Giáo án chủ đề ngữ văn 7 kì 1 chuẩn cv 3280 năm 2020

Ngày soạn:
Ngày dạy:
CHỦ ĐỀ 1: VĂN BẢN NHẬT DỤNG VÀ NHỮNG YÊU CẦU
KHI TẠO LẬP VĂN BẢN- NGỮ VĂN 7
Thời lượng: 10 tiết
Số bài: 06
I.

CƠ SỞ HÌNH THÀNH CHỦ ĐỀ

- Công văn 3280 của Bộ giáo dục về tinh giảm chương trình Ngữ văn 7.
- Các văn bản nhật dụng và các bài học tập làm văn về tạo lập văn bản trong
chương trình Ngữ văn lớp 7 ở SGK hiện hành.
- Tài liệu tham khảo: Tư liệu Ngữ văn 7, SGV Ngữ văn 7, Đọc- hiểu văn bản
Ngữ văn 7 và một số tài liệu tham khảo khác.
II. THỜI GIAN DỰ KIẾN
- Chủ đề gồm 10 tiết. Nội dung từng tiết được phân chia như sau:
Tiế
t

Nội dung

Ghi chú

1,2 Khái quát chủ đề - Đọc hiểu văn bản Cổng trường mở ra.
3,4 Đọc hiểu văn bản Mẹ tôi
5,6 Đọc hiểu văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê.
7

Liên kết trong văn bản.

8

Bố cục trong văn bản

9

Mạch lạc trong văn bản.

10

Tổng kết chủ đề + Luyện tập tổng hợp + Kiểm tra đánh giá.
1


Bước 1: Xác định chuẩn kiến thức, kĩ năng, Phẩm chất của chủ đề:
a. Kiến thức:
- Hiểu được đặc điểm của văn bản nhật dụng và đặc trưng qua các tác phẩm cụ thể.
- Nắm vững nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của các văn bản nhật dụng trong chương
trình.
- HS nắm được những yêu cầu cơ bản khi tạo lập văn bản như: tính liên kết, bố cục và
sự mạch lạc của văn bản. Hiểu được muốn đạt được mục đính giao tiếp thì văn bản
phải có tính liên kết, có bố cuc rõ ràng và có sự mạch lạc trong văn bản.
b. Kĩ năng:
- Biết cách đọc - hiểu văn bản nhật dụng.
- Vận dụng kiến thức tổng hợp để làm các bài tập nhận diện thông hiểu và tạo lập
được văn bản ở các mức độ từ đoạn văn đến bài văn.
c. Phẩm chất: Bồi dưỡng tình cảm gia đình, tình yêu thương con người, trân trọng
những giá trị nhân văn tốt đẹp qua văn chương và cuộc sống… Giáo dục HS ý thức
tạo lập văn bản khi nói và viết, nghiêm túc khi học tập bộ môn và vận dụng vào cuộc
sống.

d. Định hướng phát triển năng lực HS:
- Năng lực trình bày suy nghĩ, nêu và giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác, trao đổi, thảo luận về nội dung bài học
- Phát triển năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá
trình học bài
- Năng lực biết làm và làm thành thạo công việc, năng lực sáng tạo và khẳng định bản
thân
- Năng lực phân tích ngơn ngữ ,giao tiếp ...
- Năng lực làm bài tâp,lắng nghe ,ghi tích cực ...
- Năng lực làm việc độc lập, trình bày ý kiến cá nhân.
- Năng lực giải quyết tình huống, năng lực phát hiện, thể hiện chính kiến, giao tiếp,
năng lực biết làm thành thạo công việc được giao, năng lực thích ứng với hồn cảnh.
- Năng lự tư duy, thẩm mĩ…
2


Bước 2: Bảng mô tả các mức độ đánh giá theo định hướng năng lực của chủ đề:
Nội
dung

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng
cao

- Tác giả

hồn
cảnh
sáng tác

- Nhớ được
những nét chính
về tác giả, tác
phẩm (cuộc đời,
sự nghiệp, hoàn
cảnh sáng tác,
…)

- Hiểu được sự
ảnh hưởng của
tác giả tới giá trị
nội dung và ý
nghĩa của các
văn bản.

- Vận dụng hiểu biết
về tác giả, tác phẩm,
hồn cảnh ra đời… để
phân tích, lí giải giá
trị nội dung, nghệ
thuật của văn bản.

- Vận dụng
hiểu biết về
tác giả, tác
phẩm, hồn

cảnh ra đời…
để phân tích,
lí giải giá trị
nội
dung,
nghệ
tht
của văn bản
khơng
có
trong SGK

- Thể loại Nhận diện được
văn bản
thể loại cụ thể
trong văn bản và
đặc trưng của thể
loại đó.

Hiểu được ai tro
của thể loại
trong việc thể
hiện nội dung tư
tưởng cảm xúc
của các văn bản.

Vận dụng những hiểu
biết về thể loại để lí
giải, phân tích giá trị
nội dung và nghệ

thuật trong các văn
bản.

Vận
dụng
những hiểu
biết về đặc
trưng thể loại
để tạo lập văn
bản khác.

- Đề tài,
chủ đề,
cảm xúc
chủ
đạo…

Hiểu được ý
nghĩa của đề tài,
chủ đề, cảm xúc
chủ đạo của các
văn bản đối với
bản thân và
cuộc sống

Vận dụng những hiểu
biết về đề tài chủ đề
để lí giải, phân tích
giá trị nội dung và
nghệ thuật trong các

văn bản

Vận
dụng
những hiểu
biết về đề tài,
chủ đề để đọc
– hiểu văn
bản
khác
cùng chủ đề,
đề tài.

- Nhận diện
được cảm xúc
chủ đạo trong
từng văn bản.

- Ý nghĩa - Nhận biết được Hiểu được vai - Cảm nhận được ý - Trình bày
3


nội dung

những hình ảnh/ trị, tác dụng của
- Giá trị chi tiết tiêu biểu, các chi tiết, hình
trong tác phẩm. ảnh, câu văn đối
nghệ
thuật
- Nhớ được với việc thể hiện

những câu văn nội dung tư
tưởng của tác
hay có giá trị
phẩm.
- Nhận diện
được những yếu
tố nghệ thuật
được tác giả sử
dụng trong các
chi tiết, hình
ảnh.

nghĩa của một số từ
ngữ, hình ảnh/ chi tiết
đặc sắc trong văn
bản.

những kiến
giải
riêng,
những phát
hiện sáng tạo
- Trình bày được cảm về văn bản
nhận, ấn tượng của cá - Đọc - hiểu
nhân về giá trị nội các văn bản
dung và nghệ thuật khác có cùng
của văn bản.
nội dung ý
- Đọc diễn cảm tác nghĩa. Biết so
sánh được các

phẩm
văn bản đó.
- Vận dụng tri
thức đọc hiểu
văn bản để
kiến
tạo
những giá trị
sống của cá
nhân
- Viết văn, vẽ
tranh…
- Nghiên cứu
KH, dự án…

Các yêu
cầu khi
tạo
lập
văn bản:
tính liên
kết, tính
mạch lạc
và chủ đề
của văn

- Nhận biết được
tính liên kết, tính
mạch lạc và chủ
đề của văn bản

đã cho trong các
phần ngữ liệu.
-

Hiểu được vai
trị của tính liên
kết, mạch lạc và
bố cục khi tạo
lập văn bản
trong quá trình
giao tiếp.

Vận
dụng
được
những hiểu biết về
tính liên kết, mạch
lạc, bố cục khi đọc
hiểu được văn bản
khác và tạo lập được
các văn bản đảm bảo
các yêu cầu về tính
liên kết, mạch lạc và

- Trình bày
những kiến
giải
riêng,
những phát
hiện sáng tạo

khi tạo lập
văn bản .
- So sánh các
văn bản đảm
4


bản.

bố cục văn bản.

Câu hỏi định tính, định lượng

bảo các yêu
cầu trên với
các văn bản
ko có liên kết,
mạch lạc…

Bài tập thực hành

- Trắc nghiệm KQ (về tác giả, tác - Hồ sơ (tập hợp các sản phẩm thực
phẩm, đặc điểm thể loại, chi tiết hành)
nghệ thuật…)
- Bài tập dự án (nghiên cứu so sánh
- Câu tự luận trả lời ngắn (lí giải, tác phẩm, nhân vật theo chủ đề)
phát hiện, nhận xét, đánh giá…)
- Bài trình bày miệng (thuyết trình,
- Bài tạo lập văn bản (trình bày cảm trao đổi thảo luận, trình bày về một
nhận, kiến giải riêng của cá vấn đề…)

nhân…)
- Phiếu quan sát làm việc nhóm
(trao đổi, thảo luận về các giá trị tác
phẩm…)
Câu hỏi và bài tập minh họa các mức độ:
Văn bản 1: Bài “Cổng trường mở ra” (Lí Lan)

Nhận biết

Thơng hiểu

- Nêu hiểu biết về - Hồn cảnh của tác giả
tác giả?
có ảnh được đến cảm
Xác
định xúc trong văn bản
phương thức biểu không?
đạt của văn bản?

Vận dụng thấp

- Kể tên một số tác
phẩm khác của nhà
văn Lí Lan? Kể tên
các văn bản cùng đề
- Văn bản có bố cục tài.

Vận dụng cao
- Theo em, hình
ảnh thế giới diệu kì

mà người mẹ ở đây
nói đến là gì? Hãy
liên hệ đến bản
thân để chứng tỏ
5


- Văn bản được mấy phần? Căn cứ xác - Trong phần mở
viết theo thể loại định bố cục của văn đầu, người mẹ xuất
gì?
bản?
hiện với tâm trạng
- Văn bản được - Tác giả đưa ra quan gì?
đọc với giọng
điệu như thế nào?
- Nêu chủ đề của
văn bản.
- Tìm những chi
tiết, hình ảnh đặc
sắc trong văn bản.

cho điều đó.

- Ngày khai trường
ở Việt Nam chúng
ta diễn ra như thế
điểm gì về nhà trường - Nghệ thuật diễn đạt nào?
và giáo dục? Câu văn trong phần này có gì - Ngày khai trường
nào nói lên điều đó?
đặc biệt? Điều đó có đầu tiên của em

- Ở đoạn văn tiếp theo, tác dụng gì?
như thế nào? Viết
tác giả tập trung làm - Chỉ rõ mạch cảm đoạn văn kể về
sáng tỏ nội dung nào?
xúc suy nghĩ của ngày khai trường
- Tác giả đã dùng người mẹ trong đêm đầu tiên của mình?
những câu văn nào để trước ngày khai
đưa ra ý kiến của trường của con?

- Câu văn nào thể
hiện nội dung tư
tưởng của văn mình?
bản?
- Em có nhận xét gì về
các phép tu từ được sử
dụng trong đoạn văn
bản này?

- Việc mẹ nói về
ngày khai trường ở
Nhật có ý nghĩa như
thế nào?

- Theo em, văn bản
- Kết thúc văn bản này có ý nghĩa ntn?
người mẹ nhắn nhủ con -Điền vào sơ đồ thể
điều gì?
hiện hệ thống các
phần của văn bản?

Văn bản 2: Mẹ tôi ( Et-môn-đô đơ A-mi-xi)

Nhận biết

Thông hiểu

- Trình bày những ?Vì sao người bố lại
hiểu biết của em viết thư cho con?
về tác giả?
? Nội dung bức thư
- Nêu xuất xứ của

Vận dụng thấp

Vận dụng cao

- Sưu tầm những
câu chuyện, văn bản
khác trong tác phẩm
Những tấm lòng cao

- Hãy lí giải tại sao
người bố khơng
trực tiếp nói với
con mà lại lựa chọn
6


văn bản?

của người bố?

cả?

- Văn bản được ? Người bố hồi tưởng - Theo em người mẹ
đọc với giọng về mẹ qua những chi có vai trị như thế
điệu như thế nào? tiết nào?
nào trong cuộc sống
- Văn bản viết ? Người bố đã vẽ ra của mỗi người?

cách viết thư?
?Em đã bao giờ
phạm lỗi với mẹ
chưa? Khi đó em có
hành động gì?

theo hình
nào?

thức viễn cảnh gì cho con -.Theo em người bố ? Qua văn bản hãy
khi khơng cịn mẹ?
ở đây là người như rút ra bài học cho
bản thân trong cuộc
Văn bản viết về ?Tìm nhưng câu văn thế nào?
chủ đề gì?
thể hiện Phẩm chất ? Tại sao đọc xong sống
của bố?
bức thư En-ri-cô lại
? Nhận xét về nghệ xúc động như vậy?
thuật của đoạn này?

- Trình bày cảm
? Người bố có sự thay nhận của em về nội
đổi giọng điệu như thế dung, ý nghĩa văn
bản?
nào trong bức thư?
Văn bản 3: Bài “Cuộc chia tay của những con búp bê”(Khánh Hồi)

Nhận biết

Thơng hiểu

- Trình bày những - Văn bản NL về
hiểu biết của em vấn đề gì?
về tác giả?
- Văn bản có mấy
- Hồn cảnh sáng cảnh chia tay đó là
tác văn bản?
những cuộc chia tay
- Văn bản viết nào?

Vận dụng thấp

Vận dụng cao

- Kể tên một số tác
phẩm nghị luận xã hội
khác cùng viết về đề
tài.

?Theo em cuộc chia
tay nào xúc động
nhất? Hãy lí giải?

- Viết đoạn văn nêu
- Trong phần mở đầu, cảm nhận của em về
tác giả dẫn dắt vào vấn nhân vật Thủy
theo thể loại nào? - Tác giả đã dùng đề như thế nào?
? Thi viết vẽ tranh,
Xác
định những chi tiết nào - Giải thích nhan đề sáng tác thơ ca về đề
tại gia đình?
phương thức biểu để diễn tả tâm trang của văn bản?
đạt của văn bản? của người anh, - Theo em những con
người em?
búp bê có vai trị gì
- Văn bản được
7


đọc với giọng - Nhận xét về tình trong câu chuyện?
điệu như thế nào? cảm anh em của - Theo em, văn bản này
Thành và Thủy qua có ý nghĩa ntn?
các chi tiết đó?
- Chỉ rõ tâm trạng của
- Em có nhận xét gì người anh trong đoạn?
về nghệ thuật của
- Theo em tại sao tác
đoạn văn trên?
giả lại xen lẫn những

đoạn miêu tả?Vai trị
của nó?
Tập làm văn: Liên kết trong văn bản Bố cục, mạch lạc trong văn bản.
Nhận biết

Thơng hiểu

- Nếu đoạn văn
viết như vậy thì
có tính liên kết
chưa?

- Muốn đoạn văn - Hãy sửa lại đoạn
hiểu được cần phải văn để En có thể hiểu
có những tính chất được ý bố?
gì?
- Hãy chỉ ra sự thiếu
- Em hiểu liên kết liên kết trong đoạn
nghĩa là gì?
văn? Sửa lại để trở
- Liên kết có vai trị thành 1 đoạn văn có
nghĩa?
ntn trong văn bản?

- Văn bản cần có
sự liên kết về
những mặt nào?

- Như vậy để tạo sự
liên kết của VB

(trên) ta làm thế
nào?
- Cho biết 2 câu
chuyện trên có
bố cục khơng?
Cách kể trên
khơng hợp lí ở
chỗ nào?

- Theo em việc sắp
xếp nội dung lá đơn
theo trình tự như vậy
có hợp lí khơng? Vì
sao?

Vận dụng thấp

Vận dụng cao
- Hãy đối chiếu với
đoạn văn trong văn
bản "Mẹ tôi" và
nhận xét vì sao đoạn
văn vừa đọc trở nên
khó hiểu?
- Tạo lập đoạn văn
theo chủ đề và chỉ ra
tính liện kết của
đoạn văn đó?

- Hãy sắp xếp lại nội - Vì sao khi xây

dung lá đơn ấy cho dựng văn bản, cần
phù hợp.
phải quan tâm tới bố
-Hãy sắp xếp lại bố cục?

cục của 2 văn bản đó? - Tìm những VD
- Nêu nhiệm vụ của - Qua đó em rút ra
thực tế để chứng
8


- Bố cục thong mỗi phần trong các được điều gì khi trình
thường của một văn bản tự sự, miêu bày 1 văn bản?
văn bản có mấy tả đã học.
phần?

minh vai trò - tác
dụng của bố cục
trong văn bản .

- Mạch lạc là - Vy khỏi nim - Ton b sự việc
mạch lạc trong văn trong văn bản “Cuộc
g×?
bản được hiểu ntn?
chia tay …búp bê’’
xoay quanh sự việc
- Hãy xác định - Mạch lạc có cần chính nào?
mạch lạc trong thiết trong văn bản
- Em có nhận xét gì
văn bản có tính khơng?

chất gì trong các - Nêu những điều về mối liên hệ giữa
tính chất kể dưới kiện để văn bản có các phần .các đoạn,
các câu trong văn bản
tính mạch lạc?
đây?
.

- Có người nói mạch
lạc là sự tiếp nối của
các câu, các ý theo 1
trình tự hợp lí. Em
có tán thành khơng?
Vì sao?

- Kể lại câu chuyện
Cuộc chia tay của
những con búp bê
theo một bố cục
khác

- Hãy viết một đoạn
văn có tính mạch lạc
và chỉ ra tính mạch
lạc trong đoạn văn
- Như vậy trong văn vừa viết.
bản sẽ đồng thời tồn
tại những yêu cầu nào
.

GIÁO ÁN MINH HỌA CHỦ ĐỀ:

MÔN NGỮ VĂN –LỚP 7
Thời gian dạy học: 10 tiết
Số bài: 06bài học chính thức

9


Tiết 1-2:
Ngày soạn: 5/9/2020
Văn bản

CỔNG TRƯỜNG MỞ RA
(Lý Lan)

A. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Cảm nhận và hiểu được những tình cảm sâu sắc của cha mẹ đối với con cái từ tâm
trạng của một người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con; ý nghĩa lớn lao
của nhà trường đối với cuộc đời mỗi người, nhất là đối với tuổi thiếu niên và nhi
đồng.
- Nắm được lời văn biểu hiện tâm trạng người mẹ đối với con trong văn bản.
2. Kĩ năng
- Đọc - hiểu một văn bản biểu cảm được viết như những dịng nhật kí của người mẹ.
- Phân tích một số chi tiết tiêu biểu diễn tả tâm trạng của người mẹ trong đêm chuẩn
bị cho ngày khai trường đầu tiên của con.
- Liên hệ vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm.
3. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực trình bày suy nghĩ, nêu và giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác, trao đổi, thảo luận về nội dung bài học
- Phát triển năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá

trình học bài
- Năng lực biết làm và làm thành thạo công việc, năng lực sáng tạo và khẳng định bản
thân
- Năng lực phân tích ngôn ngữ ,giao tiếp ...
- Năng lực làm bài tâp. ,lắng nghe ,ghi tích cực ...
10


- Năng lực làm việc độc lập , trình bày ý kiến cá nhân.
- Năng lực giải quyết tình huống, năng lực phát hiện, thể hiện chính kiến, giao tiếp,
năng lực biết làm thành thạo công việc được giao, năng lực thích ứng với hồn cảnh
4. Phẩm chất
- Hiểu và trân trọng những tình cảm thiêng liêng của cha mẹ dành cho con cái.
- Có ý thức học tập tốt hơn để cha mẹ vui lòng.
B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. Đối với giáo viên: Bài soạn, SGK, SGV, CKTKN, máy chiếu, bảng phụ, tài liệu
tham khảo.
2. Đối với học sinh: SGK, VBT, soạn bài theo câu hỏi SGK, chuẩn bị theo phiếu học
tập đã hướng dẫn ở nhà.
C. Phương pháp
- Đọc sáng tạo, vấn đáp, đàm thoại, giảng bình, tổ chức HS hoạt động tiếp nhận tác
phẩm.
- Động não, trình bày 1 phút, đặt câu hỏi, thảo luận nhóm.
D. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định tổ chức (1 phút)

Ngày giảng

Lớp

Sĩ số

/ 2020

7A1

40

/ / 2020

7A2

41

/2020

7A3

41

/

/

2. Kiểm tra bài cũ (2 phút): Kiểm tra sách vở, bài soạn của HS
3. Bài mới (37 phút)
Hoạt động khởi động
11

- Mục tiêu: Kiểm tra kiến thức cũ, đặt vấn đề tiếp cận bài học.
- Hình thức: Hoạt động cá nhân
- Kĩ thuật: Giao nhiệm vụ, hoàn thành nhiệm vụ
- Phương tiện: máy chiếu
Cách 1: Sau những ngày hè được nghỉ ngơi thú vị, thời gian trôi qua cũng thật nhanh
và năm học mới thật sự đã đến rồi.
?Trong mỗi các em thường mong mỏi điều gì khi năm học mới sắp đến?
?Mẹ thường chuẩn bị những gì cho em khi năm học mới đến?
- Trả lời cá nhân: 3 em
- GV nhận xét, động viên, dẫn dắt: Mời các em quan sát các hình ảnh khai trường, đến
trường mà GV sưu tầm trên máy chiếu
?Nhìn những bức hình trên em có cảm tưởng gì?
- Rất thân thương, bồi hồi, xao xuyến....
Cách 2: Các em có xem phim Harry potter khơng?Ai xem cho cơ biết nhân vật chính
là ai? Nhân vật chính có tài năng gì? Em có thích khơng? Em thích ở điểm nào? Ai
cho cơ biết dịch giả nổi tiếng đã mang Harry potter đến với VN đến với thế hệ trẻ
chúng ta tên gì?
Đó chính là Lí Lan chính là người phụ nữ đa tài.Bà vừa là nhà giáo, vừa là nhà văn
nổi tiếng. Bà cũng viết nhiều tác phẩm rất hay trong đócó văn bản “Cổng trường mở
ra” mà chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu.
- Vào bài: Trong quãng đời đi học, hầu như ai cũng đã trải qua ngày khai trường đầu
tiên. Nhưng, ít ai để ý xem trong đêm trước ngày khai trường ấy mẹ mình đã làm gì
và nghĩ những gì. Tùy bút “Cổng trường mở ra” đã ghi lại những cảm xúc ấy. Hôm
nay học bài văn này, chúng ta sẽ hiểu được trong đêm trước ngày khai trường để vào
lớp 1 của con, những người mẹ đã làm gì và nghĩ những gì nhé?
Chúng ta cùng đi tìm hiểu văn bản: “Cổng trường mở ra”.
Hoạt động hình thành kiến thức mới
- Mục tiêu: trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn
đề học tập nêu ra ở hoạt động khởi động.
12

- Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề, giảng bình,
thảo luận nhóm…
- Kĩ thuật:Kĩ thuật hỏi và trả lời, trình bày một phút, chia nhóm, giao nhiệm vụ
- Phương tiện: Máy chiếu, phiếu học tập
- Thời gian :
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC
SINH

MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

I. Giới thiệu chung
?Tác giả của văn bản này là ai?

1. Tác giả: Lý Lan

- Nhà văn Lý Lan sinh ngày 16 tháng 7 năm 1957(59 tuổi) tại - Sinh ngày 16 tháng
Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
7 năm 1957
- Bà là giáo viên tiếng Anh, nhà ăn, nhà thơ, và là một dịch giả (59 tuổi) tại Thủ Dầu
nổi tiếng với truyện Harry Potter bản tiếng Việt. Bà có rất Một, tỉnh Bình
nhiều tác phẩm viết cho lứa tuổi học trị như: Tập truyện thiếu Dương.
nhi “Ngơi Nhà Trong Cỏ” (NXB Kim Đồng, Hà Nội, 1984)
được giải thưởng văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt
Nam; “Bí mật giữa tơi và thằn lằn đen” (NXB Văn Nghệ 2008).

2. Tác phẩm
- Trích từ báo Yêu trẻ
số 166 TPHCM ngày

1/9/2000

?Em biết gì về xuất xứ của văn bản: Cổng trường mở ra"?
- Tùy bút “Cổng trường mở ra” của nhà văn Lý Lan được in
trên báo “Yêu trẻ” - TP.HCM số 166 ngày 1/9/2000. Khi bắt
đầu chương trình cải cách, lập tức, “Cổng trường mở ra” được
chọn làm bài giảng đầu tiên trong sách Ngữ văn lớp 7 (khoảng
2002, 2003). Khi đó, nhà văn Lý Lan đang du học nước ngoài.

II. Đọc - hiểu văn bản
GV hd đọc: giọng dịu dàng, chậm rãi, đơi khi thì thầm, thể 1. Đọc - chú thích
hiện được tình cảm tha thiết, tâm trạng bâng khuâng, xao 2. Thể loại, bố cục
xuyến của người mẹ trong đêm không ngủ được.
13


- GV đọc 1 đoạn, HS đọc nối tiếp đến hết.
- HS nhận xét. GV sửa chữa.
?Tìm và giải nghĩa một số từ biểu hiện tâm trạng của mẹ và
con trong văn bản.
* Thể loại: văn bản
- Chú thích: háo hức, bận tâm, nhạy cảm.
nhật dụng.
?Từ văn bản đã đọc, hãy tóm tắt đại ý của bài văn bằng 1
câu ngắn gọn?
- Văn bản viết về tâm trạng của người mẹ trong đêm không
ngủ trước ngày khai trường đầu tiên của con.
?Nội dung của văn bản đề cập đến vấn đề gì? Thuộc kiểu
văn bản nào đã học ở kì II-lớp 6? Hãy nhắc lại đặc trưng
của văn bản ấy?

- Đề cập đến vai trò của giáo dục, quan hệ giữa gia đình, nhà
trường và trẻ em.
* Bố cục: 2 phần
- Đó là văn bản nhật dụng (đề cập đến những vấn đề vừa - P1: từ đầu -> đi ngủ
quen thuộc vừa gần gũi hàng ngày, vừa có ý nghĩa lâu dài, sớm: những tình cảm
trọng đại mà tất cả chúng ta cùng quan tâm hướng tới).
dịu ngọt người mẹ
?Xác định bố cục VB? Nêu nội dung từng phần?

dành cho con.
- P2: còn lại: tâm trạng
của người mẹ trong
đêm trước con vào lớp
1.

3. Phân tích
Chia lớp thành 3 nhóm để thảo luận

a- Nỗi lịng người mẹ:

Nhóm 1: Tìm hiểu Tình cảm của mẹ dành cho con được thể * Người con:
hiện qua những hành động nào?
+ giấc ngủ đến dễ
Nhóm 2: Tìm hiểu về tâm trạng của con trước ngày khai dàng như uống 1 li sữa
trường
+ Chỉ bận tâm việc dạy
Nhóm 3: Tìm hiểu về tâm trạng người mẹ trong đêm trước sao cho kịp giờ
14

ngày khai trường của con?
Bàn bạc, thảo luận, làm việc nhóm

+ Hăng hái dọn đồ
chơi, c.bị sách vở cùng
mẹ

? Hãy cho biết qua lời kể của mẹ, cuộc sống của cậu bé
trong buổi tối trước ngày khai giảng đầu tiên vào lớp 1 hiện -> con: háo hức
nhưng thanh thản,
ra qua các chi tiết nào ?
nhẹ nhàng, vô tư.
? Các chi tiết trên cho thấy tâm trạng của cậu bé trước ngày
* Người mẹ:
khai trg đầu tiên ntn?
?Vào hôm trước ngày khai trường đầu tiên của con, người + Mọi ngày: dọn dẹp,
làm việc riêng của mìh
mẹ đã làm những cơng việc gì?
+ Tối nay: trìu mến
quan sát con, đắp mền,
(giúp mẹ thu dọn đồ chơi từ chiều, háo hức về việc ngày mai buông mùng, vỗ về cho
thức dậy cho kịp giờ...)
con ngủ, xem lại những
- Vỗ về để con ngủ, đắp mền cho con, bng mùng, ém góc thứ đã chuẩn bị cho
cẩn thận.
con... trằn trọc ko ngủ
được, ko tập trung vào
- Xem lại những thứ đã chuẩn bị cho con ngày đầu tiên đến
việc gì,...
trường.

- Trìu mến quan sát những việc làm của cậu bé lớp 1

- Đại diện trình bày, nhận xét
? Nhận xét về MT miêu tả nhân vật của tg?

- 2 tâm trạng khác nhau
-> phù hợp tâm lí

+ NT: Miêu tả tâm lí
? Qua những chi tiết này, em thấy đc tâm trạng và tình cảm
nhân vật rất tinh tế
của người mẹ dành cho con ntn?
-> Mẹ hồi hộp, phấp
Gv bình:Lấy sự kiện là đêm trước ngày đầu tiên bước vào
phỏng; mẹ quan tâm và
lớp 1 của con, tùy bút CTMR ko nói nhiều về đứa con mà
dành cho con những
tập trung nói về tâm trạng của ng mẹ. Với cách miêu tả tâm
tình cảm dịu ngọt nhất.
lí nvật rất tinh tế, VB có nhiều chi tiết kể cụ thể về sự trằn
trọc của ng mẹ, những cử chỉ chăm chút của mẹ với
con.Thậm chí khi mọi việc xong xi, mẹ vẫn ko sao ngủ đc.
Ngày con vào lớp 1 đã trở thành - 1 sự kiện trọng đại không
chỉ của riêng con.
?Người mẹ đã trằn trọc suy nghĩ về những điều gì?
15


- Cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng 1 con người về
cái ngày " hôm nay tôi đi học " ấy, mẹ muốn nhẹ nhàng cẩn

thận và tự nhiên ghi vào lịng con.
- Mẹ nghe nói ở Nhật...
?Từ suy nghĩ ấy người mẹ đã hồi tưởng về điều gì?
- Cứ nhắm mắt lại là dường như vang lên tiếng...

- Mẹ nơn nao nghĩ về
- Mẹ cịn nhớ sự nôn nao, hồi hộp khi cùng...
ngày khai trường năm
->Hồi tưởng lại kỉ niệm sâu đậm, không thể nào quên của xưa của chính mình.
bản thân về ngày đầu tiên đi học.
- Cứ nhắm mắt lại là
GV cung cấp thêm thông tin về tác giả Lý Lan: Nhà văn
Lý Lan tâm sự: “Đó là một bài văn tơi viết khoảng mười
năm trước, lúc cháu tôi sắp vào lớp một. Tôi chứng kiến tất
cả sự chuẩn bị và cảm thơng nỗi lịng của em tơi. Chị em tơi
mồ cơ mẹ khi cịn q nhỏ, các em tơi khơng hề có niềm
hạnh phúc được mẹ cầm tay dẫn đến trường. Hình ảnh đó là
nỗi khao khát mà khi làm mẹ em tôi mới thực hiện được.
Mãi mãi hình ảnh mẹ đưa con đến trường là biểu tượng đẹp
nhất trong xã hội loài người.”

mẹ dường như nghe
tiếng đọc bài trầm
bổng: “Hằng năm, cứ
vào cuối thu… dài và
hẹp ”
- Mẹ cịn nhớ sự nơn
nao, hồi hộp...nỗi chơi
vơi, hốt hoảng...

+ NT:Sử dụng nhiều
? Lời văn trong bài có phải là lời người mẹ đang nói trực
động từ chỉ trạng thái:
tiếp với con không? Theo em người mẹ đang tâm sự với ai? háo hức, trằn trọc, xao
Cách viết này có tác dụng gì? (HS khá - giỏi)
xuyến, hồi hộp, hốt
GV bình:Người mẹ khơng trực tiếp nói với con mà thực ra hoảng, nôn nao để miêu
là đang tâm sự với chính mình như những dịng nhật ký nhỏ tả diễn biến tâm trạng
nhẹ, tâm tình, sâu lắng, tác giả đã miêu tả và làm nổi bật nhân vật.
tâm trạng người mẹ. Người viết đi vào thế giới tâm hồn của -> Mẹ thao thức, nôn
người mẹ để miêu tả 1 cách tinh tế những bâng khuâng, xao nao, triền miên trong
xuyến; những nôn nao, hồi hộp của người mẹ trong đêm suy nghĩ về thời thơ ấu
trước ngày khai trường của con; những điều mà nhiều khi của mình
khơng thể nói trực tiếp được
+ Mẹ muốn nhẹ nhàng
?Ngày khai trường ở Nhật bản diễn ra ntn? Em nhận thấy ở và cẩn thận, tự nhiên
nước ta ngày khai trường có diễn ra như vậy khơng? Hãy ghi vào trong lòng con
16


miêu tả 1 vài chi tiết mà em cho là ấn tượng nhất trong ngày -> Mẹ gửi gắm mơ ước
khai trường mà em đã tham gia?
vào con chứa chan bao
hi vọng.
- HS phát biểu ý kiến theo SGK /7
+ NT: Sử dụng lời văn
độc thoại làm nổi bật
GV: dù ở đâu, nước nào, cả xã hội, cộng đồng đều quan tâm tâm trạng, tình cảm và
đến giáo dục, đều đầu tư cho giáo dục, coi giáo dục là quốc những điều thầm kín
sách hàng đầu...

khó nói bằng lời trực
?Câu văn nào trong bài nói về tầm quan trọng của nhà tiếp 1 cách tự nhiên.
trường đối với thế hệ trẻ?
->Mẹ là người 1 lòng
- Tự do so sánh ngày khai trường ở nước ta...

- Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo duc sẽ ảnh hưởng yêu thương con và giàu
đến cả một thế hệ mai sau và sai lầm một li có thể đưa thế hệ đức hy sinh thầm lặng.
ấy đi chệch cả hàng dặm sau này.
b - Suy nghĩ của người
?Em cũng hiểu thêm gì về vai trò của nhà trường đối với mẹ:
cuộc đời mỗi người?
- Mẹ liên tưởng đến
HS tả lời theo dòng suy nghĩ GV định hướng

ngày khai trường ở
GV bình: Câu văn khẳng định vai trò quan trọng, to lớn Nhật và nghĩ về vai trò
hàng đầu của giáo dục, giáo dục không được phép sai lầm của giáo dục đối với
vì giáo dục đào tạo con người - những người quy định tương trẻ.
lai của đất nước. Thành ngữ "Sai 1 li, đi 1 dặm" được vận +“Ngày khai trường…
dụng khéo léo để thấy rõ sự tai hại, hậu quả nghiêm trọng ngày lễ của toàn xã hội
của sai lầm trong gd: 1 li - 1 dặm.
-> Trong giáo dục
? Từ những trăn trở suy nghĩ đến những mong muốn của mẹ không được phép sai
trong đêm trước ngày con vào lớp 1, em có cảm nhận ntn về lầm vì giáo dục quyết
người mẹ trong bài?
định tương lai của 1 đất
Gv bình :có lẽ chính bởi đc viết lên bằng tình yêu thương nước.
và khát khao đc mẹ cầm tay đến trg mà “CTMR” chất chứa
biết bao cảm xúc. Người mẹ nói chung và người mẹ VN nói

riêng ln là thế – 1 lịng vì con. Đức hi sinh thầm lặng ấy
tự bao đời nay đã trở nên gần gũi với chúng ta qua những
nhịp ca dao:

+ “Bước qua...1 TG kì
diệu sẽ mở ra”.
- Nhà trường là mơi
trường giáo dục con
người toàn diện, phù
17


“

Con là mầm đất tươi xanh

Nở trong tay mẹ, mẹ ươm mẹ trồng

hợp với yêu cầu của xã
hội.

Hai tay mẹ bế mẹ bồng
Như con sơng chảy nặng dịng phù sa.”

-> Thể hiện TY con và
lòng tin sắt đá của mẹ
vào sự giáo dục của
nhà trường.
* Mẹ là người chu đáo,
hết mực yêu thương, lo

lắng, làm tất thảy vì
con. Bà coi trọng vai
trị của nhà trường đối
với xã hội nói chung và
con mình nói riêng.

Thảo luận nhóm bàn - 2 phút
?Kết thúc văn bản, người mẹ nói: "Bước qua cổng trường...", em hiểu "điều kỳ diệu"
được nói đến ở đây là gì?
- Điều hay lẽ phải, đạo lý làm người
- Tri thức, hiểu biết về mọi lĩnh vực trong cuộc sống đầy lý thú, hẫp dẫn, kỳ diệu mà
con chưa từng biết.
- Thời gian kỳ diệu của tình thầy trị, tình bạn,
- Thời gian của ước mơ hi vọng, niềm tin, ý chí, nghị lực và có thể cả những thất bại,
đắng cay... giúp ta thành người ...
GV bình:
- Từ mái ấm gia đình, tuổi thơ được chắp cánh đến mái trường thân u, các em có
thầy cơ, lớp học, bạn bè... được chăm sóc, dạy dỗ. Từng ngày chúng ta lớn lên, ngày
càng vững vàng trong cuộc sống, trưởng thành về nhân cách, trí tuệ rồi lại đươc chắp
cánh bay cao, bay xa trong cuộc đời... Tất cả những điều đó đều được vun trồng từ
thời gian kì diệu, nhà trường.Điều đó lí giải tại sao ngay từ xa xưa ông cha ta đã đề
18


cao vai trị của giáo dục, của thầy cơ: " Không thầy...
4. Tổng kết
?Khái quát những nét nghệ thuật đặc sắc được sử dụng trong văn bản?
- Hình thức tự bạch
- Ngơn ngữ biểu cảm
a. Nghệ thuật

- Hình thức tự bạch
- Ngôn ngữ biểu cảm
?Nội dung chủ yếu của văn bản?
b. Nội dung- Ý nghĩa:
Thể hiện tấm lòng của mẹ đối với con đồng thời nêu lên vai trò to lớn của nhà trường
đối với mỗi con người.
HS đọc ghi nhớ SGK/9
?Nêu những từ ngữ quan trọng trong ghi nhớ?
* Ghi nhớ: SGK/ 9
Hoạt động luyện tập
- Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến
thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập.
- Phương pháp: Vấn đáp, thảo luận nhóm
- Kĩ thuật:Kĩ thuật hỏi và trả lời, trình bày một phút
- Phương tiện: Máy chiếu
- Thời gian:
III. Luyện tập
GV y/c HS bài tập 1 (SGK/ 9)
- G tổ chức cho H phát biểu suy nghĩ của mình.
19


- GV chốt: mỗi người có 1 dấu ấn sâu đậm riêng nhưng ngày khai trường đầu tiên
thường để lại dấu ấn sâu đậm nhất.
Bài tập1 (SGK/9)

- Báo cáo kết quả chuẩn bị ở nhà
- Bài HS đã gửi qua trường học kết nối
- Chọn khoảng 3 bài tiêu biểu chiếu lên màn hình
- HS khác nhận xét về hình thức và nội dung viết đoạn văn

- GV chốt động viên
Bài tập 2 (SGK/9)
GV hướng dẫn HS viết từ ở nhà viết đoạn văn.

Hoạt động 4: Vận dụng
- Mục tiêu: phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ
năng trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học.
- Phương pháp: Vấn đáp, thảo luận nhóm
- Kĩ thuật: hỏi và trả lời, trình bày một phút, động não
- Thời gian:
Nhóm 1, 2, 3 đóng tiểu phẩm 5 phút về cảnh ngày đầu tiên đi học
Nhóm 4, 5, 6 sưu tầm 3 bài hát về thầy cô, mái trường, biểu diễn tập thể thi giữa các
nhóm
- HS nhận xét
- GV chốt động viên khuyến khích bằng lời khen
20


Cả lớp cùng hát bài : Ngày đầu tiên đi học
Chiếu clip 2 phút về buổi tựu trường
Hoạt động 5: Tìm tịi, mở rộng, sáng tạo
- Mục tiêu: tìm tịi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học
tập suốt đời.
- Phương pháp: thảo luận nhóm
- Kĩ thuật: hỏi và trả lời, trình bày một phút, chia nhóm, giao nhiệm vụ
- Phương tiện: Phiếu học tập
- Thời gian:
- HS quan sát một số hình ảnh và đốn tên văn bản.
- Nhìn vào các bức tranh em hãy nhận xét về việc cộng đồng và xã hội ngày nay quan
tâm đến đến việc học của trẻ em như thế nào?

?Tại sao Văn bản có tên "Cổng trường mở ra"?
- Lấy câu nói cuối cùng của người mẹ trong phần kết thúc văn bản - Nhan đề văn bản
-> khẳng định niềm tin tưởng vào vai trò của giáo dục.
4. Hướng dẫn học bài cũ, chuẩn bị bài mới (2 phút)
*Hướng dẫn học bài cũ:
- Viết 1 đoạn văn ghi lại cảm xúc của bản thân về ngày khai trường đầu tiên.
- Sưu tầm và đọc một số văn bản về ngày khai trường.
*Hướng dẫn chuẩn bị bài mới:
- Chuẩn bị: Mẹ tơi
+ Tìm hiểu kĩ về tác giả, tác phẩm
+ Đọc kĩ văn bản, đọc diễn cảm, đọc sáng tạo
+ Chia bố cục, trả lời câu hỏi SGK.
+ Viết đoạn văn biểu cảm về mẹ.
+ Câu chuyện cảm động về mẹ sưu tầm.
*********************************************
21


Tiết 3-4
Ngày soạn: 6/9/2020
Văn bản

MẸ TƠI
(Ét-mơn-đơ đơ A-mi-xi)

A. Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức
- Hiểu sơ giản về tác giả Ét- môn-đô đơ A-xi- mi.
- Hiểu cách giáo dục vừa nghiêm khắc, vừa có lí vừa có tình của người cha khi con
mắc lỗi.

- Hiểu nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư.
2. Kĩ năng
- Đọc- hiểu một văn bản biểu cảm được viết dưới hình thức một bức thư..
- Phân tích một số chi tiết liên quan đến hình ảnh người cha (tác giả của bức thư) và
người mẹ được nhắc đến trong thư.
3. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực trình bày suy nghĩ, nêu và giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác, trao đổi, thảo luận về nội dung bài học
- Phát triển năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá
trình học bài
- Năng lực biết làm và làm thành thạo công việc, năng lực sáng tạo và khẳng định bản
thân
- Năng lực phân tích ngơn ngữ ,giao tiếp ...
- Năng lực làm bài tâp,lắng nghe ,ghi tích cực ...
- Năng lực làm việc độc lập , trình bày ý kiến cá nhân.
- Năng lực giải quyết tình huống, năng lực phát hiện, thể hiện chính kiến, giao tiếp,
22


năng lực biết làm thành thạo công việc được giao, năng lực thích ứng với hồn cảnh
4. Phẩm chất
- Hiểu và trân trọng những tình cảm thiêng liêng của cha mẹ dành cho con cái.
- Có ý thức học tập tốt hơn để cha mẹ vui lòng.
B. Chuẩn bị đối với giáo viên và học sinh
1. Đối với giáo viên:tư liệu về tác giả, tác phẩm.
2. Đối với học sinh: soạn bài theo câu hỏi sách giáo khoa và thực hiện theo hướng
dẫn của GV.
C. Phương pháp
- Đọc sáng tạo, vấn đáp, đàm thoại, giảng bình.
- Động não, trình bày 1 phút, đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, cặp đơi.

D. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định tổ chức (1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ (3 phút)
?Học xong văn bản Cổng trường mở ra, em hiểu thêm được điều gì?
*Yêu cầu
- Hiểu tấm lòng của mẹ đối với con đồng thời nêu lên vai trò to lớn của nhà trường đối
với mỗi con người.
3. Bài mới(36 phút)
Hoạt động 1: Khởi động
- Thời gian: phút
- Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý của HS
- Phương pháp: Thuyết trình, nêu vấn đề...
- Kĩ thuật: Động não, tia chớp, hỏi và trình bày
Cách 1:Kể câu chuyện “Chiếc bình vỡ”
Em có suy nghĩ gì về câu chuyện này? (Tấm lịng bao dung của mẹ)
Thế mà có những đứa con đã khơng trân trong tấm lịng ấy, có những lời lẽ hỗn láo với
23


mẹ. Bài văn mà các em tìm hơm nay đã thể hiện hết nội dung ấy với bài “Mẹ tôi” của
A- mi -xi
Cách 2: Các em hãy kể tên những bài thơ, hát, ca dao...viết về hình ảnh người mẹ?
Chia lớp thành ơ nhóm, nhóm nào tìm được nhiều đáp án sẽ chiến thắng
- Đại diện các nhóm treo lên bảng sản phẩm
- GV nhận xét, động viên, dẫn dắt: Mời các em quan sát sản phẩm mà các nhóm đã làm
- Có thể khẳng định rằng mẹ chính là một kì quan đặc biệt của tạo hóa nên có vô số nhà
văn nhà thơ đã lấy làm nguồn cảm hứng sáng tạo. Hơm nay cơ trị chúng ta sẽ tìm hiểu
thêm một tác phẩm viết về mẹ
Đó chính là văn bản: “Mẹ tơi”.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới

- Mục tiêu: trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề
học tập nêu ra ở hoạt động khởi động.
- Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề, giảng bình, thảo
luận nhóm…
- Kĩ thuật:Kĩ thuật hỏi và trả lời, trình bày một phút, chia nhóm, giao nhiệm vụ
- Phương tiện: Máy chiếu, phiếu học tập
- Thời gian :
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH

MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

I. Giới thiệu chung
Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

1.Tác giả

?Giới thiệu những nét cơ bản về tác giả và văn bản - A-mi-xi ( 1846-1908).
Mẹ tôi?
- Nhà văn Ý
- HS trả lời theo chú thích sgk.
2.Tác phẩm
GV bổ sung: A-mi-xi sinh 31/10/1846 trên bờ biển tây - Xuất xứ: Trích trong
bắc nước Ý, mất :12/3/1902.
“Những tấm lòng cao cả”
- Vào quân đội, là sĩ quan chưa đầy 20 tuổi.
(truyện thiếu nhi, 1886 ) – tp
24


- Hai năm sau, chiến tranh kết thúc ông dời quân ngũ nổi tiếng nhất trong sự

đi du lịch nhiều nước.
nghiệp sáng tác của tg
- 1891: tham gia Đảng XH Ý, chiến đấu cho cơng - Hình thức: Thư (nhật kí) bằng xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân lao động.
Là VB nhật dụng.
- Cuốn "Những tấm ..." là tp nổi tiếng nhất trong sự - PTBĐ chính: biểu cảm (xen
nghiệp sáng tác của ông. Cuốn sách gồm nhiều mẩu kẽ tự sự, nghị luận)
chuyện có ý nghĩa giáo dục sâu sắc.
- Nhan đề: Do chính nhà văn
? Nêu xuất xứ của văn bản “Mẹ tôi”?
đặt
? văn bản viết dưới hình thức nào?

- Người mẹ khơng xuất hiện
? Theo em văn bản này viết về vấn đề gì?Đây có đc trực tiếp trong câu chuyện
nhưng là tiêu điểm mà các
coi là 1 vb nhật dụng ko? Vì sao?
nhân vật khác hướng tới.
? Vậy PTBĐ chính của vb là gì?
? Văn bản là 1 bức thư người bố gửi cho con, nhưng
tại sao tác giả lại lấy nhan đề là “Mẹ tôi ” ?
II. Đọc - hiểu văn bản

25