SKKN Sinh Toan

<span class='text_page_counter'>(1)</span>A. Đặt vấn đề I. Lêi më ®Çu Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ x· héi, sù c«ng nghiÖp hoá, hiện đại hoá của nớc ta đã đặt ra yêu cầu mới về nguồn nhân lực. Đó là những con ngời chủ động, năng động sáng tạo, những con ngời có năng lực hoạt động, kỹ năng thích ứng cao, khả năng giao tiếp tốt, năng lực hợp tác, năng lực tự khẳng định mình. Đó là những con ngời có nhu cầu và kỹ năng tự học để thờng xuyên đổi mới tri thức của mình, để bắt kịp những đổi mới của khoa học c«ng nghÖ vµ cña x· héi. Việc dạy học môn Sinh học hiện nay ở trờng THCS có nhiều phơng pháp đợc sử dụng nhằm phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo và năng lực hợp tác của học sinh. Trong số đó phơng pháp hoạt động nhóm là một trong những phơng pháp quan trọng nhất của đổi mới phơng pháp dạy học. Với sự nỗ lực t duy của mỗi cá nhân nhiều khi cha đủ để hoàn thành nhiệm vụ học tập thì cần tổ chức cho các em hoạt động nhóm. Hoạt động nhóm giúp các em phát huy sức m¹nh cña nhiÒu ngêi cïng thùc hiÖn, cïng tranh luận, cïng tham gia. Qua ho¹t động nhóm, các em học đợc không chỉ các kiến thức của bạn mà còn học đợc các kỹ năng thao tác thí nghiệm hay, các thao tác t duy của bạn: Cách đặt vấn đề, c¸ch ph©n tÝch, c¸ch kh¸i qu¸t, c¸ch lËp luËn vv… §©y còng lµ ph¬ng ph¸p gióp cho häc sinh ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng c¸ nh©n, kü n¨ng giao tiÕp, kü n¨ng hîp t¸c. C¸c em sÏ tù hiÓu m×nh vµ b¹n bÌ h¬n qua viÖc chia sÎ, häc hái lÉn nhau. Ho¹t động nhóm cũng tạo điều kiện cho mỗi ngời thích ứng dần với sự phân công lao động, sự hợp tác của các cá nhân trong tập thể. Nếu giáo viên tổ chức tốt các hoạt động nhóm thì đây là một trong những phơng pháp tốt nhất trong việc tích cực hoá hoạt động của học sinh. Nhng nếu tổ chức và quản lý không tốt thì nó lại thể hiện mặt trái của tác dụng trên và vô tình giáo viên đã tạo điều kiện cho học sinh cá biệt, học sinh yếu kém lời biếng và chơi đùa trong giờ học. II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu. 1. Thùc tr¹ng.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trong những năm gần đây, do nội dung sách giáo khoa thay đổi nên phơng pháp dạy học cũng đã đợc thay đổi theo để phù hợp với nội dung kiến thức mới nhằm phát huy tính tích cực của học sinh. Trong đó, phơng pháp hoạt động nhóm đợc sử dụng ngày càng thờng xuyên và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, qua thực tế dự giờ thao giảng môn Sinh học của giáo viên ở trờng THCS Định Tân và trao đổi với bạn bè, đồng nghiệp tôi cũng thấy tồn tại một số vấn đề sau: Mét là : Mét sè gi¸o viªn vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ h¹n chÕ khi tæ chức hoạt động nhóm trên lớp. Vì vậy, họ chỉ sử dụng phơng pháp này khi dạy trong các giờ thao giảng và các giờ có đồng nghiệp đến dự còn các giờ học đơn thuÇn trªn líp th× kh«ng bao giê sö dông. Nguyªn nh©n lµ do khi tiÕn hµnh tæ chức hoạt động nhóm học sinh giải quyết nhiệm vụ còn chậm nên mất nhiều thời gian vµ bÞ “Ch¸y gi¸o ¸n”. Hai là : Mét sè gi¸o viªn khi tæ chøc cho häc sinh th¶o luËn nhãm hoµn thµnh xong phiÕu häc tËp th× kh«ng thu phiÕu, cã gi¸o viªn th× thu phiÕu nhng không đánh giá kết quả của các nhóm nên không động viên khích lệ đợc tinh thÇn häc tËp cña häc sinh. Ba là : NhiÒu gi¸o viên trong khi yªu cÇu häc sinh th¶o luËn nhãm th× cha quản lý tốt đợc hoạt động của mỗi nhóm. Do đó nhiều khi kết quả của nhóm cũng chỉ là kết quả của một số ít cá nhân vì khi đó chỉ có những em khá, giỏi lµm viÖc, cßn nh÷ng häc sinh trung b×nh, yÕu … th× ch¬i. 2. KÕt qu¶ cña thùc tr¹ng. Từ những thực trạng mà tôi nêu ra ở trên đã dẫn đến kết quả: -Một số giờ dạy bằng phơng pháp hoạt động nhóm đạt kết quả thấp. -Học sinh do không nắm rõ mục tiêu nên thảo luận không đạt hiệu quả. §èi tîng häc sinh trung b×nh vµ yÕu kÐm, cha tÝch cùc tham gia vµo ho¹t động vì vậy kết quả hoạt động còn rời rạc, thiếu tinh thần đồng đội, nhiều học sinh còn nghịch ngợm, nói chuyện riêng hoặc thảo luận những vấn đề ngoài yêu cÇu cña gi¸o viªn g©y nªn hiÖn tîng lén xén trong líp. Cuối cùng, nhiều giờ dạy bị “Cháy giáo án” do thời gian hoạt động nhóm kÐo dµi.. B. giải quyết vấn đề I. Gi¶i ph¸p thùc hiÖn..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Để tổ chức các hoạt động nhóm có hiệu quả, giáo viên cần chú ý đến những vấn đề sau: 1. C¸ch thµnh lËp nhãm: Khi tổ chức hoạt động nhóm, ngời giáo viên cần phải quan tâm đến số nhóm và số ngời trong nhóm. Số ngời trong nhóm phải có đủ để trao đổi, giải quyết các vấn đề đợc giao, nếu quá đông sẽ không sử dụng hết nguồn lực, nếu quá ít sẽ không đủ để giải quyết hết nhiệm vụ. Số ngời trong một nhóm và số nhóm phụ thuộc vào bài tập và số học sinh trong lớp. Một nhóm trung bình từ 57 ngời. Cũng có thể 4 hoặc 8 ngời. Mỗi nhóm có 1 th ký và một nhóm trởng để ®iÒu khiÓn cuéc th¶o luËn. Cã nhiÒu kiÓu thµnh lËp nhãm nhng b»ng thùc tÕ ë trêng THCS §Þnh T©n. T«i thÊy c¸ch chia nhãm cã hiÖu qu¶ nhÊt vÉn lµ bµn tríc vµ bµn sau quay mÆt vào nhau (để tiết kiệm thời gian). Nếu bàn học dài, mỗi bàn thờng gồm 4 học sinh th× nªn 2 bµn mét nhãm. NÕu bµn häc ng¾n, mçi bµn 2 häc sinh th× c¨n cø vµo nhiÖm vô mµ cã thÓ chia nhãm nhá 2 bµn quay vµo nhau hoÆc 3-4 bµn mét nhãm. VÝ dô: NÕu néi dung nhiÖm vô: Th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái trong phiÕu häc tËp th× cã thÓ chia 2 bµn 1 nhãm quay vµo nhau. Nhng nÕu nhiÖm vô lµ quan s¸t vµ phân loại mẫu vật thì cần số ngời đông hơn (3-4 bàn) vì nh thế mới có đủ lợng mẫu vật để phân loại. 2. Quy trình quản lý hoạt động nhóm và hớng dẫn khi điều khiển hoạt động nhóm. *Trong dạy học môn sinh học ở trờng THCS, do đối tợng tham gia trực tiếp vào các hoạt động là các em học sinh từ 11 đến 15 tuổi. Đây là lứa tuổi hiếu động nhất trong tất cả các cấp học. Các em muốn đợc thể hiện mình là ngời lớn trong khi kinh nghiÖm sèng cßn h¹n chÕ. V× vËy, viÖc qu¶n lý vµ híng dÉn c¸c em thùc hiÖn các hoạt động là vấn đề quan trọng nhất. Nó quyết định kết quả của hoạt động. B»ng kinh nghiÖm cña b¶n th©n, t«i xin nªu ra quy tr×nh qu¶n lý vµ híng dÉn thùc hiện hoạt động theo nhóm trong giảng dạy môn sinh học ở trờng THCS gồm nh÷ng néi dung sau: Bíc 1: Giao nhiÖm vô. -Nêu mục tiêu của hoạt động nhóm: Giáo viên thông báo rõ ràng mục tiêu của hoạt động. Sau hoạt động nhóm, học sinh cần thu nhận đợc những kiến thức vµ kü n¨ng g×. -Tóm tắt khái quát toàn bộ hoạt động: Giáo viên mô tả khái quát toàn bộ hoạt động, có những công việc gì, làm nh thế nào?.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> -Nêu câu hỏi, vấn đề: Giáo viên nêu nhiệm vụ thảo luận cho cả lớp (nếu cả líp cã cïng nhiÖm vô) hoÆc cho mçi nhãm (nÕu c¸c nhãm cã nhiÖm vô kh¸c nhau). Bíc 2: Thµnh lËp nhãm. -Chia nhãm: Th«ng b¸o sè nhãm, mçi nhãm bao nhiªu ngêi vµ c¸ch chia nhãm. -Cung cấp thông tin về các điều kiện đảm bảo cho hoạt động nhóm, nơi làm việc của nhóm, bao nhiêu thời gian, kết quả cuối cùng, ai sẽ chỉ đạo nhóm tiến hµnh ra sao, nguån vËt t, dông cô… -Dành thời gian để học sinh hỏi học sinh: Kiểm tra lại xem các em đã rõ nhiÖm vô cha, hoÆc c¸c em cã th¾c m¾c kh«ng… Bíc 3: Lµm viÖc theo nhãm. -B¾t ®Çu lµm viÖc theo nhãm: Sau khi hoµn thµnh c¸c bíc trªn, gi¸o viªn yªu cÇu c¸c em tiÕn hµnh lµm viÖc theo nhãm. C¸c nhãm th¶o luËn nhiÖm vô díi sù ®iÒu khiÓn cña nhãm trëng. Th ký ghi chÐp nh÷ng ý kiÕn th¶o luËn, kÕt qu¶ thÝ nghiÖm… -Theo dõi tiến độ của nhóm: Điều chỉnh thời gian cần thiết, giải quyết nh÷ng th¾c m¾c cña häc sinh, nh÷ng khã kh¨n c¸c nhãm gÆp ph¶i. -Thông báo thời gian: Giáo viên nhắc nhở học sinh về thời gian để đảm bảo đúng thời gian nh kế hoạch đã dự kiến. Tránh bị động và quá giờ thảo luận, ảnh hởng đến kế hoạch của bài học. -Hç trî c¸c nhãm lµm b¸o c¸o: Trong khi häc sinh lµm b¸o c¸o, gi¸o viªn có thể đến từng nhóm và hớng dẫn học sinh viết báo cáo theo yêu cầu của giáo viªn. Bíc 4: C¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶. §¹i diÖn tõng nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ cña nhãm m×nh, c¸c nhãm kh¸c theo dâi nhËn xÐt vµ cã thÓ nªu c©u hái vµ ý kiÕn th¾c m¾c. Bíc 5: Tæng kÕt rót kinh nghiÖm. Trong hoạt động rút kinh nghiệm, giáo viên thực hiện có sự phối hợp của häc sinh. Nh÷ng kÕt luËn vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng mµ häc sinh cÇn tiÕp thu cÇn đợc tổng kết, tóm tắt, hệ thống sau hoạt động nhóm. Đồng thời trong bớc này, giáo viên cần rút kinh nghiệm về tinh thần, thái độ tham gia hoạt động của các nhóm, của từng cá nhân. Đây cũng là những điều cần thiết cho giáo viên để tổ chức hoạt động tơng tự ở các lớp khác..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ví dụ: Về quy trình quản lý và hớng dẫn hoạt động nhóm, tôi xin trích dẫn một hoạt động nhóm, khi dạy bài “Biến dạng của rễ” trong chơng trình sinh học líp 6 THCS. Tríc khi häc bµi nµy, gi¸o viªn giao nhiÖm vô vÒ nhµ tõ giê häc tríc. Häc sinh su tÇm mét sè mÉu vËt: Cñ cµ rèt, cñ c¶i, cñ s¾n, cµnh trÇu kh«ng, cµnh v¹n niªn, c©y hå tiªu, c©y tÇm göi b¸m trªn cµnh c©y chñ, d©y t¬ hång trªn c©y chñ, hoÆc tranh vÏ, ¶nh chôp c©y bÇn, c©y bôt mäc, c©y m¾m… Cã bé rÔ thë trªn mÆt đất. Bíc 1: Dùa trªn nh÷ng vËt thËt vµ tranh ¶nh mµ c¸c em su tÇm hoÆc gi¸o viên cung cấp sao cho đủ các loại củ để thực hiện nhiệm vụ. Giáo viên giao nhiệm vụ (xác định mục tiêu của hoạt động nhóm) cho học sinh: “Tìm hiểu đặc ®iÓm h×nh th¸i vµ chøc n¨ng cña c¸c lo¹i rÔ biÕn d¹ng” b»ng c¸ch quan s¸t mÉu vËt hoÆc tranh vÏ vµ ®iÒn vµo b¶ng sau nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt : B¶ng 1: §Æc ®iÓm h×nh th¸i Chøc n¨ng TT Tªn rÔ biÕn d¹ng Tªn c©y đối víi c©y cña rểbiÕn d¹ng Gi¸o viªn híng dÉn c¸ch tiÕn hµnh bµi tËp. -Thảo luận phân loại các loại củ, cây (mà nhóm có) theo những đặc điểm mà các em đã phát hiện ra. -Cử đại diện lên trình bày kết quả của nhóm về phân loại và giải thích lý do của việc phân loại đó (để tìm ra đặc điểm hình thái và chức năng của mỗi loại) thêi gian tr×nh bµy cña mçi nhãm 3 phót. Bíc 2: Gi¸o viªn chia líp thµnh c¸c nhãm, mỗi nhãm 2 bµn quay l¹i víi nhau hoặc 3 bàn trong đó 2 bàn quay lại với nhau bàn còn lại di chuyển về 2 bàn trªn . Bớc 3: Sau khi chia nhóm, học sinh về chỗ ngồi theo nhóm theo sơ đồ chỉ dẫn của giáo viên, cử nhóm trởng, th ký, bắt đầu thảo luận theo nhiệm vụ đợc giao. Nhóm trởng điều khiển các bạn trao đổi và phân loại. Các thành viên tham gia gãp ý kiÕn gi¶i thÝch v× sao l¹i ph©n lo¹i nh vËy (th ký ghi kÕt qu¶ vµo giÊy theo mẫu phiếu học tập để cử đại diện nhóm lên trình bày. Bớc 4: Đại diện của nhóm lên trình bày: Nhóm đã phân chia thành 4 loại rễ võa nªu lý do v× sao l¹i ph©n thµnh 4 lo¹i. Trong khi 1 nhãm tr×nh bµy th× c¸c nhãm kh¸c nªu c©u hái. Nhãm tr×nh bµy ph¶i tr¶ lêi c©u hái cña nhãm kh¸c vµ cña gi¸o viªn(nÕu cã) Bíc 5: Gi¸o viªn (Cã c¶ sù tham gia cña häc sinh) tæng kÕt rót kinh nghiÖm..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Qua làm việc theo nhóm, chúng ta đã phân loại rễ của các cây, củ thành 4 loại. Đặc điêm và chức năng đợc mô tả trong bảng dới đây. B¶ng 2:. TT 1. 2. 3. Tªn rÔ biÕn d¹ng. Tªn c©y. §Æc ®iÓm cña rÔ biÕn d¹ng. RÔ cñ. C¶i, cµ rèt. RÔ ph×nh to. RÔ mãc. TrÇu kh«ng, hå tiªu, v¹n niªn thanh.. RÔ phô mäc tõ th©n vµ cành trên mặt đất, móc. RÔ thë. Bôt mäc, m¾m, bÇn.. Chức năng đối víi c©y Chøa chÊt dù tr÷ cho c©y khi ra hoa, t¹o qu¶. Gióp c©y leo lªn. vµo trô b¸m… Sèng l©u trong ®iÒu kiÖn thiÕu kh«ng khÝ, rÔ mäc ngợc lên mặt đất. LÊy oxi trong kh«ng khÝ cung cÊp cho c¸c phÇn rễ dới đất. Rễ biến đổi thành giác LÊy thøc ¨n tõ 4 Gi¸c mót mót ®©m vµo th©n hoÆc c©y chñ cµnh cña c©y kh¸c. -Giáo viên nhận xét tinh thần, thái độ làm việc trong nhóm của học sinh. II. BiÖn ph¸p thùc hiÖn. 1. Muốn thảo luận nhóm có kết quả phải chú ý đến 2 vấn đề sau: a. Ph¶i cã môc tiªu cô thÓ: Mçi ngêi tham gia ph¶i hiÓu râ môc tiªu cña cuéc th¶o luËn. VÝ dô: Bµi “BiÕn d¹ng cña rÔ” trong SGK sinh häc 6, môc tiªu cña ho¹t động là sau khi kết thúc hoạt động, học sinh phân biệt đợc 4 loại rễ theo hình thái và chức năng của nó đối với cây. NhiÖm vô (Bµi tËp) cña nhãm ph¶i râ rµng, kh«ng g©y th¾c m¾c. Bµi tËp kh«ng qu¸ khã còng kh«ng qu¸ dÔ. NÕu qu¸ khã, viÖc th¶o luËn sÏ bÞ bÕ t¾c, nÕu qu¸ dÔ sÏ g©y ra nhµm ch¸n. Quan träng h¬n lµ bµi tËp cña nhãm ph¶i dùa trªn kinh nghiÖm vµ hiÓu biÕt thùc tÕ cña häc sinh. Gi¸o viªn ph¶i biÕt ch¾c ch¾n rằng học sinh của mình có đủ kinh nghiệm (kiến thức, kỹ năng) để tham gia hoạt động này. Nªn tr¸nh dïng th¶o luËn kiÕn thøc thuÇn tuý khi häc sinh cha cã chót hiÓu biết nào, ít dùng thảo luận nhóm để củng cố kiến thức. VÝ dô: NhiÖm vô cña häc sinh lµ ph©n lo¹i rÔ cña c¸c c©y vµ gi¶i thÝch t¹i sao lại phân loại nh vậy: Nhiệm vụ của hoạt động nhóm này dựa trên kinh nghiệm của học sinh đã có từ bài trớc về cấu tạo của rễ, thông qua kiến thức về hô hấp của rễ, học sinh đã nắm đợc vai trò của rễ đối với cây nh thế nào. T¬ hång, tÇm göi.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> b. Phải lập kế hoạch chi tiết cho hoạt động nhóm bao gồm các công việc sau: -Chọn chủ đề: Chủ đề lựa chọn có liên quan đến kiến thức và kinh nghiệm thực tế của học sinh hay không. Sau đó viết ra giấy dới dạng câu hỏi, hoặc tình huống có vấn đề. Nếu chủ đề lớn nên chia thành những bài tập (nhiệm vụ) nhỏ hơn, và cần xác định ngay là tất cả các nhóm chung nhau một nhiệm vụ hay mỗi nhãm mét nhiÖm vô kh¸c nhau. -Xác định mục tiêu: Sau hoạt động học sinh sẽ đạt đợc những kiến thức và kü n¨ng nµo? -Xác định loại hoạt động: Bạn cần xác định loại hoạt động đó là loại gì (s¾m vai, nghiªn cøu t×nh huèng, thÝ nghiÖm, trß ch¬i, th¶o luËn). -Thành lập nhóm: Bạn định thành lập bao nhiêu nhóm, mỗi nhóm bao nhiêu häc sinh, c¸ch chia nhãm thÕ nµo ... -Xác định thời gian: Hoạt động nhóm trong bao nhiêu phút (ví dụ thời gian cho toàn bộ hoạt động là 20 phút). Cần chia khoảng thời gian này cho những c«ng viÖc sau: +Chuẩn bị: Thời gian này dùng để học sinh di chuyển về nhóm của mình (VÝ dô 3 phót). +Lµm viÖc thùc tÕ cña nhãm: §©y lµ kho¶ng thêi gian quan träng nhÊt (vÝ dô: 10 phót). +B¸o c¸o kÕt qu¶: C¸c nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ cña nhãm (VÝ dô: 2 phót/nhãm). +Rút kinh nghiệm về hoạt động: Giáo viên tổng kết rút kinh nghiệm (ví dụ 3 phót). -Thực hiện hoạt động nhóm: Trong phần này, cần ghi chi tiết học sinh phải thùc hiÖn nh thÕ nµo? Ví dụ: Hoạt động “Tìm hiểu hình thái và chức năng của các loại rễ”. Có thể ghi cô thÓ nh sau: +Quan s¸t c¸c vËt thËt: C¸c c©y, cñ vµ tranh ¶nh. +Sắp xếp các cây, củ có cùng đặc điểm vào một loại. +Trao đổi đa ra lý do sắp xếp. +ViÕt kÕt qu¶ ph©n lo¹i vµ c¸c lý do vµo giÊy A4 theo mÉu trªn phiÕu häc tËp. +Cö ngêi lªn tr×nh bµy. -Xác định vật t, thiết bị cần thiết cho hoạt động mẫu vật, tranh ảnh, mô h×nh, giÊy, bót, kÐo….

<span class='text_page_counter'>(8)</span> LËp kÕ ho¹ch chi tiÕt lµ mét kh©u v« cïng quan träng v× nã gióp chóng ta thực hiện hoạt động nhóm có hiệu quả và không lo “cháy giáo án” do hoạt động bÞ kÐo dµi mÊt thêi gian. 2. Trích dẫn giáo án trong đó sử dụng phơng pháp hoạt động nhóm. Bài 12-Tiết 13:. BiÕn d¹ng cña rÔ (Chương trình sinh học 6). I. Môc tiªu bµi häc. 1. KiÕn thøc.  HS phân biệt 4 loại rễ biến dạng: rễ củ, rễ móc, rễ thở, rể giác mút. Hiểu đợc đặc điểm của từng loại rễ biến dạng phù hợp với chức năng của chúng.  Nhận dạng đợc một số rễ biến dạng đơn giản thờng gặp  Học sinh giải thích đợc vì sao phải thu hoạch các cây có rễ củ trớc khi cây ra hoa. 2. Kü n¨ng. RÌn kü n¨ng quan s¸t so s¸nh, ph©n tÝch mÉu, tranh. 3. Thái độ. Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ thùc vËt. II. C¸c thiÕt bÞ vµ tµi liÖu cÇn thiÕt.  Giáo viên: Kẻ sẵn bảng đặc điểm các loại rễ biến dạng( bảng 2.)  Tranh, mẫu một số loại rễ đặc biệt.  HS: Mçi nhãm chuÈn bÞ: cñ s¾n, cñ cµ rèt, cµnh trÇu kh«ng, tranh c©y bÇn, c©y bôt mäc vµ kÎ b¶ng 2 vµo vë bµi tËp. III. Hoạt động dạy học Hoạt động 1. Tìm hiểu đặc điểm hình thái của rễ biến dạng. *Mục tiêu: Thấy đợc các hình thái của rễ biến dạng. *TiÕn hµnh:. -GV: Yêu cầu HS hoạt động theo nhãm. §Æt mÉu lªn bµn quan s¸t → ph©n chia rÔ thµnh nhãm. -GV gợi ý: Có thể xem rễ đó ở dới đất hay trªn c©y.. -HS trong nhóm đặt tất cả mẫu và tranh lªn bµn → cïng quan s¸t. -Dùa vµo h×nh th¸i mµu s¾c vµ c¸ch mọc để phân chia rễ vào từng nhóm nhá. -GV củng cố thêm môi trờng sống -HS có thể chia: Rễ dới mặt đất, rễ cña c©y bÇn, m¾m, c©y bôt mäc: lµ ë mäc trªn th©n c©y hay rÔ b¸m vµo tn¬i ngËp mÆn, hay gÇn ao, hå. ờng, rễ mọc ngợc lên mặt đất..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> -GV không chữa nội dung đúng hay -Một số nhóm học sinh trình bày kết sai chỉ nhận xét hoạt động của các quả phân loại của nhóm mình. nhãm → HS sÏ tù söa ë môc sau. Hoạt động 2. Tìm hiểu đặc điểm cấu tạo vµ chøc n¨ng cña rÔ biÕn d¹ng *Mục tiêu: Thấy đợc các dạng chức năng của rễ biến dạng. *TiÕn hµnh:. -GV yêu cầu học sinh hoạt động cá nh©n. -GV treo bảng mẫu để HS tự sửa lỗi (nÕu cã). -TiÕp tôc cho HS lµm nhanh bµi tËp -GV ®a mét sè c©u hái cñng cè bµi. +Cã mÊt lo¹i rÔ biÕn d¹ng? +Chức năng của rễ biến dạng đối với c©y lµ g×? -GV cã thÓ cho HS tù kiÓm tra nhau bằng cách gọi 2 học sinh đứng lên. -1 HS hái: §Æc ®iÓm rÔ cñ cã chøc n¨ng g×? -1 HS tr¶ lêi nhanh: Chøa chÊt dù tr÷. -Thay nhau nhiÒu cÆp tr¶ lêi nÕu phÇn trả lời đúng nhiều thì GV cho điểm → GV nhËn xÐt khen líp. -Hoµn thµnh b¶ng 2. -HS so s¸nh víi phÇn néi dung ë môc 1 để sửa những chỗ cha đúng về các lo¹i rÔ, tªn c©y. -1 → 2 HS đọc kết quả của mình → häc sinh kh¸c bæ sung.. -1 HS đọc luôn phần trả lời → học sinh kh¸c nhËn xÐt, bæ sung (nÕu cÇn). -KÕt luËn: Nh néi dung b¶ng 2. Kết luận chung: HS đọc kết luận cuối bµi SGK.. IV. Kiểm tra đánh giá. GV kiểm tra bằng cách yêu cầu HS đánh dấu (x) vào ô trả lời đúng nh trong s¸ch híng dÉn sinh học 6 trang 54 (GV cã thÓ ph« t« s½n néi dung ph¸t cho häc sinh mçi em 1 tê) nhng cã thÓ ch÷a nh sau: 1. Thu từ 1 → 5 bài để chấm. 2. Sau khi HS đã đánh dấu xong bài của mình → cho các em đổi bài cho bạn bên cạnh rồi GV thông báo kết quả đúng → mỗi em sẽ kiểm tra hộ bài của bạn → GV hỏi ai đúng giơ tay → GV biết đợc kết quả → cho ®iÓm mét sè em. V. DÆn dß. *Lµm bµi tËp cuèi bµi..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> * Häc sinh su tÇm cho bµi sau lÊy mét sè lo¹i cµnh cña c©y: R©m bôt, hoa hồng, rau đay, ngọn bí đỏ.. Bài 15-Tiết 15:. AND (Chương trình sinh học 9). I. Môc tiªu bµi häc. 1. KiÕn thøc.  HS phân tích đợc thành phần hoá của ADN, đặc biệt là tính đa dạng và tính đặc thù của nó.  Mô tả đợc cấu trúc không gian của ADN theo mô hình của J.Oatxơn và F.Crick. 2. Kü n¨ng. * Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. * Rèn kỹ năng hoạt động nhóm. II. §å dïng d¹y-häc.  Tranh: m« h×nh cÊu tróc ph©n tö ADN.  Hép m« h×nh ADN ph¼ng.  M« h×nh ph©n tö ADN. III. Hoạt động dạy học Më bµi: ADN kh«ng chØ lµ thµnh phÇn quan träng cña nhiÔm s¾c thÓ mµ cßn liªn quan mËt thiÕt víi b¶n chÊt ho¸ häc cña gen. V× vËy nã lµ c¬ së vËt chÊt cña hiện tợng di truyền ở cấp độ phân tử. Hoạt động 1. CÊu t¹o ho¸ häc cña ph©n tö ADN. *Mục tiêu: Giải thích đợc vì sao ADN có cấu tạo đa dạng và đặc thù. Hoạt động dạy Hoạt động học Néi dung -GV yªu cÇu HS nghiªn -Hs tù thu nhËn vµ xö lý cứu thông tin SGK → thông tin → nếu đợc: nêu thành phần hoá học +Gồm các nguyên tố: C, -Phân tử ADN đợc cấu t¹o tõ c¸c nguyªn tè C, cña ADN. H, O, N, P H, O, N, P. +§¬n ph©n lµ nuclª«tit -ADN là đại phân tử câu t¹o theo nguyªn t¾c ®a phân mà đơn phân là.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> nuclª«tit (gåm 4 lo¹i A, T, G, X). -GV yêu cầu HS đọc lại th«ng tin, quan s¸t, vµ ph©n tÝch h×nh 15 → th¶o luËn: Vì sao ADN có đặc thù vµ ®a d¹ng?. -C¸c nhãm th¶o luËn, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi: +Tính đặc thù do số lợng, trình tự, thành phần cña c¸c lo¹i nuclª«tit. +C¸ch s¾p xÕp kh¸c nhau cña 4 lo¹i nuclª«tit t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng. -§¹i diÖn nhãm ph¸t biÓu, c¸c nhãm kh¸c bæ sung.. -Ph©n tö ADN cã cÊu tạo đa dạng và đặc thù do thµnh phÇn, sè lîng vµ tr×nh tù s¾p xÕp cña c¸c lo¹i nuclª«tit. -Tính da dạng và đặc thù cña ADN lµ c¬ së ph©n tö cho tÝnh ®a d¹ng vµ đặc thù của sinh vật.. -GV hoµn thiÖn kiÕn thøc vµ nhÊn m¹nh: CÊu tróc theo nguyªn t¾c ®a phân với 4 loại đơn phân kh¸c nhau lµ yÕu tè t¹o nên tính đa dạng và đặc thï cho ADN Hoạt động 2. CÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN *Mục tiêu:- Mô tả đợc cấu trúc không gian của ADN - Hiểu đợc nguyên tắc bổ sung và hệ quả của nó. *TiÕn hµnh:. Hoạt động dạy -GV yêu cầu HS đọc th«ng tin, quan s¸t h×nh 15 vµ m« h×nh ph©n tö ADN → m« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN?. Hoạt động học Néi dung -HS quan sát hình, đọc th«ng tin → ghi nhí kiÕn thøc. -1 HS lªn tr×nh bµy trªn -Ph©n tö ADN lµ chuçi tranh (hoÆc m« h×nh), xo¾n kÐp, gåm 2 m¹ch đơn xoắn đều đặn líp theo dâi, bæ sung. quanh mét trôc theo chiÒu tõ tr¸i sang ph¶i. -Mỗi vòng xoắn có đờng.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> kÝnh 20A chiÒu dµi 34A gåm 10 cÆp nuclª«tit. -Tõ m« h×nh ADN → GV yªu cÇu HS th¶o luËn: +C¸c lo¹i nuclª«tit nµo liªn kÕt víi nhau thµnh cÆp? +GV cho tr×nh tù mét mạch đơn → yêu cầu HS lên xác định trình tự c¸c nuclª«tit ë m¹ch cßn l¹i. +Nªu hÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung?. -HS nêu đợc các cặp liên kÕt A-T; G-X -HS vËn dông nguyªn t¾c bæ sung → ghÐp c¸c nuclª«tÝt ë m¹ch 1vµ 2. -HÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung. -HS sö dông t liÖu SGK +Do tÝnh chÊt bæ sung cña 2 m¹ch, nªn khi biÕt để trả lời. trình tự đơn phân của một mạch thì suy ra đợc trình tự đơn phân của -GV nhÊn m¹nh. m¹ch cßn l¹i. tû sè A+T trong c¸c G+ X +Về tỉ lệ các loại đơn ph©n tö ADN th× kh¸c ph©n trong ADN. nhau và đặc trng cho A = T; G = X loµi. => A + G = T + X.. IV. Kiểm tra đánh giá. Khoanh tròn vào chữ cái chỉ ý trả lời đúng. 1. TÝnh ®a d¹ng cña ph©n tö ADN lµ do: a. Sè lîng, thµnh phÇn vµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c nuclª«tit. b. Hµm lîng ADN trong nh©n tÕ bµo. c. Tû lÖ. A+T . G+ X. d. Chỉ b và c đúng. 2.Theo nguyªn t¾c bæ sung th×: a. A = T; G = X b. A + T = G + X.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> c. A + X + T = G + X + T d. Chỉ b và c đúng. V. DÆn dß. *Häc bµi theo néi dung SGK. *Lµm bµi tËp 4, 5, 6 vµo vë bµi tËp. *§äc môc “Em cã biÕt”. 3. Kết quả thực nghiệm đề tài : Năm học 2007-2008 thực hiện kế hoạch chỉ đạo của phòng Giáo dục và nhà trờng về công tác BDTX chu kỳ III tôi đã có cơ hội khảo nghiệm và nghiên cøu chuyªn s©u h¬n vÒ c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc míi ë trêng THCS vµ nhËn thÊy ph¬ng ph¸p d¹y häc theo nhãm tá ra cã nhiÒu u thÕ h¬n so víi c¸c ph¬ng ph¸p khác đối với bộ môn sinh học. N¨m häc 2008 – 2009 t«i tiÕp tôc thùc nghiÖm ë 2 khèi líp 6 vµ líp 9 ë trờng trung học cơ sở Định Tân và kết quả thu đợc tơng đối khả quan. Năm học 2009 – 2010 sau khi hoàn chỉnh đề tài từ tháng 9/2009 đến hết th¸ng 3/2010 t«i tiÕn hµnh thùc nghiÖm t¹i trêng Trung häc c¬ së §Þnh T©n vµ cũng ở khối lớp 6 và lớp 9. Trong đó: Lớp 6A đợc chọn làm lớp thực nghiệm(Đợc dạy theo phơng pháp hoạt động nhóm), lớp 6B có chất lợng đại trà tơng đơng làm lớp đối chứng( không sử dụng phơng pháp dạy học theo nhóm mà sử dụng c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c). Tơng tự lớp 9B đợc chọn làm lớp thực nghiệm còn 9C là lớp đối chứng. Khảo sát chất lợng trớc khi thực nghiệm đề tài kết quả thu đợc nh sau:. Líp 6A 6B 9B 9C. SÜ sè 38 37 40 38. Giái SL % 5,26 2 5,45 2 7,5 3 5,26 2. Trung b×nh Kh¸ SL % SL % 5 13,15 19 51,03 6 16,35 18 49,05 17,5 15 37,5 7 7 18,41 17 44,77. SL 10 9 11 9. YÕu % 26,30 23,7 27,5 23,67. KÐm SL % 5,26 2 5,45 2 10 4 7,89 3. Khảo sát chất lợng sau thời gian thực nghiệm đề tài từ tháng 8/2009 đến tháng 4/2010 kết quả thu đợc nh sau: Trung b×nh Líp SÜ Giái Kh¸ YÕu KÐm SL % SL % SL % SL % SL % sè 6A 38 5,2 0 5 13,15 11 28,99 20 52,6 2 0 6B 37 8,19 2,73 3 8 21,84 19 50,89 6 16,35 1 9B 40 17,5 12 30 50 2,5 0 7 20 1 0 9C 38 5,26 4 10,52 8 21,04 19 51,03 5 13,15 2 So sánh chất lợng giữa lớp thực nghiệm ( 6A và 9B) với lớp đối chứng (6B và 9C) tôi thấy rằng : Dạy học bằng phơng pháp hoạt động nhóm góp phần đáng kÓ trong viÖc n©ng cao chÊt lîng d¹y häc. MÆt kh¸c , khi lÊy ý kiÕn th¨m dß häc.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> sinh ë 2 líp thùc nghiÖm th× phÇn lín c¸c em cã ý kiÕn : Häc theo nhãm gióp c¸c em tù tin vµ Ýt c¨ng th¼ng h¬n khi lµm viÖc c¸ nh©n. §ång thêi khi gi¶i quyÕt vấn đề sai các em cũng thấy đỡ xấu hổ và mặc cảm hơn . Trên đây là những kinh nghiệm từ bản thân đã đúc rút đợc trong quá trình gi¶ng d¹y vµ thùc nghiÖm thµnh c«ng ë trêng Trung häc c¬ së §Þnh T©n. Xin mời bạn đọc cùng tham khảo và cho ý kiến đóng góp.. C. KÕT LUËN 1.T¸c dông cña ph¬ng ph¸p d¹y häc theo nhãm : Tổ chức dạy học sinh học theo hình thức hoạt động nhóm là một trong những hình thức tốt để phát huy tính tích cực và tơng tác của học sinh. Với hình thức này, học sinh đợc khuyến khích thảo luận và hợp tác với nhau, đợc trao đổi, chia sẻ và có cơ hội sử dụng phương pháp, kiến thức và kỹ năng mà học sinh đã đợc lĩnh hội và rèn luyện. Bằng cách đó sẽ hấp dẫn, lôi cuốn học sinh vào các hoạt động học tập, thu nhận kiến thức bằng chính khả năng của mình với sự giúp đỡ, híng dÉn cña gi¸o viªn. Dạy học theo nhóm đòi hỏi ngời giáo viên phải chuẩn bị kỹ kế hoạch dạy học, lựa chọn những nội dung thực sự phù hợp với hoạt động nhóm và thiết kế đợc các hoạt động giúp lĩnh hội, khám phá kiến thức mới một cách tốt nhất..

<span class='text_page_counter'>(15)</span> T¸c dông lín nhÊt cña d¹y häc b»ng th¶o luËn nhãm lµ ngưêi häc sÏ trë nªn những thành viên tích cực, năng động và có khả năng hợp tác trong công việc và trong cuéc sèng hµng ngµy. Khi viết nên đề tài này, không tránh khỏi những sai sót, rất mong đợc sự đóng góp ý kiến của bạn đọc để đề tài đợc hoàn chỉnh. 2.Bµi häc kinh nghiÖm Tríc hÕt, ngêi gi¸o viªn muèn d¹y tèt ph¶i cã lßng yªu nghÒ bëi chØ cã Ëy míi tËn t©m tËn lùc víi nghÒ. Bắt đầu vào năm học mỗi giáo viên cần xá định đợc nội dung chơng trình mình sẽ dạy cho học sinh để từ đó hình dung kháiquát xem những bài vnào, phần nào trong chơng trình có thể dạy học đợc theo nhóm. Khi d¹y häc theo nhãm, mçi gi¸o viªn ph¶i chuÈn bÞ thËt kÜ kÕ ho¹ch d¹y häc: Từ khâu chuẩn bị, cách thức tổ chức, nội dunghoạt động, về thời gian cũng nh mục tiêu cần dạt của mỗi hoạt động. Khi chuẩn bị cho mỗi hoạt động nhóm đòi hỏi ngời giáo viên phải nghiên cứu kỹ nội dung bài học và các tài liệu tham khảo để từ đó thiết kế đợc hình thức vµ néi dung phï hîp. Cuối cùng, giáo viên cần biết cách động viên, khích lệ và lôi cuốn học sinh tự giác tham gia một cách tích cực vào các hoạt động học tập vì các em là chủ thể của hoạt động. 3 .ý kiến đề xuất: a. Đối với sở Giáo Dục : Nên có kế hoạch tổ chức triển khai các chuyên đề bồi dỡng giáo viên đi sâu vào các phơng pháp dạy học tích cực trong đó có phơng ph¸p d¹y häc theo nhãm. b. Đối với phòng giáo dục: Cần tổ chức các đợt hội thảo mang tính chuyên sâu vµo ph¬ng ph¸p d¹y häc míi ë trêng trung häc c¬ së vµ cÊn quan t©m chó ý h¬n n÷a héi th¶o vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc theo nhãm. c. §èi víi nhµ trêng: CÇn t¨ng cêng h¬n n÷a viÖc sinh ho¹t chuyªn m«n, hµng tuần nên dành một quĩ thời gian nhất định để các tổ, nhóm chuyên môn sinh hoạt theo các chủ đề về phơng pháp dạy học tích cực trong đó đối với bộ môn sinh học cần u tiên phơng pháp dạy học theo nhóm để nâng cao năng lực công tác của ngêi d¹y. Để hoàn chỉnh đề tài này, bản thân tôi đã rất cố gắng. Tuy nhiên với tuổi nghề còn ít nên không thể tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Rất mong đợc sự góp ý chân thành từ phía các thầy cô đi trớc cũng nh bạn bè đồng nghiệp. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! §Þnh T©n, ngµy 26 th¸ng 3 n¨m 2010.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Ngêi thùc hiÖn. TrÞnh ThÞ Toµn. Tµi liÖu tham kh¶o 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.. Tµi liÖu båi dìng thêng xuyªn cho gi¸o viªn THCS chu kú III (20042007) Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc. S¸ch gi¸o khoa sinh häc 6 - Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc S¸ch gi¸o viªn sinh häc 6 – Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc S¸ch thiÕt kÕ bµi gi¶ng sinh häc 6 – Nhµ xuÊt b¶n Hµ Néi S¸ch gi¸o khoa sinh häc 9 - Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc S¸ch gi¸o viªn sinh häc 9 – Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc S¸ch thiÕt kÕ bµi gi¶ng sinh häc 9 – Nhµ xuÊt b¶n Hµ Néi Một số vấn đề về đổi mới phơng pháp dạy học ở trờng Trung học cơ së( S¸ch lu hµnh néi bé – Bé Gi¸o dôc).

<span class='text_page_counter'>(17)</span>