Tài liệu Nâng cao chất lượng tổ chức chuyên đề ở trường tiểu học pdf

LỜI MỞ ĐẦU
Nhà trường tiểu học là đơn vị giáo dục của bậc học nền tảng nhằm giúp học
sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo
đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung
học cơ sở.
Với yêu cầu trên, cho ta thấy đội ngũ giáo viên chính là lực lượng nòng cốt
giữ vai trò then chốt trong việc giảng dạy và giáo dục học sinh. Muốn trò học tốt
cần phải có người thầy giỏi vững chun mơn, có kiến thức sâu rộng, nắm bắt
được tâm lý học sinh, để từ đó tổ chức được các họat động học tập cho các em
nhằm giúp các em có thể chủ động học tập tích cực và chiếm lĩnh được kiến thức.
Chính vì thế, cơng tác nâng cao trình độ chun môn nghiệp vụ cho giáo viên là
vấn đề cấp thiết mà Ban giám hiệu nhà trường cần phải thực hiện .
Muốn thực hiện tốt nhiệm vụ này, hiệu trưởng phải đẩy mạnh việc quản lý
họat động chuyên môn trong nhà trường. Trong đó, họat động chuyên đề là họat
động mũi nhọn sẽ giải quyết được những khó khăn vướng mắc trong việc giảng
dạy của giáo viên.
Thực tế sau bốn năm thực hiện chương trình sách giáo khoa mới, giáo dục
nước ta đã có sự chuyển mình khá rõ rệt. Phương pháp dạy học truyền thống của
chúng ta trước kia làm cho học sinh thụ động trong việc chiếm lĩnh kiến thức.
Chúng ta đã mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy và học, trên cơ sở kế thừa
phương pháp dạy học truyền thống và phát huy phương pháp dạy học hướng tới
họat động học tập phát huy tính tích cực của học sinh. Sự đổi mới phương pháp
dạy học phát sinh những khó khăn vướng mắc cho giáo viên trong việc lựa chọn
các hình thức tổ chức họat động học tập cho học sinh sao cho phù hợp với nội
dung chương trình và từng đối tượng học sinh. Chính vì thế, việc tổ chức chuyên
đề rất thiết thực, giúp giáo viên tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong q
trình giảng dạy.

1

Với họat động chuyên đề, giáo viên được đóng góp xây dựng những
kinh nghiệm qua việc giảng dạy của mình. Từ nhiều ý kiến đóng góp, xây dựng
của giáo viên đúc kết lại để tháo gỡ vướng mắc trong quá trình giảng dạy. Và
chun đề cũng chính là bài học kinh nghiệm quý báu được nhân rộng ra cho tòan
thể đội ngũ giáo viên trong nhà trường. Đó chính là lý do khiến tôi rất hứng thú khi
thực hiện đề tài này.

2


NỘI DUNG
Họat động dạy và học là hoạt động trung tâm của nhà trường. Tổ
chuyên môn là tổ chức cơ sở quan trọng nhất để thực hiện chức năng nhiệm vụ
chính trị trong nhà trường. Các hoạt động của tổ chuyên môn là họat động mà hiệu
trưởng phải quản lý.
Nội dung họat động của tổ chuyên môn rất phong phú. Trong đó họat động
chuyên đề là một họat động cơ bản được qui định trong các họat động của tổ
chuyên mơn. Họat động chun đề gắn liền với vị trí, chức năng của tổ chuyên
môn ở trường tiểu học và thực tiễn dạy hoc sinh động hiện nay ở nhà trường. Do
vậy họat động chuyên đề là một trong những họat động cơ bản của tổ chuyên môn
mà người hiệu trưởng phải quản lý. Do đó, muốn nâng cao chất lượng giáo dục
cần đẩy mạnh công tác quản lý tổ chuyên môn .
I.

Ý NGHĨA CỦA HỌAT ĐỘNG CHUYÊN ĐỀ TRONG VIỆC

NÂNG CAO TAY NGHỀ GIÁO VIÊN:
Họat động chuyên đề là một trong những nội dung sinh hoạt cơ bản của tổ
chun mơn ở trường tiểu học. Nó giữ một vị trí, vai trị hết sức quan trọng. Hoạt
động chun đề gắn bó chặc chẽ với vị trí, chức năng, nhiệm vụ của tổ chun

mơn trường tiểu học. Nó góp phần nâng cao kết quả giảng dạy giáo dục và trình độ
tay nghề của giáo viên.Qua họat động chuyên đề, chất lượng người thầy được nâng
lên, phát huy được năng lực tiềm tàng, sáng kiến, kinh nghiệm của từng tổ viên
trong tổ khối, nhân rộng những kinh nghiệm tốt trong tòan trường, từ đó khơng
ngừng nâng cao chất lượng học tập của học sinh

3


II.

KHÓ KHĂN VÀ THUẬN LỢI KHI TỔ CHỨC THỰC HIỆN

CHUYÊN ĐỀ :
* Thuận lợi:
Đội ngũ giáo viên thường xuyên được dự các chuyên đề do
trường và phòng giáo dục tổ chức.
Khối trưởng, giáo viên nồng cốt được phòng giáo dục tập huấn
một số kĩ năng: quản lí chun mơn, phương pháp trị chơi phát huy tính tích
cực…
Đại đa số đội ngũ giáo viên trẻ, nhiệt tình, năng nổ trong cơng
tác.
Nhìn chung cơ sở vật chất của trường cũng tương đối ổn. Trường
có được một phịng vi tính để đáp ứng việc học tin học cho GV và học sinh.
* Khó khăn:
Phòng chức năng để tổ chức chuyên đề, hội thảo chưa đáp ứng.
Sĩ số học sinh trong mỗi lớp đông.
Đa số giáo viên học nâng cao chuẩn vào ngày thứ 7 đơi lúc cũng
khó để tổ chức hội thảo, chun đề.
So với năm học trước, thư viên thiết bị cũng được trang bị thêm

nhiều đồ dùng dạy học và thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy. Tuy nhiên, đồ
dùng dạy học vẫn chưa đáp ứng tốt nhu cầu của giáo viên. Bên cạnh đó một số
đồ dùng dạy học ngành đưa về chưa kịp tiến độ so với việc thực hiện nội dung
chương trình.
Vì sĩ số học sinh đơng nên các phòng chức năng đều được trưng
dụng làm phòng học. Hiện tại, trường vẫn không có hội trừơng riêng để tiện
4


cho việc tổ chức hội thảo, chun đề (hội trường đã ngăn thành phòng
học).

III.

NHỮNG LƯU Ý KHI TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHUYÊN

ĐỀ TRONG NHÀ TRƯỜNG :
Chuyên đề thực hiện trong nhà trường được tiến hành qua các giai đọan
sau :
1)

Giai đoạn phát hiện vấn đề và chọn đề tài :(lý do ra đời của

chuyên đề)
Đây là giai đoạn khá quan trọng quyết định sự thành công của chuyên
đề. Những vấn đề đưa ra giải quyết phải thật sự “thiết thực, cấp bách”, là những
vướng mắc mà giáo viên đang cần tháo gỡ trong chuyên môn .
Chuyên đề phải xuất phát từ nhu cầu của GV. Tuyệt đối tránh tình trạng
BGH tổ chức hàng loạt chuyên đề cho đủ tất cả những phân mơn trong chương
trình mà khơng cần biết những chuyên đề đó có thật sự cần thiết và đáp ứng được

nhu cầu của GV hay không, điều này sẽ gây “bội thực” cho GV và cả học sinh mà
lại khơng đạt hiệu quả , làm lãng phí thời gian vơ ích.
Làm cách nào để chọn đề tài phù hợp khi tổ chức chuyên đề ? ( cần lưu
ý đề tài ở đây khơng chỉ là những mơn học chính khố trong nhà trường mà có thể
là những vấn khác liên quan đến hoạt động giáo dục trong nhà trường như : giáo
dục đạo đức học sinh, cách sử dụng ĐDDH như thế nào để đạt được hiệu quả….)
GV tự chọn đề tài .
Qua kiểm tra, dự giờ BGH phát hiện ra những vướn mắc của đa
số GV từ đó chọn đề tài để tổ chức chuyên đề .

5


Ví dụ : Khá nhiều GV cho rằng Lịch sử là một phân môn không quan
trọng nên thường dạy qua loa, chủ yếu là cho học sinh tự đọc bài về học thuộc ghi
nhớ trong SGK là đủ. Do cách học máy móc như thế nên đã dẫn đến tình trạng HS
hiểu biết rất ít về lịch sử nước nhà.
- Vậy thì nên chăng tổ chức một chuyên đề để giúp cho GV thấy được ích
lợi và tầm quan trọng khi dạy tốt phân mơn lịch sử .Đây chính là điều quan trọng
mà BGH cần định hướng cho GV trong chun mơn chứ khơng phải đợi GV có
nhu cầu thì mới tổ chức .
- Vừa qua, phòng giáo dục Quận Tân Phú đã mạnh dạn thực hiện chuyên đề
“Dân ta biết sử ta ” dành cho cán bộ quản lý và giáo viên cốt cán. Vậy cán bộ
chun mơn phịng giáo dục đã nhìn thấy được mặt hạn chế của giáo viên trong
Quận, đó cũng là điều đáng mừng.
-

Tổ chức chuyên đề để nâng cao hơn nữa những mặt mạnh của đội

ngũ GV.

-

Nhân điển hình những tiết dạy hiệu quả , tạo điều kiện cho GV

giao lưu học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
2)

Giai đoạn tổ chức chỉ đạo thực hiện chuyên đề:

a) Xây dựng kế hoạch:
- Việc xây dựng kế họach thực hiện chuyên đề cần cụ thể và chi tiết

(thời

gian, nội dung công việc cần làm, phân công …)
- Thời gian tổ chức chuyên đề cần kịp thời và đáp ứng được nhu cầu cấp
thiết của GV.
b) Chuẩn bị nội dung chuyên đề:
- Nội dung chuyên đề được đưa xuống tổ chuyên môn thảo luận. BGH
cần định hướng cho GV thảo luận xoay quanh những khó khăn, vướng mắc khi
6


thực hiện những vấn đề mà chuyên đề đặt ra, đồng thời tự bản thân họ phải tìm ra
được những biện pháp khắc phục những khó khăn đó, để sau khi tổ chức chuyên
đề xong bản thân GV sẽ tự đối chiếu với cách thức họ đưa ra và từ đó tự điều chỉnh
những phương pháp dạy học cho phù hợp .
* Ví dụ : Dạy luyện nói cho HS lớp Một .
-

Khó khăn khi dạy cho HS lớp Một luyện nói là : HS rất ít chịu

nói. Khi nói thì khơng thành câu hoặc dùng từ ngữ thiếu chính xác khi diễn đạt
ý…
-

Để HS nói được GV thường đưa ra những gợi ý nhỏ để HS trả

-

GV thường bỏ qua giờ luyện nói mà tập trung vào dạy đọc chữ

lời.

cho HS.
 Vậy thì làm thế nào để HS tự tin khi nói và có thể nói tốt chủ đề yêu cầu
của bài. Nhiệm vụ của chuyên đề là phải giúp họ giải quyết được những gút mắc
này .
* Qua chuyên đề BGH cần giúp cho giáo viên hiểu được rằng :
- Hoạt động luyện nói của HS là hết sức quan trọng khơng thể bỏ qua
(mặc dù nó chỉ chiếm khoảng 10 15 phút trong một tiết).Tuy nhiên nếu dạy tốt
hoạt động này sẽ giúp các em tự tin trong giao tiếp hằng ngày, mạnh dạn bày tỏ ý
kiến trước đám đông và điều quan trọng là sẽ giúp các em học tốt phân môn Tập
làm văn sau này.
- GV cần hiểu rằng đây là giờ luyện nói : HS phải vận dụng tất cả những
vốn sống của mình để nói. Chính vì vậy việc đưa ra từng câu hỏi nhỏ để gợi ý cho
HS trả lời là không phù hợp. Chỉ nên đưa từng gợi ý nhỏ đối với những em yếu,
không biết cách diễn đạt…

7

-Đối với những chủ đề quen thuộc GV cần khai thác triệt để vốn sống
của các em , phải chịu khó lắng nghe và kịp thời chỉnh sửa những từ ngữ mà HS
dùng chưa chính xác trong từng ngữ cảnh .
- Khi tổ chức chuyên đề cần giúp cho tất cả GV ( không chỉ là tổ trưởng
chuyên môn) nắm được cấu trúc của một bản nội dung chuyên đề gồm các phần:
- Lí do thực hiện chuyên đề.
- Mục đích, yêu cầu của chuyên đề.
- Cơ sở lý luận của chuyên đề.
- Nội dung cụ thể của chuyên đề.
- Các điều kiện thực hiện.

3)

Tổ chức báo cáo lý thuyết:
Thông qua cách trình bày tóm tắt qui trình (các bước tiến hành)

trong việc tổ chức thực hiện chuyên đề :

Chọn chuyên
đề

Nghiên cứu tài
liệu

Soạn kế hoạch

Triển khai đến
tổ khối

Tổng kết
chuyên đề

Triển khai
kiểm tra CĐ

Dạy minh hoạ

Phân công thực
hiện

8


- Trên thực tế hầu hết các chuyên đề được thực hiện còn sơ sài chưa
đầy đủ các bước theo qui trình. Cũng chính vì thế mà đại đa số giáo viên chưa nắm
được nội dung lý thuyết của đề tài chun đề đó
- Thường thì giáo viên được phổ biến chuyên đề qua hình thức
dự giờ minh họa và tham gia góp ý về giờ dạy họăc qua hình thức giới thiệu giáo
án mẫu, thiết kế mẫu. Giáo viên không được học tập phần lý thuyết của chuyên đề.
Về phía GV cũng có nhiều người ít quan tâm đến bài tham luận mà chỉ tập trung
vào tiết dạy để nhận xét, rút kinh nghiệm cho bản thân. Thế thì liệu bài tham luận
có cần thiết khi tổ chức một chuyên đề hay không?
- Theo tôi là hết sức cần thiết. Bản thân đề tài được chọn làm chuyên đề
đã phải là những vấn đề gây khó khăn, trở ngại cho GV trong giảng dạy. Nếu chỉ
dựa vào một tiết dạy minh hoạ khơng thơi thì chưa giải quyết thoả mãn nhu cầu
cấp thiết của GV mà phải cùng nhau nhìn nhận được những khó khăn, vướng mắc
để từ đó tìm ra biện pháp tháo gỡ .
- Một vấn đề nữa là GV phải nắm được mục đích của chuyên đề để đóng

góp xây dựng cho chính xác. Nhiều chun đề tổ chức bị rơi vào tình trạng GV chỉ
tập trung xoay quanh “mổ xẻ” tiết dạy minh hoạ, cứ cho đây là một tiết dạy mẫu và
cứ thế đem về thực hiện rập khn vào lớp mình, như vậy chuyên đề đó chưa có
hiệu quả.
4) Giai đọan tổ chức dạy minh họa:
- Những tiết dạy minh họa thường được thực hiện bởi những giáo
viên có trình độ chun mơn vững. Đại đa số giáo viên tham gia các phần việc
khác như dự giờ tiết dạy minh họa, tham gia góp ý nội dung chuyên đề và tiết dạy.
- Tiết dạy minh họa chuyên đề do phó hiệu trưởng và tổ trưởng chun
mơn sẽ trực tiếp góp ý xây dựng. Sau khi xây dựng xong tiết này giáo viên minh
họa chuyên đề sẽ lên tiết cho tất cả giáo viên tham dự. Sau khi tham dự tiết dạy

9


minh họa xong, tất cả giáo viên ngồi lại để đóng góp ý kiến cho tiết dạy minh họa
đó.
- Qua thời gian tìm hiểu thực tế tại trường mình và các trường trong
quận tơi thấy cần giúp cho GV có được những nhận thức và quan điểm đúng đắn
về việc tổ chức chuyên đề là nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ, là vấn đề hết sức
thiết thực và cần thiết cho mỗi GV đứng lớp. Các chuyên đề thường tập trung sâu
vào một số vấn đề chuyên môn cần giải quyết do đó giáo viên có điều kiện học tập
bồi dưỡng chuyên môn tốt hơn. Sau chuyên đề, quá trình dạy thực hành chuyên đề
giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp dạy phù hợp hơn.
Bản thân BGH cũng cần thực hiện tốt sự chỉ đạo từ phòng giáo
dục đến giáo viên, nắm bắt tâm tư nguyện vọng của từng tổ khối, tạo điều kiện cho
cá nhân đóng góp xây dựng chun đề. Do đó, khi được phân cơng minh họa
chuyên đề, giáo viên cố gắng bằng mọi khả năng của mình để hịan thành chun
đề một cách tốt nhất. Trong quá trình tổ khối thực hiện chuyên đề, BGH hỗ trợ các
điều kiện về cơ sở vật chất, phòng ốc, thiết bị và đồ dùng dạy học, thời gian. Tuy

nhiên về mặt tài chính thì chỉ được hỗ trợ một phần nào vì nhà trường khơng đủ
kinh phí. Các bước tiến hành tổ chức chuyên đề ở nhà trường cũng thể hiện tính
tập trung dân chủ.

5) Vận dụng – kiểm tra chuyên đề :
Ban giám hiệu cùng khối trưởng tiến hành dự giờ các lớp và xem biên
bản họp tổ khối để kiểm tra lại kết quả vận dụng chuyên đề.
6) Tổng kết chuyên đề :
Qua các tiết kiểm tra chuyên đề Ban giám hiệu cùng tổ khối nhận
xét ưu khuyết điểm của các tiết kiểm tra và có ý kiến đề xuất thêm cho việc vận
dụng chuyên đề có hiệu quả.

10


Cần xác định đúng đối tượng học sinh của mình để vận dụng
chuyên đề cho phù hợp .Phải hiểu rằng có những cái bản thân GV thấy rất hay,
rất thuyết phục trong tiết dạy minh của chuyên đề nhưng khi vận dụng vào lớp
mình lại khơng có hiệu quả thậm chí phản tác dụng. Đó là lý do tại sao cần
phân tích kĩ bài tham luận để có hướng đi đúng, thấy được trường hợp nào thì
vận dụng phương pháp, hình thức tổ chức cho phù hợp.
BGH phải xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện chuyên đề cụ thể
ngay từ đầu năm học.
Cần có kế họach phổ biến lý thuyết của đề tài cụ thể trong chuyên
đề và bồi dưỡng cho giáo viên cách viết một bài báo cáo chuyên đề.
Tạo điều kiện để tất cả giáo viên mạnh dạn trình bày quan điểm
của mình và đóng góp ý kiến trong các buổi thảo luận chuyên đề.
Định hướng và bồi dưỡng nhận thức để giáo viên có nhận định
đúng hơn về việc thực hiện chuyên đề ở nhà trường

C. KẾT LUẬN

Mục tiêu cuối cùng của giáo dục là đào tạo học sinh thành những con
người phát triển toàn diện.Muốn đạt được mục tiêu này khơng có con đường nào
khác là phải bồi dưỡng, nâng cao tay nghề của đội ngũ giáo viên. Giáo viên phải
thường xuyên học hỏi, cập nhật thơng tin, trình độ để có thể đáp ứng được nhu cầu
học tập của học sinh cũng như nhu cầu nâng cao chất lượng giáo dục của xã hội.
Một trong những con đường đưa đến thành cơng đó chính là việc nâng cao chất
11


lượng chuyên đề trong nhà trường. Đây là cơ hội để GV có thể trao đổi kinh
nghiệm, học hỏi lẫn nhau.
Tay nghề của giáo viên được nâng lên đồng nghĩa với chất lượng giảng
dạy cũng được nâng lên. Có thế mới mong tạo ra được một thế hệ học sinh toàn
năng phục vụ cho đất nước mai sau.

12