Một số giải pháp đổi mới công tác kiểm tra đánh giá hoạt động chuyên môn ở trường tiểu học phú nhuận thành phố hồ chí minh

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

DƯƠNG THÁI SƠN

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: TS Phan Quốc Lâm


2

Nghệ An, tháng 7 năm 2012

LỜI CẢM ƠN
Trong q trình học tập, nghiên cứu và hồn thiện luận văn, tơi đã nhận được
sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh
đạo, của các thầy giáo, cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp.
Với tình cảm chân thành, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới:
- Các thầy cơ lãnh đạo, các chuyên viên, thanh tra Phòng Giáo dục và Đào
tạo Quận Phú Nhuận; Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng các trường tiểu học Đặng Văn
Ngữ, Cao Bá Quát, Phạm Ngọc Thạch, Nguyễn Đình Chính, Vạn Tường, các giáo
viên của quận Phú Nhuận.
- Các thầy cô là lãnh đạo, các thầy cô ở khoa sau Đại học - Trường Đại học
Vinh.
- Các thầy giáo, cô giáo Khoa Giáo dục, Khoa Giáo dục tiểu học, Khoa Quản
lý giáo dục - Trường Đại học Vinh.

- Cán bộ Phòng Tổ chức - Cán bộ trường Đại học Sài Gòn.
Đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tơi nghiên cứu và hồn thành luận văn này.
Đặc biệt tơi xin bày tỏ lịng cảm ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Phan Quốc Lâm người trực
tiếp hướng dẫn tơi hồn thành luận văn này.
Với thời gian nghiên cứu cịn hạn chế, thực tiễn cơng tác lại vơ cùng sinh
động và có nhiều vấn đề cần giải quyết, chắc chắn luận văn khơng thể tránh khỏi
những thiếu sót. Tơi rất mong được sự đóng góp chân thành của các giáo sư, thầy
giáo, cô giáo, các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn có thêm
giá trị thực tiễn.
Xin chân thành cám ơn!


3

Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2012

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU ĐẦUU
1. Lý do chọn đề tài:n đề tài: tài:
1
2. Mục đích nghiên cứu:c đích nghiên cứu:u:
3
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu:, đối tượng nghiên cứu:i tượng nghiên cứu:ng nghiên cứu:u:
3
4. Giả thuyết khoa học: thuyết khoa học:t khoa họn đề tài:c:
4
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu:m vục đích nghiên cứu: và phạm vi nghiên cứu:m vi nghiên cứu:u: 4
6. Các phương pháp nghiên cứu:ng pháp nghiên cứu:u:
4

7. Những đóng góp của luận văn:ng đóng góp của luận văn:a luận văn:n văn:n: 5
8. Cấu trúc của luận văn:u trúc của luận văn:a luận văn:n văn:n:
5
CHƯƠNG 1NG 1 CƠNG 1 SỞ ĐẦU LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC KIỂM TRA, N VỀ CÔNG TÁC KIỂM TRA, CÔNG TÁC KIỂM TRA, M TRA,
ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRUỜNG TIỂU HỌCT ĐỘNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRUỜNG TIỂU HỌCNG CHUYÊN MÔN Ở ĐẦU CÁC TRUỜNG TIỂU HỌCNG TIỂM TRA, U HỌCC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đềch sử nghiên cứu vấn đề nghiên cứu:u vấu trúc của luận văn:n đề tài:
6
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tàit sối tượng nghiên cứu: khái niệm vụ và phạm vi nghiên cứu:m cơng pháp nghiên cứu: bả thuyết khoa học:n của luận văn:a đề tài: tài 8
1.3. Một số khái niệm cơ bản của đề tàit sối tượng nghiên cứu: vấu trúc của luận văn:n đề tài: lý luận văn:n về tài: đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt i mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt i công tác kiể, đối tượng nghiên cứu:m tra, đánh giá hoạm vi nghiên cứu:t
đột số khái niệm cơ bản của đề tàing chuyên môn ở trường Tiểu học trường Tiểu họcng Tiể, đối tượng nghiên cứu:u họn đề tài:c
13
CHƯƠNG 1NG 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ C TRẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRUỜNG TIỂU HỌCNG HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRUỜNG TIỂU HỌCT ĐỘNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRUỜNG TIỂU HỌCNG KIỂM TRA, M TRA, ĐÁNH GIÁ
CHUYÊN MÔN TRƯỜNG TIỂU HỌCNG TIỂM TRA, U HỌCC QUẬN VỀ CÔNG TÁC KIỂM TRA, N PHÚ NHUẬN VỀ CÔNG TÁC KIỂM TRA, N
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HỒ CHÍ MINH CHÍ MINH
2.1. Khái qt về tài: tình hình giáo dục đích nghiên cứu:c quận văn:n Phú Nhuận văn:n
25
2.2. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên mônc trạm vi nghiên cứu:ng công tác kiể, đối tượng nghiên cứu:m tra, đánh giá hoạm vi nghiên cứu:t đột số khái niệm cơ bản của đề tàing chuyên môn 27
CHƯƠNG 1NG 3 GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNGI PHÁP ĐỔI MỚI QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNGI MỚI QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNGI QUẢI PHÁP ĐỔI MỚI QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNGN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRUỜNG TIỂU HỌCT ĐỘNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRUỜNG TIỂU HỌCNG
KIỂM TRA, M TRA ĐÁNH GIÁ CHUYÊN MÔN TRƯỜNG TIỂU HỌCNG TIỂM TRA, U HỌCC
3.1 Các nguyên tắc cơ bản của việc đề xuất giải phápc cơng pháp nghiên cứu: bả thuyết khoa học:n của luận văn:a việm vụ và phạm vi nghiên cứu:c đề tài: xuấu trúc của luận văn:t giả thuyết khoa học:i pháp 51


4

3.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tàit sối tượng nghiên cứu: giả thuyết khoa học:i pháp đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt i mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt i quả thuyết khoa học:n lý hoạm vi nghiên cứu:t đột số khái niệm cơ bản của đề tàing kiể, đối tượng nghiên cứu:m tra đánh giá
chuyên môn trường Tiểu họcng tiể, đối tượng nghiên cứu:u họn đề tài:c 52
3.2.1. Nâng cao nhận văn:n thứu:c của luận văn:a tận văn:p thể, đối tượng nghiên cứu: sư phạm vi nghiên cứu:m
53
3.2.2. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt i mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt i công tác tổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt chứu:c bồi dưỡng nghiệp vụ KTĐG HĐCM i dưỡng nghiệp vụ KTĐG HĐCM ng nghiệm vụ và phạm vi nghiên cứu:p vục đích nghiên cứu: KTĐG HĐCM
cho CBQL và giáo viên

56
3.2.3 Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt i mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt i việm vụ và phạm vi nghiên cứu:c xây dực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên mônng kết khoa học: hoạm vi nghiên cứu:ch, nột số khái niệm cơ bản của đề tàii dung, phương pháp nghiên cứu:ng pháp và hình
thứu:c KTĐG HĐCM 64
3.2.4. Tăn:ng cường Tiểu họcng kiể, đối tượng nghiên cứu:m tra đánh giá hoạm vi nghiên cứu:t đột số khái niệm cơ bản của đề tàing chuyên môn 65
3.2.5. Xây dực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên mônng môi trường Tiểu họcng văn:n hóa trong nhà trường Tiểu họcng tạm vi nghiên cứu:o điề tài:u kiệm vụ và phạm vi nghiên cứu:n
thuận văn:n lợng nghiên cứu:i thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên mônc hiệm vụ và phạm vi nghiên cứu:n công tác KTĐG HĐCM: 70
3.2.6. Xã h ột số khái niệm cơ bản của đề tàii hóa vi ệm vụ và phạm vi nghiên cứu:c qu ả thuyết khoa học:n lý ch ấu trúc của luận văn:t l ượng nghiên cứu:ng gi ả thuyết khoa học:ng d ạm vi nghiên cứu:y c ủa luận văn:a giáo viên
71
3.3 Khả thuyết khoa học:o sát về tài: tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất:n thiết khoa học:t và tính khả thuyết khoa học: thi của luận văn:a các giả thuyết khoa học:i pháp đề tài: xuấu trúc của luận văn:t:
73
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊN VÀ KIẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊN NGHỊ 78
1. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊN 78
2. KIẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊN NGHỊ 79
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢOC TÀI LIỆU THAM KHẢOU THAM KHẢOO
81
PHỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO LỤC TÀI LIỆU THAM KHẢOC 84


5

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮTC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮTU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT VIẾT TẮTT TẮTT

SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN
Viết tắt

Viết đầy đủ

BGD&ĐT:

Bộ Giáo dục và Đào tạo

PGD&ĐT

Phòng Giáo dục và Đào tạo

CBQL:

Cán bộ quản lý

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

HĐCM:

Hoạt động chuyên môn

GV:

Giáo viên

HS:

Học sinh

HT:

Hiệu trưởng

NĐ- CP:

Nghị định Chính phủ

QĐ:

Quyết định

TH:

Tiểu học

TP.HCM:

Thành phố Hồ Chí Minh

THCS:

Trung học cơ sở

THĐĐ:

Thực hiện đầy đủ

TT:

Tiên tiến

THPT:

Trung học phổ thông

TW:

Trung Ương

UBND:

Ủy ban nhân dân


6

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Chất lượng giáo dục và đào tạo phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Một trong
những yếu tố hàng đầu quyết định tới chất lượng giáo dục và đào tạo là chất
lượng hoạt động chuyên môn trong các trường học. Để hoạt động chuyên môn
trong các nhà trường thực hiện tốt, điều then chốt là phải tăng cường công tác
quản lý của Hiệu trưởng. Trong nhiều khâu của công tác quản lý hoạt động
chuyên môn, khâu kiểm tra đánh giá có ý nghĩa rất quan trọng. Nhờ kiểm tra
đánh giá kịp thời chính xác mà hoạt động chun mơn được điều chỉnh và có
được những cải tiến đáng kể. Vì lẽ đó, nói đến quản lý chun mơn trong
trường học là phải nói đến khâu kiểm tra đánh giá hoạt động này. Đây là một
khâu, cũng là một chức năng của hoạt động quản lý giáo dục của Hiệu trưởng
trong các nhà trường.
Theo điều 17, Điều lệ trường tiểu học, Hiệu trưởng trường tiểu học là
người chịu trách nhiệm tổ chức, quản lý các hoạt động và chất lượng giáo dục
của nhà trường. Hiệu trưởng do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện bổ
nhiệm đối với trường tiểu học công lập, công nhận đối với trường tiểu học tư
thục theo đề nghị của Trưởng PGD&ĐT. Nhiệm kỳ của Hiệu trưởng công lập

là 5 năm; hết nhiệm kỳ, Hiệu trưởng được luân chuyển đến một trường khác
lân cận hoặc theo yêu cầu điều động. Hiệu trưởng chỉ được giao quản lý một
trường tiểu học. Sau mỗi năm học, Hiệu trưởng trường tiểu học được cấp có
thẩm quyền đánh giá về cơng tác quản lý các hoạt động và chất lượng giáo
dục của nhà trường. Còn quy chế về tổ chức và hoạt động của hệ thống thanh
tra giáo dục đào tạo, điều 22 quy định “Hiệu trưởng, thủ trưởng các cơ quan
giáo dục - đào tạo trong ngành có trách nhiệm sử dụng bộ máy quản lý và các
cán bộ đơn vị kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ kế
hoạch của cá nhân và các bộ phận thuộc quyền, xét và giải quyết các khiếu
nại, khiếu tố về các vấn đề thuộc trách nhiệm quản lý của mình”.


7

Kiểm tra đánh giá trường học là phương thức thu nhận thơng tin về tình
hình chất lượng, về nội dung, về tổ chức của các hoạt động giáo dục. Đó là hệ
thống những quan sát và so sánh xem lao động sư phạm thực tế có phù hợp
với kế hoạch, tiêu chuẩn quy tắc… đã được dự kiến trước hay khơng. Đó là sự
vạch rõ kết quả tác động chủ thể đến khách thể, vạch rõ những lệch lạc đã
phạm phải so với yêu cầu sư phạm và nguyên tắc tổ chức.
Nhà trường có mục tiêu cấp học chung, có tập thể giáo viên, tập thể học
sinh thì cần thiết phải có một người chỉ huy tồn bộ mọi hoạt động của nhà
trường. Trọng tâm hoạt động nhà trường là dạy và học. Để thực hiện tốt chức
năng kiểm tra đánh giá thì vai trị của Hiệu trưởng khơng thể thiếu được trong
nhà trường. Hiệu trưởng phải quan tâm việc quản lý hoạt động kiểm tra đánh
giá chuyên môn của giáo viên sao cho đạt hiệu quả, giúp giáo viên rút được
kinh nghiệm và không ngừng học tập nâng cao trình độ chun mơn. “Trong
nhà trường tiểu học, giáo viên là lực lượng giáo dục chính, giữ vai trị chủ đạo
trong mọi hoạt động giáo dục. Giáo viên tiểu học là người làm nhiệm vụ
giảng dạy, giáo dục học sinh trong trường tiểu học và cơ sở giáo dục khác

thực hiện chương trình giáo dục tiểu học.”( Điều 30, Điều lệ trường tiểu học )
[12, tr.23]
Giáo viên là người có vai trị quan trọng có tính quyết định của q
trình giảng dạy và giáo dục, là người tổ chức mọi hoạt động của trẻ, đưa các
em vào thế giới tri thức khoa học, văn hóa, nghệ thuật. Giáo viên là tấm
gương sáng cho học sinh noi theo. Bằng chính bản thân mình kết hợp với
những giá trị chuẩn mực thể hiện trong nội dung các môn học, giáo viên tiểu
học góp phần to lớn trong việc hình thành phát triển nhân cách của trẻ em.
Mặc dù để học tập có kết quả thì học sinh phải biết chủ động tự giác học tập
cùng người thầy biết tổ chức, định hướng sẽ giúp học sinh tìm tịi suy nghĩ,
rèn luyện kỹ năng, củng cố và vận dụng kiến thức. Nói cách khác, phương
pháp và kết quả học tập của học sinh phần lớn là do ở tài năng và nghệ thuật


8

sư phạm của giáo viên. Vì vậy để đảm bảo chất lượng giáo dục, người quản lý
phải tìm mọi cách tác động vào người thầy để chuẩn bị khả năng cho họ, tạo
điều kiện cho họ và kiểm tra lao động của người giáo viên. Xã hội càng phát
triển yêu cầu giáo dục ngày càng cao thì trình độ chuyên môn của giáo viên
cũng phải ngày càng được nâng lên. Do đó, kiểm tra đánh giá bồi dưỡng năng
lực sư phạm cho giáo viên là một yêu cầu tất yếu trong quản lý trường học.
Hiện nay, tình hình kiểm tra, đánh giá trình độ chun mơn giáo viên ở các
trường tiểu học còn hạn chế. Cán bộ quản lý còn gặp khơng ít khó khăn,
khơng chú ý tới cơng tác kiểm tra đánh giá chun mơn, giao khốn cho Phó
hiệu trưởng phụ trách chuyên môn chỉ chú trọng tới công tác tài chánh, tổ
chức hoặc còn lúng túng khi tổ chức thực hiện cơng tác này.
Tình hình này cũng đang phổ biến ở các trường Tiểu học quận Phú
Nhuận. Để nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học quận cần có những giải
pháp có cơ sở khoa học và có tính thực tiễn. Vì vậy, tơi chọn đề tài “Một số

giải pháp đổi mới công tác kiểm tra đánh giá hoạt động chuyên môn ở trường
tiểu học Phú Nhuận - Thành phố Hồ Chí Minh”.
2. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng, đề xuất một số
giải pháp đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn ở các
trường tiểu học Quận Phú Nhuận – TPHCM.
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu:
3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động kiểm tra đánh giá chuyên môn ở
các trường tiểu học Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Một số giải pháp đổi mới công tác kiểm tra
đánh giá hoạt động chuyên môn ở các trường Tiểu học quận Phú Nhuận –
thành phố Hồ Chí Minh


9

4. Giả thuyết khoa học:
Nếu những giải pháp đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động
chuyên môn ở các trường tiểu học Quận Phú Nhuận – TPHCM mà Tác giả đề
xuât, được đưa vào triển khai, thực hiện một cách nghiêm túc, đúng qui trình
thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng GD các trường TH trong Quận.
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu:
5.1 Nhiệm vụ
5.1.1 Nghiên cứu, hệ thống hoá một số vấn đề lý luận về kiểm tra, đánh
giá hoạt động chuyên môn ở trường tiểu học;
5.1.2 Khảo sát thực trạng về công tác kiểm tra đánh giá hoạt động
chuyên môn ở các trường Tiểu học quận Phú Nhuận – thành phố Hồ Chí
Minh;
5.1.3 Đề xuất và thăm dị tính khả thi một số giải pháp đổi mới công tác
kiểm tra đánh giá hoạt động chuyên môn ở các trường tiểu học quận Phú

Nhuận – thành phố Hồ Chí Minh.
5.2 Phạm vi và giới hạn nghiên cứu
Vì điều kiện thời gian, chúng tơi chỉ thực hiện khảo sát ở các trường
tiểu học Đặng Văn Ngữ, trường tiểu học Vạn Tường, trường tiểu học Cao Bá
Quát, trường tiểu học Phạm Ngọc Thạch, trường tiểu học Nguyễn Đình Chính
quận Phú Nhuận TP. HCM.
6. Các phương pháp nghiên cứu:
6.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc tài liệu phân tích các tài liệu
có liên quan về hoạt động quản lý, quản lý giáo dục, quản lý hoạt động kiểm
tra chuyên môn để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
6.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: quan sát, điều tra viết, tổng kết
kinh nghiệm, lấy ý kiến chuyên gia… nhằm thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu
thực trạng


10

6.3 Phương pháp toán học để xử lý các dữ liệu thu được về mặt định
lượng.
7. Những đóng góp của luận văn:
Phát hiện thực trạng và đề xuất một số giải pháp đổi mới quản lý nhằm
tăng cường công tác kiểm tra đánh giá chuyên môn giáo viên tiểu học.
8. Cấu trúc của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị luận văn gồm có 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động
chuyên môn ở các trường tiểu học;
Chương 2: Thực trạng công tác kiểm tra đánh giá hoạt động chuyên
môn ở các trường tiểu học Quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh.
Chương 3: Một số giải pháp đổi mới công tác kiểm tra đánh giá hoạt
động chuyên môn ở các trường tiểu học quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí

Minh.


11

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ HOẠT
ĐỘNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRUỜNG TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Khi xã hội loài người xuất hiện thì quản lý cũng hình thành, phát triển
qua các phương thức sản xuất, trình độ tổ chức điều hành cũng được nâng lên
và đòi hỏi ngày càng phát triển như một yếu tố lịch sử khách quan. Quản lý có
vai trị quan trọng đối với sự phát triển xã hội. Trên cơ sở lý luận chủ nghĩa
Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, các nhà khoa học Việt Nam tiếp cận
quản lý giáo dục, quản lý trường học chủ yếu dựa trên nền tảng giáo dục học.
Hầu hết các sách giáo dục học của các nhà giáo dục Việt Nam thường có một
chương về cơng tác quản lý trường học. Bằng sự tổng hoà các tri thức của
giáo dục học, tâm lý học, xã hội học, kinh tế học… các tác giả đã thể hiện
trong các cơng trình nghiên cứu của mình một cách khoa học về khái niệm
quản lý giáo dục, chức năng quản lý, nguyên tắc và phương pháp quản lý
thông tin và môi trường quản lý, đồng thời nêu ra một số nét khái quát về
nghiệp vụ quản lý trường học. Tất cả các nội dung trên cũng thể hiện chức
năng quan trọng trong quản lý đó là cơng tác kiểm tra đánh giá chun mơn
trường học. Các cơng trình tiêu biểu nghiên cứu về giáo dục và quản lý giáo
dục (trong đó có quản lý trường học) là: Phương pháp luận khoa học giáo dục
của Phạm Minh Hạc, quá trình sư phạm - bản chất, cấu trúc và tính quy luật
của Hà Thế Ngữ, những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý giáo dục của
Nguyễn Ngọc Quang, giáo dục học tập 1, 2 của Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ
Hoạt, một số khái niệm quản lý giáo dục của Đặng Quốc Bảo, những vấn đề
cơ bản của giáo dục hiện đại của Thái Duy Tuyên và Giáo dục học đại cương

của Phạm Viết Vượng.


12

Tác giả Hà Sỹ Hồ trong cuốn “ Những bài giảng về quản lý trường
học” đã cho rằng: “Chức năng kiểm tra đặc biệt quan trọng vì quá trình quản
lý địi hỏi những thơng tin, chính xác, kịp thời về thực trạng của đối tượng
quản lý, về việc thực hiện các quyết định đã đề ra, tức là đòi hỏi những liên hệ
ngược chính xác, vững chắc giữa các phân hệ quản lý…”. Ơng khẳng định: “
Quản lý mà khơng kiểm tra thì quản lý sẽ ít hiệu quả và trở thành quản lý
quan liêu” [17; tr.26]. Tác giả cho rằng trong quản lý, nếu chức năng kế hoạch
hoá quan trọng ở chỗ nó tạo cơ sở cho việc thực hiện các cơng việc, thì kiểm
tra đánh giá quan trọng ở chỗ nó làm cho người quản lý biết rõ cơng việc đã
được thực hiện thực tế ra sao, có phù hợp với quyết định khơng, từ đó xác
định được tính hiệu quả của các quyết định quản lý, giúp cho người quản lý
thu nhận được những thông tin xác thực về phẩm chất, năng lực của người
thực hiện để có kế hoạch bồi dưỡng, sử dụng tốt hơn.
Tác giả Thái Văn Thành trong cuốn “Quản lý giáo dục và quản lý nhà
trường” cho rằng: “ Chức năng kiểm tra là chức năng cuối cùng của một quá
trình quản lý, có vai trị giúp cho chủ thể quản lý biết được mọi người thực
hiện các nhiệm vụ ở mức độ như thế nào, tốt, vừa, xấu, đồng thời cũng biết
được những quyết định quản lý ban hành có phù hợp với thực tế hay khơng,
trên những cơ sở đó điều chỉnh các hoạt động, giúp đỡ hay thúc đẩy các cá
nhân, tập thể đạt được các mục tiêu đề ra. Như vậy, chức năng kiểm tra thể
hiện rõ vai trò cung cấp thông tin và trợ giúp các cá nhân và đơn vị hoàn
thành nhiệm vụ theo mục tiêu và kế hoạch đã xác định.” [25, tr.20]
Gần đây nhất năm 2001, Viện khoa học giáo dục Việt Nam đã cho xuất
bản tuyển tập Giáo dục học - một số vấn đề lý luận và thực tiễn của Hà Thế
Ngữ. Thông qua việc trình bày về đối tượng nghiên cứu và cấu trúc của khoa

học quản lý giáo dục và dạy học. Trong tuyển tập cũng đã đề cập nhiều đến
vai trị hoạt động cơng tác kiểm tra giáo dục, xem đây là yếu tố rất quan trọng
trong việc phát hiện sai lệch và điều chỉnh quá trình dạy học đạt mục tiêu đã


13

định. Khi nghiên cứu về các chức năng quản lý, các tác giả đều nhấn mạnh
tầm quan trọng của chức năng kiểm tra đánh giá. Trong quản lý giáo dục,
chức năng kiểm tra đánh giá cũng được đề cao và là một trong những nội
dung quan trọng trong công tác quản lý trường học. Nội dung này được thể
hiện cụ thể ở công tác kiểm tra đánh giá hoạt động chuyên môn trường học.
Kế thừa những nghiên cứu lý luận này, đã có một số cơng trình nghiên
cứu của các học viên về chức năng kiểm tra trong quản lý giáo dục; những tài
liệu đã dẫn viết về công tác thanh tra, kiểm tra đánh giá trong giáo dục của
các nhà nghiên cứu giáo dục là những tư liệu quý, thiết thực giúp chúng tơi
tham khảo trong q trình thực hiện đề tài; nghiên cứu lý luận, khảo sát thực
trạng công tác quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá chuyên môn một số trường
tiểu học Quận Phú Nhuận - Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất một số
giải pháp quản lý cơng tác này nhằm góp phần thực hiện thắng lợi những mục
tiêu giáo dục trong giai đoạn mới.
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Khái niệm hoạt động chuyên môn
Hoạt động chuyên môn trong nhà trường được hiểu là những hoạt động
giáo dục theo nghĩa rộng. Những hoạt động này được diễn ra trong những giờ
lên lớp là chủ yếu, bên cạnh đó hoạt động ngoại khóa và các hoạt động ngồi
giờ lên lớp khác phục vụ cho mục đích giáo dục và mục tiêu quản lý. Trong
hoạt động chuyên môn, hoạt động dạy học cùng với nó và các hoạt động hỗ
trợ phục vụ tốt cho dạy học là hoạt động cơ bản nhất. Để đảm bảo được chất
lượng hiệu quả của q trình dạy học phải thơng qua hai hình thức: tổ chức

dạy học trên lớp và ngoài giờ lên lớp. Cần phải tổ chức thực hiện kế hoạch
đào tạo một cách hợp lý, coi trọng chất lượng là trên hết. Chính vì thế nội
dung quản lý của Hiệu trưởng là quản lý các hoạt động xoay quanh việc dạy
học, hay cịn gọi là quản lý q trình dạy học.


14

Hiệu quả quản lý giáo dục được đánh giá trên cơ sở hiệu quả hoạt động
của các tổ chức giáo dục cho nên cần phải xem xét mọi yếu tố nâng cao hiệu
quả hoạt động dạy học để từ đó nhận biết được hiệu quả quản lý phụ thuộc
vào những yếu tố nào. Dạy học luôn luôn bị chi phối bởi yếu tố môi trường xã
hội, các điều kiện khác.
1.2.2 Khái niệm quản lý, quản lý hoạt động chuyên môn
1.2.2.1 Khái niệm quản lý
Các nhà lý luận cũng như thực hành nghiên cứu và đưa ra dưới nhiều
góc độ khác nhau. Có người cho rằng quản lý là các hoạt động thực hiện
nhằm đảm bảo sự hồn thành cơng việc qua nỗ lực của người khác. Nhưng
cũng có tác giả lại cho rằng quản lý là công tác phối hợp có kết quả hoạt động
của những người cộng sự khác nhau trong một tổ chức.
“ Quản lý là hệ thống xã hội tác động đến tập thể người thành viên của
hệ, làm cho hệ vận hành thuận lợi và đạt mục đích dự kiến”, quản lý nhằm
phối hợp nỗ lực của nhiều người sao cho mục tiêu từng cá nhân biến thành
những thành tựu xã hội.” [19, tr.45].
Nguyễn Văn Lê định nghĩa “Quản lý một hệ thống xã hội là khoa học
và nghệ thuật tác động vào hệ thống đó mà chủ yếu là vào những con người
nhằm đạt hiệu quả tối ưu theo mục tiêu đề ra” [20, tr. 5].
Theo Hà Thế Ngữ “Quản lý là một quá trình định hướng, q trình có
mục tiêu, quản lý một hệ thống là quá trình tác động đến hệ thống nhằm đạt
được những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho trạng thái

mới của hệ thống mà người quản lý mong muốn” [21, tr. 24].
Phân tích những định nghĩa đó có thể thấy những dấu hiệu chung của
quản lý: có tính mục đích, có sự tương tác giữa chủ thể và đối tượng và liên
quan tới môi trường xác định.


15

Từ những dấu hiệu chung này, chúng ta có quan niệm: “Quản lý là sự
tác động có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lý lên đối tượng quản
lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra.” [25, tr.5].
1.2.2.2. Quản lý hoạt động chuyên môn:
Hoạt động chuyên môn là hoạt động trọng tâm, quan trọng nhất của
trường học. Hoạt động này chiếm nhiều thời gian nhất trong các hoạt động giáo
dục. Nội dung của quản lý hoạt động chuyên môn bao gồm nhiều hoạt động,
quan hệ đến nhiều đối tượng, đến nhiều mặt, đến nhiều lĩnh vực, nhiều phương
diện, rất đa dạng và phong phú. Có thể nói một cách khái quát là mọi hoạt động
trong nhà trường đều nhằm tạo điều kiện tốt nhất để hoạt động chuyên môn đạt
chất lượng và hiệu quả cao.
1.2.3. Khái niệm kiểm tra, đánh giá và kiểm tra, đánh giá hoạt
động chuyên môn
1.2.3.1. Khái niệm kiểm tra, đánh giá
Kiểm tra là quá trình xem xét thực tiễn, đánh giá thực trạng, khuyến
khích cái tốt, phát hiện những lệch lạc và điều chỉnh nhằm đạt tới những mục
tiêu đã đặt ra và góp phần đưa toàn bộ hệ thống quản lý tới một trình độ cao
hơn. Như vậy một hệ thống kiểm tra bao gồm những con người, phương
pháp, công cụ để thực hiện nhiệm vụ cơ bản như: giám sát sự hoạt động, đo
lường kết quả, điều chỉnh sai lệch.
Kiểm tra vừa là điều tra xem xét, đánh giá một quá trình hoạt động, vừa
tự kiểm tra đánh giá các quyết định của người quản lý. Chức năng kiểm tra

không chỉ tiến tới xếp loại bình bầu mà cịn nhằm xác định phương hướng
mục tiêu điều chỉnh kế hoạch cho một quyết định mới.
Ðánh giá là căn cứ vào các số liệu, thông tin nhận được trong kiểm tra
để ước lượng, phán đoán và đề xuất các ý kiến nhằm làm cho việc học tập và
giảng dạy tốt hơn.


16

Ðánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đốn về kết
quả học tập dựa trên những thơng tin thu được qua kiểm tra, đối chiếu những
mục tiêu, tiêu chuẩn, tiêu chí đã đề ra nhằm đưa ra những cải tiến thích hợp
để cải tiến thực trạng, điều chỉnh, nâng cao chất lượng và hiệu quả giảng dạy.
Đánh giá trong kiểm tra nhằm đo lường, xác định hiệu quả của lao
động sư phạm, xác định trình độ thực hiện kế hoạch, xác định phẩm chất của
thầy trò và cán bộ công nhân viên.
Kiểm tra, đánh giá là chức năng cơ bản để đảm bảo cho sự lãnh đạo
quản lý chính xác. Qua kiểm tra đánh giá người quản lý biết được chính xác
thực trạng cơng việc của cấp dưới làm như thế nào và người được kiểm tra
đánh giá cũng biết mình làm tốt, xấu ra sao, có đúng chủ trương, quyết định
của cấp trên hay không, do đó, kiểm tra là một chức năng chủ yếu của người
quản lý.
Kiểm tra, đánh giá là khâu cuối cùng của quá trình dạy học nhưng đồng
thời “khởi đầu cho một chu trình khép kín tiếp theo với một chất lượng cao
hơn của quá trình giáo dục”.
Kiểm tra đánh giá là một hoạt động khoa học, không phải ai cũng tiến
hành kiểm tra đánh giá được mà phải có nghiệp vụ khoa học, chuyên ngành.
Không phải lúc nào cũng kiểm tra đánh giá tùy tiện được mà phải có tổ chức,
kế hoạch và có thời gian.
Trong hoạt động chun mơn, thực hiện tốt khâu kiểm tra sẽ cung cấp

thơng tin chính xác giúp cho việc đánh giá được khách quan, từ đó có thể thấy rõ
được ưu điểm và hạn chế của thực trạng giảng dạy trong nhà trường từ đó đề ra
các giải pháp nhằm cải thiện thực trạng, nâng cao chất lượng và hiệu quả của
hoạt động chuyên môn.
1.2.3.2. Kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn
Kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn là kiểm tra đánh giá việc xây
dựng tổ chuyên môn vững mạnh. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện nội dung,


17

chương trình và kế hoạch giảng dạy của GV. Kiểm tra, đánh giá tiết dạy trên
lớp và kiểm tra bài soạn, dự giờ và phân tích sư phạm các tiết soạn, giảng dạy.
Kiểm tra, đánh giá việc bồi dưỡng và nâng cao tay nghề cho giáo viên. Kiểm
tra đánh giá việc đánh giá kết quả học tập của học sinh, quản lý việc học tập,
bồi dưỡng học sinh giỏi và phụ đạo học sinh yếu.
1.2.4. Khái niệm đổi mới và đổi mới kiểm tra đánh giá hoạt động
chuyên môn
1.2.4.1. Đổi mới là cải cách cái lỗi thời thay vào đó, thừa kế cái tốt cũ
và thêm cái mới hợp với thời đại mới (tương thích). Đó là con đường tiến hóa
của nền văn minh (khác với cách mạng). Đổi mới khơng bao giờ là đủ cả, nó
kéo dài theo chiều dài của lịch sử. Đó là kết luận của chủ nghĩa Mác Lênin về
tính biện chứng của q trình phát triển, về tính phải tương thích giữa thượng
tầng và hạ tầng cơ sở xã hội cũng như sự đấu tranh thường xuyên giữa chúng
để thúc đẩy tiến trình lịch sử đi lên!
1.2.4.2. Đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn
Kiểm tra việc thực hiện các văn bản của cấp trên, xem xét hiệu quả
giảng dạy của giáo viên nhằm tư vấn biện pháp giúp nâng cao hiệu quả giảng
dạy, tuân thủ các quy định về quy chế chuyên môn. Đây là một trong những
căn cứ quan trọng cho việc bố trí, sử dụng, đào tạo, đãi ngộ, bồi dưỡng giáo

viên một cách cụ thể, hợp lý.
Đổi mới đánh giá giúp xác định mức độ đạt được của việc thực hiện
các nhiệm vụ theo quy định, việc phân công nhiệm vụ để đánh giá phù hợp
với đối tượng, với hoàn cảnh, năng lực, sở trường, sở đoản của mỗi giáo viên
để việc phân công, phân nhiệm đạt hiệu quả và có sức thuyết phục.
Trước đây, việc kiểm tra, đánh giá một giáo viên do thanh tra viên nhận
xét đánh giá trực tiếp nhưng nay người giáo viên được phản hồi thơng tin, nêu
các ưu nhược điểm trong q trình giảng dạy và tự đánh giá tiết dạy trước khi
thanh tra viên kết luận. Sau khi đánh giá tiết dạy, người giáo viên còn được


18

thanh tra viên tư vấn, phổ biến các kinh nghiệm, các định hướng, các kỹ thuật
dạy học mới… từ đó xác định nội dung giáo viên cần được bồi dưỡng, tự bồi
dưỡng nhằm nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ, tay nghề. Đây là
nhiệm vụ mới so với trước đây mà thanh tra viên cần thực hiện.
1.3. Một số vấn đề lý luận về đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt
động chuyên môn ở trường Tiểu học
1.3.1. Đặc điểm hoạt động chuyên môn ở trường Tiểu học
Hoạt động kiểm tra, đánh giá trong nhà trường là yêu cầu có tính chất
pháp chế do Nhà nước quy định, Hiệu trưởng cần phải nắm vững cơ sở lý
luận của công tác kiểm tra, đánh giá trong nhà trường, thành lập và ra quyết
định ban kiểm tra, đánh giá hoạt động sư phạm giáo viên (bao gồm Hiệu
trưởng làm trưởng ban, Phó hiệu trưởng phó ban; thành viên gồm khối trưởng
các khối và giáo viên dạy lâu năm có kinh nghiệm), lập kế hoạch kiểm tra và
đầu tư thời gian thích đáng cho hoạt động kiểm tra, đánh giá. Hiểu một cách
tổng quát kiểm tra, đánh giá trường học mà nhiệm vụ chính là kiểm tra, đánh
giá hoạt động chuyên môn được thể hiện như sau:
Kiểm tra trường học là một chức năng quản lý của người Hiệu trưởng

nhằm kiểm tra theo dõi, xem xét, đánh giá các hoạt động sư phạm trong phạm
vi nội bộ một nhà trường xác định kết quả giáo dục có phù hợp với mục tiêu
kế hoạch, nội dung, quy chế đã đề ra hay khơng.
Đánh giá tồn bộ các hoạt động dạy và học trong nhà trường, xác định
lệch lạc, sơ hở, nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý, đưa nhà trường tiếp
cận với mục tiêu giáo dục.
Hiệu trưởng trường học là người ra quyết định tổ chức và kiểm tra,
đánh giá đưa hoạt động kiểm tra đạt hiệu quả cao nhất. Hiệu trưởng kiểm tra,
đánh giá trong nhà trường cũng chính là tự kiểm tra, đánh giá hoạt động quản
lý của chính mình.


19

1.3.2. Công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn ở trường
tiểu học
1.3.2.1 Yêu cầu kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn
a/ Để đáp ứng được được yêu cầu chung cho các hoạt động chuyên
môn trong nhà trường, công tác quản lý chuyên môn phải được coi trọng một
cách đều đặn, nghiêm túc trong suốt cả năm học. Hiệu trưởng nhà trường
khơng được giao khốn việc quản lý chun mơn cho Phó Hiệu trưởng hoặc
khối trưởng mà phải trực tiếp điều hành.
b/ Công tác kiểm tra đánh giá hoạt động chun mơn trong trường tiểu
học có tác dụng giúp cho quá trình thực hiện nhiệm vụ năm học được đúng
hướng
Đảm bảo thực hiện các Quy chế đào tạo của Bộ GD - ĐT ban hành,
Điều lệ trường tiểu học, thực hiện phân phối chương trình, thực hiện nhiệm
vụ năm học. Đảm bảo sự thống nhất vận dụng một cách nghiêm túc các quy
chế GD - ĐT của nhà nước vào đặc thù của trường tiểu học.
Đảm bảo chế độ cử giáo viên đi học các lớp bồi dưỡng, chuyên môn và

tự bồi dưỡng cho bản thân đối với giáo viên của nhà trường.
Đảm bảo kịp thời nắm bắt các nguồn thơng tin và xử lý nhanh chóng
chính xác các nguồn thơng tin đó. Đảm bảo kiểm tra, đánh giá đúng chất
lượng đội ngũ giáo viên, Cán bộ quản lý và học sinh giúp cho phân công
giảng dạy và sắp xếp công việc hợp lý cho giáo viên.
c/ Thống nhất việc kiểm tra đánh giá hoạt động chuyên môn trong nhà
trường nhằm tăng cường công tác giáo dục, theo nội dung kế hoạch, mục tiêu
giáo dục đề ra được thể hiện qua các hoạt động chuyên môn sau:
Hoạt động chuyên môn để thực hiện kế hoạch năm học; làm tốt quá
trình dạy học; thực hiện chương trình.
Hoạt động chuyên môn dẫn tới sự phối hợp nhịp nhàng hoạt động của
các bộ phận, thành tố trong nhà trường.


20

Hoạt động chuyên môn phải luôn chú trọng tới nội dung phương pháp
giáo dục dạy học giúp giáo viên chọn được nội dung và phương pháp để dạy
tốt.Quan tâm cải tiến nội dung phương pháp dạy học phù hợp thì mới giúp
cho học sinh nắm được trí thức một cách thông minh sáng tạo. Hoạt động
chuyên môn sẽ huy động được các nguồn lực (tài lực, vật lực) với sự nghiệp
giáo dục theo tinh thần xã hội hố cơng tác giáo dục.
Hoạt động chun mơn trong nhà trường nói chung, trường tiểu học nói
riêng nhằm tác động đến chất lượng nhà trường, giúp nhà trường thực hiện tốt
việc dạy học.
Yêu cầu kiểm tra đánh giá hoạt động sư phạm của giáo viên
Kiểm tra và đánh giá chất lượng, hiệu quả giảng dạy của giáo viên đối
chiếu với quy định của chương trình, nội dung, phương pháp và kế hoạch
giảng dạy.
Xem xét hoạt động của giáo viên phát hiện các tiềm năng, hạn chế, yếu

kém, giúp phát triển các khả năng, sở trường vốn có và khắc phục hạn chế,
thiếu sót.
Cơ sở pháp lý cần căn cứ vào Luật Giáo dục, mục tiêu, kế hoạch đào
tạo bậc tiểu học; Điều lệ trường tiểu học; kế hoạch nhà trường; Quy định về
Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu (Ban hành kèm theo Quyết định số
14/2007/QĐ-BGDĐT ngày 04 tháng 5 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục
và Đào tạo); Một số văn bản, thông tư “ Hướng dẫn thanh tra hoạt động sư
phạm của giáo viên phổ thông”.
1.3.2.2 Nội dung KTĐG hoạt động chun mơn trường tiểu học
Hiệu trưởng có trách nhiệm kiểm tra, đánh giá tồn bộ các cơng việc,
mối quan hệ, kết quả của tồn bộ q trình dạy học - giáo dục và những điều
kiện, phương tiện của nó khơng loại trừ mặt nào. Song trên thực tế, kiểm tra,
đánh giá hoạt động chuyên môn trường học cần tập trung vào các nội dung
chính khơng tách rời nhau, ln liên quan chặt chẽ với nhau, đó là