Hoàn thiện công tác phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện cam lộ tỉnh quảng trị

tế

Hu
ế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

inh

TRẦN THỊ HỒI THƯƠNG

cK

HỒN THIỆN CƠNG TÁC PHÁT TRIỂN
BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN

họ

HUYỆN CAM LỘ TỈNH QUẢNG TRỊ
: Quản lý kinh tế

Mã số

: 8 31 01 10

ại

Chuyên ngành

gĐ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

Trư

ờn

TS. HOÀNG VĂN LIÊM

HUẾ, 2020


Hu
ế

LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự
hướng dẫn của Tiến sĩ Hoàng Văn Liêm. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề
tài là trung thực và chưa công bố bất kỳ dưới hình thức nào trước đây. Những số

tế

liệu phục vụ cho việc phân tích, đánh giá được tác giả thu thập trong q trình
nghiên cứu.

Ngồi ra trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu

inh

của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc.

Trư

ờn

gĐ

ại

họ

cK

Tác giả luận văn

i

Trần Thị Hồi Thương


Hu
ế

LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm sâu sắc, chân thành, cho phép tơi được bày tỏ lịng biết ơn tới tất
cả các cơ quan và cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ cho tơi trong q trình học tập và

nghiên cứu hồn thành luận văn này.

tế

Tơi xin chân thành cảm ơn tồn thể Q thầy, cơ giáo và các cán bộ cơng chức
Phịng Sau đại học - Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế đã giúp đỡ tôi về mọi mặt
trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

inh

Đặc biệt tơi xin bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc Tiến sĩ Hoàng Văn
Liêm - Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tận tình
tơi trong suốt thời gian nghiên cứu để hồn thành luận văn này.

cK

Tơi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Bảo hiểm xã hội huyện Cam Lộ, tỉnh
Quảng Trị và các Phòng trực thuộc đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tơi hồn thành
chương trình học cũng như quá trình thu thập dữ liệu cho luận văn này.

Tác giả luận văn

gĐ

ại

thực hiện luận văn này.

họ

Cuối cùng, xin cảm ơn đồng nghiệp, các bạn đã góp ý giúp tơi trong q trình

Trư

ờn

Trần Thị Hồi Thương

ii


Hu
ế

TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ
Họ và tên học viên: TRẦN THỊ HOÀI THƯƠNG

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế, Mã số: 8340110, Niên khóa: 2018 - 2020
Người hướng dẫn khoa học: TS. HOÀNG VĂN LIÊM

Tên đề tài: HỒN THIỆN CƠNG TÁC PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM XÃ

1. Mục tiêu và đối tượng nghiên cứu

tế

HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CAM LỘ TỈNH QUẢNG TRỊ

Đề tài nghiên cứu nhằm mục đích hồn thiện cơng tác phát triển BHXH tự

inh

nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ với các mục tiêu cụ thể sau: (1) Hệ thống hoá cơ
sở lý luận và thực tiễn phát triển BHXH tự nguyện; (2) Đánh giá thực trạng phát
triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019; (3) Đề

cK

xuất giải pháp hồn thiện cơng tác phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện
Cam Lộ. Đối tượng nghiên cứu là những vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác
phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ.

họ

2. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp từ các báo cáo giai đoạn 2017-2019;
Số liệu sơ cấp thông qua khảo sát nhân viên đại lý thu BHXH; người dân đã và

ại

chưa tham gia BHXH tự nguyện. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu: Thống kê
mô tả; phân tổ; so sánh nhằm hướng đến mục tiêu nghiên cứu.

gĐ

3. Kết quả nghiên cứu chính và kết luận
Kết quả phân tích thực trạng giai đoạn 2017-2019, cho thấy số khách hàng
tham gia liên tục tăng. Điều này cho thấy sự đúng đắn của BHXH tự nguyện;
BHXH huyện Cam Lộ thường xuyên tổ chức nghiên cứu đánh giá nhu cầu và khả

ờn

năng tham gia BHXH tự nguyện của người dân. Nâng cao chất lượng dịch vụ
BHXH tự nguyện; Mở rộng mạng lưới cung ứng BHXH tự nguyện. Công tác thông
tin truyền thông được tiến hành một cách bài bản.v.v… Tuy vậy, vẫn còn bộc lộ

Trư

những hạn chế nhất định cần khắc phục. Trên cơ sở những hạn chế đã được liệt kê,
luận văn đề xuất giải pháp hồn thiện cơng tác phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện
trên địa bàn huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị trong thời gian tới.

iii


Hu
ế

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Giải thích

BHXH

: Bảo hiểm xã hội

BHXH BB

: Bảo hiểm xã hội bắt buộc

BHXH TN

: Bảo hiểm xã hội tự nguyện

BHYT

: Bảo hiểm y tế

ĐTN

: Đoàn thanh niên

ĐVT

: Đơn vị tính

HPN

: Hội phụ nữ

UBND

: Ủy ban nhân dân

Trư

ờn

gĐ

ại

họ

cK

inh

tế

Viết tắt

iv


Hu
ế

MỤC LỤC
Trang

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii
TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ ........................... iii

tế

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... iv
MỤC LỤC..................................................................................................................v
DANH MỤC BẢNG ..................................................................................................x

inh

DANH MỤC SƠ ĐỒ .............................................................................................. xii
PHẦN I. MỞ ĐẦU ....................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

cK

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................3
2.1. Mục tiêu chung ................................................................................................3
2.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................................3

họ

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3
3.1. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................3
3.2. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................3

ại

4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................3
4.1. Phương pháp thu thập số liệu...........................................................................3

gĐ

4.2. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu...........................................................6
5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................6
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU....................................................................7
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC PHÁT

ờn

TRIỂN BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN .........................................................7
1.1. Lý luận chung về bảo hiểm xã hội tự nguyện ......................................................7
1.1.1. Khái niệm bảo hiểm và bảo hiểm xã hội ......................................................7

Trư

1.1.1.1. Bảo hiểm .................................................................................................7
1.1.1.2. Bảo hiểm xã hội ......................................................................................7

1.1.2. Bảo hiểm xã hội tự nguyện ...........................................................................8

v


Hu
ế

1.1.2.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội tự nguyện ....................................................8
1.1.2.2. Đặc điểm của bảo hiểm xã hội tự nguyện ...............................................9
1.1.2.3. Tính chất của bảo hiểm xã hội tự nguyện ...............................................9
1.1.2.4. Chức năng của bảo hiểm xã hội tự nguyện ...........................................10
1.1.2.5. Nguyên tắc của bảo hiểm xã hội tự nguyện ..........................................11

tế

1.1.2.6. Chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện .................................................13
1.2. Phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện.................................................................20

1.2.1. Khái niệm phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện........................................20

inh

1.2.2. Nội dung phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện .........................................21
1.2.2.1. Đánh giá nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện........................21
1.2.2.2. Mở rộng các loại hình bảo hiểm xã hội tự nguyện ...............................21

cK

1.2.2.3. Nâng cao chất lượng dịch vụ bảo hiểm xã hội tự nguyện.....................22
1.2.2.4. Mở rộng số lượng người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện......23
1.2.2.5. Mở rộng mạng lưới cung ứng dịch vụ bảo hiểm xã hội tự nguyện.......23

họ

1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện ............24
1.2.3.1. Sự phát triển kinh tế - xã hội.................................................................24
1.2.3.2. Hệ thống chính sách về bảo hiểm xã hội tự nguyện .............................24

ại

1.2.3.3. Thông tin truyền thông..........................................................................25
1.2.3.4. Các yếu tố dịch vụ của cơ quan bảo hiểm xã hội..................................25

gĐ

1.2.3.5. Thu nhập của người dân........................................................................26
1.2.4. Các chỉ tiêu phản ánh phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện......................27
1.3. Kinh nghiệm phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện tại các địa phương và bài

học đối với bảo hiểm xã hội huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị ...................................29

ờn

1.3.1. Kinh nghiệm phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện tại các địa phương
trong nước .................................................................................................................29
1.3.1.1. Kinh nghiệm của huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế ......................29

Trư

1.3.1.2. Kinh nghiệm của huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị...........................30
1.3.1.3. Kinh nghiệm của huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình .............................31

1.3.2. Bài học rút ra cho Bảo hiểm xã hội huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị..........32

vi


Hu
ế

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM XÃ HỘI
TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CAM LỘ, TỈNH QUẢNG TRỊ ...........34
2.1. Tổng quan về huyện Cam Lộ và Bảo hiểm xã hội huyện Cam Lộ ....................34
2.1.1. Giới thiệu chung về huyện Cam Lộ............................................................34
2.1.1.1. Đặc điểm tự nhiên .................................................................................34

tế

2.1.1.2. Đặc điểm kinh tế và xã hội....................................................................38

2.1.2.3. Các vấn đề xã hội ..................................................................................42
2.1.2.4. Cơ sở hạ tầng.........................................................................................42

inh

2.1.2. Giới thiệu về Bảo hiểm xã hội huyện Cam Lộ ...........................................43
2.1.2.1. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................43
2.1.2.2. Vị trí và chức năng của BHXH huyện Cam Lộ ....................................43

cK

2.1.2.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của BHXH huyện Cam Lộ.............................45
2.1.2.4. Cơ cấu tổ chức.......................................................................................46
2.1.2.5. Tình hình lao động ................................................................................48

họ

2.1.2.6. Kết quả thực hiện công tác thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội
huyện Cam Lộ ...........................................................................................................49
2.2. Thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ,

ại

tỉnh Quảng Trị ...........................................................................................................51
2.2.1. Quy mô thị trường bảo hiểm xã hội tự nguyện...........................................51

gĐ

2.2.2. Tình hình mở rộng các chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện ........................52
2.2.3. Thực trạng hoạt động cung ứng dịch vụ bảo hiểm xã hội tự nguyện .........52

2.2.3.1. Công tác xây dựng mối quan hệ giữa các cơ quan, tổ chức, cấp chính
quyền trong hệ thống.................................................................................................52

ờn

2.2.3.2. Cơng tác tun truyền chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện .............54

2.2.4. Thực trạng mở rộng mạng lưới đại lý thu bảo hiểm xã hội tự nguyện.......56
2.2.5. Kết quả phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ,

Trư

tỉnh Quảng Trị ...........................................................................................................57
2.2.5.1. Tình hình tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện ....................................57
2.2.5.2. Tình hình triển khai kế hoạch thu bảo hiểm xã hội tự nguyện..............61

vii


Hu
ế

2.2.5.3. Tình hình tổ chức thực hiện chi trả, giải quyết chế độ chính sách bảo
hiểm xã hội tự nguyện...............................................................................................62
2.2.5.4. Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện ..................................................63
2.2.5.5. Phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện .....................................64
2.2.6. Đánh giá của các đối tượng điều tra về công tác phát triển bảo hiểm xã hội

tế

tự nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ tỉnh Quảng Trị .............................................65
2.2.6.1. Đánh giá của đại lý thu bảo hiểm xã hội tự nguyện về phát triển bảo
hiểm xã hội tự nguyện...............................................................................................65

inh

2.2.6.2. Đánh giá của khách hàng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện ...........71
2.2.6.3. Đánh của những người chưa tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện ......77
2.3. Đánh giá chung về công tác phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn

cK

huyện Cam Lộ tỉnh Quảng Trị ..................................................................................79
2.3.1. Kết quả đạt được .........................................................................................79
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân.............................................................................80

họ

CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HỒN THIỆN CƠNG TÁC PHÁT TRIỂN BẢO
HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CAM LỘ, TỈNH
QUẢNG TRỊ............................................................................................................83

ại

3.1. Định hướng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ,
tỉnh Quảng Trị ...........................................................................................................83

gĐ

3.1.1. Quan điểm về phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện

Cam Lộ......................................................................................................................83
3.1.2. Mục tiêu phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ,
tỉnh Quảng Trị ...........................................................................................................84

ờn

3.2. Giải pháp hồn thiện cơng tác phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn
huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị .................................................................................85
3.2.1. Nhóm giải pháp về tổ chức triển khai bảo hiểm xã hội tự nguyện.............85

Trư

3.2.1.1. Hồn thiện bộ máy tổ chức, nâng cao trình độ cán bộ làm công tác bảo

hiểm xã hội tự nguyện...............................................................................................85

viii


Hu
ế

3.2.1.2. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền và
sự phối hợp của các ban ngành trong việc phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện ....86
3.2.2. Nhóm giải pháp về nội dung phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện...........88
3.2.2.1. Xây dựng chiến lược phát triển đối tượng tham gia .............................88
3.2.2.2. Mở rộng chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện .........................................89

tế

3.2.2.3. Đẩy mạnh cơng tác tun truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về bảo
hiểm xã hội tự nguyện...............................................................................................90
3.2.2.4. Nâng cao chất lượng dịch vụ bảo hiểm xã hội tự nguyện.....................92

inh

3.2.2.5. Mở rộng mạng lưới và đào tạo các đại lý bảo hiểm xã hội tự nguyện..92
3.2.3. Nhóm giải pháp đẩy mạnh đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin, từng
bước hiện đại hóa hệ thống quản lý bảo hiểm xã hội tự nguyện ..............................94

cK

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................96
1. Kết luận .................................................................................................................96
2. Kiến nghị ...............................................................................................................97

họ

2.1. Đối với hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp ..................................97
2.2. Đối với Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Trị .......................................................97
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................98

ại

PHỤ LỤC ...............................................................................................................100
QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG

gĐ

BIÊN BẢN HỘI ĐỒNG

NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 1 + 2
BẢN GIẢI TRÌNH NỘI DUNG CHỈNH SỬA LUẬN VĂN

Trư

ờn

XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN

ix


Số hiệu bảng

Tên bảng

Hu
ế

DANH MỤC BẢNG
Trang

Bảng 2.1.

Tình hình các loại đất đồi núi trên địa bàn huyện Cam Lộ...............36

Bảng 2.2.

Tình hình dân số và lao động của huyện Cam Lộ giai đoạn 20172019...................................................................................................38

Cơ cấu giá trị sản xuất huyện Cam Lộ giai đoạn 2017 - 2019..........39

Bảng 2.4.

Hiện trạng sử dụng đất huyện Cam Lộ đến 31/12/2019 ...................41

Bảng 2.5.

Tình hình lao động tại Bảo hiểm xã hội huyện Cam Lộ giai đoạn

tế

Bảng 2.3.

inh

2017-2019 .........................................................................................48
Bảng 2.6.

Tình hình thực hiện cơng tác thu BHXH tại BHXH huyện Cam Lộ
giai đoạn 2017-2019..........................................................................49
Tình hình thực hiện công tác tuyên truyền tham gia BHXH tự

cK

Bảng 2.7.

nguyện tại Bảo hiểm xã hội huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019....54
Bảng 2.8.

Tình hình phát triển đại lý thu BHXH tự nguyện tại BHXH huyện

họ

Cam Lộ giai đoạn 2017-2019............................................................56
Bảng 2.9.

Tình hình tham gia BHXH tự nguyện tại BHXH huyện Cam Lộ giai
đoạn 2017-2019.................................................................................57
Tình hình tham gia BHXH tự nguyện phân theo khu vực tại BHXH

ại

Bảng 2.10.

huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019.................................................58
Tình hình tham gia BHXH tự nguyện phân theo giới tính tại BHXH

gĐ

Bảng 2.11.

huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019.................................................60

Bảng 2.12.

Tình hình tham gia BHXH tự nguyện phân theo độ tuổi tại BHXH
huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019.................................................60
Tình hình triển khai kế hoạch thu BHXH tự nguyện tại BHXH huyện

ờn

Bảng 2.13.

Cam Lộ giai đoạn 2017-2019............................................................61

Trư

Bảng 2.14.

Bảng 2.15.

Tình hình thực hiện chi trả, giải quyết chế độ chính sách BHXH tự
nguyện tại BHXH huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019...................62
Tình hình thực hiện mức đóng BHXH tự nguyện của người tham gia
tại BHXH huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019 ...............................63

x


Phương thức đóng BHXH tự nguyện của người tham gia tại BHXH

Hu
ế

Bảng 2.16.

huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019.................................................64
Bảng 2.17.

Thông tin cơ bản về mẫu khảo sát là các đại lý thu BHXH tự nguyện
...........................................................................................................66

Bảng 2.18.

Đánh giá mức độ tham gia các khóa đào tạo của các đại lý BHXH tự

tế

nguyện được khảo sát tại huyện Cam Lộ..........................................67
Bảng 2.19.

Mức độ cần thiết của việc tham gia các khóa đào tạo của đại lý
BHXH tự nguyện tại huyện Cam Lộ ................................................68
Phương thức tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH

inh

Bảng 2.20.

tự nguyện...........................................................................................69
Đánh giá mức độ thường xuyên của công tác tun truyền..............69

Bảng 2.22.

Đánh giá những khó khăn trong q trình làm đại lý thu BHXH tự

cK

Bảng 2.21.

nguyện tại huyện Cam Lộ .................................................................70
Thông tin khách hàng tham gia BHXH tự nguyện ...........................72

Bảng 2.24.

Mức đóng phí BHXH tự nguyện phù hợp ........................................73

Bảng 2.25.

Đề xuất về đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ của Nhà nước 75

Bảng 2.26.

Đánh giá về thủ tục đăng ký tham gia BHXH tự nguyện .................76

Bảng 2.27.

Mức độ hài lòng của khách hàng về thái độ phục vụ của cán bộ

ại

họ

Bảng 2.23.

BHXH huyện Cam Lộ.......................................................................76

Mức độ hiểu biết về chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện.............77

Trư

ờn

Bảng 2.29.

Hiểu biết về chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện .........................77

gĐ

Bảng 2.28.

xi


Số hiệu sơ đồ

Tên sơ đồ

Hu
ế

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Trang

Trư

ờn

gĐ

ại

họ

cK

inh

tế

Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức BHXH huyện Cam Lộ ....................................................46

xii


Hu
ế

PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong bối cảnh tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay, thì
vấn đề an sinh xã hội ngày càng được coi trọng, trở thành một trong những nhân tố

tế

hàng đầu bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước, góp phần bảo vệ tổ quốc.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) giữ vai trò trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội và

tạo nền tảng bền vững cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Bản chất của

inh

bảo hiểm xã hội là sự tương trợ cộng đồng, đoàn kết, chia sẻ rủi ro, mang tính chất
nhân văn và nhân đạo sâu sắc, thể hiện rõ chính sách an sinh xã hội. Mục tiêu cơ
bản của bảo hiểm xã hội là ổn định cuộc sống người lao động, trợ giúp người lao

cK

động khi gặp rủi ro về sức khỏe, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, mất việc
làm… sớm phục hồi sức khỏe, việc làm, góp phần duy trì và phát triển nguồn lao
động cho nền sản xuất xã hội. Hơn thế nữa, bảo hiểm xã hội tạo sự an tâm, tin tưởng

họ

của người lao động khi về già có thu nhập ổn định; góp phần vào việc phân phối lại
thu nhập một cách công bằng, chia sẻ giữa các tầng lớp dân cư, giữa các thế hệ;
giảm chi ngân sách nhà nước cho người già, người bị thất nghiệp, góp phần bảo

ại

đảm an sinh xã hội bền vững. Bên cạnh đó, bảo hiểm xã hội cịn đảm bảo sự bình
đẳng trong tham gia, đóng góp và hưởng thụ của người lao động trong các thành

gĐ

phần kinh tế khác nhau, thúc đẩy đoàn kết và gắn kết xã hội.
Với mong muốn đảm bảo cuộc sống tốt hơn cho người lao động ở khu vực
phi chính thức, bảo hiểm xã hội tự nguyện đã ra đời và bắt đầu được thực hiện kể từ

năm 2008. Có thể thấy rằng, bảo hiểm xã hội tự nguyện là chỗ dựa cho người lao

ờn

động tự do, có thu nhập thấp, đem đến cơ hội hưởng lương hưu cho hàng chục triệu
người dân không nằm trong diện bảo hiểm bắt buộc. Sau 12 năm tổ chức triển khai
chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, kết quả đạt được

Trư

còn rất khiêm tốn. Tính đến 31/12/2019 tồn tỉnh chỉ có 2.256 người tham gia bảo
hiểm xã hội tự nguyện (chiếm khoảng 0,5% tổng số lao động). Trong số đó, chủ yếu

1


Hu
ế

là những người đã tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc chuyển sang, còn số người
tham gia lần đầu là rất thấp.

Cam Lộ là một huyện nằm tiếp giáp giữa đồng bằng và trung du của tỉnh
Quảng Trị. Cùng với sự phát triển kinh tế chung của huyện, mức sống của người
dân, đặc biệt là người lao động tự do, lao động làm việc ở các khu vực phi chính

tế

thức đã được cải thiện, nhiều người có thu nhập khá, có tích lũy nhất định và theo
đó họ có khả năng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Tính đến 31/12/2019, tồn

huyện có 65.250 người tham gia BHXH, BHYT, BHTN tăng hơn 19.620 người so

inh

với cùng kỳ năm trước. Với kết quả trên, Bảo hiểm xã hội huyện Cam Lộ đã trải
qua rất nhiều khó khăn, thách thức. Một trong những nhiệm vụ được Bảo hiểm xã
hội huyện chú trọng phát triển trong thời gian qua đó chính là BHXH tự nguyện.

cK

Đây được xem là điểm quan trọng trong q trình phấn đấu đạt được những mục
đích, chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao. Với BHXH tự nguyện, việc tăng 137,5% từ 122
người lên đến 688 người trong giai đoạn 2017-2019, được gọi là thành công trong

họ

công tác vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện. Chứng tỏ người dân đã
dần thấu hiểu về chính sách BHXH tự nguyện mà nhà nước đem lại, làm nền tảng
cho việc đăng ký tham gia BHXH tự nguyện những năm tiếp theo.

ại

Mặc dù vậy, số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa
bàn huyện Cam Lộ còn rất ít. Nguyên nhân là do sự hạn chế về trình độ, nhận thức,

gĐ

thu nhập khơng ổn định của người lao động; cơ chế, chính sách chung về bảo hiểm
xã hội tự nguyện chưa đủ sức “hút” đối với người lao động; chưa có sự phối hợp
chặt chẽ, thường xuyên giữa các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể để tuyên truyền sâu

rộng chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện đến các tầng lớp nhân dân; chất lượng

ờn

dịch vụ, phong cách thái độ phục vụ của cán bộ cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện
Cam Lộ hạn chế. Làm thế nào để phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn
huyện Cam Lộ luôn được Bảo hiểm xã hội huyện Cam Lộ đặt lên hàng đầu.

Trư

Xuất phát từ những lý do trên, đề tài: “Hồn thiện cơng tác phát triển bảo

hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ tỉnh Quảng Trị” được chọn
làm đề tài luận văn thạc sĩ.

2


Hu
ế

2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở đánh giá thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa
bàn huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019, luận văn đề xuất giải pháp hồn thiện
cơng tác phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ tỉnh

tế

Quảng Trị trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển bảo hiểm xã hội tự

inh

nguyện.

- Đánh giá thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn
huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019. Chỉ ra những kết quả đạt được, hạn chế và

cK

nguyên nhân

- Đề xuất giải pháp hồn thiện cơng tác phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện
trên địa bàn huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

họ

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn về công
tác phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ.

ại

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về không gian: Nghiên cứu sự phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện cho

gĐ

người dân trên địa bàn huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị.
- Về thời gian: Phân tích đánh giá thực trạng giai đoạn 2017-2019. Các giải
pháp đề xuất áp dụng đến năm 2025. Số liệu sơ cấp điều tra từ nhân viên hệ thống

ờn

đại lý thu BHXH tự nguyện, những người đã tham gia và chưa tham gia BHXH tự
nguyện trong năm 2020.
4. Phương pháp nghiên cứu

Trư

4.1. Phương pháp thu thập số liệu
- Đối với số liệu thứ cấp
Được thu thập từ các báo cáo tổng kết công tác chuyên môn ở các bộ phận

của BHXH huyện Cam Lộ giai đoạn 2017-2019 và phương hướng hoạt động trong

3


Hu
ế

các năm tiếp theo. Các nguồn tài liệu khác được thu thập từ sách, báo, tạp chí…và

các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu đã được công bố trên các phương
tiện thông tin đại chúng, internet.
- Đối với số liệu sơ cấp

*/ Nghiên cứu định tính: Thảo luận nhóm tập trung trên 2 đối tượng:

tế

Nhóm thứ nhất là nhân viên hệ thống đại lý thu BHXH tự nguyện là những
người trực tiếp cung ứng dịch vụ BHXH tự nguyện. Nội dung thảo luận đối với
nhóm này nhằm nắm bắt được những khó khăn trong q trình triển khai dịch vụ

inh

BHXH tự nguyện cho người dân trên địa bàn huyện Cam Lộ; đánh giá của họ về
mức độ hữu ích của các khố đào tạo mà họ được tham gia, chính sách ưu đãi, cơng
cụ hỗ trợ cho công việc của họ từ cơ quan BHXH huyện và động lực để họ gắn bó

cK

lâu dài với cơng việc.

Nhóm thứ hai là người dân đã tham gia BHXH tự nguyện và chưa tham gia
BHXH tự nguyện. Nội dung thảo luận nhằm nắm bắt mức độ hiểu biết về BHXH tự

họ

nguyện; nhận thức về sự cần thiết và lợi ích khi tham gia bảo hiểm xã hội tự
nguyện; đánh giá của họ về chất lượng dịch vụ BHXH tự nguyện; lý do tại sao chưa
tham gia BHXH tự nguyện của người dân.

ại

Buổi thảo luận được tổ chức dưới dạng đối thoại, trao đổi trực tiếp bằng
những câu hỏi mở. Thông tin thu thập từ buổi thảo luận được ghi chép và làm cơ sở

gĐ

để thiết kế bảng câu hỏi phục vụ cho nghiên cứu định lượng ở giai đoạn tiếp theo.
*/ Nghiên cứu định lượng: Sử dụng phiếu điều tra để tiến hành thực hiện
điều tra khảo sát trực tiếp các đối tượng:
- Nhân viên hệ thống đại lý thu BHXH tự nguyện.

ờn

- Người dân đã tham gia BHXH tự nguyện.
- Người dân chưa tham gia BHXH tự nguyện.
*/ Xác định điểm điều tra: Trên cơ sở vị trí địa lý, đặc điểm tự nhiên, điều

Trư

kiện kinh tế - xã hội, thu nhập bình quân/người/năm của huyện Cam Lộ để đảm bảo
tính khách quan của luận văn, tác giả chọn 4 xã (thị trấn) trong tổng số 8 xã (thị
trấn) để tiến hành điều tra, bao gồm thị trấn Cam Lộ, xã Cam Chính, xã Cam Hiếu

4


Hu
ế

và xã Thanh An. Đây là những địa phương có mức thu nhập bình quân đầu người
cao, số người tham gia BHXH tự nguyện lớn và có tiềm năng khai thác mở rộng đối
tượng tham gia BHXH tự nguyện trong thời gian tới.
Xác định mẫu điều tra

*/ Đối với nhân viên đại lý thu bảo hiểm xã hội tự nguyện: Tại 4 điểm điều

tế

tra được chọn để thực hiện khảo sát có tổng số 55 nhân viên đại lý thu, trong đó có
39 nhân viên đại lý thu Bưu điện, 16 nhân viên đại lý thu thuộc UBND xã, thị trấn.
đã tiến hành điều tra toàn bộ tổng thể.

inh

Để đảm bảo tính khách quan và kết quả khảo sát phản ánh đúng thực tế nhất, tác giả
*/ Đối với người dân đã tham gia và chưa tham gia BHXH tự nguyện

cK

Chọn mẫu điều tra theo cơng thức:

Trong đó: n : kích thước mẫu

họ

: giá trị tới hạn tương ứng với độ tin cậy (1-α), với mức ý nghĩa α=0,05,
thì độ tin cậy (1-α)=0,95 nên =1,96. p: tỷ lệ tổng thể; ε: sai số mẫu, ε=0,07
Để đảm bảo kích thước mẫu là lớn nhất và được ước lượng có độ lớn an tồn nhất

gĐ

ại

thì p(1-p) phải đạt cực đại. Do đó ta chọn p=0,5 thì (1-p)=0,5 và kích thước mẫu là:

Dựa vào kết quả này và trong khuôn khổ thời gian cho phép cũng như khả
năng có thể tiếp cận, tác giả đề xuất kích thước mẫu được chọn để điều tra là 196
mẫu, lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên. Sau khi chuẩn bị bảng hỏi

ờn

điều tra, tác giả đã tiến hành phỏng vấn thử, sau đó điều chỉnh cho phù hợp với tình
hình thực tế và cuối cùng là tiến hành khảo sát toàn bộ số mẫu đã chọn. Thời gian
khảo sát trong tháng 2 năm 2020.

Trư

Như vậy kích thước mẫu tối thiểu là 196 mẫu. Trên cơ sở vị trí địa lý, đặc

điểm tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội, thu nhập bình quân/người/năm của huyện
Cam Lộ và để đảm bảo tính khách quan, 200 phiếu khảo sát được gửi tới người dân
tại 4 xã, thị trấn. Mỗi xã, thị trấn điều tra 50 phiếu, đối tượng nhận phiếu điều tra là

5


Hu
ế

những người dân đã và chưa tham gia BHXH tự nguyện. Tổng số bảng hỏi thu về là
200 trong đó có 196 bảng hỏi hợp lệ được đưa vào xử lý và phân tích dữ liệu phục
vụ cho nghiên cứu, 4 bảng hỏi không hợp lệ do người trả lời bỏ sót các câu hỏi được
u cầu cung cấp thơng tin. Kết quả khảo sát cho thấy, trong 196 phiếu khảo sát thu
về có 110 phiếu khảo sát đối tượng trả lời là khách hàng đã sử dụng dịch vụ BHXH

tế

tự nguyện và 86 trong số 196 phiếu khảo sát đối tượng là người chưa tham gia
BHXH tự nguyện. Luận văn tiến hành phân loại theo đối tượng tham gia/chưa tham
gia để tiến hành phân tích và đánh giá riêng biệt.

inh

Phương pháp chọn mẫu được áp dụng là phương pháp chọn mẫu xác suất, và
cụ thể là sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện, tức là dựa trên sự thuận lợi hay
tính dễ tiếp cận với người được khảo sát.

cK

4.2. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu

Luận văn sử dụng các phương pháp sau để tổng hợp, xử lý và phân tích số liệu:
- Phương pháp thống kê mô tả: Nghiên cứu này sử dụng thống kê tần số và

họ

thống kê mơ tả để tính tốn và phân tích các chỉ tiêu đánh giá bằng phần mềm SPSS;
- Phương pháp phân tổ thống kê: Được sử dụng để phân tổ các chỉ tiêu nghiên

cứu thành các tổ theo các tiêu thức khác nhau để so sánh và phân tích.
- Phương pháp so sánh: Để thấy rõ sự biến động của các chỉ tiêu đánh giá

ại

qua các năm, nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích so sánh tính biến động
của các chỉ tiêu giữa các thời kỳ về mặt tuyệt đối (±) và tương đối (%).

gĐ

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục, Danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn được kết cấu gồm 3 chương:

ờn

Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác phát triển bảo hiểm xã hội
tự nguyện;

Chương 2. Thực trạng công tác phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên

Trư

địa bàn huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị;
Chương 3. Giải pháp hồn thiện cơng tác phát triển bảo hiểm xã hội tự

nguyện trên địa bàn huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị.

6

Hu
ế

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

VỀ CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN

1.1.1. Khái niệm bảo hiểm và bảo hiểm xã hội
1.1.1.1. Bảo hiểm

tế

1.1. Lý luận chung về bảo hiểm xã hội tự nguyện

inh

Bảo hiểm là một nghiệp vụ qua đó, một bên là người được bảo hiểm cam
đoan trả một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm thực hiện mong muốn để cho mình
hoặc để cho người thứ ba trong trường hợp xảy ra rủi ro sẽ nhận được một khoản
đền bù các tổn thất được trả bởi một bên khác: đó là người bảo hiểm. Người bảo

phương pháp của thống kê.
1.1.1.2. Bảo hiểm xã hội

cK

hiểm nhận trách nhiệm đối với toàn bộ rủi ro và đền bù các thiệt hại theo các

họ

Bảo hiểm xã hội có lịch sử hình thành và phát triển rất lâu và sự tồn tại của
nó là tất yếu. Có nhiều khái niệm về bảo hiểm xã hội do đó có nhiều cách tiếp cận
bảo hiểm xã hội khác nhau.

ại

Dưới góc độ pháp luật: Bảo hiểm xã hội là một chế độ pháp định bảo vệ
người lao động, sử dụng tiền đóng góp của người sử dụng lao động, người lao động

gĐ

và được sự tài trợ, bảo hộ của Nhà nước, nhằm trợ cấp vật chất cho người được bảo
hiểm và gia đình họ trong trường hợp bị giảm hoặc mất thu nhập bình thường do
ốm đau, tai nạn lao động, thai sản, nghỉ hưu hoặc chết.
Dưới góc độ tài chính: Bảo hiểm xã hội là sự chia sẻ rủi ro và tài chính giữa

ờn

những người tham gia bảo hiểm theo quy định của Pháp luật.
Dưới góc độ chính sách xã hội: Bảo hiểm xã hội là một chính sách xã hội

Trư

nhằm đảm bảo đời sống vật chất cho người lao động khi họ không may gặp phải các
“rủi ro xã hội”, nhằm góp phần đảm bảo an tồn xã hội.
Theo Tổ chức Lao động quốc tế - ILO (1999), “Bảo hiểm xã hội là sự thay

thế hoặc bù đắp một phần thu nhập đối với người lao động khi họ gặp phải những

7


Hu
ế

biến cố rủi ro làm giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc mất việc làm, bằng cách
hình thành và sử dụng một quỹ tài chính tập trung do sự đóng góp của người sử
dụng lao động, người lao động và sự bảo trợ của Nhà nước, nhằm đảm bảo an tồn
đời sống cho người lao động và gia đình họ, góp phần đảm bảo an tồn xã hội”.
Theo quy định tại Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13: “Bảo

tế

hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao
động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh

hiểm xã hội”.
1.1.2. Bảo hiểm xã hội tự nguyện

inh

nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo

1.1.2.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội tự nguyện

cK

Bảo hiểm xã hội tự nguyện đã được thực hiện từ khá sớm ở nhiều nước trên
thế giới, như: Ở Pháp, Phần Lan, Thổ Nhĩ Kỳ…nhưng cho đến nay vẫn chưa có một
khái niệm thống nhất về Bảo hiểm xã hội tự nguyện, tùy từng góc độ tiếp cận mà

họ

Bảo hiểm xã hội tự nguyện được hiểu theo những cách khác nhau.
Luật Lao động (1994), khoản 2 điều 141 quy định: “Người lao động làm việc
ở những nơi sử dụng dưới 10 người lao động, hoặc làm những công việc thời hạn
dưới 3 tháng, theo thời vụ hoặc làm công việc có tính chất tạm thời khác, thì các

ại

khoản bảo hiểm xã hội được tính vào tiền lương do người sử dụng lao động trả để

gĐ

người lao động tham gia bảo hiểm xã hội theo loại hình tự nguyện hoặc tự lo liệu về
bảo hiểm”. Ngoài ra, Bộ Luật Lao động sửa đổi bổ sung (2002) quy định: “Đối với
người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn dưới 3 tháng thì các
khoản bảo hiểm xã hội được tính vào tiền lương do người sử dụng lao động trả theo

ờn

quy định của Chính phủ, để người lao động tham gia bảo hiểm xã hội theo loại hình
tự nguyện hoặc tự lo về bảo hiểm...”.
Theo quy định tại Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13: “Bảo

Trư

hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người
tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của
mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội để người tham
gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất”.

8


Hu
ế

1.1.2.2. Đặc điểm của bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một trong hai loại hình của bảo hiểm xã hội,
do đó về cơ bản nó có những đặc điểm chung của bảo hiểm xã hội. Ngồi ra, bảo
hiểm xã hội tự nguyện cịn có những đặc điểm riêng:

Việc tham gia hay không tham gia là hoàn toàn tự nguyện. Người tham gia

tế

được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với nhu cầu và khả năng tài
chính của mình. So với bảo hiểm xã hội bắt buộc, cơ chế hoạt động của bảo hiểm xã
hội tự nguyện linh hoạt và mềm dẻo hơn.

inh

Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thường khơng phải là người
có quan hệ lao động, mà chủ yếu là nông dân, lao động tự do…Những người này
thường có trình độ học vấn và năng lực chun mơn thấp, việc làm bấp bênh, không

cK

ổn định, thu nhập thấp… Do đó, việc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của người
lao động tuỳ thuộc vào nhu cầu và khả năng của họ.
Nguồn tài chính để hình thành quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện chủ yếu từ các

họ

mức đóng góp của người lao động, với một phần hỗ trợ của nhà nước.
Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng hai chế độ: hưu trí, tử
tuất. Chi phí cho các chế độ được chi trả bởi nguồn quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện.
1.1.2.3. Tính chất của bảo hiểm xã hội tự nguyện

ại

*/ Tính tất yếu khách quan: Là những đặc điểm bị tác động bởi những yếu tố

gĐ

bên ngồi và khơng phụ thuộc vào suy nghĩ của con người. Sở dĩ bảo hiểm xã hội tự
nguyện mang tính tất yếu khách quan vì khi nền sản xuất càng phát triển thì những
rủi ro trong lao động càng nhiều và trở nên phức tạp, lúc này người lao động cần
được bảo vệ, tìm kiếm một sự an toàn. Nhu cầu an toàn là một trong những nhu cầu

ờn

thiết yếu của người lao động. Nhu cầu này được thể hiện thông qua nhu cầu tham
gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
*/ Tính ngẫu nhiên, phát sinh khơng đồng đều theo thời gian và khơng gian:

Trư

Tính chất này xuất phát từ những rủi ro mang tính ngẫu nhiên khơng lường trước
được, vì khơng phải tất cả những người lao động đều gặp rủi ro vào cùng một thời
điểm và khó có thể xác định khi nào thì người lao động gặp rủi ro trong lao động.
Tính chất này thể hiện bản chất của bảo hiểm xã hội tự nguyện là lấy số đơng bù số ít.

9


Hu
ế

*/ Tính kinh tế: Đối với người lao động định kỳ họ chỉ đóng một khoản phí
nhỏ, xem đó như những khoản tiết kiệm nhưng khi bị mất hoặc giảm thu nhập họ
nhận được các khoản trợ cấp từ bảo hiểm xã hội tự nguyện và không phải bỏ ra một
khoản tiền lớn để trang trải cuộc sống. Đối với nhà nước, bảo hiểm xã hội tự
nguyện góp phần làm giảm gánh nặng cho ngân sách, đồng thời quỹ bảo hiểm xã

tế

hội tự nguyện cịn là kênh tài chính quan trọng để phát triển nền kinh tế quốc dân.
*/ Tính xã hội: Các khoản trợ cấp về bảo hiểm xã hội tự nguyện là một
khoản tiền thay thế cho thu nhập bị mất hoặc giảm khi người lao động gặp những

inh

rủi ro như ốm đau, tai nạn lao động, chết…hoặc thai sản, nghỉ hưu. Các khoản trợ
cấp này sẽ giúp cho bản thân người lao động và gia đình của họ giảm bớt gánh
nặng, ổn định đời sống. Khi mỗi người lao động, mỗi gia đình có cuộc sống ổn định

cK

thì cũng có nghĩa là vấn đề an sinh xã hội được thiết lập.

Mặt khác, tính xã hội của bảo hiểm xã hội tự nguyện còn thể hiện ở sự tương
trợ, san sẻ lẫn nhau những rủi ro không mong đợi. Một người có thể đóng góp rất

họ

nhiều vào quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện mà không được hưởng trợ cấp hoặc hưởng
rất ít nhưng khơng hề gì, bởi số tiền đó sẽ được chia sẻ cho những người khác.
*/ Tính dịch vụ: Đây là tính chất trung gian của bảo hiểm xã hội tự nguyện,
thể hiện bằng các hình thức phân phối và phân phối lại thu nhập giữa những người

ại

tham gia. Cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ:
- Thu phí bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động;

gĐ

- Bảo quản quỹ tài chính bảo hiểm xã hội tự nguyện;
- Chi trả các khoản trợ cấp.
1.1.2.4. Chức năng của bảo hiểm xã hội tự nguyện

ờn

Thứ nhất, ổn định thu nhập cho người lao động và gia đình
Bản thân người lao động dù làm việc ở những ngành nghề, những lĩnh vực

rất khác nhau, dù họ có quan hệ lao động hay khơng có quan hệ lao động thì khi gặp

Trư

những rủi ro hay hết tuổi lao động chắc chắn thu nhập của họ sẽ bị giảm sút hoặc
khơng cịn nữa. Vì thế, tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ trực tiếp giúp họ ổn
định cuộc sống khi gặp rủi ro hay khi về già, giảm nhẹ gánh nặng phụ thuộc vào con
cái hoặc phúc lợi xã hội.

10


Hu
ế

Thứ hai, tạo tâm lý yên tâm, tin tưởng cho người lao động
Việc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ và bảo trợ,
cho nên người lao động hoàn toàn an tâm và tự tin trong cuộc sống. Đây chính là
chỗ dựa tâm lý vững chắc để họ hăng hái tham gia lao động sản xuất, từ đó góp
phần nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả lao động.

tế

Thứ ba, đảm bảo sự bình đẳng xã hội

Trên giác độ xã hội, bảo hiểm xã hội tự nguyện là một công cụ để nâng cao
điều kiện sống cho người lao động. Trên giác độ kinh tế, bảo hiểm xã hội tự nguyện

inh

là một công cụ phân phối lại thu nhập giữa các thành viên trong cộng đồng. Nhờ sự
điều tiết này người lao động được thực hiện bình đẳng khơng phân biệt các tầng lớp
trong xã hội

cK

Thứ tư, bảo hiểm xã hội tự nguyện trực tiếp góp phần đảm bảo an sinh xã hội
Bảo hiểm xã hội ln được coi là mắt xích đầu tiên trong lưới an sinh xã hội,
là trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội quốc gia. Cùng với bảo hiểm xã hội

họ

bắt buộc, bảo hiểm xã hội tự nguyện đã góp phần mở rộng diện bao phủ của bảo
hiểm xã hội, làm giảm đi đáng kể các đối tượng được bảo trợ xã hội, từ đó làm giảm
chi tiêu cho ngân sách Nhà nước, góp phần đảm bảo an sinh xã hội bền vững.
Việt Nam là một quốc gia đang phát triển, lực lượng lao động tham gia bảo

ại

hiểm xã hội bắt buộc chiếm tỷ lệ rất khiêm tốn do sản xuất chưa thực sự phát triển.
Số lao động là nông dân, lao động tự do chiếm tỷ lệ rất cao. Một khi lực lượng lao

gĐ

động này hiểu rõ, nhận thức đúng đắn về lợi ích của bảo hiểm xã hội tự nguyện và
Nhà nước có cơ chế thuận lợi để họ tham gia thì diện bao phủ của bảo hiểm xã hội
sẽ ngày càng được mở rộng. Nguồn quỹ bảo hiểm xã hội được hình thành ngày

ờn

càng lớn và hiệu quả chia sẻ rủi ro sẽ ngày càng cao, quy luật số đông trong bảo
hiểm sẽ phát huy tối đa tác dụng.
1.1.2.5. Nguyên tắc của bảo hiểm xã hội tự nguyện

Trư

Bảo hiểm xã hội tự nguyện được xây dựng trên nền tảng các nguyên tắc cơ

bản sau:

Nguyên tắc 1: Bảo hiểm xã hội tự nguyện phải dựa trên sự đóng góp tự nguyện

của người tham gia bảo hiểm để hình thành nguồn quỹ Bảo hiểm xã hội tự nguyện.

11


Hu
ế

Việc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện hoàn toàn dựa trên cơ sở tự nguyện
của người lao động, khơng mang tính bắt buộc. Người lao động có quyền tự quyết
định tham gia hay không tham gia, được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù
hợp với nhu cầu và thu nhập của mình. Vì đây là hình thức tự nguyện, nên để thu
hút nhiều người lao động tham gia, Nhà nước cần có chính sách thơng thống, mềm

tế

dẻo, linh hoạt phù hợp với thực tiễn, khuyến khích những người lao động thuộc đối

tượng thu nhập thấp tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thông qua việc hỗ trợ mức
đóng, tổ chức triển khai có hiệu quả chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện trong

inh

nhân dân. Nếu đảm bảo thực hiện tốt ngun tắc này, thì chính sách bảo hiểm xã hội
tự nguyện mới thực sự đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả.
Nguyên tắc 2: Lấy số đơng bù số ít

cK

Trong hoạt động bảo hiểm xã hội tự nguyện, chỉ khi có đủ lớn số người tham
gia thì khi đó bảo hiểm xã hội tự nguyện mới có ý nghĩa “đảm bảo”. Số lớn người
tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ tạo điều kiện hình thành một nguồn quỹ đủ

họ

lớn với khoản đóng góp “đủ nhỏ” của mỗi cá nhân. Nhờ số lớn người đóng góp mà
khi một trong tổng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện phát sinh nhu cầu
được bảo hiểm thì quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện có đủ khả năng chi trả các khoản
trợ cấp, giảm gánh nặng và đảm bảo cuộc sống cho họ.

ại

Nguyên tắc 3: Đơn giản và thuận tiện
Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện chủ yếu là nông dân, lao động

gĐ

tự do…Những người này có đặc điểm là thu nhập thấp, khơng ổn định, trình độ học

vấn hạn chế…Vì vậy, để họ nhanh chóng tiếp cận với chính sách bảo hiểm xã hội tự
nguyện thì quá trình tổ chức thực hiện phải đơn giản về thủ tục đăng ký tham gia và

ờn

hưởng các chế độ; dễ dàng, thuận tiện, linh hoạt trong phương thức thu, chi trả; bảo
đảm kịp thời và đầy đủ quyền lợi cho người tham gia.
Nguyên tắc 4: Công khai, minh bạch

Trư

Quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện là quỹ tài chính độc lập với ngân sách nhà

nước, được hình thành từ đóng góp của người lao động và có sự hỗ trợ của Nhà nước.
Do đó, việc quản lý quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện được thực hiện thống nhất, dân
chủ, công khai, minh bạch; được sử dụng đúng mục đích và hạch toán độc lập.

12