Hoàn thiện công tác quản lý thu chi ngân sách nhà nước tại huyện gio linh tỉnh quảng trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

́
tê

́H



TRẦN ĐỨC HIỀN

h

HỒN THIỆN CƠNG TÁC QUẢN LÝ

in

THU, CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI

ho

̣c K

HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ
: Quản lý kinh tế

Mã số

: 8 31 01 10

̀ng

Đ

ại

Chuyên ngành

Tr
ươ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. NGUYỄN ĐÌNH CHIẾN

HUẾ, 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự
hướng dẫn của Tiến sĩ Nguyễn Đình Chiến. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong
đề tài là trung thực và chưa công bố bất kỳ dưới hình thức nào trước đây. Những số
liệu phục vụ cho việc phân tích, đánh giá được tác giả thu thập trong q trình

́

nghiên cứu.
Ngồi ra trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu

tê

́H

của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc.

Tr
ươ

̀ng

Đ

ại

ho

̣c K

in

h

Tác giả luận văn

i

Trần Đức Hiền


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm sâu sắc, chân thành, cho phép tơi được bày tỏ lịng biết ơn tới tất
cả các cơ quan và cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ cho tơi trong q trình học tập và
nghiên cứu hồn thành luận văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn tồn thể Q thầy, cơ giáo và các cán bộ cơng chức

́



Phịng Sau đại học - Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế đã giúp đỡ tôi về mọi mặt
trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

́H

Đặc biệt tơi xin bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc Tiến sĩ Nguyễn Đình

tê

Chiến, đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tận tình tơi trong suốt thời gian nghiên cứu để

h

hồn thành luận văn này.

in

Tơi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo huyện Gio Linh, Phòng Tài chính - Kế

̣c K

hoạch huyện; Kho bạc Nhà nước huyện, Chi cục Thuế huyện, các đơn vị thụ hưởng
trên địa bàn và các Ban ngành liên quan đã tạo mọi điều kiện thuận lợi trong quá trình

ho

thu thập dữ liệu cho luận văn này.

Cuối cùng, xin cảm ơn đồng nghiệp, các bạn đã góp ý giúp tơi trong q trình

Đ

ại

thực hiện luận văn này.

Tr
ươ

̀ng

Tác giả luận văn

Trần Đức Hiền

ii

TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ
Họ và tên học viên: TRẦN ĐỨC HIỀN
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8 31 01 10
Niên khóa: 2018 – 2020
Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN ĐÌNH CHIẾN
Tên đề tài: Hồn thiện cơng tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước tại
huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

́

Tr
ươ

̀ng

Đ

ại

ho

̣c K

in

h

tê

́H

uê

1. Mục đích và đối tượng nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu: Phân tích, đánh giá thực trạng cơng tác quản lý thu,
chi ngân sách nhà nước tại huyện Gio Linh giai đoạn 2017-2019, luận văn đề xuất
giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước tại huyện Gio
Linh, tỉnh Quảng Trị trong thời gian tới.
Đối tượng nghiên cứu: Tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận
và thực tiễn về công tác quản lý thu, chi NSNN tại huyện Gio Linh
2. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng
Luận văn sử dụng các phương pháp sau để xử lý và phân tích số liệu:
- Phương pháp thống kê mô tả: Nghiên cứu này sử dụng thống kê tần số và
thống kê mô tả để tính tốn và phân tích các chỉ tiêu đánh giá bằng phần mềm SPSS;
- Phương pháp phân tích so sánh: Để thấy rõ sự biến động của các chỉ tiêu
đánh giá qua các năm, nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích so sánh tính biến
động của các chỉ tiêu giữa các thời kỳ về mặt tuyệt đối (±) và tương đối (%).
- Phương pháp kiểm định ANOVA: Được sử dụng nhằm phân tích đánh giá
sự khác biệt của các đối tượng điều tra liên quan đến quản lý thu, chi NSNN.
3. Các kết quả nghiên cứu chính và kết luận
Kết quả nghiên cứu cho thấy, công tác quản lý thu, chi NSNN tại huyện Gio
Linh giai đoạn 2017-2019 có sự chuyển biến tích cực, thu ngân sách từng bước đi
vào nề nếp, nguồn thu ngân sách ngày càng tăng, chất lượng nguồn thu ngày càng
ổn định, các cơ quan thu đã chủ động đề ra các biện pháp quản lý thu thuế; công tác
thanh tra, kiểm tra, giám sát tình hình thu thuế được chú trọng, cơng tác rà soát các
đối tượng nộp thuế, lập sổ bộ thuế được thực hiện thường xuyên hơn, cụ thể công
tác quản lý chi NSNN đã tuân thủ theo quy định của Luật NSNN và các chủ trương,
đường lối, chính sách trong từng thời kỳ. Bên cạnh những kết quả đạt được, công

tác quản lý thu, chi NSNN tại huyện Gio Linh vẫn cịn bộc lộ những hạn chế như
cơng tác tác lập dự tốn thu, chi NSNN, có một số đơn vị dự toán thuộc huyện lập
và nộp dự toán đến cơ quan tổng hợp còn chậm. Về chấp hành dự toán thu, chi
NSNN các đơn vị thường đề nghị điều chỉnh, bổ sung dự toán để đáp ứng nhu cầu
chi tiêu theo thực tế, dẫn đến việc lập dự toán hàng năm chỉ là hình thức. Một số nội
dung chi của các ngành như: văn hóa thơng tin, thể dục thể thao, sự nghiệp giáo dục
- đào tạo chưa có định mức chi tiêu, định mức kinh tế kỹ thuật hoặc sử dụng định
mức của ngành khác có loại hình tương tự nên cơng việc lập dự tốn cấp phát kinh
phí, kiểm sốt chi tiêu thiếu căn cứ pháp lý….

iii


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ĐVT

: Đơn vị tính

HĐND

: Hội đồng nhân dân

KBNN

: Kho bạc Nhà nước

KT - XH

: Kinh tế - xã hội

NSNN

: Ngân sách Nhà nước

NSĐP

: Ngân sách địa phương

QĐ

: Quyết định

QLNN

: Quản lý Nhà nước

QP - AN

: Quốc phịng - an ninh

TC - KH

: Tài chính - Kế hoạch

UBND

: Ủy ban nhân dân

̣c K

in

h

tê

́H

́

Giải thích

uê

Ký hiệu

: Xây dựng cơ bản

Tr
ươ

̀ng

Đ

ại

ho

XDCB

iv


MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... iv
MỤC LỤC...................................................................................................................v

́

uê

DANH MỤC BẢNG................................................................................................. xi
DANH MỤC SƠ ĐỒ .............................................................................................. xiii

́H

PHẦN I. MỞ ĐẦU ....................................................................................................1

tê

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

in

h

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

̣c K

4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................2
5. Kết cấu luận văn......................................................................................................3

ho

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU....................................................................4
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ

ại

THU, CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN..........................................4

Đ

1.1. Ngân sách nhà nước và ngân sách nhà nước cấp huyện ......................................4
1.1.1. Tổng quan về ngân sách nhà nước ....................................................................4

̀ng

1.1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước ......................................................................4

Tr
ươ

1.1.1.2. Bản chất của ngân sách nhà nước ..................................................................4

1.1.1.3. Chức năng của ngân sách nhà nước ...............................................................5
1.1.1.4. Vai trò của ngân sách nhà nước .....................................................................6
1.1.2. Hệ thống ngân sách nhà nước và phân cấp quản lý ngân sách nhà nước .........7
1.1.2.1. Nguyên tắc tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước.........................................7
1.1.2.2. Hệ thống ngân sách nhà nước ở Việt Nam ....................................................8
1.1.2.3. Phân cấp quản lý ngân sách ...........................................................................9
1.1.3. Ngân sách nhà nước cấp huyện trong hệ thống ngân sách nhà nước..............10
1.1.3.1. Khái niệm và đặc điểm ngân sách nhà nước cấp huyện ..............................10

v


1.1.3.2. Vai trò của ngân sách nhà nước cấp huyện..................................................10
1.1.3.3. Nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước cấp huyện .................11
1.1.4. Quyền hạn, trách nhiệm quản lý thu, chi ngân sách nhà nước của các cơ quan
cấp huyện...................................................................................................................14
1.1.4.1. Nhiệm vụ và quyền hạn của Hội đồng nhân dân các cấp ............................14
1.1.4.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp huyện ...........................16
1.1.4.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của đơn vị dự toán ngân sách................................16

́

uê

1.2. Quản lý thu, chi ngân sách nhà nước cấp huyện................................................17

́H

1.2.1. Khái niệm quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện .........................................17

tê

1.2.2. Vai trò của quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện ........................................17
1.2.2.1. Quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện có vai trị quan trọng trong việc điều

in

h

tiết kinh tế phát triển kinh tế, kích thích phát triển sản xuất .....................................17
1.2.2.2. Quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện có vai trò quan trọng trong việc giải

̣c K

quyết vấn đề xã hội ...................................................................................................18
1.2.2.3. Quản lý ngân sách cấp huyện có vai trị quan trọng đối với việc đóng góp

ho

cho ngân sách cấp trên ..............................................................................................18

ại

1.2.2.4. Xây dựng, thực hiện các phần kế hoạch kinh tế - xã hội huyện là đơn vị

Đ

hành chính cơ sở........................................................................................................18
1.2.3. Nội dung cơng tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước cấp huyện ...............19

̀ng

1.2.3.1. Công tác lập dự toán thu, chi ngân sách nhà nước cấp huyện .....................19

Tr
ươ

1.2.3.2. Cơng tác chấp hành dự tốn thu, chi ngân sách nhà nước cấp huyện..........20
1.2.3.3. Công tác quyết toán thu, chi ngân sách nhà nước cấp huyện ......................22
1.2.3.4. Công tác thanh tra, kiểm tra thu, chi ngân sách nhà nước cấp huyện..........23
1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước cấp
huyện .........................................................................................................................24
1.2.4.1. Điều kiện kinh tế - xã hội.............................................................................24
1.2.4.2. Cơ chế quản lý tài chính...............................................................................25
1.2.4.3. Phân cấp quản lý ngân sách trong hệ thống ngân sách nhà nước ................25

vi


1.2.4.4. Nhận thức của địa phương về tầm quan trọng và trách nhiệm trong công tác
quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện.....................................................................26
1.2.4.5. Tổ chức bộ máy và trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý cấp huyện............26
1.2.4.6. Hệ thống thông tin, phương tiện quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện ...27
1.3. Kinh nghiệm quản lý thu, chi ngân sách nhà nước cấp huyện ở một số địa
phương trong nước và bài học rút ra cho huyện Gio Linh........................................27
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý thu, chi ngân sách nhà nước ở một số địa phương trong

́

uê

nước...........................................................................................................................27

́H

1.3.1.1. Kinh nghiệm của huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam...............................27

tê

1.3.1.2. Kinh nghiệm của huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.................................28
1.3.1.3. Kinh nghiệm của huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh ...........................................28

in

h

1.3.2. Bài học rút ra đối với huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị ..................................29
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU, CHI NGÂN

̣c K

SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ.................31
2.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Gio Linh ảnh hưởng đến

ho

công tác thu, chi ngân sách nhà nước........................................................................31

ại

2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Gio Linh ................31

Đ

2.1.1.1. Về điều kiện tự nhiên ...................................................................................31
2.1.1.2. Về đất đai và tình hình sử dụng đất..............................................................32

̀ng

2.1.1.3. Về dân số và lao động ..................................................................................34

Tr
ươ

2.1.1.4. Về tình hình phát triển kinh tế .....................................................................35
2.1.2. Những thuận lợi và khó khăn của huyện Gio Linh ảnh hưởng đến công tác
quản lý thu, chi ngân sách nhà nước trên địa bàn .....................................................38
2.1.2.1. Thuận lợi ......................................................................................................38
2.1.2.2. Khó khăn ......................................................................................................39
2.2. Thực trạng công tác quản lý thu, chi Ngân sách nhà nước tại huyện Gio Linh,
tỉnh Quảng Trị ...........................................................................................................39
2.2.1. Thực trạng công tác quản lý thu, chi Ngân sách nhà nước tại huyện Gio Linh,
tỉnh Quảng Trị ...........................................................................................................39

vii


2.2.1.1. Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách nhà nước ..............................................39
2.2.1.2. Công tác lãnh đạo của Huyện ủy, điều hành của Uỷ ban nhân dân huyện và
giám sát của Hội đồng nhân dân huyện trong quản lý ngân sách nhà nước .............41

2.2.1.3. Nguồn nhân lực quản lý Ngân sách nhà nước .............................................42
2.2.1.4. Cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ công tác quản lý ngân sách nhà nước ....43
2.2.2. Nội dung công tác quản lý thu, chi Ngân sách nhà nước tại huyện Gio Linh,
tỉnh Quảng Trị ...........................................................................................................44

́

uê

2.2.2.1. Tình hình lập dự tốn thu, chi ngân sách nhà nước tại huyện Gio Linh ......44

́H

2.2.2.2. Tình hình chấp hành dự toán thu, chi ngân sách nhà nước tại huyện Gio

tê

Linh, tỉnh Quảng Trị .................................................................................................51
2.2.2.3. Tình hình quyết tốn ngân sách thu, chi nhà nước tại huyện Gio Linh .......62

in

h

2.2.2.4. Tình hình thực hiện thanh tra kiểm tra thu, chi ngân sách nhà nước tại
huyện Gio Linh .........................................................................................................67

̣c K

2.2.3. Đánh giá của các bên liên quan về công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà

nước tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị..................................................................69

ho

2.2.3.1. Thông tin cơ bản đối tượng điều tra.............................................................69

ại

2.2.3.2. Phân tích so sánh ý kiến đánh giá của các đối tượng điều tra về công tác

Đ

quản lý thu, chi Ngân sách nhà nước tại huyện Gio Linh.........................................70
2.3. Đánh giá chung về công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước tại huyện Gio

̀ng

Linh, tỉnh Quảng Trị .................................................................................................81

Tr
ươ

2.3.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................81
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân .................................................................................82
2.3.2.1. Những hạn chế .............................................................................................82
2.3.2.2. Nguyên nhân hạn chế ...................................................................................84
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HỒN THIỆN CƠNG TÁC QUẢN LÝ THU, CHI
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ ....87
3.1. Định hướng hồn thiện cơng tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước tại huyện
Gio Linh, tỉnh Quảng Trị ..........................................................................................87

viii


3.2. Giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước tại huyện
Gio Linh, tỉnh Quảng Trị ..........................................................................................88
3.2.1. Giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý ngân sách cấp huyện ..............88
3.2.1.1. Nâng cao chất lượng cán bộ .........................................................................88
3.2.1.2. Tiếp tục thực hiện tinh giản bộ máy quản lý................................................89
3.2.1.3. Tăng cường mối quan hệ hợp tác, phối hợp giữa các cơ quan trong bộ máy
quản lý ngân sách cấp huyện.....................................................................................90

́

uê

3.2.2. Giải pháp nâng cao chất lượng cơng tác lập dự tốn thu, chi ngân sách nhà

́H

nước...........................................................................................................................90

tê

3.2.3. Giải pháp đổi mới công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước ..................91
3.2.3.1. Đổi mới công tác quản lý thu ngân sách nhà nước ......................................91

in

h

3.2.3.2. Đổi mới công tác quản lý chi ngân sách nhà nước ......................................93
3.2.4. Giải pháp nâng cao chất lượng cơng tác quyết tốn ngân sách nhà nước.......95

̣c K

3.2.5. Giải pháp tăng cường công tác thanh tra tài chính và kiểm sốt thu, chi ngân
sách nhà nước ............................................................................................................96

ho

PHẦN III. KẾT LUẬN .............................................................................................98

ại

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................100

Đ

PHỤ LỤC................................................................................................................102
QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN

̀ng

BẢN NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 1

Tr
ươ

BẢN NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 2

BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG
BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN
XÁC NHẬN HỒN THIỆN LUẬN VĂN

ix


x

Tr
ươ
̀ng
ại

Đ
h

in

̣c K

ho
́H

tê

́

uê

DANH MỤC BẢNG
Số hiệu bảng

Tên bảng

Trang

Bảng 2.1.

Tình hình sử dụng đất đai tại huyện Gio Linh giai đoạn 2017-2019 ..32

Bảng 2.2.

Điều kiện thời tiết khí hậu của huyện Gio Linh ..................................33

Bảng 2.3.

Tình hình dân số và lao động huyện Gio Linh giai đoạn 2017 - 201934

Bảng 2.4.

Giá trị sản xuất, cơ cấu các ngành kinh tế huyện Gio Linh

́
Bảng 2.5.

uê

giai đoạn 2017 - 2019 (Giá so sánh năm 2010) ..................................35

Chi đầu từ XDCB phân theo nguồn vốn huyện Gio Linh

́H

giai đoạn 2017 - 2019..........................................................................36
Thực trạng cơ sở vật chất kỹ thuật huyện Gio Linh năm 2019...........37

Bảng 2.7.

Tình hình ban hành văn bản và hướng dẫn quản lý NSNN tại huyện

tê

Bảng 2.6.

Lực lượng nhân lực làm công tác quản lý NSNN tại huyện Gio Linh

̣c K

Bảng 2.8.

in

h

Gio Linh giai đoạn 2017-2019 ............................................................42

giai đoạn 2017-2019............................................................................43
Cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ cơng tác quản lý NSNN

ho

Bảng 2.9.

giai đoạn 2017-2019............................................................................44
Tình hình lập dự toán thu NSNN tại huyện Gio Linh giai đoạn 2017 -

ại

Bảng 2.10.

Bảng 2.11.

Đ

2019 .....................................................................................................47
Tình hình lập dự tốn chi NSNN tại huyện Gio Linh giai đoạn 2017 -

̀ng

2019 .....................................................................................................49
Tình hình chấp hành dự tốn thu NSNN tại huyện Gio Linh giai đoạn

Tr
ươ

Bảng 2.12.

2017 – 2019 .........................................................................................53

Bảng 2.13.

Cơ cấu nguồn thu ngân sách tại huyện Gio Linh giai đoạn 2017 - 2019
.............................................................................................................55

Bảng 2.14.

Tình hình chấp hành dự tốn chi NSNN tại huyện Gio Linh giai đoạn
2017 – 2019 .........................................................................................60

Bảng 2.15.

Cơ cấu chi NSNN tại huyện Gio Linh giai đoạn 2017 - 2019 ............61

Bảng 2.16.

Tình hình quyết tốn thu NSNN tại huyện Gio Linh
giai đoạn 2017 - 2019..........................................................................63

xi


Bảng 2.17.

Tình hình quyết tốn chi NSNN tại huyện Gio Linh giai đoạn 2017 2019 .....................................................................................................66

Bảng 2.18.

Tình hình thanh tra, kiểm tra thu, chi ngân sách nhà nước huyện Gio
Linh giai đoạn 2017-2019 ...................................................................68

Bảng 2.20.

Đánh giá về công tác tổ chức quản lý thu, chi NSNN ........................70

Bảng 2.21.

Đánh giá về cơng tác lập dự tốn thu, chi NSNN ...............................73

Bảng 2.22.

Đánh giá về cơng tác chấp hành dự tốn thu, chi NSNN....................75

Bảng 2.23.

Đánh giá về cơng tác quyết tốn thu, chi NSNN ................................77

Bảng 2.24.

Đánh giá về công tác thanh tra, kiểm tra thu chi NSNN.....................80

Tr
ươ

̀ng

Đ

ại

ho

̣c K

in

h

tê

́H

́

Thông tin cơ bản của mẫu điều tra ......................................................69

uê

Bảng 2.19.

xii


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Số hiệu sơ đồ

Tên sơ đồ

Trang

Sơ đồ 1.1. Hệ thống ngân sách nhà nước....................................................................8
Sơ đồ 2.1. Tổ chức bộ máy quản lý NSNN huyện Gio Linh ....................................40
Sơ đồ 2.2. Quy trình lập và giao dự tốn thu, chi ngân sách tại huyện Gio Linh .....45
Sơ đồ 2.3. Quy trình kiểm sốt chi lệnh chi tiền tại cơ quan Tài chính....................57

́



Sơ đồ 2.4. Quy trình kiểm sốt chi ngân sách tại Kho bạc nhà nước .......................57

Tr
ươ

̀ng

Đ

ại

ho

̣c K

in

h

tê

́H

Sơ đồ 2.5. Quy trình kiểm sốt chi đầu tư XDCB tại KBNN ...................................59

xiii


PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Song song với tiến trình phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước là một
trong những công cụ quan trọng, là nội lực cho sự phát triển của nền kinh tế quốc dân.
Sự tồn tại và phát triển của một Nhà nước ln ln cần thiết phải có nguồn lực tài
chính đảm bảo cho hoạt động chi tiêu thường xuyên, chi đầu tư xây dựng cơ bản của
những tổ chức, cơ quan, đơn vị thuộc bộ máy quản lý Nhà nước. Để đáp ứng nguồn

́



kinh phí đó Nhà nước phải tạo ra các nguồn thu để đảm bảo, đó là các nguồn thu từ các

́H

loại thuế và các nguồn khác. Tất cả quá trình thu nộp và sử dụng nguồn kinh phí đó của

tê

Nhà nước đều phải được phản ánh qua NSNN.

NSNN là một khâu quan trọng trong điều tiết kinh tế vĩ mô. Ngân sách cấp

h

huyện là một bộ phận cấu thành NSNN và là công cụ để chính quyền cấp huyện thực

in

hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quá trình quản lý kinh tế xã hội, an ninh

̣c K

quốc phòng. Luật NSNN ra đời là cơ sở pháp lý cơ bản để tổ chức quản lý NSNN nói
chung và ngân sách cấp huyện nói riêng nhằm phục vụ cho công cuộc đổi mới đất nước.

ho

Song thực tế hiện nay những yếu tố, điều kiện tiền đề chưa được tạo lập đồng bộ, làm
cho quá trình quản lý ngân sách cấp huyện đạt hiệu quả còn thấp, chưa đáp ứng được

ại

hết yêu cầu mà Luật NSNN đặt ra.

Đ

Huyện Gio Linh là một trong mười huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Quảng Trị,

̀ng

huyện có 19 xã và 2 thị trấn với diện tích hơn 473 km2, dân số đến 31/12/2019 là

72.100 người. Là huyện thuần nông, kinh tế phát triển chậm, hàng năm nguồn ngân

Tr
ươ

sách của địa phương tự cân đối chiếm tỷ lệ thấp, chủ yếu từ ngân sách tỉnh. Mặc dù vậy,
giai đoạn 2017-2019, công tác quản lý, điều hành thu, chi NSNN đã có những đóng góp
tích cực vào việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện, tạo đà cho sản xuất
phát triển, giải quyết công ăn việc làm, đảm bảo công bằng an sinh xã hội và giữ gìn an
ninh chính trị, trật tự an tồn xã hội trên địa bàn.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý thu, chi NSNN tại huyện Gio
Linh vẫn cịn nhiều bất cập như cơng tác lập, chấp hành và quyết toán ngân sách tuy đã
thực hiện tốt, song cịn chậm, chưa đổi mới; tình trạng quản lý thu, chi vẫn cịn thất
thốt do chưa bao qt hết các nguồn thu và khoản chi, chưa có quan điểm xử lý rõ ràng
về các khoản chi sai qui định hoặc chưa tập trung đúng mức về quản lý chi ngân sách;
cơng tác quyết tốn là khâu rất quan trọng, nhưng chưa được quan tâm đúng mức, chưa
1


làm đủ sổ sách; đội ngũ cán bộ quản lý ngân sách cịn hạn chế về chun mơn, chậm
đổi mới nên dẫn đến nhiều sai sót trong quản lý… Do vậy, tăng cường công tác quản lý
NSNN, đổi mới công tác quản lý thu, chi ngân sách trên địa bàn huyện nhằm tăng thu
ngân sách và sử dụng ngân sách hiệu quả là một yêu cầu cần thiết và quan trọng.
Xuất phát từ những lý do trên, đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý thu, chi
ngân sách nhà nước tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị” được chọn làm luận văn
thạc sĩ.
2. Mục tiêu nghiên cứu

́

uê

2.1. Mục tiêu chung

́H

Đánh giá thực trạng công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước tại huyện Gio
Linh giai đoạn 2017-2019.

tê

2.2. Mục tiêu cụ thể

h

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý thu, chi NSNN cấp

in

huyện.

̣c K

- Phân tích, đánh giá thực trạng cơng tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước tại
huyện Gio Linh giai đoạn 2017-2019. Chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế và

ho

nguyên nhân.

- Đề xuất giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước tại

ại

huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị trong thời gian tới.

Đ

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu

̀ng

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác

Tr
ươ

quản lý thu, chi NSNN tại huyện Gio Linh.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Nghiên cứu trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.
- Về thời gian: Phân tích, đánh giá thực trạng giai đoạn 2017-2019; Các giải

pháp đề xuất áp dụng đến năm 2025. Số liệu sơ cấp điều tra năm 2020.
4. Phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp thu thập số liệu
- Đối với số liệu thứ cấp: Được thu thập từ các báo cáo của Phịng Tài chính - Kế
hoạch, Chi cục Thuế, Kho bạc Nhà nước huyện Gio Linh, các báo cáo ngân sách, báo
cáo kinh tế - xã hội, các báo cáo khác có liên quan của huyện Gio Linh giai đoạn 20172019 và nguồn tài liệu được thu thập từ sách, báo, tạp chí, các tài liệu đã cơng bố trên

2


các phương tiện thông tin đại chúng, internet và từ các cơ quan ban ngành ở Trung
ương để định hướng.
- Đối với số liệu sơ cấp: Được thu thập từ điều tra các đối tượng là cán bộ quản
lý ngân sách (35 người) và đối tượng thụ hưởng ngân sách huyện Gio Linh (55 người)
bằng bảng câu hỏi được thiết kế sẵn.
Trong đó: UBND huyện: 10 phiếu; Phịng Tài chính - Kế hoạch huyện: 15 phiếu;
Kho bạc Nhà nước huyện: 10 phiếu;- Chi cục Thuế huyện: 10 phiếu; Đơn vị quản lý
nhà nước: 30 phiếu; Đơn vị sự nghiệp: 15 phiếu;- Đảng, đoàn thể: 10 phiếu.

́

uê

Căn cứ để tác giả lựa chọn đối tượng khảo sát là từ thâm niên cơng tác, phẩm

́H

chất đạo đức, trình độ đạo tạo, mức độ liên quan đến công tác quản lý thu, chi NSNN
huyện Gio Linh. Bởi vì các cán bộ này trực tiếp thực hiện các hoạt động liên quan đến

tê

quản lý thu, chi ngân sách, họ sẽ nắm rõ các nội dung liên quan nên câu trả lời, đánh giá

h

sẽ sát với thực tiễn và nội dung cần nghiên cứu. Nếu lựa chọn các đối tượng khác, họ sẽ

in

không nắm rõ các nội dung, dẫn đến ảnh hưởng đến tính chính xác của các dữ liệu thu

̣c K

thập được.
4.2. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu

ho

Luận văn sử dụng các phương pháp sau để xử lý và phân tích số liệu:
- Phương pháp thống kê mô tả: Nghiên cứu này sử dụng thống kê tần số và thống

ại

kê mô tả để tính tốn và phân tích các chỉ tiêu đánh giá bằng phần mềm SPSS;

Đ

- Phương pháp phân tích so sánh: Để thấy rõ sự biến động của các chỉ tiêu
đánh giá qua các năm, nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích so sánh tính biến

̀ng

động của các chỉ tiêu giữa các thời kỳ về mặt tuyệt đối (±) và tương đối (%).

Tr
ươ

- Phương pháp kiểm định ANOVA: Được sử dụng nhằm phân tích đánh giá sự
khác biệt của các đối tượng điều tra liên quan đến quản lý thu, chi NSNN.
5. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo. Luận văn

được kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu, chi ngân sách ngân sách
nhà nước cấp huyện;
Chương 2. Thực trạng công tác quản lý thu, chi Ngân sách nhà nước tại huyện
Gio Linh, tỉnh Quảng Trị;
Chương 3. Giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý thu, chi Ngân sách nhà nước
tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.
3


PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU,
CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN

1.1. Ngân sách nhà nước và ngân sách nhà nước cấp huyện
1.1.1. Tổng quan về ngân sách nhà nước

́

uê

1.1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước

́H

Trong thời kỳ mở cửa hội nhập cùng kinh tế quốc tế ở nước ta như hiện nay

tê

khơng những địi hỏi sự chuyển đổi về thể chế và cơ cấu kinh tế nói chung mà cịn địi
hỏi những chuyển biến cần thiết về cả nhận thức và thể chế tài chính, ngân sách. Do đó

in

h

việc nhận thức đúng đắn bản chất, chức năng NSNN sẽ giúp cho chúng ta sử dụng nhạy

̣c K

bén cơng cụ NSNN trong điều hành chính sách kinh tế vĩ mơ.
Ở Việt Nam cũng có rất nhiều quan điểm khác nhau về NSNN tuy nhiên theo

ho

Luật NSNN Việt Nam thì: “NSNN là tồn bộ các khoản thu - chi của Nhà nước trong
dự toán đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong

ại

một năm để đảm bảo thực các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”.

Đ

Như vậy, NSNN phản ánh các mối quan hệ kinh tế giữa một bên là Nhà nước
với một bên là các chủ thể khác trong xã hội. Các quan hệ kinh tế này phát sinh trong

̀ng

quá trình Nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia phục vụ cho việc

Tr
ươ

thực hiện các chức năng của mình.
1.1.1.2. Bản chất của ngân sách nhà nước
NSNN ra đời cùng với sự xuất hiện của Nhà nước. Nhà nước bằng quyền lực

chính trị và xuất phát từ nhu cầu về tài chính để đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm
vụ của mình đã đặt ra những khoản thu, chi của NSNN. Điều này cho thấy chính sự tồn
tại của Nhà nước, vai trò của Nhà nước đối với đời sống KT-XH là những yếu tố cơ bản
quyết định sự tồn tại và tính chất hoạt động của NSNN.
Trong thực tế nhìn bề ngồi hoạt động của NSNN biểu hiện đa dạng dưới hình
thức các khoản thu và các khoản chi tài chính của Nhà nước ở các lĩnh vực hoạt động
KT-XH. Các khoản thu chi này được tổng hợp trong một bảng dự toán thu chi tài chính
4


được thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Các khoản thu mang tính chất bắt
buộc của NSNN là một bộ phận các nguồn tài chính chủ yếu được tạo ra thông qua việc
phân phối thu nhập quốc dân được sáng tạo ra trong khu vực sản xuất kinh doanh và các
khoản chi chủ yếu của Ngân sách mang tính chất cấp phát phục vụ cho đầu tư phát triển
và tiêu dùng của xã hội. Như vậy, về hình thức có thể hiểu: NSNN là tồn bộ các khoản

thu chi của nhà nước có trong dự tốn, đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê
duyệt và được thực hiện trong một năm để đảm bảo việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ

́

uê

của nhà nước.
Như vậy, đằng sau hình thức biểu hiện bên ngồi của NSNN là một quỹ tiền tệ với

́H

các khoản thu và các khoản chi của nó thì NSNN lại phản ảnh các quan hệ kinh tế trong

tê

q trình phân phối. Từ sự phân tích trên cho thấy: NSNN là hệ thống các quan hệ kinh tế

h

phát sinh trong quá trình phân phối các nguồn tài chính của xã hội để tạo lập và sử dụng

̣c K

1.1.1.3. Chức năng của ngân sách nhà nước

in

quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nước.

NSNN là một bộ phận rất quan trọng đóng vai trị chủ đạo trong hệ thống tài

ho

chính quốc gia. Vì vậy, NSNN cũng có hai chức năng là chức năng phân phối, chức
năng giám đốc.

ại

- Chức năng phân phối: Bất cứ Nhà nước nào muốn tồn tại địi hỏi phải có

Đ

nguồn lực tài chính để đáp ứng các khoản chi tiêu cho hoạt động của mình, muốn vậy

̀ng

Nhà nước phải huy động vốn trong, ngồi nước. Nguồn huy động trong nước chủ yếu là
nguồn thu từ thuế, phí, lệ phí và các nguồn thu hợp pháp khác.

Tr
ươ

Chức năng này có các đặc điểm cơ bản sau:
- Phân phối dưới hình thức giá trị, chủ yếu sử dụng tiền tệ làm đơn vị tính,

phương tiện phân phối.
- Tham gia khơng đầy đủ vào q trình phân phối các yếu tố đầu vào.
- Thực hiện phân phối kết quả của quá trình sản xuất, cung ứng hàng hoá, dịch vụ.
- Phân phối NSNN tác động đến cả cung và cầu của nền kinh tế gắn liền với sự

hình thành và sử dụng quỹ NSNN.
Nhà nước là chủ thể trong các quan hệ phân phối có liên quan đến NSNN. Nhà
nước sử dụng tối đa quyền lực chính trị, quyền chủ sở hữu trong quá trình phân phối
NSNN.
5


- Q trình phân phối lại NSNN mang tính khơng hồn trả trực tiếp, khơng phát
sinh nghĩa vụ vay trả nợ.
Những đặc điểm trên, cho thấy phân phối NSNN làm tăng luồng tiền đầu tư cho
sản xuất, tăng mức thu nhập của những người hưởng lương từ NSNN, tạo ra lượng cầu
mới cho nền kinh tế. Chính những đặc điểm này, phân biệt phân phối NSNN với phân
phối theo cơ chế cạnh tranh thị trường hoặc phân phối theo mệnh lệnh của kế hoạch hoá.
- Chức năng giám đốc: là giám sát, đôn đốc, kiểm tra bằng tiền, tiến hành một

́

uê

cách thường xuyên, liên tục cùng với quá trình vận động của các đối tượng phân phối
NSNN. Giám đốc NSNN thơng qua các nghiệp vụ thống kê, kế tốn, kiểm tốn, thanh

́H

tra, kiểm tra tài chính, chế độ cơng khai tài chính ngân sách và các phương tiện thơng

tê

tin đại chúng. Giám đốc NSNN được thực hiện cả ở tầm vĩ mô và vi mô, cả trực tiếp và

h

gián tiếp. Thơng qua giám đốc NSNN, nhà nước kiểm sốt tình hình tài chính vĩ mơ,

in

nhà nước xem xét kết quả mức độ thực hiện chế độ, hạn mức tại các cơ sở, đơn vị.

̣c K

Thực hiện tốt chức năng giám đốc, một mặt nhà nước được cung cấp những hình
ảnh đúng đắn, trung thực về thực trạng, quá trình diễn biến, xu hướng vận động của

ho

NSNN. Mặt khác, trên cơ sở hiệu quả giám đốc, nhà nước tiếp tục vững bước hoặc có

xác định có hiệu quả.

ại

những điều chỉnh cần thiết trong điều hành NSNN, tiến tới các mục tiêu chiến lược đã

Đ

1.1.1.4. Vai trò của ngân sách nhà nước

̀ng

NSNN có vai trị rất quan trọng trong tồn bộ hoạt động KT-XH, an ninh, quốc

phòng và đối ngoại của đất nước. Tuy nhiên, vai trò của NSNN bao giờ cũng gắn liền

Tr
ươ

với vai trò của Nhà nước trong từng thời kỳ nhất định.
- Khai thác, huy động các nguồn tài chính và đảm bảo nhu cầu chi của Nhà nước
Vai trò này xuất phát từ bản chất kinh tế của NSNN, để đảm bảo cho hoạt động

của nhà nước trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội địi hỏi phải có những nguồn
tài chính nhất định. Những nguồn tài chính này được hình thành từ các khoản thu thuế
và các khoản thu ngồi thuế. Đây là vai trị lịch sử của NSNN mà trong bất kỳ chế độ
xã hội nào, cơ chế kinh tế nào NSNN đều phải thực hiện.
- Quản lý, điều tiết vĩ mô nền kinh tế
Theo mục tiêu của từng giai đoạn cho tăng trưởng kinh tế và bù đắp cho những
khiếm khuyết của thị trường, kích thích sự tăng trưởng của nền kinh tế.
6


Nguồn thu của NSNN được thu từ mọi lĩnh vực hoạt động, mọi chủ thể KT- XH;
chi của NSNN mang tính chất xã hội rộng lớn mà Nhà nước phải đảm bảo. Vì vậy
NSNN có vai trị chi phối, phân bổ thu nhập, hướng dẫn, điều chỉnh các hoạt động tài
chính của các chủ thể KT-XH khác.
- Điều tiết thị trường, giá cả và chống lạm phát
Nền kinh tế hàng hố hoạt động theo cơ chế thị trường có đặc điểm nổi bật là sự
cạnh tranh giữa các nhà doanh nghiệp nhằm đạt được lợi thế trên thị trường. Nhà nước

́

uê

sử dụng NSNN để can thiệp vào thị trường thông qua chính sách tăng hay giảm thuế và
điều chỉnh các khoản chi của NSNN dưới hình thức tài trợ vốn, trợ giá và sử dụng các

́H

quỹ dự trữ Nhà nước về hàng hố và dự trữ tài chính.

tê

Những vai trị tích cực nói trên của NSNN chỉ có thể có được nếu sử dụng đúng

h

đắn các chức năng của nó trong thực tiễn, ngược lại nó có thể cản trở sự phát triển KT-

in

XH, làm tăng các khuyết tật của kinh tế thị trường. Vì vậy, Nhà nước đề ra các chính

̣c K

sách, giải pháp quản lý thu - chi NSNN phải tôn trọng các quy luật và các yêu cầu
khách quan của thực tiễn quá trình phát triển KT-XH.

ho

1.1.2. Hệ thống ngân sách nhà nước và phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
1.1.2.1. Nguyên tắc tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước

ại

Hệ thống NSNN là tổng thể ngân sách của các cấp chính quyền nhà nước. Tổ

Đ

chức hệ thống ngân sách chịu tác động bởi nhiều yếu tố mà trước hết đó là chế độ xã

̀ng

hội của một nhà nước và phân chia lãnh thổ hành chính. Thông thường ở các nước hệ
thống ngân sách được tổ chức phù hợp với hệ thống hành chính. Ở nước ta với mơ hình

Tr
ươ

nhà nước thống nhất nên hệ thống ngân sách được tổ chức theo hai cấp: ngân sách trung
ương và ngân sách của các cấp chính quyền địa phương, trong đó ngân sách địa phương
bao gồm các cấp ngân sách: ngân sách thành phố (hay tỉnh), ngân sách quận (huyện),
ngân sách xã (phường).
Hệ thống NSNN Việt Nam được tổ chức và quản lý thống nhất theo nguyên tắc
tập trung và dân chủ, thể hiện:
- Tính thống nhất: địi hỏi các khâu trong hệ thống ngân sách phải hợp thành một
thể thống nhất, biểu hiện các cấp ngân sách có cùng nguồn thu, cùng định mức chi tiêu
và cùng thực hiện một quá trình ngân sách.

7


- Tính tập trung: thể hiện ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo, tập trung các

nguồn thu lớn và các nhiệm vụ chi quan trọng. Ngân sách cấp dưới chịu sự chi phối của
ngân sách cấp trên và được trợ cấp từ ngân sách cấp trên nhằm đảm bảo cân đối của
ngân sách cấp mình.
- Tính dân chủ: Dự toán và quyết toán ngân sách phải được tổng hợp từ ngân
sách cấp dưới, đồng thời mỗi cấp chính quyền có một ngân sách và được quyền chi
phối ngân sách cấp mình.

́

uê

1.1.2.2. Hệ thống ngân sách nhà nước ở Việt Nam
Hệ thống NSNN tại mỗi quốc gia có khác nhau, tùy theo hệ thống tổ chức hành

́H

chính Nhà nước và phân cấp quản lý ngân sách của từng nước. Hiện nay theo Luật

tê

NSNN năm 2015, hệ thống NSNN ở Việt Nam gồm Ngân sách Trung ương và ngân

h

sách địa phương.

in

- Ngân sách địa phương bao gồm ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc Trung

̣c K

ương (gọi chung là ngân sách cấp tỉnh); ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc
tỉnh (gọi chung là ngân sách cấp huyện) và ngân sách xã, phường, thị trấn (gọi chung là

ho

ngân sách cấp xã). Theo Luật NSNN năm 2015, Hệ thống NSNN Việt Nam được tổ
chức theo sơ đồ sau đây:

̀ng

Đ

ại

NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

Tr
ươ

NGÂN SÁCH TRUNG ƯƠNG

NGÂN SÁCH ĐỊA PHƯƠNG

Ngân sách
tỉnh và thành
phố trực
thuộc trung
ương

Ngân sách
huyện, quận,
thị xã, thành
phố trực
thuộc tỉnh

Ngân sách
xã, phường,
thị trấn

Sơ đồ 1.1. Hệ thống ngân sách nhà nước
Ngân sách Trung ương: phản ánh nhiệm vụ thu, chi theo ngành, tập trung các
nguồn lực cơ bản để đảm bảo thực hiện các mục tiêu trọng yếu trên phạm vi cả nước và
giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống NSNN.
8


Ngân sách địa phương: Phản ánh nhiệm vụ thu, chi theo lãnh thổ, bảo đảm thực
hiện các nhiệm vụ tổ chức quản lý toàn diện kinh tế, xã hội của chính quyền cấp tỉnh,
thành phố.
Ngân sách cấp huyện: Phản ánh nhiệm vụ thu, chi theo lãnh thổ bảo đảm thực hiện
các nhiệm vụ tổ chức quản lý toàn diện KT-XH của chính quyền cấp huyện.
Ngân sách cấp xã: Nhằm đảm bảo điều kiện tài chính để chính quyền xã chủ động
khai thác các thế mạnh đất đai, lao động phát triển KT-XH đặc biệt là xây dựng nông thôn

́

uê

mới, thực hiện các chính sách xã hội giữ gìn an ninh trật tự địa phương.
1.1.2.3. Phân cấp quản lý ngân sách

́H

- Sự cần thiết phải phân cấp quản lý NSNN: Phân cấp quản lý KT-XH giữa

tê

Trung ương và các cấp chính quyền địa phương thì phải có sự chuyển giao nguồn tài

h

chính giữa cấp trên và cấp dưới nhằm đảm bảo điều kiện vật chất để thực hiện nhiệm vụ

in

quản lý hành chính và phân cấp quản lý NSNN để khai thác, phát huy thế mạnh riêng

̣c K

về điều kiện tự nhiên và các nguồn lực của mỗi cấp chính quyền Nhà nước. Phân cấp
quản lý NSNN là xác định phạm vi, quyền hạn, trách nhiệm của các cấp ngân sách

ho

trong việc quản lý NSNN, phân chia các nguồn thu và nhiệm vụ chi của NSNN cho
từng cấp để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cấp đó.

ại

- Nội dung phân cấp quản lý NSNN: bao gồm thẩm quyền ban hành các chế độ,

Đ

chính sách thu, chi của NSNN, các nguồn thu từng cấp được hưởng, nhiệm vụ của từng

̀ng

cấp ngân sách phải chi, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của từng cấp chính quyền:
Trung ương, tỉnh, huyện và xã. Luật NSNN đã phân cấp nguồn thu theo các nội dung:

Tr
ươ

Các khoản thu từng cấp ngân sách được hưởng 100%, còn gọi là nguồn thu cố định. Đối
với cấp chính quyền địa phương thường là nguồn thu phát sinh trên địa bàn, gắn với
nhiệm vụ quản lý của địa phương. Các khoản thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm (%)
giữa các cấp ngân sách còn gọi là nguồn thu điều tiết hoặc nguồn thu phân chia. Thu bổ
sung từ ngân sách cấp trên để đảm bảo cân đối cho ngân sách cấp dưới nghĩa là đảm
bảo tổng số thu bằng tổng số chi thuộc nhiệm vụ chi được phân cấp và số bổ sung để
cấp dưới chi theo chương trình mục tiêu hoặc nhiệm vụ quan trọng được cấp trên giao.
Bên cạnh việc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi của từng cấp chính quyền phụ
thuộc vào đặc điểm, yêu cầu phát triển của từng địa phương theo định hướng chung và
phụ thuộc nhiệm vụ quản lý hành chính, KT-XH, an ninh, quốc phòng mỗi cấp do pháp
9


luật quy định. Ngân sách địa phương phải thực hiện các nhiệm vụ chi cho đầu tư phát
triển kết cấu hạ tầng do địa phương quản lý, chi thường xuyên cho các nhiệm vụ phát

triển KT-XH, bảo đảm an ninh, quốc phòng theo phân cấp cho địa phương, chi cho bộ
máy hành chính, sự nghiệp thuộc địa phương, chi trả nợ gốc và lãi đối với các khoản
vay, huy động cho đầu tư theo quy định.
1.1.3. Ngân sách nhà nước cấp huyện trong hệ thống ngân sách nhà nước
1.1.3.1. Khái niệm và đặc điểm ngân sách nhà nước cấp huyện

́

uê

Theo Bộ Tài chính, thì “Ngân sách huyện là quỹ tiền tệ tập trung của huyện được
hình thành bằng các nguồn thu và đảm bảo các khoản chi trong phạm vi huyện”. Ngân sách

́H

huyện thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NSNN trên phạm vi địa bàn huyện; đó

tê

là mối quan hệ giữa ngân sách với các tổ chức, cá nhân trong quá trình phân bổ, sử

h

dụng các nguồn lực kinh tế của huyện. Chính quyền cấp huyện là chính quyền trung

in

gian, nối tỉnh với xã, phường, thị trấn. Ngân sách huyện là công cụ quan trọng trong

̣c K

việc ổn định và phát triển KT-XH trên địa bàn huyện.

NSNN huyện phải cân đối theo nguyên tắc tổng thu phải bằng hoặc lớn hơn tổng

ho

chi; ngân sách huyện khơng có bội chi. Vì vậy, trong cơng tác lập dự tốn hàng năm
nếu thu khơng đủ bù chi thường xun thì ngân sách tỉnh bổ sung cân đối.

ại

1.1.3.2. Vai trò của ngân sách nhà nước cấp huyện

Đ

Ngân sách huyện có vai trò đảm bảo chức năng Nhà nước an ninh, quốc phòng;

̀ng

thúc đẩy phát triển ổn định KT-XH, bù đắp những khiếm khuyết của thị trường, giữ
vững ổn định công bằng xã hội và bảo vệ môi trường.

Tr
ươ

- NSNN cấp huyện bảo đảm thực hiện chức năng Nhà nước, bảo vệ an ninh trật

tự cấp huyện

Cấp chính quyền huyện cũng tổ chức ra cho mình một hệ thống các cơ quan, đồn

thể hành chính nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nước. Điều đó cũng có nghĩa là để
cho các cơ quan đồn thể đó hoạt động cần phải có một quỹ tài chính tập trung cho nó - Đó
chính là Ngân sách huyện. Mặc dù không lớn mạnh như ngân sách Trung ương nhưng
ngân sách huyện cũng tạo cho mình một vị thế nhất định nhằm chủ động trong việc chủ
động trong việc thực hiện chức năng Nhà nước ở địa phương.
Hiện nay trên nước ta có trên 2 triệu công chức đang làm việc trong bộ máy Nhà
nước. Điều đó có nghĩa là để duy trì hoạt động của bộ máy này phải tốn một khoản ngân
10


sách khổng lồ. Do vậy, đòi hỏi Ngân sách huyện với tư cách là Ngân sách của các đơn vị
cơ sở cần phải quản lý chặt chẽ, cấp phát đúng chính sách, đúng chế độ và hạn mức giúp
cho bộ máy Nhà nước hoạt động tốt mà vẫn tiết kiệm, hiệu quả.
- NSNN cấp huyện - công cụ thúc đẩy phát triển ổn định kinh tế
Để thực hiện tốt chiến lược phát triển kinh tế - tài chính của cấp trên thì huyện cần
phải sử dụng các cơng cụ sẵn có của mình để điều tiết, định hướng. Một trong những công
cụ đắc lực là Ngân sách. Các huyện phải căn cứ vào thế mạnh của địa phương mình để

́

uê

định hướng phát triển, hình thành cơ cấu kinh tế, kích thích phát triển.
- NSNN cấp huyện - Phương tiện bù đắp khiếm quyết thị trường đảm bảo công

́H

bằng xã hội và các vấn đề mơi trường

tê

Đây là vai trị khơng thể thiếu đối với mỗi quốc gia. Nó có tác dụng xoa dịu nền

h

kinh tế. Như chúng ta đã biết, kinh tế thị trường là chạy theo lợi nhuận. Do vậy mà để

in

lại một loạt các hậu quả như: Thất nghiệp, phân cấp giàu nghèo, các vấn đề xã hội, đời

̣c K

sống của Nhân dân không được quan tâm, môi trường bị ô nhiễm,…
1.1.3.3. Nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước cấp huyện

ho

- Về nguồn thu của NSNN cấp huyện

Thứ nhất, các khoản thu phân chia giữa ngân sách tỉnh, huyện và xã, phường, thị

ại

trấn.

Đ

Các khoản thu này gồm: Thuế tiêu thụ đặc biệt: là khoản thuế gián thu, chỉ thu

̀ng

đối với một số sản phẩm hàng hóa, dịch vụ mà Nhà nước định hướng tiêu dùng, áp
dụng thuế suất cao nhằm điều tiết thu nhập của những cá nhân tiêu dùng các hàng hoá

Tr
ươ

dịch vụ đặc biệt (trừ mặt hàng bia và xổ số kiến thiết) thu từ các DNNN chưa và đã cổ
phần hoá; các DN có vốn đầu tư nước ngồi. Thuế tài nguyên,…
Thứ hai, các khoản thu ngân sách huyện hưởng 100% là thuế môn bài từ các

doanh nghiệp, hợp tác xã và các hộ sản xuất kinh doanh ngoài quốc doanh.
Các khoản thu phí, lệ phí từ hoạt động do các cơ quan cấp huyện quản lý, thu sự
nghiệp, tiền cho thuê mặt đất, mặt nước, thu từ bán thanh lý tài sản do cấp huyện quản
lý, thu phạt, thu khác ngân sách huyện,...
Thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt hàng hóa
dịch vụ trong nước thu từ kinh tế cá thể, hộ gia đình. Các khoản thu thuế, phí, lệ phí từ

11