Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng anh ở các trường trung học cơ sở huyện diễn châu, tỉnh nghệ an

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

PHẠM THỊ LAN ANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN DIỄN CHÂU, TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN - 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

PHẠM THỊ LAN ANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN DIỄN CHÂU, TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Như An

NGHỆ AN - 2019

1

LỜI CAM ĐOAN
Luận văn “Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường
THCS huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An” được thực hiện từ tháng 8 năm 2017
đến tháng 3 năm 2019.
Tôi xin cam đoan: Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn
khác nhau, các thông tin đã được chọn lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào
luận văn theo đúng quy định.
Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực
và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Diễn Châu, ngày 30 tháng 3 năm 2019
Tác giả

Phạm Thị Lan Anh


2

LỜI CẢM ƠN
Qua quá trình nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An” được sự giúp đỡ tận tình
của q thầy giáo, cơ giáo khoa Quản lí giáo dục Trường ĐH Vinh, sự động viên
khuyến khích của các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp và gia đình đến nay đề
tài đã hồn thành. Với sự kính trọng và tình cảm chân thành, tác giả bày tỏ lòng
biết ơn sâu sắc tới: Phòng sau đại học, Khoa giáo dục, Phịng Quản lí khoa học Trường Đại học Vinh, cán bộ và giảng viên đã tham gia quản lí và giúp đỡ tơi
trong suốt q trình học tập và nghiên cứu. Khoa quản lý giáo dục, Phòng sau
đại học - Trường Đại học Vinh. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc

đối với Thầy PGS.TS. Nguyễn Như An - người trực tiếp hướng dẫn khoa
học - đã tận tâm chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý kiến hồn thiện luận văn
này. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Phòng GD&ĐT Diễn Châu cùng
những người bạn thân và đồng nghiệp đã tận tình giúp đỡ, cung cấp tài liệu, số
liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hồn
thành luận văn. Mặc dù có nhiều cố gắng tìm tịi, nghiên cứu nhưng khả năng
cịn hạn hẹp khơng thể tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tác giả mong
nhận được ý kiến đóng góp chân thành từ các thầy giáo, cô giáo và bạn bè đồng
nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Diễn Châu, ngày 30 tháng 3 năm 2019
Tác giả luận văn

Phạm Thị Lan Anh


3
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN

1

LỜI CẢM ƠN

2

MỤC LỤC

3

DANH MỤC CÁC BẢNG

7

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

8

MỞ ĐẦU

9

1. Lý do chọn đề tài

9

2. Mục đích nghiên cứu

11

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

11

4. Giả thuyết khoa học

11

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

11

6. Phạm vi nghiên cứu

11

7. Phương pháp nghiên cứu

12

8. Đóng góp của luận văn

12

9. Cấu trúc luận văn

12

NỘI DUNG CỦA CÁC CHƯƠNG
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy-học môn Tiếng
Anh ở các trường trung học cơ sở

14

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

14

1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài

14

1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước

14

1.2. Các khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu

16

1.2.1. Hoạt động dạy học

16

1.2.2. Hoạt động dạy học môn Tiếng Anh

17

1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh

18

1.2.4. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học

20

1.3. Những vấn đề cơ bản về hoạt động dạy học Tiếng Anh các
trường THCS

21

1.3.1. Đặc điểm, bản chất của hoạt động dạy học Tiếng Anh ở trường
THCS

21


4
1.3.2. Mục tiêu dạy học Tiếng Anh ở trường trung học cơ sở

22

1.3.3. Nội dung dạy học Tiếng Anh ở trường trung học cơ sở

24

1.3.4. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học Tiếng Anh ở trường
trung học cơ sở

27

1.3.5. Kết quả dạy học môn Tiếng Anh

30

1.4. Một số vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng
Anh ở các trường THCS

31

1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở
trường THCS

31

1.4.2. Quản lý thực hiện mục tiêu dạy học môn Tiếng Anh ở trường
THCS

31

1.4.3. Quản lý nội dung dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS

33

1.4.4. Quản lý phương pháp dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS

33

1.4.5. Quản lý đánh giá kết quả dạy học môn Tiếng Anh ở trường
THCS

34

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng
Anh ở các trường THCS

37

1.5.1. Những yếu tố chủ quan

37

1.5.2. Những yếu tố khách quan

38

Kết luận chương 1

40

Chương 2. Thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
các Trường THCS Huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

41

2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng

41

2.1.1. Mục tiêu khảo sát

41

2.1.2. Nội dung khảo sát

41

2.1.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát

41

2.1.4. Phương pháp khảo sát

41

2.2. Một số nét về Giáo dục ở các trường THCS huyện Diễn Châu,
Tỉnh Nghệ An

42

2.3. Thực trạng về hoạt động dạy-học môn Tiếng Anh ở các Trường
THCS Huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

47

2.3.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu dạy học môn tiếng Anh ở các
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

47


5
2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung dạy học môn tiếng Anh ở các
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

48

2.3.3. Thực trạng phương pháp dạy học môn tiếng Anh ở các trường
THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

49

2.3.4. Thực trạng kết quả dạy học môn tiếng Anh ở các trường THCS
huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

50

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

61

2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về hoạt
động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THCS huyện Diễn Châu,
Tỉnh Nghệ An

61

2.4.2. Thực trạng quản lý mục tiêu dạy học môn Tiếng Anh ở các
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

62

2.4.3. Thực trạng quản lý nội dung, chương trình dạy học mơn Tiếng
Anh ở các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

63

2.4.4. Thực trạng quản lý phương pháp dạy học môn Tiếng Anh ở
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

66

2.4.5. Thực trạng quản lý đánh giá kết quả dạy học môn Tiếng Anh ở
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

68

2.5. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý hoạt
động dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS huyện Diễn Châu,
Tỉnh Nghệ An

75

2.6. Đánh giá chung về thực trạng

76

2.6.1. Những kết quả đã đạt được

76

2.6.2. Nguyên nhân của thực trạng

77

Kết luận chương 2

78

Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
các Trường THCS Huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

79

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp

79

3.1.1. Nguyên tắc tính hệ thống

79

3.1.2. Nguyên tắc tính thực tiễn

79

3.1.3. Nguyên tắc tính hiệu quả

80

3.1.4. Nguyên tắc tính đồng bộ

80

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các

80

6
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh
về tầm quan trọng của môn Tiếng Anh ở các trường THCS huyện
Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

80

3.2.2. Tăng cường quản lý mục tiêu dạy học môn Tiếng Anh các
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

83

3.2.3. Đổi mới Quản lý thực hiện nội dung dạy học môn Tiếng Anh ở
các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

85

3.2.4. Đổi mới quản lý phương pháp dạy học, hình thưc tổ chức dạy
học môn Tiếng Anh ở các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh
Nghệ An

86

3.2.5. Đổi mới Quản lý kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động dạy học
môn Tiếng Anh ở các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An

96

3.2.6. Tăng cường các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục

vụ giảng dạy môn Tiếng Anh ở các trường THCS huyện Diễn Châu,
Tỉnh Nghệ An

100

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý

103

3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý
hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THCS huyện Diễn
Châu, tỉnh Nghệ An

104

Tổng kết chương 3

107

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

108

1. Kết luận

108

2. Khuyến nghị

109

TÀI LIỆU THAM KHẢO

111

PHỤ LỤC

P1


7
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Quy mô mạng lưới trường, lớp, học sinh cấp Trung học cơ sở
Bảng 2.2: Chất lượng học sinh giỏi Trung học cơ sở 5 năm qua
Bảng 2.3: Kết quả của 2 mặt giáo dục 5 năm qua
Bảng 2.4: Tổng hợp kết quả tốt nghiệp Trung học cơ sở 4 năm qua
Bảng 2.5: Đội ngũ cán bộ quản lý của Trung học cơ sở 5 năm qua
Bảng 2.6: Đội ngũ Giáo viên trung học cơ sở 5 năm qua
Bảng 2.7: Đội ngũ giáo viên Tiếng Anh ở các trường THCS huyện Diễn
Châu, Tỉnh Nghệ An
Bảng 2.8: Trình độ đào tạo đội ngũ giáo viên tiếng Anh ở các trường THCS
huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An
Bảng 2.9: Thực trạng sử dụng phương pháp dạy-học và phương tiện dạy- học
của giáo viên
Bảng 2.10: Kết quả khảo sát thực trạng các hoạt động giảng dạy của giáo
viên
Bảng 2.11: Thực trạng giảng dạy 4 kỹ năng Tiếng Anh trên lớp của Giáo
viên
Bảng 2.12: Khảo sát động lực học môn Tiếng Anh của các em học sinh
Bảng 2.13: Kết quả khảo sát thực trạng về phương pháp học tập của Học sinh

Bảng 2.14: Khảo sát ý kiến của học sinh về hoạt động tự học môn Tiếng Anh
Bảng 2.15: Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy-học môn Tiếng Anh
ở các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An:
Bảng 2.16: Thực trạng quản lý nội dung dạy học môn tiếng Anh
Bảng 2.17: Thực trạng Quản lý thực hiện chương trình giảng dạy của giáo
viên
Bảng 2.18. Ý kiến đánh giá của giáo viên về công tác quản lý đổi mới
phương pháp dạy học môn tiếng Anh ở các trường THCS huyện Diễn Châu,
Tỉnh Nghệ An
Bảng 2.19: Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả dạy học
của Giáo viên
Bảng 3.1: Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy - học môn
Tiếng Anh ở các trường THCS huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An
Bảng 3.2: Mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động dạy-học
môn Tiếng Anh ở các trường THCS Huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An

42
44
45
45
46
46
47
48
49
51
53
54
55
57

58
63
65
67

68
104
105


8

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
BGD&ĐT

: Bộ Giáo dục và đào tạo

CBQL & GV

: Cán bộ quản lý và giáo viên

CBQL

: Cán bộ quản lý

CNTT

: Công nghệ thông tin

CSVC

: Cơ sở vật chất

GD-ĐT

: Giáo dục - Đào tạo

GV

: Giáo viên

DH

: Dạy học

HS

: Học sinh

PPDH

: Phương pháp dạy học

QL

: Quản lý

THCS

: Trung học cơ sở

9
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây thì đất nước chúng ta đã và đang trong giai đoạn
hội nhập và hợp tác quốc tế, nền kinh tế thị trường đang chung một sân chơi
toàn cầu. Sự cạnh tranh khốc liệt để phát triển kinh tế - xã hội giữa các quốc gia
trên thế giới là sự cạnh tranh về chất lượng nguồn nhân lực và đó là kết quả của
một nền giáo dục. Muốn có được sản phẩm nguồn nhân lực tốt ngang tầm quốc
tế thì trước hết phải tập trung làm chuyển biến mạnh mẽ chất lượng giáo dục.
Đổi mới mạnh mẽ quản lý nhà nước về giáo dục, xây dựng đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục một cách toàn diện, củng cố phát triển mạng lưới trường
lớp, cơ sở giáo dục, tăng cường đầu tư cho giáo dục, đẩy mạnh xã hội hóa giáo
dục, coi sự nghiệp giáo dục là sự nghiệp của toàn dân.
Bước sang thế kỷ XXI, Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của tổ chức
thương mại thế giới, đánh dấu một bước phát triển mới trên con đường hội nhập
quốc tế theo xu hướng toàn cầu hố. Trong thời đại mà bùng nổ cơng nghệ
thơng tin, thời đại cơng nghệ 4.0, trong bối cảnh đó yếu tố con người - nguồn
nhân lực chất lượng cao là yếu tố quyết định để phát triển kinh tế. Tiếng Anh đã
có một vai trị, vị trí mới về chất. Bởi vì Tiếng Anh là ngơn ngữ phổ biến trên
tồn Thế Giới bởi số người sử dụng khơng ngừng tăng lên. Hiện nay, có hơn 1,2
tỷ người nói Tiếng Anh trên khắp thế giới, trong đó có hơn 350 triệu người nói
Tiếng anh bản địa, số cịn lại sử dụng Tiếng Anh như ngôn ngữ thứ 2. Tiếng
Anh thực sự trở thành công cụ giao tiếp cần thiết, phương tiện thông tin nhạy
bén và phong phú. Tiếng Anh được nâng lên như vai trò của một năng lực phẩm
chất cần thiết về nhân cách của con người Việt Nam hiện đại. Ngoại ngữ nói
chung và Tiếng Anh nói riêng có vai trị và vị trí quan trọng trong sự nghiệp
giáo dục đào tạo và trong sự phát triển của đất nước. Biết, hiểu và giao tiếp
thành thạo Tiếng Anh rất quan trọng để phát triển vì chúng ta biết rằng hầu hết

các nước trên thế giới đều nói Tiếng Anh và nhiều nước sử dụng Tiếng Anh như
ngôn ngữ thứ 2 để giao tiếp hội nhập buôn bán, kinh doanh, thương mại với
nước bạn, giỏi tiếng Anh thì sẽ sử dụng vi tính giỏi vì các thanh cơng cụ rồi
phần mềm vi tính được viết bằng Tiếng Anh. Trong thời đại phát triển này muốn
xin được công việc tốt có thu nhập cao thì nguồn nhân lực phải giỏi giao tiếp


10
Tiếng Anh và vi tính. Từ nhu cầu phát triển nhân lực của xã hội theo xu thế hội
nhập, nâng cao chất lượng dạy học nói chung và dạy học mơn Tiếng Anh nói
riêng là nhiệm vụ cơ bản và thường xun của các nhà trường vì đây chính là
điều kiện để nhà trường tồn tại và phát triển. Xã hội đặt hàng cho ngành giáo
dục nguồn nhân lực có khả năng sử dụng được Tiếng Anh thành thạo trong công
việc cũng như tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến của thế giới. Môn Tiếng
Anh ở trường phổ thông cung cấp cho học sinh một công cụ giao tiếp mới để
tiếp thu những tri thức khoa học, kỹ thuật tiên tiến, tìm hiểu các nền văn hố đa
dạng và phong phú trên thế giới, dễ dàng hội nhập với cộng đồng quốc tế. Mơn
Tiếng Anh góp phần hình thành và phát triển nhân cách của học sinh, giúp cho
việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện ở trường phổ thơng. Chính vì vậy
quản lý tốt hoạt động dạy học mơn Tiếng Anh có ý nghĩa rất quan trọng đối việc
nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường.
Hiện nay vấn đề chất lượng dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THCS
nói chung và trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An nói riêng tuy đã
được quan tâm nhưng chưa thực sự đáp ứng được mục tiêu của ngành đề ra.
Trong các kì thi khảo sát chất lượng học sinh học kỳ I và cuối năm, cuối cấp
trong 2 năm gần đây tỉ lệ học sinh đạt trên trung bình mơn Tiếng Anh của
trường các THCS thấp hơn so với các môn khác. Chất lượng đại trà và chất
lượng mũi nhọn học sinh giỏi Tỉnh môn Tiếng Anh của các Trường THCS
huyện Diễn Châu có chiều hướng đi xuống. Học sinh sợ học môn Tiếng Anh,
các em cho rằng mơn Tiếng Anh khó và khơng thích học. Biểu hiện của học sinh

yếu kém về môn Tiếng Anh phổ biến nhất là vốn từ nghèo nàn, không nắm vững
ngữ pháp, phát âm không chuẩn, kĩ năng giao tiếp thực tế còn nhiều hạn chế, kĩ
năng tạo lập văn bản chưa đạt yêu cầu và yếu nhất là kĩ năng nghe. Hầu hết học
sinh trung học cơ sở kỹ năng nghe và kỹ năng nói cịn yếu. Nhiều em giỏi ngữ
pháp và làm tốt bài thi trên giấy song để giao tiếp, giao lưu nói chuyện với bạn
bè bằng tiếng anh là chưa nói được hoặc học sinh gặp người nước ngồi nói
tiếng anh học sinh vẫn chưa giao tiếp được. Các em chỉ biết lí thuyết, làm bài
tập ngữ pháp tiếng anh trên giấy tờ, song kỹ năng thực hành nghe nói trực tiếp
bằng tiếng anh với bạn bè, thầy cơ, người nước ngồi là chưa có. Học sinh phần
lớn học lí thuyết, ngữ pháp để thi cịn kĩ năng thực hành giao tiếp chưa tốt. Học


11
Tiếng Anh song các em khơng có khả năng thực hành nói Tiếng Anh với người
khác. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này: Việc quản lý các hoạt động
dạy học mơn Tiếng Anh cịn mang nặng tính hình thức và chưa đồng bộ về các
giải pháp; việc đầu tư và khai thác trang thiết bị hiện đại phục vụ giảng dạy cịn
hạn chế; tầm quan trọng của mơn Tiếng Anh trong tương quan với các môn học
khác chưa được nhà trường quan tâm đúng mức. Xuất phát từ những lý do trên
đây tôi đã lựa chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An” với mong muốn sẽ góp phần
làm sáng tỏ về phương diện lý luận trong khoa học quản lý các hoạt động giáo
dục trong nhà trường THCS nói chung và hoạt động dạy học mơn Tiếng Anh nói
riêng.
2. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp nâng
cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THCS
huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Vấn đề quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh

ở các trường THCS
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng
Anh ở các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất và thực hiện được các biện pháp có cơ sở khoa học, có tính
khả thi thì có thể nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh
ở các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng
Anh ở các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An.
5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An.
5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An.
6. Phạm vi nghiên cứu


12
Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng trường
THCS đối với hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THCS huyện
Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An theo nội dung, chương trình sách giáo khoa THCS.
7. Phương pháp nghiên cứu
Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu tác giả sử dụng phối hợp các
phương pháp nghiên cứu sau:
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận
- Phương pháp phân tích và tổng hợp lí luận.
- Phương pháp hệ thống hố lí thuyết.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi.
- Phương pháp phỏng vấn.

- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lí giáo dục.
- Phương pháp hỏi ý kiến các chuyên gia.
7.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ
Dùng các thuật toán, thống kê để xử lý kết quả nghiên cứu và hệ thống hóa
kết quả nghiên cứu.
8. Đóng góp của luận văn
8.1. Về mặt lý luận
Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về hoạt động dạy học môn Tiếng Anh
ở các trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An
8.2. Về mặt thực tiễn
Đánh giá được thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An
Đề xuất được biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các
trường THCS huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận
văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các
trường trung học cơ sở


13
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường
trường trung học cơ sở huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường
trường trung học cơ sở huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An.


14

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC
MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài
Quản lý hoạt động dạy học đã được đề cập ở nước ngoài từ rất lâu. Ban đầu
thì cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học chỉ thể hiện dưới dạng một số ý
tưởng của những nhà triết học đồng thời cũng là nhà giáo dục nhưng sau đó thì
dần dần phát triển và hồn thiện hơn. Thời gian gần đây thì các tài liệu nghiên
cứu về giáo dục và dạy học ở nước ngồi và trong nước thường nói tới việc cần
thiết chuyển từ “dạy học lấy giáo viên làm trung tâm” sang “dạy học lấy học
sinh làm trung tâm”. Như vậy “dạy học lấy học sinh làm trung tâm” là một tư
tưởng, một quan điểm, một cách tiếp cận mới về hoạt động dạy học hiện
nay. Bắt nguồn từ thế kỷ thứ 18 Phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung
tâm của nhà giáo dục, triết gia Pháp nổi tiếng Jean Jacques Rousseau. Tiếp theo
là sự đóng góp của các nhà giáo dục Pestalozzi, Ovide Francis, Parker, Decroly
và Maria Montessori. Phương pháp giảng dạy lấy học sinh làm trung tâm với
Joham Pestalozzi- nhà giáo dục Thụy Sỹ đã đóng góp một cách to lớn vào
việc phát triển quan điểm giáo dục hiện đại “Phương pháp giảng dạy lấy học
sinh làm trung tâm” có nghĩa là tất cả các điều học hỏi phải được hướng về
học sinh, “lấy học sinh làm trung tâm” thay thế cho việc “lấy giáo viên làm
trung tâm”. Vấn đề kinh nghiệm dạy học ngoại ngữ cụ thể là hoạt động dạy học
môn Tiếng Anh cũng đã được các nước trên thế giới nghiên cứu nhiều ví dụ
như“Teaching English Cambridge University Press, 1995” của Adrian Doff…
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước
Ỏ Việt Nam, trong bậc học THCS, việc dạy và học môn Tiếng Anh như thế
nào để nhằm đảm bảo mục tiêu hội nhập quốc tế đã được đề cập đến trong quá
trình thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa từ năm học 2002 - 2003.
Bộ giáo dục đã ban hành rất nhiều văn bản cũng như tài liệu hướng dẫn, tổ chức
thực hiện các hội thảo ở nhiều cấp độ về đảm bảo chất lượng môn ngoại ngữ

trong các nhà trường THCS nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Tiếng Anh và
đổi mới phương pháp giảng dạy...


15
Quản lý dạy học là nhiệm vụ hết sức trọng tâm của người quản lý của các
cơ sở giáo dục, đồng thời cũng là nội dung quan trọng nhất trong công tác quản lý
trường học tại Việt Nam. Trong điều kiện của yêu cầu phải đổi mới giáo dục phổ
thông, đổi mới hoạt động giảng dạy thì tất yếu địi hỏi phải đổi mới hoạt động
quản lý.
Tại Việt Nam cũng đã có rất nhiều nhà khoa học, nhà giáo dục Việt Nam
nghiên cứu về quản lý nhà trường, quản lý hoạt động dạy học như Nguyễn Ngọc
Quang, Hà Sĩ Hồ, Hoàng Chúng, Nguyễn Văn Tường, Hoàng Tâm Sơn,
Nguyễn Văn Lê,... Mặc dù mỗi tác giả đi sâu vào những vấn đề khác nhau của
hoạt động dạy học nhưng tất cả đều hướng đến việc giải quyết các mối quan hệ
giữa giáo viên và nhà quản lý để thực hiện các nội dung quản lý hoạt động dạy
học. Ví dụ như tác giả Hà Sỹ Hồ - Lê Tuấn (chủ biên) - Những bài giảng về
quản lý trường học- tập III (Nghiệp vụ quản lý trường học) - NXB Giáo dục,
1978. “Những vấn đề cơ bản về dạy học ngoại ngữ” - NXB Đại học quốc
gia, Hà Nội, 2005. Tác giả Nguyễn Văn Đảm - Mối quan hệ giữa hoạt động dạy
với hoạt động học trong quá trình dạy học - Tạp chí thơng tin khoa học giáo dục
số 63/1997. tác giả Nguyễn Ngọc Quang xác định “Dạy học và giáo dục trong
sự thống nhất là hoạt động trung tâm của nhà trường, quản lý nhà trường thực
chất là quản lý quá trình lao động sư phạm của người thầy”. Tác giả Lê Nguyên
Long, Thử đi tìm những phương pháp dạy học hiệu quả. NXB Giáo dục,
1998. Tác giả Bùi Hiền nghiên cứu về phương pháp hiện đại dạy - học
ngoại ngữ, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, 1999. Tác giả Hồng Cơ Chinh thì
nghiên cứu về đổi mới quản lý q trình dạy học nhằm thực hiện cơng tác đổi
mới phương pháp dạy học. Tạp chí Nghiên cứu giáo dục, 2000. Tác giả Phạm
Hùng Quang, Một số điều kiện đổi mới phương pháp dạy học, Tạp chí Nghiên

cứu giáo dục, 2000. Tác giả Bùi Minh Hiền (chủ biên) - Vũ Ngọc Hải - Đặng
Quốc Bảo với Quản lý giáo dục. Tác giả Đỗ Hồng Tồn với giáo trình Khoa
học quản lý. Tác giả Trần Quốc Thành với bài giảng Đại cương về quản lý giáo
dục. Tác giả Trần Kiểm với Khoa học quản lý giáo dục - Một số vấn đề lý luận
và thực tiễn. Tác giả Trần Kiểm - Bùi Minh Hiền với giáo trình Quản lý và lãnh
đạo nhà trường. Tác giả Đặng Bá Lãm, Phạm Khắc Chương với Lý luận quản lý
giáo dục đại cương. Tác giả Đặng Quốc Bảo với Quản lý giáo dục …


16
Ngồi ra hiện nay đã có nhiều đề tài bảo vệ luận văn tiến sĩ, luận văn thạc
sĩ nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường như: Một số biện
pháp quản lý hoạt động của hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở
trường THCS huyện Đơng Sơn thành phố Thanh Hố của Lê Thị Hải - ĐHSP
HN, 2003; Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh của bộ
môn Ngoại ngữ trường Cao đẳng kỹ thuật y tế I của Vũ Thị Thuý, ĐHSP HN,
2005. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học ngoại ngữ của chủ nhiệm bộ
môn ở trường Cao đẳng sư phạm Trung Ương của Bùi Phi Yến, ĐHSP HN, 2006.
Biện pháp quản lý nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh cho cán bộ cơng chức
khối hành chính sự nghiệp của thành phố Hải Phòng trong thời kỳ hội nhập của
Nguyễn Thị Ngân - ĐHSP HN, 2007. Quản lý hoạt động dạy học Tiếng
Anh của trường THCS Tân Lập huyện Sông Lô tỉnh Vĩnh Phúc của Hà Ngọc
Quyến năm 2013. Luận văn thạc sĩ Quản lý Giáo dục về Quản lý hoạt động dạy
học Tiếng Anh của trường THCS Châu Văn Liêm, Quận Phú Nhuận, Thành
phố Hồ Chí Minh của Bùi Ngọc cẩm Tú.
Những cơng trình nghiên cứu trên đây đều đã đạt được những thành tựu
nhất định về lý luận cũng như về thực tiễn. Tuy nhiên việc áp dụng kết quả
nghiên cứu sẽ còn phụ thuộc phần lớn vào điều kiện thực tế của các nhà trường.
Cho đến nay thì việc nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy- học môn
Tiếng Anh ở các trường THCS huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An là chưa có ai

thực hiện. Khi lựa chọn và tiến hành nghiên cứu đề tài này tác giả sẽ tiếp tục kế
thừa những kết quả các cơng trình nghiên cứu đã đề cập tới và tiếp tục đề xuất
một số giải pháp khả thi mới để quản lý hoạt động dạy - học môn Tiếng Anh ở
các trường THCS Huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An.
1.2. Các khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Hoạt động dạy học: Hoạt động dạy - học bao gồm hai hoạt động thống
nhất biện chứng, hoạt động dạy của GV và hoạt động học của HS. “Dạy học là
một chức năng xã hội, nhằm truyền đạt và lĩnh hội kiến thức, kinh nghiệm xã
hội đã tích lũy được, nhằm biến kiến thức, kinh nghiệm xã hội thành phẩm chất
và năng lực cá nhân”
Tác giả Phạm Viết Vượng cho rằng “Nói đến dạy học là nói đến hoạt động
dạy và học của thầy và trò trong nhà trường, với mục tiêu là giúp học sinh nắm


17
vững hệ thống kiến thức khoa học, hình thành hệ thống kỹ năng, kỹ xảo và thái
độ tích cực đối với học tập và cuộc sống” [18, tr.110].
Quan niệm trên về hoạt động dạy học đã phản ánh tính chất hai mặt của
q trình dạy học đó là: Hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học
sinh. Hai hoạt động này không thể tách rời nhau mà là một quá trình hoạt động
chung nhằm hình thành nhân cách của con người mới đáp ứng được yêu cầu của
thời đại. Ngày nay trong quá trình hoạt động chung đó, người giáo viên đóng vai
trị lãnh đạo, tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức của người học để giúp họ
tự khám phá tri thức, ngoài ra giáo viên cũng có chức năng truyền thụ tri thức
nhưng chỉ khi người học thật cần thiết. Song chức năng này không phải là chức
năng chính yếu của tồn bộ q trình dạy. Người giáo viên phải tìm tịi suy nghĩ
để giúp người học sử dụng những tri thức, những kinh nghiệm đã có của mình,
những tri thức họ thu thập được thông qua các phương tiện thông tin đại chúng,
qua cuộc sống để tạo nên sự hiểu biết của mình.
Phối hợp với hoạt động đó của giáo viên, người học tự giác, tích cực, chủ

động, tự tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức – học tập của mình nhằm nắm
vững tri thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo, phát triển năng lực nhận thức, đặc
biệt năng lực tư duy sáng tạo, hình thành cơ sở thế giới quan khoa học và những
phẩm chất tốt đẹp của con người mới.
Trong quá trình dạy học khơng thể thiếu một trong hai q trình bộ phận
này, nếu khơng thì q trình đó khơng diễn ra.
1.2.2. Hoạt động dạy học môn tiếng Anh
-Tiếng Anh không chỉ là một trong các môn học cơ bản, khơng thể thiếu
của Trường Trung học cơ sở, mà cịn phương tiện hữu hiệu để khai thác thông
tin, là công cụ giao tiếp, cập nhật tri thức để hội nhập và phát triển kinh tế- xã
hội của đất nước. Tiếng Anh là mơn học bắt buộc trong chương trình giáo dục
THCS. Môn tiếng Anh cung cấp cho học sinh một công cụ giao tiếp mới để tiếp
thu những kiến thức cơ bản và những tri thức tiên tiến, biết giao tiếp và tìm hiểu
các nền văn hóa đa dạng, phong phú trên thế giới, dễ dàng hội nhập với cộng
đồng quốc tế.
Hoạt động dạy học tiếng Anh là hoạt động dạy học trong đó dưới vai trị
chủ đạo của giáo viên tiếng Anh nhằm giúp học sinh tự giác, tích cực, tự tổ


18
chức, tự học nhằm hình thành kiến thức, kĩ năng nghe, nói, đọc, viết bằng tiếng
Anh và có thái độ tích cực sử dụng tiếng Anh trong học tập, giao tiếp.
Dạy và học tiếng Anh có nét đặc trưng riêng khơng giống với các mơn học
khác. Trong q trình dạy và học, học sinh phải luôn tham gia với tư thế chủ động
hơn. Các kỹ năng nghe- nói- trả lời câu hỏi ln địi hỏi người học phải có khả
năng tư duy nhanh và đặc biệt người học phải phản xạ kịp thời, mạnh dạn để khả
năng giao tiếp trong giờ học tốt. Nhằm đạt được yêu cầu đó, giáo viên đóng vai trị
hết sức quan trọng trong việc lập kế hoạch, tổ chức, sắp xếp, kiểm tra đánh giá,
động viên khích lệ học sinh và giúp các em từng bước lĩnh hội kiến thức của môn
Tiếng Anh

Hoạt động dạy học tiếng Anh phải quan tâm đến 4 kỹ năng Nghe - Nói Đọc - Viết. Hoạt động dạy học tiếng Anh là một quá trình liên tục, giúp người
học từng bước làm chủ được 4 kỹ năng của ngôn ngữ mà họ học.
Học tiếng Anh với mục tiêu được mở rộng như một công cụ giao tiếp nên
phương pháp dạy học tiếng Anh phải xuất phát từ mục tiêu đào tạo, nhằm đạt
được mục đích của giáo dục. Phương pháp dạy học Tiếng Anh phải gắn với nội
dung dạy học, phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý cũng như lứa tuổi học sinh.
Trên cơ sở những nguyên tắc đó, phương pháp dạy học tiếng Anh đặt ra các yêu
cầu sau:
Giáo viên, người tổ chức, hướng dẫn, đóng vai trò người trọng tài, người cố
vấn các hoạt động của học sinh. Học sinh, chủ thể nhận thức, được phát triển
trong hoạt động, được giáo viên hướng dẫn, khuyên giải. Học sinh học tập bằng
hành động tuỳ theo hứng thú và khả năng của mình, từ chỗ làm quen chuyển dần
sang tái tạo. Giáo viên sử dụng ngày càng nhiều các phương pháp và phương
tiện kỹ thuật để cá thể hóa việc học tập của học sinh. Giáo viên cần phải quan
tâm chu đáo việc hướng dẫn học sinh học tập cá nhân, giúp học sinh phát triển
khẩu ngữ, khả năng giao tiếp. Việc lựa chọn các phương pháp dạy học tiếng Anh
cụ thể là phải phối hợp tối ưu những năng lực sáng tạo của giáo viên, kinh
nghiệm nhận thức của học sinh và những đặc điểm, nội dung của môn học.
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh


19
Quản lý là một hoạt động quan trọng nhất trong các hoạt động của con
người. Quản lý đúng tức là con người đã nhận thức đúng được quy luật, vận
động theo quy luật và sẽ đạt được những thành công to lớn.
H. Koontz cho rằng: Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối
hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm (tổ
chức).
F.W Taylor thì khẳng định: Quản lý là biết chính xác điều muốn người khác
làm, sau đó thấy họ đã hồn thành cơng việc một cách tốt nhất và rẻ nhất.

C.Mác nói rằng: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung
nào tiến hành trên quy mơ tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo.
Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, cịn một dàn nhạc thì cần
phải có nhạc trưởng ”.
Từ những định nghĩa trên thì chúng ta có thể hiểu một cách khái quát về
quản lý như sau: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể
quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra”.
Quản lý bao gồm nhiều yếu tố như chủ thể quản lý (tức là trả lời câu hỏi
“Ai quản lý?”), chủ thể quản lý có thể là một hay nhiều người. Cịn “Quản lý
ai?” hoặc “Quản lý cái gì?” đó chính là khách thể quản lý (hay cịn gọi là đối
tượng quản lý). Chủ thể quản lý và khách thể (đối tượng) quản lý ln ln có
mối quan hệ tác động qua lại với nhau. Đây là quan hệ ra lệnh - phục tùng,
khơng đồng cấp và có tính bắt buộc. Bên cạnh đó phải có một mục tiêu, một quỹ
đạo đã định ra cho chủ thể và khách thể quản lý. Chính mục tiêu này đặt ra
những căn cứ để chủ thể tạo ra các tác động.
Như vậy thì bản chất của quản lý là sự tác động có mục đích, có kế hoạch
của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt được những mục tiêu cơ
bản của quản lý.
Quản lý có 4 chức năng cơ bản sau:
- Chức năng kế hoạch hoá: Soạn thảo thông qua được những quy định về
chủ chương quản lý quan trọng trên cơ sở những yêu cầu cơ bản kết hợp với
thực tiễn để đưa ra những phương hướng kế hoạch cho phù hợp và có tính khả
thi cao.


20
- Chức năng tổ chức: Thực hiện các quyết định, chủ trương bằng cách xây
dựng cấu trúc tổ chức của đối tượng quản lý, tạo dựng mạng lưới quan hệ tổ
chức, tuyển chọn, sắp xếp, bồi dưỡng cán bộ, làm cho mục tiêu trở nên có ý
nghĩa, tăng tính hiệu quả về mặt tổ chức.

- Chức năng chỉ đạo: Chỉ dẫn, vận động, điều chỉnh và phối hợp với các lực
lượng tích cực, chủ động theo sự phân cơng như kế hoạch đã định.
- Chức năng kiểm tra, đánh giá: Chức năng liên quan đến mọi cấp quản lý để
đánh giá kết quả hoạt động của hệ thống. Nó thực hiện việc xem xét tình hình thực
hiện cơng việc đối chiếu với yêu cầu để có đánh giá đúng đắn.
Tóm lại: Các chức năng quản lý tạo thành một hệ thống thống nhất với một
trình tự nhất định, trong đó từng chức năng vừa có tính độc lập tương đối, vừa
có mối quan hệ phụ thuộc với chức năng khác. Quá trình ra quyết định quản lý
là quá trình thực hiện các chức năng quản lý theo một trình tự nhất định. Việc bỏ
qua hoặc coi nhẹ bất cứ một chức năng nào trong số các chức năng trên thì đều
ảnh hưởng xấu tới kết quả quản lý. Các chức năng tạo thành một quy trình quản
lý của một hệ thống.
Quản lý hoạt động dạy học là một nội dung cơ bản và chủ yếu trong quản
lý trường học. Quản lý hoạt động dạy học là những tác động có mục đích, hợp
quy luật của chủ thể quản lý nhà trường tới quá trình dạy học nhằm vận hành
quá trình dạy học đạt được mục đích, nhiệm vụ đề ra. Quản lý hoạt động dạy
học bao gồm: Quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình dạy học,
quản lý giáo viên, quản lý hoạt động của học sinh, quản lý việc thực hiện
phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, nề nếp dạy học, kiểm tra, đánh giá kết
quả dạy học,...
Quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh ở trường THCS là những tác động có
mục đích, hợp quy luật khách quan của hiệu trưởng nhằm điều khiển quá trình
dạy học tiếng Anh của giáo viên và học sinh thực hiện có hiệu quả các mục tiêu
dạy học tiếng Anh đề ra đó là hình thành ở học sinh kiến thức, kĩ năng nghe, nói,
đọc viết bằng tiếng Anh và có thái độ tích cực sử dụng tiếng Anh trong học tập,
giao tiếp. Quản lý dạy học tiếng Anh có một số đặc điểm sau: Mang tính hành
chính và tính sư phạm Là những tác động của chủ thể quản lý nhưng phải tuân
theo quy luật khách quan của quá trình dạy học tiếng Anh.

21
Quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh phụ thuộc vào môi trường dạy học
tiếng Anh và môi trường sử dụng Tiếng Anh tại địa phương.
1.2.4. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học
Biện pháp: Các hành động phải lựa chọn làm sao cho phù hợp với mục
đích. Biện pháp tích cực là phịng bệnh, bất đắc dĩ mới phải chữa bệnh; Hành
động cần có cơ sở pháp lý hay dựa trên một quyền lực. Biện pháp thi hành kỷ
luật.
Biện pháp quản lý: Tổ hợp những cách thức tiến hành của chủ thể quản lý
nhằm tác động đến đối tượng quản lý để đạt mục tiêu quản lý.
Biện pháp quản lý hoạt động dạy học: chính là các cách thức tiến hành
của chủ thể quản lý nhằm tác động vào đối tượng quản lý hơn nữa còn giải quyết
những vấn đề trong công tác quản lý hoạt động dạy học, để làm cho việc quản lý
hoạt động dạy học được vận hành đạt mục tiêu dạy học và giáo dục của cấp học
đề ra.
Biện pháp quản lý HĐDH của hiệu trưởng trường THCS là các cách thức
tiến hành của hiệu trưởng để tác động đến các lĩnh vực trong quản lý hoạt động
dạy học nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học nhằm thực hiện mục tiêu
cấp học.
1.3. Những vấn đề cơ bản về hoạt động dạy học Tiếng Anh ở trường THCS
1.3.1. Đặc điểm, bản chất của hoạt động dạy học Tiếng Anh ở trường THCS
1.3.1.1. Đặc điểm
Ngôn ngữ chính là phương tiện giao tiếp của con người, là sự thống nhất
chặt chẽ giữa ngôn ngữ (language) và lời nói (speech). Ngơn ngữ và lời nói là
hai mặt của một hiện tượng, trong đó ngơn ngữ chỉ một hiện thực khách quan và
có tính chung tồn xã hội; cịn lời nói là sự vận dụng ngơn ngữ chung của mỗi cá
nhân vào các tình huống giao tiếp cụ thể do đó nó mang tính chất cá thể. Ngơn
ngữ và lời nói hợp thành một thể thống nhất biện chứng giữa cái chung và cái
riêng.
Ngôn ngữ là một hệ thống gồm ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp và luôn mang

tính chất tĩnh và ổn định; lời nói là sự kết hợp các nội dung ngôn ngữ trong hoạt
động giao tiếp như nghe, nói, đọc, viết và mang tính chất động và biến đổi
thường xuyên tùy theo từng tình huống giao tiếp cụ thể. Ngôn ngữ và nền văn


22
hóa của cộng đồng nói ngơn ngữ đó ln có mối quan hệ biện chứng với nhau.
Ngôn ngữ vừa là phương tiện biểu đạt vừa là phương tiện tàng trữ những giá trị
văn hóa của dân tộc sản sinh ra ngơn ngữ ấy. Điều này có nghĩa là dạy và học
ngoại ngữ phải nhằm đạt hai mục đích đó là phải trang bị cho học sinh một công
cụ giao tiếp mới đồng thời thông qua việc sử dụng công cụ giao tiếp đó thì học
sinh tiếp thu những giá trị văn hóa của các dân tộc sử dụng ngơn ngữ đang học
bao gồm những hiểu biết về đất nước, con người, phong tục, tập quán, khoa học,
kĩ thuật,…
Dạy và học Tiếng Anh phải mang mục đích kép là vừa hình thành và phát
triển một công cụ giao tiếp mới là Tiếng Anh vừa thơng qua đó để tiếp thu
những giá trị văn hóa của dân tộc sử dụng ngoại ngữ Tiếng Anh đang học.
Trong hai mục đích đó thì mục đích thứ nhất vừa là mục đích dạy và học ngoại
ngữ vừa là cách thức hay con đường nhằm đạt được mục đích lâu dài hơn là mục
đích thứ hai. Điều này giúp cho quá trình dạy và HS động hơn, hấp dẫn hơn, dễ
dàng hơn và do vậy kết quả dạy và học sẽ nhanh hơn và bền vững hơn.
Mục tiêu dạy học Tiếng Anh là người học có thể phát triển khả năng hiểu
và sử dụng ngôn ngữ Tiếng Anh được học. Kỹ năng sử dụng Tiếng Anh được
chia làm 2 loại: kỹ năng thu nhận gồm kỹ năng nghe, kỹ năng đọc và kỹ năng tái
tạo bao gồm kỹ năng nói, kỹ năng viết. Người dạy cần phải phân biệt yêu cầu cụ
thể của từng kỹ năng để có được phương pháp dạy thích hợp và để người học có
phương pháp học tương ứng.
1.3.1.2. Bản chất
Bản chất của việc dạy học Tiếng Anh là thực hiện chức năng giao tiếp. Dạy
và học Tiếng Anh thực chất là dạy cho học sinh cách sử dụng Tiếng Anh sử

dụng làm cơng cụ giao tiếp. Học sinh có thể nói tiếng anh với bạn bè, thầy cơ, có
thể nói chuyện với người nức ngồi. Bản chất của cơng cụ giao tiếp được thể
hiện trong dạy và học Tiếng Anh qua những yếu tố:
+ Mục đích dạy và học Tiếng Anh là hình thành và phát triển một ngơn
ngữ mới Tiếng Anh cho học sinh như một công cụ giao tiếp.
+ Nội dung là dạy và học một công cụ giao tiếp bằng Tiếng Anh.
+ Phương pháp dạy và học là giúp học sinh chiếm lĩnh một công cụ giao
tiếp mới đó là Tiếng Anh.


23
+ Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập là xem xét, đánh giá khả năng sử dụng
ngoại ngữ Tiếng Anh như một công cụ giao tiếp.
1.3.2. Mục tiêu dạy học Tiếng Anh ở trường THCS
Mục tiêu dạy và học Tiếng Anh ở trường THCS là nhằm giúp cho các em
học sinh sử dụng được Tiếng Anh như một công cụ giao tiếp ở mức độ phổ
thông thông qua việc hình thành các kĩ năng giao tiếp đó là kỹ năng nghe, nói,
đọc, viết trên cơ sở nắm vững hệ thống ngơn ngữ Tiếng Anh cơ bản qua đó tìm
kiếm, thu nhập thơng tin nhằm nâng cao trình độ văn hóa chung, bồi dưỡng
phẩm chất đạo đức và phát triển tư duy. Như vậy dạy và học Tiếng Anh ở
trường THCS giúp Học sinh biết sử dụng Tiếng Anh như một công cụ giao tiếp
ở mức độ cơ bản dưới các dạng nghe, nói, đọc, viết. Các em có kiến thức cơ bản,
tương đối hệ thống và hoàn chỉnh về ngơn ngữ Tiếng Anh, phù hợp với trình độ,
đặc điểm tâm lí lứa tuổi, có hiểu biết khái qt về đất nước, con người và nền
văn hóa của một số nước nói Tiếng Anh, từ đó có tình cảm và thái độ tốt đẹp đối
với đất nước, con người, nền văn hóa và ngơn ngữ của các nước nói Tiếng Anh.
Qua đó để giáo dục cho các em học sinh biết tự hào, biết u q và tơn trọng
nền văn hóa và ngơn ngữ của dân tộc mình. Cùng với các môn học cũng như
hoạt động giáo dục khác để bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, phát triển tư duy và
hình thành phương pháp học tập mới.

Mục tiêu chung của dạy-học Tiếng Anh là: “Thực hiện đổi mới toàn diện
việc dạy - học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân nhằm đảm bảo đến
năm 2015 nâng cao rõ rệt trình độ ngoại ngữ của một số đối tượng ưu tiên, đồng
thời triển khai chương trình dạy - học ngoại ngữ đối với các cấp học và trình độ
đào tạo, tạo điều kiện để đến năm 2020 tăng đáng kể tỷ lệ thanh thiếu niên Việt
Nam có đủ năng lực sử dụng ngoại ngữ một cách độc lập và tự tin trong giao
tiếp, học tập và làm việc trong mơi trường đa ngơn ngữ, đa văn hóa phù hợp với
xu thế hội nhập quốc tế, đáp ứng yêu cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước” [3,Tr.8].
Mơn Tiếng Anh khơng chỉ giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực
giao tiếp bằng tiếng Anh mà cịn góp phần hình thành và phát triển các năng lực
chung; để sống và làm việc hiệu quả hơn; để học tập tốt các môn học khác cũng
như để học suốt đời. Môn Tiếng Anh cung cấp cho học sinh một công cụ giao