kiến lại nói rằng giáo viên sẽ mất bản
quyền khi dạy học online. Điều này cũng không đúng. Nội dung hiện nay rất nhiều và
miễn phí khắp nơi nên đây không phải là vấn đề lớn. Mặt khác, các hệ thống E-learning
đều có các lớp bảo mật nên cũng không đáng lo ngại. Nếu bài giảng của chúng ta có
người muốn tham khảo, muốn lấy là tư liệu cho họ, muốn chia sẻ cho bạn bè của họ thì
chúng ta cũng đã được coi như thành cơng và rất đáng tự hào rồi. Khơng ít các thầy cơ
giáo được các em học sinh cả nước, thậm chí quốc tế biết đến nhờ những bài giảng hay,
ý nghĩa, hữu ích với các em. Đây chính là những tấm gương sáng về việc tiếp cận công
nghệ số, luôn tiên phong đi đầu để thầy cô chúng ta noi theo.
1.3. Những lợi ích của E-learning
E-learning có rất nhiều lợi ích cho giáo viên và học sinh nhà trường. Đầu tiên,
đây là một phương thức tổ chức kiến thức hiệu quả và dân chủ. Cái hay nhất của Elearning chính là một nền tảng tổ chức, chia sẻ và lưu trữ thông tin, kiến thức một cách
hệ thống. Khi chúng ta có tài liệu hoặc bài giảng hay, chúng ta có thể chia sẻ ngay lập
tức cho học sinh hoặc đồng nghiệp của mình. Đây chính là khơng gian học tập dân chủ
và lành mạnh nhất.
Tiếp theo, chúng ta có thể dạy và học ở bất cứ nơi đâu, bất cứ lúc nào. Học sinh
có thể vào bài học bất cứ lúc nào thuận tiện với họ, học bao nhiêu lần cũng được, học
theo tốc độ và trí thơng minh của mình. Lớp học truyền thống bắt buộc mọi người cùng
học ở một thời điểm và vị trí, với cùng một tốc độ như nhau nên kém hiệu quả hơn ở

góc độ này. Về chuẩn hóa chất lượng, sau khi các nội dung giảng dạy được xây dựng và
đưa lên hệ thống thì nó minh bạch và trở nên chuẩn hóa. Giáo viên từ đó có thể liên tục
cải tiến chất lượng, nhà trường cũng dễ dàng hơn trong việc quản lí và đảm bảo chất
lượng giáo dục chung.

5


E-learning cũng giải phóng giáo viên rất tốt. Nếu thầy, cơ dạy cùng một mơn học
cho 3 lớp/học kì, 2 học kì/năm, trong 5 năm liên tục, thầy cơ sẽ dễ dàng trở thành “thợ
dạy”. Với E-learning thì khác. Sau khi đầu tư nghiêm túc các bài giảng và tài ngun số
thì thầy cơ giáo được giải phóng để liên tục cải tiên và sáng tạo những nội dung mới
cho mơn học của mình. Sau khi học sinh đã học những nội dung cơ bản thì thời gian
trên lớp có thể dùng để thực hành, ứng dụng và nâng cao. Hoặc ngược lại, học sinh có
thể trang bị những kiến thức mới trên lớp và ôn tập theo các chủ đề mà giáo viên xây
dựng trên lớp học trực tuyến. Khi học sinh có những thắc mắc về bài học, giáo viên có
thể tổng hợp và tạo ra một câu trả lời chuẩn trên hệ thống, cứ như vậy nội dung môn
học sẽ liên tục được cập nhật và cải tiến.
E-learning cũng tiết kiệm chi phí rất rõ. Chi phí (tài chính, thời gian, khả năng
tiếp cận, nguồn lực khác) dành cho việc học thấp đi đáng kể đối với học sinh, đối với
nhà trường, chi phí quản lí và tổ chức lớp học cũng giảm đáng kể. Đặc biệt thuận lợi với
các sinh viên ở vùng sâu, vùng xa, có thể tham gia các khóa học trên E-learning mọi
lúc, mọi nơi, chỉ cần có mạng Internet. Với những lợi ích này, E-learning cần được sử
dụng rộng rãi hơn, không chỉ trong các trường đại học mà cả các trường THPT do học
sinh ở các trường THPT đều rất nhạy bén với tiếp cận công nghệ thông tin, nhu cầu học
tập cao.
2. Mơ tả giải pháp sau khi có sáng kiến
2.1. Khái quát phạm vi áp dụng sáng kiến
Trường THPT Lý Tự Trọng nằm trên địa bàn xã Nam Thanh, huyện Nam Trực,
Tỉnh Nam Định. Năm học 2019 – 2020 khối 12 của trường có 10 lớp (384 HS) trong đó

chỉ có 12 học sinh học khối C, 68 học sinh chọn tổ hợp môn Sử - Địa – GDCD là môn
điều kiện để xét tốt nghiệp. Học sinh khối 10 và 11 đa số đều theo ban Khoa học tự
nhiên. Vì vậy, việc tạo hứng thú cho học sinh đầu tư thời gian tìm hiểu các hoạt động
học của mơn Địa lí cịn gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên đầu vào của học sinh trường
THPT Lý Tự Trọng khá cao; đa số các em học sinh đều có tư duy, khả năng tự tìm tịi,
học hỏi tốt. Hầu hết các đều có khả năng tiếp nhận thơng tin nhạy bén, nhanh nhẹn, tiếp
cận nhanh được các hình thức học trực tuyến. Vì vậy, với sáng kiến này các em sẽ biết
cách lựa chọn thơng tin chính xác, nâng cao khả năng tự học, tự tìm hiểu, chủ động
khám phá kiến thức, có khả năng thích ứng với đời sống xã hội, phát huy được những
ưu điểm của bản thân từ đó định hướng nghề nghiệp cho tương lai, phát triển cộng
đồng.
2.2. Phạm vi và phương pháp dạy học tích cực
2.2.1. Phạm vi áp dụng sáng kiến
Sáng kiến được áp dụng để giảng dạy mơn Địa lí cả 3 khối lớp tại trường THPT
Lý Tự Trọng; đặc biệt hiệu quả với học sinh 12 ôn thi Tốt nghiệp THPT và ôn thi đại
học.
2.2.2. Một số phần mềm và công cụ dạy học trực tuyến miễn phí tốt nhất năm 2020
- Thứ nhất: Phần mềm Microsoft Teams: Là phần mềm dạy học trực tuyến
được đánh giá là có độ bảo mật cao dùng để dạy học và làm việc online giúp giáo viên
và học sinh duy trì được các hoạt động dạy và học từ xa đồng thời nâng cao hiệu suất
6


làm việc và học tập. Đây là ứng dụng trò chuyện, họp, gọi và làm việc trực tuyến bất kể
bạn ở đâu. Teams có nhiều ưu điểm như:
+ Có thể truy cập trực tiếp trên web, cài trên máy tính, tải trên di động. Tuy
nhiên, để thuận tiện nhất và sử dụng đầy đủ các tính năng của Teams bạn nên cài đặt và
sử dụng trên máy tính.
+ Sử dụng miễn phí trong 6 tháng: Teams được phát hành từ năm 2018 với hai
phiên bản miễn phí và trả phí (với nhiều tính năng nâng cao). Tuy nhiên, từ đầu tháng

3/2020 phiên bản trả phí này sẽ được hãng Microsoft phát hành miễn phí cho người
dùng trong 6 tháng để hỗ trợ cộng đồng.
+ Microsoft Teams Meeting tích hợp nhiều cơng cụ làm việc: khơng chỉ có khả
năng thực hiện họp qua video call, lưu trữ tài liệu, bài giảng, ứng dụng này cịn tích hợp
với bộ cơng cụ văn phịng Office 365 Microsoft giúp tối ưu hóa cơng việc lên cao nhất,
nâng cao hiệu quả giảng dạy và làm việc nhóm.
+ Bạn có thể sử dụng Teams trên hầu hết các nền tảng phổ biến:
➢ Trên giao diện website Microsoft: ,
➢ Sử dụng phần mềm đã tải về trên máy tính.
➢ App trên điện thoại di động
- Thứ 2: Phần mềm Zoom Meeting: Là phần mềm dạy học trực tuyến miễn phí hỗ trợ
cho nhà trường tổ chức các buổi giảng dạy nhanh và ổn định nhất trong mùa dịch Covid
19. Đây còn là sự lựa chọn của nhiều doanh nghiệp để hội họp, bàn công việc trong mùa
dịch tránh gặp gỡ tiếp xúc. Zoom meeting cung cấp tài khoản miễn phí và tài khoản
nâng cấp lên các bản trả phí với các tính năng vơ cùng giá trị.
Ở bản miễn phí, ngồi các tính năng cơ bản Zoom meeting còn cung cấp các tùy
chọn giới hạn nhưng vẫn đáp ứng phần lớn nhu cầu dạy học online như:
➢ Phòng học tối đa 100 người tham gia.
➢ Giới hạn 40 phút cho mỗi lần meeting.
➢ Không giới hạn số lần meeting.
Ở bản trả phí chúng ta chỉ cần bỏ ra 300.000 VNĐ/tháng để nâng cấp tài khoản
lên bản Pro là có thể sử dụng được những tính năng vơ cùng giá trị như:\
➢ Tổ chức được các phòng học trên 100 người tham gia.
➢ Tạo video khóa học trực tuyến bằng cách lưu trữ lại nội dung trên nền
tảng đám mây của zoom với dung lượng lên tới 1 GB. Video này có thể
tải về máy từ trình duyệt web.
➢ Không giới hạn thời lượng cho cuộc Meeting với việc tăng tối đa thời
lượng cho mỗi lần Meeting lên 24 tiếng.
Với những tính năng nổi trội trên thì có thể khẳng định Zoom meeting là một nền
tảng xây dựng lớp học trực tuyến đáng để sử dụng kể cả trong các doanh nghiệp và

trong trường học.
- Thứ 3: Phần mềm EDUBIT.VN – Đây là nền tảng dạy học online chun
nghiệp có phí dành cho nhà trường, giáo viên thiết lập bài giảng của mình. Bên cạnh
7


việc đăng tải, lưu trữ các video bài giảng thì giáo viên còn tổ chức các buổi giảng dạy
trực tuyến để tương tác với học sinh, nâng cao chất lượng bài giảng. Edubit.vn là nền
tảng dạy học online với nhiều tính năng nổi bật: Hỗ trợ hệ thống E-learning chuyên
nghiệp; bảo mật thông tin bài giảng, chống dowload video bài giảng – chia sẻ tài khoản
– hạn chế quay màn hình. Với chức năng tổ chức dạy học trực tuyến, học sinh sẽ được
trao đổi trực tiếp với giáo viên; có bảng viết online để vẽ, viết, lưu lại; khơng phải ghi
chép nhiều; có thể xe m lại buổi học nếu cần. Hiện phần mềm dạy trực tuyến này có
hỗ trợ dùng miễn phí để trải nghiệm, bản miễn phí cho phép 100 học sinh tham gia.
- Thứ 4: Thực hiện video giảng dạy online nhanh chóng qua ứng dụng
SKYPE – Nhắc đến các phần mềm hỗ trợ tổ chức lớp học trực tuyến cho việc giảng dạy
trong thời điểm hiện nay thì Skype là sự lựa chọn lý tưởng không nên bỏ qua. Bởi đây
là ứng dụng phổ biến có thể dùng đươc trên điện thoại lẫn PC/ laptop, có thể thực hiện
được các cuộc gọi video, gửi tin nhắn tức thời như SMS,… Ứng dụng thích nghi với
mọi cấu hình, chỉ cần đảm bảo tốc độ mạng mà khơng cần trả thêm bất kì chi phí nào.
Nếu tìm kiếm một phần mềm hỗ trợ dạy học trực tuyến miễn phí dành cho các nhóm lẻ
(như bồi dưỡng học sinh giỏi) thỉ Skype sẽ là gợi ý hoàn hoản. giao diện đơn giản sẽ
giúp người dùng dễ sử dụng.
- Thứ 5: Tổ chức lớp học trực tuyến miễn phí với ứng dụng Meeting từ
Google: HANGOUTS MEET
Tính năng của Hangouts cũng tương tự như Skype, cho phép người dùng thực
hiện các cuộc gọi miễn phí. Người dùng có thể kết hợp cuộc gọi video, gọi nhóm,… vì
vậy đây có thể coi là một trong những công cụ hỗ trợ cho quá trình học tập trực tuyến
hiệu quả. Cách thức sử dụng Hangouts rất đơn giản. Giáo viên sẽ là người tạo cuộc họp
trực tuyến và mời học sinh tham gia nhóm bằng cách gửi đường dẫn. Từ đó hỗ trợ giảng

dạy, kết nối giữa học sinh với giáo viên. Hangouts hoạt động bằng cách gọi video trực
tuyến. Từ đó thầy và trị có thể học tập ngay tại nhà, cung cấp kiến thức trong mọi thời
điểm mà không phải di chuyển, đi lại nhiều.
- Thứ 6: Áp dụng Workplace (Facebook) vào dạy học trực tuyến hiệu quả.
Workplace Facebook được ra đời với mục đích duy trì kết nối giữa các thành
viên trong một team. Nó cung cấp các tính năng giống như Facebook Groups hay
Facebook Messenge. Đây là giải pháp hỗ trợ dạy học trực tuyến vô cùng hiệu quả cho
thầy và trị. Workplace Facebook được tích hợp những tính năng tốt nhất của Facebook
như News Feed, chia sẻ nhóm, Live, Reaction, search, thực hiện các cuộc trò chuyện,…
Đồng nghĩa với việc các giáo viên có thể live stram để giảng bài. Bên cạnh đó ứng dụng
cịn hỗ trợ hiển thị lượng người tham gia, theo dõi. Workplace thực chất khơng phải là
một dịch vụ miễn phí. Tuy nhiên đối với các tổ chức phi lợi nhuận, tổ chức giáo dục
chúng ta sẽ được sử dụng miễn phí. Hoặc nhà trường, giáo viên có thể dùng thử miễn
phí 3 tháng và trả 1 – 3 USD/tháng nếu có khoảng 1000 đến 10.000 thành viên.
- Thứ 7: VNPT E-learning – Lớp học số thời 4.0
Trong thời điểm dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, khó kiểm sốt ở nhiều quốc
gia trên thế giới, để giúp học sinh nắm vững kiến thức, thầy trị có thể dạy và học từ xa
cũng như trao đổi sách vở, bài giảng, giao bài tập và chấm điểm,… thì phần mềm
VNPT E-learning sẽ là phần mềm dạy học trực tuyến miễn phí phù hợp nhất dành cho
thầy cô, nhà trường. Ứng dụng này không chỉ hỗ trợ cho học sinh trong quá trình tìm lại
8


kiến thức mà cịn giúp ích cho giáo viên, giảm thiểu tài liệu, biên soạn, giúp việc giảng
dạy trở nên đơn giản và nhanh chóng hơn. Đồng thời giúp nhà trường dễ dàng quản lí.
Khi giáo viên sử dụng VNPT E-learning sẽ giúp số hóa tài liệu, thiết kế bài giảng điện
tử, giúp chuẩn bị tài liệu, thết lập giáo án điện tử,… Các tư liệu có thể ở dạng phim, ảnh
hoặc tài liệu, nhằm thu hút học sinh. Ngoài ra còn hỗ trợ theo dõi học sinh, điểm danh,
đánh giá chất lượng học tập. Học sinh không chỉ được theo dõi bài giảng mà cịn có thể
làm bài trực tuyến, theo dõi kết quả học tập, live stream, chat với giáo viên theo thời

gian thực. VNPT E-learning xây dựng chương trình học tương tác qua Whiteboard và
bài giảng Scorm – phương pháp học trực quan sinh động.
- Thứ 8: Phần mềm học trực tuyến VioEdu
Đây là phần mềm hỗ trợ học trực tuyến dành cho học sinh tiểu học và trung học.
Đặc biệt với những học sinh sắp sửa bắt tay vào kì thi Tốt nghiệp THPT sắp tới thì việc
học tập, củng cố kiến thức tại VioEdu sẽ giúp các em vững tâm và tự tin hơn rất nhiều.
Ở mỗi bài giảng sẽ có hệ thống các câu hỏi bài tập nhằm củng cố kiến thức và có bảng
đánh giá tiến độ của học sinh để phụ huynh và thầy cơ có thể theo dõi. Phần mềm có
nhiều tính năng nổi bật như: đưa ra những hệ thống kê cơ bản về thời gian học, số
lượng câu hỏi, lịch sử làm bài của học sinh. Trong quá trình học, hệ thống sẽ chỉ ra
điểm mạnh, yếu của từng học sinh và có các cách khắc phục hiệu quả. Báo cáo, đánh
giá và nhận xét với học sinh sẽ được cập nhật chi tiết và thường xuyên. Từ đó giúp giáo
viên và phụ huynh có cái nhìn tổng qt về khả năng của con em mình; có thể tư vấn,
hỗ trợ khắc phục những hạn chế mà các em gặp phải.
- Thứ 9: Phần mềm dạy học online trên mạng với ViettelStudy
Đây là phần mềm dạy học online không còn xa lạ với các cơ sở giáo dục trên cả
nước. Hiện nay, Viettel đang triển khai chương trình học trực tuyến với các bài giảng,
bộ đề miễn phí. Ngồi ra, tại đây giáo viên và học sinh có thể tương tác, trao đổi trực
tuyến với hệ thống bảo mật cao, đảm bảo đem lại hiệu quả tốt nhất.
- Thứ 10: Dạy học online qua các trang mạng xã hội
Tận dụng tính năng của mạng xã hội, giáo viên và học sinh có thể dạy và học
bằng cách livestream trên Fanpage, trang cá nhân, các nhóm chat, Group lớp…
+ Dạy học trực tuyến trên Facebook: 85% người dùng Internet hiện nay đều có ít
nhất 1 tài khoản Facebook. Hiện nay, nhiều giáo viên đã sử dụng Facebook để truyền
tải thông tin, kiến thức, bài học đến học sinh. Cách dạy học online này vừa tiện lợi, vừa
tăng khả năng tương tác với học sinh.
+ Dạy học online qua Zalo: Đây cũng là lựa chọn hàng đầu cho giáo viên, là một
ứng dụng do người Việt Nam phát triển với tính năng bảo mật về thông tin và các tin
nhắn cực cao. Với các chức năng như: chat video, chat voice, tạo nhóm, chia sẻ link,
video nhanh chóng. Zalo cũng là mạng xã hội giúp tăng khả năng tương tác của học

sinh với giáo viên.
+ Dạy học thông qua Youtobe: Chắc chắn các thầy cơ giáo khơng thể tìm ở đâu
chứa nhiều nội dung bài học đa dạng và chi tiết như Youtobe. Chỉ cần sử dụng điện
thoại, máy tính bảng hoặc Laptop thầy cơ có thể truyền tải thơng tin bài giảng dễ dàng.
Hơn thế nữa, nội dung bài giảng không chỉ phục vụ cho việc học của học sinh của thầy
9


cơ mà cịn đến nhiều học sinh, đồng nghiệp khác. Youtobe chính là cơng cụ hỗ trợ hiệu
quả cho cách dạy học online và offline.
+ Truyền tải bài giảng thông qua Twitter: Mặc dù công cụ này chưa phổ biến tại
Việt Nam nhưng Twitter là một công cụ online rất hiệu quả. Với mạng lưới đa quốc gia,
chúng ta sẽ nhận được bài giảng một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất.
+ Giáo viên cũng có thể dạy học online bằng các cơng cụ có sẵn: Giáo viên cần
chuẩn bị các công cụ để dạy học trực tuyến giúp bài giảng được hồn thiện hơn như
điện thoại hoặc máy tính, máy tính bảng kèm theo dung lượng lớn, pin khủng đảm bảo
tốc độ xử lí âm thanh, hình ảnh tốt. Sử dụng các gói cáp quang tốc độ cao để bài giảng
được truyền tải nhanh nhất. Bộ thiết bị livestream gồm: mic, tai phone, bộ điều chỉnh
giúp xử lí âm thanh và loại bỏ các tiếng ồn bên ngoài. Bộ xử lí âm thanh giúp giọng nói
rõ ràng và dễ nghe hơn. Nếu sử dụng camera ghi hình dùng webcam hoặc dùng các loại
máy quay phim chuyên dụng. Việc này sẽ giúp truyền tải nội dung bài giảng được chất
lượng và chân thực nhất.
- Thứ 11: Dạy học trực tuyến trên truyền hình
Đây là hình thức dạy học đã được sử dụng từ rất lâu; được sử dụng rộng rãi ở tất
cả các tỉnh thành trong thời điểm học sinh tạm dừng đến trường do dịch Covid-19 và
được đánh giá cao. Dạy học trực tuyến trên truyền hình là biện pháp tối ưu khi học sinh
không thể đến trường. Không phải học sinh nào cũng có máy tính, điện thoại thơng
minh,… nhưng nhà em nào cũng có tivi để học nên hình thức này trở thành phương
pháp tối ưu cho mọi vùng miền của tổ quốc. Hiện cả nước có hàng trăm kênh truyền
hình hiện đại từ trung ương đến địa phương. Nhà nước nên huy động các kênh truyền

hình cùng tham gia vào hoạt động giảng dạy nhiều giờ trong ngày, thậm chí cả ngày
theo hình thức phi lợi nhuân. Khi các kênh truyền hình cùng tham gia cần có quy định
rõ ràng thời khóa biểu cho từng mơn học đối với từng khối lớp, áp dụng chung thống
nhất trên cả nước hoặc cho từng tỉnh, thành phố. Giảng dạy trực tuyến, trong đó có
giảng dạy trên truyền hình, là xu hướng chung của giáo dục toàn thế giới, các trường
học ở Việt Nam cũng không ngoại lệ. thời gian này cũng là cơ hội để các trường suy
nghĩ về việc triển khai đại trà giảng dạy trực tuyến trong tương lai chứ không chỉ trong
thời gian tránh dịch. Do vậy vì lợi ích của hơn 20 triệu học sinh, sinh viên, Hiệp hội
Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam đã kiến nghị Thủ tướng ủng hộ và chỉ thị cho
Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Thông tin Truyền thơng, Truyền hình Việt Nam và Ủy ban
nhân dân các tỉnh, thành phố cùng phối hợp khẩn trương chuyển sang áp dụng đại trà
phương thức dạy học trên truyền hình ở quy mơ tồn quốc trong mùa dịch covid-19.
2.2.3. Về dạy và học trực tuyến trong môn Địa lí cho học sinh lớp 12 ở trường
THPT Lý Tự Trọng
Trong quá trình thiết kế bài dạy trực tuyến, tùy theo yêu cầu về nội dung kiến
thức, mục tiêu ôn tập của từng chủ đề/chuyên đề mà giáo viên vận dụng các phần mềm
và hình thức dạy và học trực tuyến sao cho phù hợp.
Mơn Địa lí ngồi cung cấp kiến thức người giáo viên phải rèn cho học sinh
những kĩ năng cần thiết như: Khai thác thông tin kênh chữ, kênh hình, đọc bản đồ, tính
tốn…. Những kĩ năng này sẽ được các em nắm bắt dễ dàng hơn nếu các em thường
xuyên được luyện tập, tham gia vào những phương pháp học tập đổi mới nhằm phát
huy năng lực cốt lõi, cơ bản của bản thân.
10


Trước những diễn biến khó lường của dịch bệnh covid-19, để đáp ứng yêu cầu
của xã hội nói chung và mơn Địa lí nói riêng, tơi thấy việc dạy học trực tuyến chủ động
sẽ giúp phát huy năng lực học sinh, giúp cho các em được học tập thường xuyên, liên
tục; tự mình khám phá, thấy được các mối quan hệ địa lí một cách rất tường minh, các
kiến thức cơ bản sẽ trở nên dễ hiểu, đơn giản hơn, các em có thể học mọi lúc, mọi nơi,

các em sẽ khơng cịn tâm lí ngại học nữa. Ngồi ra, việc dạy học trực tuyến còn nhằm
phát huy năng lực của học sinh, rèn cho các em thói quen quan sát, suy luận tư duy
logic, rèn khả năng nhanh nhạy của đơi tay, trí óc. Việc ghi chép sẽ đơn giản, dễ hiểu,
tránh được cách học vẹt, học thuộc lòng một cách máy móc, tạo tâm lý thoải mái khi
học tập, kích thích được lịng ham học hỏi, khả năng tư duy sáng tạo của mỗi cá nhân
học sinh.
Qua nghiên cứu và thực nghiệm giảng dạy trực tuyến bộ môn Địa lí tại trường
THPT Lý Tự Trọng, tơi thấy rằng ngồi các hình thức dạy học truyền thống nếu ta biết
đổi mới, đa dạng các phương pháp, hình thức dạy học bộ môn nhằm phát huy năng lực
của học sinh thì hiệu quả bài dạy cao hơn rất nhiều. Cùng với việc tạo khơng khí, thời
gian chủ động cho học sinh lĩnh hội kiến thức nhanh hơn, dễ dàng phân biệt được các
mối quan hệ để phán đoán nhận định đúng về các sự vật, hiện tượng địa lí; phát huy
tốt nhất năng lực của học sinh để nâng cao hứng thú, hiệu quả học tập cho học
sinh.
Đối với dạy Địa lí thì việc sử dụng các phần mềm, phương tiện dạy học trực
tuyến nhằm phát huy năng lực của học sinh trong giờ học là một ưu thế để thu hút sự
chú ý với học sinh. Các em sẽ được tự mình bù đắp những nội dung kiến thức còn
chưa chắc chắn, các em cũng hiểu được các mối quan hệ địa lí một cách dễ dàng hơn
theo cách hiểu của mình, thể hiện khả năng tư duy trước mọi người, được thể hiện khả
năng công nghệ thông tin của mình trong q trình học. Đó cũng là một cách để học
sinh tham gia vào các hoạt động học trực tuyến nhiều hơn, thúc đẩy sự cạnh tranh lành
mạnh trong học tập, tạo khơng khí sơi nổi, vui vẻ. Hơn nữa, để tham gia được vào
những phương pháp dạy học trực tuyến trong mơn Địa lí ấy, địi hỏi các em phải nhanh
nhạy, tập trung vào các hoạt động học, luôn quan sát mọi sự vật, hiện tượng xung
quanh, chăm đọc sách báo, biết sử dụng công nghệ thông tin để tìm hiểu các vấn đề địa
lí. Nhờ vậy, sẽ có nhiều cách học thơng minh được trị tìm ra và thể hiện, học hỏi lẫn
nhau. Do đó, học địa lí sẽ đơn giản, dễ hiểu, dễ nhớ, hiệu quả hơn khiến các em u
thích mơn học hơn.
Thực tế cho thấy, khi áp dụng phương pháp dạy học này, học sinh tỏ ra rất hào
hứng với các hoạt động học, vốn kiến thức của học sinh được bổ sung nhẹ nhàng, tự

nhiên nhưng rất hiệu quả. Quan trọng hơn nữa, với học sinh chuẩn bị thi Tốt
nghiệp THPT thì việc ôn tập trực tuyến sẽ giảm bớt căng thẳng cho các em, chủ
động hơn trong tiếp nhận kiến thức, ôn tập có hiệu quả hơn trong những ngày
thời tiết nóng bức này. Với việc ơn tập thường xun, chủ động các em chắc
chắn sẽ dành điểm cao trong kì thi sắp tới.
2.3. Giải pháp cụ thể
Để việc dạy học trực tuyến hiệu quả thì yếu tố quan trọng nhất là tâm huyết của
các thầy cô giáo, của Ban giám hiệu và cả những người làm công tác quản trị nhà
trường. Làm thế nào để duy trì việc dạy và học trong những ngày chống dịch Covid-19
là vấn đề đặt ra với cả ngành giáo dục. Mỗi nhà trường phải như một sợi dây kết nối
11


đồng bộ với học sinh giúp các em không quên kiến thức; phải nghĩ cách làm sao cho
dạy học hiệu quả, đồng bộ từ nhà trường đến học sinh và phụ huynh. Trong thời gian
học sinh nghỉ học do ảnh hưởng của dịch covid-19, nhiều giáo viên đã triển khai dạy
học trực tuyến nhưng họ lại bị quá nhiều thông tin và công cụ dạy học trực tuyến chi
phối nên nghĩ là khó thực hiện. Bản thân tơi lựa chọn các công cụ và phần mềm là shub
classroom, zoom, zalo, yotube, facebook và hướng dẫn học sinh học trực tuyến trên
truyền hình để củng cố kiến thức cho học sinh. Để chuẩn bị cho việc học trực tuyến đạt
hiệu quả Ban giám hiệu nhà trường đã phối hợp với các thầy cô giáo chủ nhiệm và thầy
cô giáo bộ môn khảo sát khả năng tham gia học tập trực tuyến của học sinh.

12


Hình 1: Bảng khảo sát thiết bị tham gia học trực tuyến của học sinh lớp 12A9
trường THPT Lý Tự Trọng
13

Lớp

Sĩ Số

Học sinh có
thiết bị
tham gia
học trực
tuyến

Học sinh
nhà đã có
hệ thống
mạng

Học sinh
khơng có thiết
bị tham gia
học trực tuyến

Học sinh nhà
chưa có hệ
thống mạng

12A1

39

39

38

0

1

12A2

38

38

36

0

2

12A3

40

40

39

0

1

12A4

38

38

38

0

0

12A5

33

33

33

0

0

12A6

37

36

34

1

2

12A7

33

33

32

0

1

12A8

33

33

31

0

2

12A9

36

36

33

0

3

12A10

37

37

35

0

2

Tổng

364

363

350

1

14

Bảng 1: Kết quả khảo sát thiết bị tham gia học trực tuyến của học sinh lớp 12
trường THPT Lý Tự Trọng
Như vậy với khối 12 gần 100% học sinh có thiết bị tham gia học trực tuyến (điện thoại,
Ipad, máy tính); 3,84% học sinh nhà chưa có hệ thống mạng Internet. Để tất cả các học
sinh đều có đầy đủ trang thiết bị, hệ thống mạng Internet, giáo viên chủ nhiệm đã liên
hệ với phụ huynh học sinh, đồng hành cùng phụ huynh và học sinh khắc phục những
khó khăn này. Cùng thời điểm đó, các nhà mạng Việt Nam cũng đã giảm cước, tăng tốc
độ đường truyền, nhiều chương trình ưu đãi, giảm giá, tặng dữ liệu, miễn cước sử dụng
các nội dung học tập, giải trí, có nhiều hình thức hỗ trợ khác nhau theo từng đối tượng.
Những điều này cũng tạo nhiều thuận lợi cho giáo viên và học sinh trong quá trình dạy
và học trực tuyến. Để tránh tình trạng giáo viên và học sinh băn khoăn, loay hoay lựa
chọn phần mềm và hình thức dạy học trực tuyến, Ban giám hiệu nhà trường đã định
hướng sử dụng các phần mềm Zoom Meetting, Shub Classroom, kết hợp với thường
xuyên thông báo tới học sinh, phụ huynh lịch dạy học trực tuyến trên truyền hình giúp
việc dạy và học trực tuyến trở nên hiệu quả, đơn giản hơn với cả thầy và trò.
2.3.1. Dạy và học trực tuyến trong mơn Địa lí bằng phần mềm Zoom Meeting
* Ưu điểm
- Zoom Meeting là phần mềm tổ chức lớp học trực tuyến cho hình ảnh rõ nét,
mặt đối mặt và có thể chia sẻ video màn hình chất lượng cực cao, tốc độ tin nhắn nhanh.
- Có khả năng tương thích với hầu hết các thiết bị và hệ điều hành.
- Hỗ trợ chia sẻ màn hình cho học sinh đồng thời có thể chia sẻ cả màn hình hay
chia sẻ duy nhất một cửa sổ.
14

- Hỗ trợ remote từ xa (kiểm sốt bàn phím cũng như chuột) thiết bị của người
khác vô cùng tiện lợi.
- Có thể tiến hành cài đặt password cho mỗi phịng học để tránh người lạ truy
cập.
- Giáo viên có thể ghi lại nội dung bài ôn tập và chia sẻ cho học sinh.
* Khó khăn
Khi tiến hành sử dụng phần mềm zoom để ôn tập cho học sinh tôi gặp phải một
số vấn đề như:
➢ Học sinh không tập trung, chưa nhiệt tình với một số hoạt động học, một số học
sinh không hợp tác với giáo viên, các em lấy các lí do cá nhân để khơng tham gia
bài ôn tập; một vài em lại loay hoay không đăng nhập được vào phần mềm để
tham gia lớp học…
➢ Phần mềm Zoom miễn phí giới hạn thời gian bài học do vậy ảnh hưởng tới chất
lượng bài giảng. Bất kì cuộc gọi video nào dài hơn 40 phút đều sẽ u cầu bản
trả phí.
➢ Tốc độ đường truyền khơng ổn định làm chất lượng video kém và chất lượng âm
thanh khơng ổn định
➢ Tính năng trị chuyện (chat) thường xuyên bị ẩn trong quá trình dạy và học qua
video.
➢ Vấn đề an ninh mạng.
* Giải pháp khắc phục
- Việc học sinh không tập trung trong bài học, tôi nghĩ nguyên nhân chủ yếu do
nội dung bài ôn tập chưa đủ sức hấp dẫn các em. Để khắc phục điều này tơi đã phối hợp
các trị chơi vào trong bài giảng. Tôi sử dụng kết hợp phần mềm quizizz để soạn câu hỏi
trắc nghiệm cho học sinh. Chỉ bằng một thao tác đơn giản là soạn câu hỏi trắc nghiệm,
tạo các trò chơi trực tuyến, gửi đường link cho học sinh tham gia trò chơi. Game này
cũng đánh giá điểm số và xếp thứ tự học sinh tham gia. Với giải pháp này học sinh
khơng cịn thấy học trực tuyến nhàm chán, các em học tập sôi nổi hơn và khơng cịn

những lí do cá nhân để khơng tham gia bài ơn tập nữa.
- Ngồi ra, để việc ơn tập trên Zoom đạt hiệu quả, tôi sử dụng kết hợp với phần
mềm Shub Classroom để giao nhiệm vụ học tập cho học sinh trước khi tham gia bài học
trực tuyến.
Ví dụ 1: Dạy học trực tuyến rèn các kĩ năng sử dụng Atlat Địa lí Việt Nam trong
mơn Địa lí cho học sinh.
Bản đồ vừa có chức năng minh hoạ, vừa có chức năng cung cấp nguồn tri thức
cho học sinh. Vì vậy, trong dạy học Địa lí, giáo viên có thể sử dụng bản đồ để minh
hoạ, phân tích nội dung bài học (như chỉ rõ sự phân bố các sự vật, hiện tượng địa lí trên
bản đồ, mối liên quan giữa các đối tượng địa lí,….) và để hướng dẫn học sinh tìm tịi,
khám phá kiến thức. Qua đó, giáo viên hình thành và rèn luyện cho học sinh kĩ năng
đọc, phân tích bản đồ, sử dụng thành thạo bản đồ để khai thác các nội dung cần tìm
hiểu, học tập. Qua bản đồ, Atlat học sinh có thể khám phá các mối liên hệ tương hỗ,
15


nhân quả, vạch ra các dấu hiệu không thể hiện trực tiếp trên bản đồ nhưng lại có các dấu
hiệu để nhận biết chúng. Mơn Địa lí có đặc thù riêng là học sinh được mang quyển
Atlat Địa lí Việt Nam vào phòng thi, phục vụ cho làm bài thi Tốt nghiệp trung học phổ
thơng. Vì vậy, việc thường xun ôn tập, rèn các kĩ năng đọc bản đồ, đọc Atlat là hết
sức cần thiết, giúp học sinh đạt kết quả cao trong các kì thi quan trọng.
Để bài dạy trực tuyến rèn các kĩ năng sử dụng Atlat Địa lí Việt Nam trong mơn Địa lí
cho học sinh, giáo viên cần chuẩn bị: Bài giảng Powerpoit, Atlat Địa lí Việt Nam, phần
mềm Zoom. Giáo viên thông báo tới học sinh nội dung ôn tập trước giờ học trực tuyến,
yêu cầu học sinh chuẩn bị Atlat Địa lí Việt Nam trong giờ học. Trong q trình ơn tập
trực tuyến, giáo viên chiếu bài giảng đã chuẩn bị, chia sẻ màn hình để học sinh cùng
theo dõi, tham gia các hoạt động học.

16

Hình 2: Các hình ảnh ơn tập trực tuyến bằng phần mềm Zoom Meeting
Giáo viên hướng dẫn học sinh khai thác từng trang Atlat để học sinh có khả năng
vận dụng tốt nhất từng bản đồ trong Atlat vào các nội dung của bài học, bài thi Tốt
nghiệp THPT Quốc gia.
Ví dụ 2: Khi Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố đề thi tham khảo nhằm định hướng cho
việc dạy và học mơn Địa lí chuẩn bị cho kì thi Tốt nghiệp THPT, tôi giao nhiệm vụ làm
đề cho học sinh trên shub như một bài kiểm tra đã được cài sẵn thời gian làm bài. Kết
quả đánh giá bài làm của học sinh cũng được cụ thể bằng điểm số và xếp thứ tự theo
lớp. Sau khi thực hiện xong nhiệm vụ giải đề, giáo viên chữa đề cho học sinh qua zoom,
phân tích chi tiết từng câu (ở mức độ dễ hay khó, nội dung nằm ở chủ đề nào?...). Từ
đó, học sinh sẽ định hướng được nội dung, phương pháp ôn tập hiệu quả nhất cho bản
thân. Khi ôn tập các chuyên đề giáo viên giao bài tập cho học sinh trước qua phần mềm
Shub sau đó tiến hành thảo luận, chữa bài trực tuyến trên Zoom, củng cố bài học bằng
câu hỏi trắc nghiệm thông qua trò chơi trực tuyến. Tất cả các hoạt động học này sẽ tạo
hứng thú, tránh nhàm chán và chủ động lĩnh hội kiến thức, nhớ và vận dụng kiến thức
hiệu quả cho học sinh.

17


18


Hình 3: Một số hình ảnh giao nhiệm vụ học tập và cho điểm học sinh bằng phần
mềm Shub Classroom
- Để tránh tình trạng học sinh quên giờ học trực tuyến, những lần dạy học đầu
tiên ngoài việc giáo viên phải tìm hiểu kĩ phần mềm sẽ sử dụng, soạn bài chi tiết thì các
thầy cơ cũng cần thơng báo lịch học chính xác tới học sinh (có thể báo lịch qua zalo,
messenger, hoặc sổ liên lạc điện tử,…). Sau đó giáo viên kết hợp với Ban giám hiệu nhà

trường thực hiện theo thời khóa biểu dạy học trực tuyến chi tiết để tránh tình trạng trùng
giờ, trùng lịch học giữa các môn.
- Với hạn chế giới hạn thời gian học tập trên Zoom, thầy cơ có thể chọn cài đặt
phòng học trước khi tham gia dạy học, đặt lịch học và thời gian dạy học kéo dài hơn.
Tuy nhiên chúng ta cũng không nên dạy 1 bài giảng trực tuyến quá dài thời gian, điều
này sẽ gây mệt mỏi và kém hiệu quả cho giờ học.
19


- Để đảm bảo an ninh mạng được tốt hơn khi thầy cơ tham gia bài giảng, thầy cơ
có thể đặt chế độ duyệt thành viên tham gia lớp học. Thầy, cơ nên u cầu học sinh của
mình lấy đúng họ tên khi tham gia lớp học để việc duyệt thành viên dễ dàng hơn. Ngoài
ra, cần chọn chế độ chỉ thầy cơ mới chia sẻ được màn hình, chỉ bật chế độ này khi cần
xem bài làm của học sinh.
- Để tăng chất lượng âm thanh khi giảng bài, thầy cô yêu cầu học sinh khi tham
gia bài học phải tắt Mic, bật Camera để quản lí học sinh; cả thầy và trò cần chọn đường
truyền mạng ổn định nhằm nâng cao chất lượng giờ học.
- Để đảm bảo học sinh nào cũng được tham gia học mà thầy cô giảng, thầy cô
chọn chế độ ghi lại bài học. Thao tác này sẽ giúp tất cả các học sinh đều được ơn tập,
học sinh cũng có thể xem lại bài đã ơn tập ở từng phần, từng nội dung.

Hình 4: Lưu trữ lại bài đã ôn tập trên zoom
2.3.2. Dạy học trực tuyến trên truyền hình
Trong thời gian học sinh nghỉ học do dịch Covid, ngày 02 tháng 3 năm 2020, Sở
Giáo dục và Đào tạo Nam Định đã có cơng văn số 254/SGDĐT-GDTrH về việc thơng
báo chương trình ôn tập cho học sinh lớp 9 và 12 trên truyền hình. Theo đó, nhằm giúp
cho học sinh trên địa bàn tỉnh ôn tập hệ thống các kiến thức trọng tâm các môn học
trong năm học 2019-2020, Sở Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp với Đài Phát thanh Truyền hình tỉnh và Cơng ty truyền thơng DQT Hà Nội tổ chức sản xuất chương trình
ơn tập cho học sinh. Lịch phát sóng ơn tập các mơn học được thông báo tới các thầy cô
giáo, phụ huynh và học sinh. Ngồi ra các chương trình cũng được phát sóng lại trong

khung giờ 23h00 mỗi ngày, sau bản tin cuối ngày, thời gian phát sóng từng mơn có thể
dao động trong khoảng 5 phút. Chương trình cũng được đăng tải trên Youtobe, chuyển
20


đường link qua email các đơn vị và đăng tải trên website của sở tại địa chỉ:
. Việc dạy học qua truyền hình là phương án tốt, đặc biệt đối với
các em học sinh lớp 9 và 12 cần ôn thi cuối cấp.
* Ưu điểm
Phương pháp dạy học này có ưu điểm nổi bật là phổ cập đến toàn tỉnh. So với
hình thức học trực tuyến qua online thì hình thức học qua truyền hình có độ phổ biến
cao hơn. Ngồi ra phụ huynh cũng có thể đồng hành cùng con, quan tâm hơn tới việc
học của các con. Phương pháp này có rất nhiều ưu điểm như:
Nhanh chóng: Học qua truyền hình là sự kết hợp giữa âm thanh và hình ảnh
nhận được ngay lập tức trên màn hình tivi, nó đến gần và nhanh hơn nhiều so với bất kì
nền tảng trực tuyến nào khác. Ngồi ra, đối với những vùng sâu, vùng xa, sóng truyền
hình phát huy được thế mạnh phủ sóng, giúp các em học sinh ở những vùng khó khăn
vẫn có cơ hội được trau dồi tri thức.
Trải nghiệm: Việc dạy học trên truyền hình sẽ giúp cho tất cả mọi học sinh được
trải nghiệm bài giảng của những giáo viên giỏi nhất. Để có thể dạy học trên truyền hình,
giáo viên đó chắc chắn phải là người có chun mơn sâu, kiến thức vững vàng, kĩ năng
hướng dẫn học sinh ơn tập tốt. Vì vậy, học qua tivi sẽ giúp các em học sinh có cơ hội
tiếp xúc với các phương pháp học tập đa dạng, hiệu quả hơn.
Tiện ích: Dạy học qua truyền hình có thể sử dụng tất cả các thiết bị hỗ trợ âm
thanh và hình ảnh khác; kết hợp hiệu quả chúng với nhau. Hình ảnh, biểu đồ, phim,
slide, đồ thị, bảng, máy chiếu trên cao có thể được sử dụng trong kỹ thuật giảng dạy qua
tivi. Các cơ quan giáo dục có thể tạo ra các bài học trên truyền hình theo yêu cầu riêng
của họ, phù hợp với nhu cầu cụ thể của từng địa phương.
Với những tiện ích trên, việc dạy và học qua truyền hình rất thích hợp để:
➢ Mở rộng và làm phong phú thêm kinh nghiệm học tập trên lớp của học

sinh.
➢ Tạo sự quan tâm thực sự với chủ đề học sinh đang được học.
➢ Cung cấp nhiều trải nghiệm khác biệt so với phương pháp học truyền
thống.
➢ Kích thích những học sinh học chậm, thụ động hơn bằng cách phát triển
một cách tiếp cận mới với những học sinh này.
➢ Cung cấp cơ hội học hỏi, tạo ra các sản phẩm có thể cải thiện khả năng
học tập cho học sinh.
* Hạn chế
Bên cạnh những ưu điểm nổi bật, dạy học trên truyền hình cũng cịn vướng nhiều
bất cập, hạn chế như:
Tính tương tác: không xây dựng được sự tương tác giữa thầy và trị. Dạy học
qua truyền hình khiến học sinh khơng có hành động nào khác ngồi việc xem, nghe và
ghi chép; khơng có sự tham gia của người học trong chương trình nên sẽ khơng có giao
tiếp, tương tác như cách học truyền thống.
21


Khả năng tập trung: Vì khơng có sự quản lí và tương tác trực tiếp của giáo viên,
cũng như hiếm có những bài kiểm tra hay cơng cụ quản lí học tập nên đôi khi học sinh
sẽ quên hoặc lơ đễnh trong lúc học, nhất là ở cuối bài. Gián đoạn và mất tập trung ở
phần cuối bài giảng có thể làm giảm nghiêm trọng hiệu quả của bài học. Việc học trên
truyền hình mới chỉ đơn thuần cung cấp kiến thức nên khó có thể kiểm sốt được học
sinh.
Tính phù hợp: Dạy học trên truyền hình khơng phải lúc nào cũng phù hợp với
nhu cầu của tất cả mọi người. Nó chỉ có thể được điều chỉnh cho nhóm cụ thể nếu nhu
cầu của nhóm đó được xác định trước đó. Nói một cách dễ hiểu hơn, chẳng hạn một
nhóm học sinh muốn bổ túc thêm kiến thức mơn Địa lí, nhưng chương trình dạy học lại
chủ yếu dạy Toán, Ngữ Văn, vậy nên nhu cầu của học sinh đó đã khơng được đáp ứng.
Thời gian: Các bài học trên truyền hình được cố định khung giờ, học sinh có thể

lỡ mất bài học nếu như bận đột xuất vào khung giờ đó.
Tốc độ bài giảng: Giáo viên khơng kiểm soát được tốc độ phát triển của một bài
học trên tivi. Đơi khi, bài giảng đó có thể diễn ra quá nhanh hoặc quá chậm đối với học
sinh đang theo học.
* Giải pháp khắc phục
Với mơn Địa lí, trong thời gian học sinh tạm nghỉ học do ảnh hưởng của dịch
Covid – 19, có 2 cơ giáo tham gia giảng bài trên kênh truyền hình tỉnh Nam Định là cô
Mai Thị Tuyết Hạnh – giáo viên trường THPT Lê Hồng Phong và cô Vũ Thị Thu – giáo
viên trường THPT Trần Hưng Đạo. Mỗi bài giảng đều là tâm huyết của các cơ giáo, sự
miệt mài, hết mình trong công việc của đội ngũ cộng tác viên, những người hỗ trợ kĩ
thuật, ghi hình… Tuy nhiên, khi bài giảng được chiếu, nếu khơng có sự đơn đốc của các
thầy cơ giáo thì bài giảng rất dễ bị các em bỏ trôi, không học. Để việc dạy học này được
hiệu quả, tôi đã triển khai việc học trực tuyến tới học sinh, cụ thể như sau:
Bước 1: Phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường, giáo viên chủ nhiệm lớp, thơng
báo lịch ơn tập trên truyền hình tới học sinh và phụ huynh học sinh.
Bước 2: Trước khi vào giờ học nhắn tin nhắn nhắc nhở tới nhóm Zalo và
Messenger của lớp, tránh tình trạng học sinh quên giờ học.
Bước 3: Cùng ôn tập trực tuyến với học sinh giúp nâng cao kiến thức chuyên
môn. Sau bài ôn, tôi giao nhiệm vụ học tập liên quan đến bài đã được ôn tập cho học
sinh.
Bước 4: Học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập theo thời gian quy định sau đó báo
cáo kết quả thực hiện được qua Zalo, Messenger, Email… Giáo viên tổng hợp và phản
hồi thông tin tới học sinh, đánh giá chi tiết kết quả thực hiện nhiệm vụ của học sinh.
Ví dụ 1: Bài “Phân tích đề minh họa 2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, định
hướng ôn tập” của cô Mai Thị Tuyết Hạnh dạy vào 7h30’ ngày 20 tháng 4 năm 2020.
Sau khi cung cấp đề minh họa (yêu cầu học sinh làm trên phần mềm Shub Classroom),
cung cấp thời gian, bài giảng trên truyền hình, nhắc lịch ơn tập cho học sinh, kết thúc
bài học, tơi giao nhiệm vụ cho học sinh hồn thành bảng ma trận đề do giáo viên cung
cấp. Tổng hợp số câu hỏi dễ, trung bình, khó và rất khó, từ đó đề xuất phương pháp ơn
tập hiệu quả nhất.

22


LỚP

DẠNG
CÂU
HỎI

CHỦ
ĐỀ

TRUNG
BÌNH

DỄ

RẤT
KHĨ

KHĨ

TỔNG

11
ĐLTN

12

ĐLDC

Lí thuyết

ĐL
ngành
ĐL vùng
Atlat
Biểu Đồ

Kĩ năng

Bảng số
liệu

TỔNG

40 câu

Bảng 2: Nhiệm vụ yêu cầu học sinh hoàn thành sau bài học
Sau khi học sinh tìm hiểu, thảo luận với nhau qua Zalo, Messenger,… giáo viên tổng
hợp, hồn thành bảng hồn chỉnh.
LỚP

DẠNG
CÂU
HỎI

CHỦ
ĐỀ

DỄ

TRUNG
BÌNH

KHĨ

RẤT
KHĨ

Câu 68 (kĩ
Câu 76
năng ở
(kĩ năng
Đơng Nam ở Đơng
Á)
Nam Á)

11

ĐLTN

12
Lí thuyết

Kĩ năng

Câu 41,
42

Câu

69,70,7
1

ĐLDC

TỔNG

2 câu =
5%

Câu
77,78,7
9

72,73,74

8 câu

3 câu

ĐL
ngành

43,44

57,58,59, 65 75

7 câu

ĐL

vùng

45

60,61,62,63,
64

6 câu

Atlat

Câu 46
đến 56

66

12 câu

Biểu Đồ

67

Bảng số
liệu

68 (Lớp 11)
23

76(Lớp
11)

2 câu
80

2 câu


TỔNG

=40%

12 câu
=30%

8 câu
=20%

4 câu
=10%

LT=5câu

LT=9câu

LT=7câu

LT=3câu

40 câu

16 câu

LT=24
câu
KN=16
câu

KN=1câu KN=3câu

Lớp 12
= 38
câu =
95%

KN=3câu KN=1câu

Bảng 3: Kết quả tổng hợp việc thực hiện nhiệm vụ theo yêu cầu phân tích nội dung
đề tham khảo của học sinh.
Để củng cố thêm cấu trúc đề tham khảo, định hướng ôn tập hiệu quả cho học sinh, tôi
tiếp tục biên soạn 1 đề mẫu, đăng lên Shubclassroom, yêu cầu học sinh thực hiện. Sau
khi làm đề xong, yêu cầu mỗi học sinh rút ra định hướng cần ôn tập cho bản thân, cuối
cùng giáo viên tổng hợp, định hướng ôn tập chung.
- Về mức độ câu hỏi:
+ Dễ từ câu 41 đến câu 56: 16 câu chiếm 40%.
+ Trung bình từ câu 57 đến câu 68: 12 câu chiếm 30%.
+ Khó thấp từ câu 69 đến 76: 8 câu chiếm 20%.
+ Rất khó từ câu 77 đến 40: 4 câu chiếm 10%.
- Kết luận: Đề tham khảo ra theo cấu trúc 40% dễ + 30% trung bình + 20% khó + 10%
rất khó. Phần nội dung khó và rất khó vào chủ đề Địa lí tự nhiên, địa lí dân cư, kĩ năng
biểu đồ và bảng số liệu (trong đó tập trung nhiều nhất vào ĐLTN với 6 câu). Đề có 12

câu Atlat nhưng chỉ ra ở mức độ dễ + 1 câu mức độ trung bình. Địa lí vùng và địa lí
ngành khơng có câu hỏi khó → So với đề thi THPT QG 2019 thì đề minh họa 2020 có
phần nhẹ nhàng hơn, tập trung nhiều hơn vào kĩ năng Atlat, chuyển câu hỏi khó từ Địa
lí ngành và vùng sang địa lí tự nhiên và địa lí dân cư. Kiến thức lớp 11 khơng vào lí
thuyết mà chỉ hỏi 2 câu kĩ năng của Đơng Nam Á.
- Định hướng ơn tập:
+ Rà sốt lại nội dung kiến thức Địa lí tự nhiên + Địa lí dân cư + Địa lí ngành (phần đã
học) + kĩ năng địa lí (đặc biệt chú ý kĩ năng đọc Atlat với học sinh chưa chắc kiến
thức).
+ Phần Địa lí ngành, Địa lí vùng cần học lí thuyết cơ bản, liên hệ ngành với vùng và
thực tiến.
+ Cần tự giác ơn tập, sử dụng Atlat Địa lí Việt Nam thường xuyên. Khi làm bài trắc
nghiệm cần đọc kĩ câu dẫn, gạch chân dưới các từ khóa, phân tích kĩ để lựa chọn đáp án
chính xác.
+ Giáo viên củng cố kiến thức bằng câu hỏi trắc nghiệm khách quan với đủ 4 mức độ
theo chuyên đề bám sát theo các mức độ ở từng chuyên đề trong đề tham khảo (chú ý
các câu hỏi vận dụng cho học sinh khá, giỏi).
+ Tích cực xây dựng và sưu tầm các đề theo cấu trúc đề minh học cho hs làm.
+ Theo dõi, bám sát q trình ơn tập, giải đáp kịp thời những khó khăn, thắc mắc của
học sinh.
24