LUẬN văn THẠC sĩ xây DỰNG đội NGŨ GIẢNG VIÊN ở học VIÊN QUỐC PHÒNG HIỆN NAY

2

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
Chương 1 XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN KHOA HỌC
QUÂN SỰ Ở HỌC VIỆN QUỐC PHÒNG - MỘT SỐ
VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

3

8

1.1. Đội ngũ giảng viên khoa học quân sự và một số vấn đề cơ
bản về xây dựng đội ngũ giảng viên khoa học quân sự ở
Học viện Quốc phòng
1.2. Thực trạng và một số kinh nghiệm xây dựng đội ngũ giảng

8

viên khoa học quân sự ở Học viện Quốc phòng
Chương 2 PHƯƠNG HƯỚNG, YÊU CẦU VÀ MỘT SỐ GIẢI
PHÁP CƠ BẢN XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN
KHOA HỌC QUÂN SỰ Ở HỌC VIỆN QUỐC
PHÒNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

36

59
2.1. Phương hướng, mục tiêu, yêu cầu xây dựng đội ngũ giảng
viên khoa học quân sự ở Học viện Quốc phòng hiện nay

2.2. Một số giải pháp cơ bản xây dựng đội ngũ giảng viên khoa

59

học quân sự ở Học viện Quốc phòng trong giai đoạn hiện nay 67
KẾT LUẬN
104
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
106
PHỤ LỤC
111

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài


3

Theo quan điểm của Đảng ta, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng
đầu, đóng vai trị then chốt trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã
hội chủ nghĩa. Vì vậy, chăm lo xây dựng đội ngũ giảng viên là hướng ưu tiên,
khâu then chốt trong phát triển nền giáo dục của Quốc gia và của quân đội.
Học viện Quốc phòng là một trong những trung tâm giáo dục, đào tạo
của Quốc gia, là cơ sở đào tạo và nghiên cứu khoa học về quân sự, quốc
phòng của đất nước nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc XHCN. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước giao cho,
HVQP cần phải được xây dựng vững mạnh toàn diện, trong đó có cơng tác
xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS.
Đội ngũ giảng viên KHQS ở HVQP là những người trực tiếp nghiên
cứu khoa học, tham gia đào tạo cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược và bồi

dưỡng kiến thức quốc phòng cho cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước và quân
đội, những người trực tiếp lãnh đạo, tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối,
chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước và nhiệm vụ của quân
đội. Vì vậy, kết quả giáo dục, đào tạo của Học viện phụ thuộc rất lớn vào trình
độ năng lực giảng dạy của đội ngũ giảng viên nói chung và đội ngũ giảng viên
KHQS nói riêng ở Học viện.
Ngày nay, nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ quân đội và nhiệm vụ của
HVQP có bước phát triển mới, yêu cầu ngày càng cao, đòi hỏi phải xây dựng
đội ngũ giảng viên KHQS ở HVQP ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ, xứng
đáng là lực lượng nòng cốt trong giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học
quân sự của quân đội và Quốc gia.
Trong những năm qua, công tác xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS ở
Học viện có nhiều chuyển biến tích cực, chất lượng đội ngũ giảng viên KHQS
từng bước được nâng cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn mục tiêu, yêu cầu giáo
dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học quân sự của Học viện.


4

Tuy nhiên, công tác xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS của Học
viện vẫn cịn bộc lộ những thiếu sót, khuyết điểm, chất lượng đội ngũ giảng
viên KHQS có mặt chưa thực sự ngang tầm với nhiệm vụ đào tạo ngày
càng cao trong giai đoạn mới, chưa tương xứng với vị thế của HVQP. Điều
đó đã ảnh hưởng đến nhiệm vụ giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học
quân sự của Học viện.
Nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học và xây
dựng đội ngũ giảng viên KHQS ở HVQP có đủ phẩm chất, năng lực; số lượng
đủ, chất lượng cao ngang tầm với nhiệm vụ là vấn đề hết sức quan trọng. Vì
vậy, cần phải đi sâu nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn, kịp thời làm
sáng tỏ những cơ sở khoa học góp phần tích cực vào xây dựng đội ngũ giảng

viên, xây dựng các khoa giáo viên, xây dựng Học viện vững mạnh tồn diện,
bảo đảm cho HVQP ln hồn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Xây dựng đội ngũ giảng viên có vai trị quan trọng trong sự nghiệp giáo
dục và đào tạo nói chung cũng như trong xây dựng hệ thống học viện, nhà
trường qn đội nói riêng. Vì vậy, trong thời gian qua đã được nhiều nhà khoa
học quan tâm nghiên cứu với các cấp độ khác nhau, tiêu biểu có các cơng
trình như sau:
Trần Danh Bích, Xây dựng cơ cấu hợp lý đội ngũ cán bộ Quân đội
nhân dân Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới, Luận án phó tiến sĩ khoa
học quân sự, Hà Nội 1996; Nguyễn Hồng Tuy, Nâng cao chất lượng giáo viên
khoa học xã hội nhân văn ở Học viện Chính trị quân sự trong giai đoạn hiện
nay, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành xây dựng Đảng, Hà Nội 2000; Dương
Quang Bích, Nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên khoa học xã hội nhân
văn ở Học viện Chính trị quân sự trong giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sĩ
chuyên ngành xây dựng Đảng, Hà Nội 2000; Võ Bá Dương, Xây dựng đội


5

ngũ giáo viên ở Trường Sĩ quan Chỉ huy kỹ thuật Thông tin, Luận văn thạc sĩ
chuyên ngành xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam, Hà Nội 2003. Phạm Ngọc
Thuỵ, Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ trì cơ quan ở Học viện Quốc phòng trong
giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành xây dựng Đảng Cộng sản
Việt Nam, Hà Nội 2004.
Mỗi cơng trình đều chọn một đối tượng nghiên cứu theo góc độ chuyên
ngành, đã có những đóng góp nhất định về lý luận và thực tiễn xung quanh
việc xây dựng đội ngũ giảng viên, các nhà sư phạm trong lĩnh vực quân sự.
Tuy nhiên, cho đến nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu một cách cơ bản,
chuyên sâu xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS ở HVQP trong giai đoạn hiện

nay dưới góc độ chuyên ngành xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam.
3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
* Mục đích
Nghiên cứu, luận giải làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản về lý luận, thực
tiễn và đề xuất một số giải pháp cơ bản xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS ở
HVQP đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay.
* Nhiệm vụ
- Làm rõ một số vấn đề cơ bản về đội ngũ giảng viên KHQS và xây
dựng đội ngũ giảng viên KHQS ở HVQP.
- Đánh giá đúng thực trạng và rút ra một số kinh nghiệm xây dựng đội
ngũ giảng viên KHQS ở HVQP hiện nay.
- Xác định phương hướng, mục tiêu, yêu cầu và đề xuất một số giải pháp
cơ bản xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS ở HVQP trong giai đoạn hiện nay.
* Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là xây dựng đội ngũ giảng viên
KHQS ở HVQP trong giai đoạn hiện nay.
* Phạm vi nghiên cứu


6

Luận văn tập trung nghiên cứu những nội dung cơ bản về xây dựng đội
ngũ giảng viên KHQS, chủ yếu là những giảng viên ở các khoa khoa học
quân sự của HVQP. Các số liệu, tư liệu, điều tra khảo sát tính từ năm 2001
đến nay.
4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Cơ sở lý luận của luận văn là hệ thống những quan điểm, nguyên lý cơ
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác cán bộ,
cơng tác giáo dục đào tạo nói chung, trong lĩnh vực qn sự nói riêng, về

cơng tác xây dựng đội ngũ cán bộ và đội ngũ giảng viên. Hệ thống quan điểm
của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác cán bộ, về sự nghiệp giáo dục, đào
tạo, về xây dựng nhà trường quân đội, về công tác đảng, cơng tác chính trị
trong qn đội, đặc biệt là về cán bộ và công tác cán bộ trong Quân đội nhân
dân Việt Nam. Hệ thống chỉ thị, nghị quyết của Đảng uỷ quân sự Trung
ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị, của Đảng uỷ, Ban Giám đốc
HVQP về giáo dục đào tạo và xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên vững
mạnh.
* Cơ sở thực tiễn
Thực tiễn công tác xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS trong những
năm qua và hiện nay; các báo cáo tổng kết về công tác đảng, cơng tác chính
trị, về cơng tác cán bộ, công tác giáo dục đào tạo, công tác xây dựng đảng bộ,
xây dựng đơn vị, các khoa KHQS trong những năm qua. Những số liệu, tư
liệu, điều tra, khảo sát ở HVQP là cơ sở thực tiễn của luận văn.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận Mác - Lênin, đề tài sử dụng các phương
pháp nghiên cứu của khoa học xã hội và nhân văn, chú trọng các phương pháp


7

phân tích - tổng hợp, phương pháp lơ gíc - lịch sử, hệ thống cấu trúc, so sánh,
tổng kết thực tiễn, điều tra khảo sát và phương pháp chuyên gia.
5. Ý nghĩa của luận văn
- Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần cung cấp những cơ sở
khoa học cho lãnh đạo, cán bộ chủ trì các cấp và cơ quan chức năng trong xây
dựng đề án và chỉ đạo xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS ở HVQP.
- Đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu giảng
dạy ở các học viện, nhà trường trong quân đội.
6. Kết cấu của luận văn

Luận văn gồm phần mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài
liệu tham khảo và phần phụ lục.


8

Chương 1
XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN KHOA HỌC QUÂN SỰ
Ở HỌC VIỆN QUỐC PHÒNG - MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN
VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Đội ngũ giảng viên khoa học quân sự và một số vấn đề cơ bản
về xây dựng đội ngũ giảng viên khoa học quân sự ở Học viện Quốc phòng
1.1.1. Đội ngũ giảng viên khoa học quân sự ở Học viện Quốc phòng
* Học viện Quốc phòng và các khoa khoa học quân sự ở Học viện
Quốc phòng
HVQP là một trong ba học viện lớn của quốc gia, là học viện cao nhất
của quân đội. HVQP đã qua 30 năm xây dựng, không ngừng phấn đấu và
trưởng thành. Tháng 2 năm 1976, Bộ Quốc phòng quyết định thành lập Học
viện Quân sự Cao cấp nhằm đào tạo, bổ túc cán bộ cao cấp của lực lượng vũ
trang nhân dân, tham gia nghiên cứu khoa học quân sự, đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ cao cấp quân sự cho các nước bạn. Trước sự phát triển của tình hình
đất nước và căn cứ vào mục tiêu nhiệm vụ đào tạo, bổ túc cán bộ quân sự cấp
cao, năm 1981 Học viện Quân sự Cao cấp được đổi tên là Học viện Quân sự
Cấp cao. Đến năm 1994, để đáp ứng với sự phát triển nhiệm vụ quốc phòng an ninh trong giai đoạn mới, Nghị định 188/CP của Thủ tướng Chính phủ
thành lập Học viện Quốc phòng trên cơ sở Học viện Quân sự Cấp cao. Nghị
định 188/CP xác định nhiệm vụ của HVQP là:
- Đào tạo, bồi dưỡng sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp chiến dịch, chiến
lược, quân sự địa phương, cán bộ giảng dạy, cán bộ nghiên cứu khoa học quân
sự.

9

- Đào tạo cao học, nghiên cứu sinh về khoa học quân sự.
- Bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho cán bộ chủ chốt ở các
tỉnh và tương đương, cán bộ lãnh đạo các cơ quan Đảng, Nhà nước và các
đoàn thể Trung ương.
- Nghiên cứu khoa học quân sự và nghệ thuật quân sự.
- Hợp tác quốc tế về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cao cấp quân sự.
Đây là trung tâm giáo dục, đào tạo nằm trong hệ thống các nhà trường
quân đội và của quốc gia, là cơ sở nghiên cứu khoa học lớn về qn sự, quốc
phịng của đất nước, có vai trị to lớn trong xây dựng quân đội, nhất là trong
nghiên cứu hoạch định các vấn đề về chiến lược quân sự, quốc phòng, nghệ
thuật quân sự, trực tiếp đáp ứng cho sự nghiệp xây dựng nền quốc phịng tồn
dân, xây dựng thế trận tiến hành chiến tranh nhân dân và yêu cầu của sự
nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Theo quyết định số 716/TTg ngày 7/11/1995 của Thủ tướng Chính phủ,
HVQP trực thuộc Chính phủ, Chính phủ giao cho Bộ Quốc phịng trực tiếp
quản lý. Quyết định số 673/QĐ-TM ngày 18/7/2003 của Bộ Tổng Tham mưu
quy định HVQP được tổ chức theo mẫu biểu biên chế chung của các học viện,
nhà trường trong quân đội. Trong đó, hệ thống các khoa KHQS gồm:
+ Khoa Chiến lược, nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu chiến lược quốc
phòng, chiến lược quân sự và lịch sử nghệ thuật quân sự.
+ Khoa Chiến dịch, nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu nghệ thuật chiến
dịch tiến công, phản công, phòng ngự và phòng thủ.
+ Khoa Quân sự địa phương, nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu công
tác tham mưu qn sự địa phương và cơng tác biên phịng.
+ Khoa Trinh sát, nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu công tác qn sự
nước ngồi và cơng tác qn báo.
+ Khoa Chỉ huy bộ đội, nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu công tác chỉ

huy tham mưu, tác chiến điện tử và công nghệ thông tin chỉ huy cấp chiến
dịch, chiến lược.


10

+ Khoa Quân chủng, nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu hợp đồng
chiến đấu chiến dịch phịng khơng, khơng qn và hải quân.
+ Khoa Binh chủng, nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu hợp đồng chiến
đấu chiến dịch các binh chủng tăng thiết giáp, pháo binh, cơng binh, hố học
và thơng tin.
Trong các khoa KHQS có 22 bộ mơn với nhu cầu biên chế 144 giảng
viên chiếm 78,7% tổng số giảng viên của Học viện. Các khoa KHQS là một
bộ phận cấu thành hệ thống tổ chức của HVQP; là nơi nghiên cứu và trực tiếp
giảng dạy các môn KHQS cấp chiến dịch, chiến lược theo chức năng chuyên
ngành. Các khoa KHQS có vai trị rất quan trọng trực tiếp nhận, thực hiện
nhiệm vụ giáo dục, đào tạo và nghiên cứu KHQS của Đảng uỷ và Ban Giám
đốc Học viện giao cho, trực tiếp giảng dạy KHQS và hướng dẫn học viên học
tập; trực tiếp quyết định chất lượng dạy, học các mơn KHQS. Học viện có
hồn thành tốt nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu khoa học, nghệ thuật quân
sự là tuỳ thuộc vào sự vững mạnh và khả năng hoàn thành nhiệm vụ của các
khoa KHQS. Song, sự vững mạnh và khả năng hoàn thành nhiệm vụ của các
khoa KHQS lại phụ thuộc quyết định vào chất lượng của đội ngũ giảng viên
KHQS trong toàn Học viện. Như vậy, đội ngũ giảng viên KHQS có vị trí quan
trọng là lực lượng chủ yếu trong các khoa ở Học viện.
* Quan niệm về đội ngũ giảng viên khoa học quân sự ở Học viện
Quốc phòng
Theo từ điển tiếng Việt, "Giảng viên: 1. Tên gọi chung người làm công
tác giảng dạy ở các trường chuyên nghiệp, các lớp đào tạo, huấn luyện, các
trường trên bậc phổ thông. 2. Học hàm của người làm công tác giảng dạy ở

trường đại học, dưới giáo sư" [49, tr.376]. Theo quyết định số 01/QĐ-QP
ngày 03 tháng 01 năm 1997 của Bộ trưởng Bộ Quốc phịng về ban hành tiêu
chuẩn và quy chế xét cơng nhận chức danh các ngành chuyên môn-kỹ thuậtnghiệp vụ trong quân đội, những người làm công tác giảng dạy ở HVQP là


11

giảng viên. Thuật ngữ giảng viên bao hàm cả những yêu cầu về phẩm chất và
năng lực ở hai cấp độ khác nhau, ngồi nhiệm vụ giảng dạy, cịn nhiệm vụ
nghiên cứu khoa học để xây dựng những tri thức mới hoặc ứng dụng những
tri thức mới vào hoạt động quân sự. Trong khi đó đối với giáo viên, nhiệm vụ
nghiên cứu khoa học không được đặt ra thành một tiêu chí đánh giá, phấn
đấu.
Hiện nay, đã có nhiều định nghĩa khác nhau về trí thức (trên 60 định
nghĩa). Dấu hiệu cơ bản để xác định là trí thức: “Lao động trí óc có chun sâu
cao; có trình độ học vấn cao”, “Trí thức bao gồm những người có văn hố và đạo
đức cao, tích cực tham gia vào đời sống xã hội” [10, tr.17]. Giảng viên KHQS ở
HVQP đã học qua hầu hết các bậc học ở các trường trong qn đội, đều có trình
độ học vấn khoa học quân sự cấp chiến dịch, chiến lược và đang lao động thực
sự trí tuệ với lương tâm nghề nghiệp cao, thực sự là trí thức về khoa học quân sự.
Trong quân đội, theo Luật Sĩ quan, sĩ quan được phân định thành 5
nhóm ngành sau: "1. Sĩ quan chỉ huy, tham mưu; 2. Sĩ quan chính trị; 3. Sĩ
quan hậu cần; 4. Sĩ quan kỹ thuật; 5. Sĩ quan chuyên mơn khác" [35, tr.13].
Trong nhóm ngành sĩ quan chỉ huy, tham mưu bao gồm: sĩ quan làm công tác
chỉ huy, trực chỉ huy đơn vị, sĩ quan làm công tác tham mưu, công tác huấn
luyện, đào tạo và sĩ quan làm công tác nghiên cứu giảng dạy các môn khoa
học quân sự. Theo quan niệm và phân định như vậy thì giảng viên KHQS
thuộc sĩ quan chỉ huy, tham mưu trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Từ cách tiếp cận trên, có thể quan niệm: Đội ngũ giảng viên khoa học
qn sự ở Học viện Quốc phịng là tồn bộ các sĩ quan chỉ huy, tham mưu

đảm nhiệm công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học các bộ môn khoa học
quân sự tại Học viện Quốc phòng theo tiêu chuẩn chức danh quy định của Bộ
Quốc phòng, Bộ Giáo dục - Đào tạo; là đội ngũ trí thức khoa học quân sự


12

của quân đội và của đất nước, là lực lượng trực tiếp nâng cao chất lượng
giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học quân sự ở Học viện Quốc phòng.
* Đặc điểm đội ngũ giảng viên khoa học quân sự
- Hoạt động trong môi trường quân sự, chịu chi phối của nhiệm vụ đào
tạo, bồi dưỡng cán bộ chiến dịch, chiến lược. Với đặc trưng của hoạt động
quân sự là đòi hỏi sự phục tùng kỷ luật nghiêm ngặt, hoạt động diễn ra với
cường độ cao, gian khổ, ác liệt, căng thẳng về tâm lý, thể lực, có sự đổ máu
hy sinh rất lớn; hoạt động mang tính chất chun mơn hố cao, sử dụng trang
thiết bị kỹ thuật hiện đại; hoạt động mang tính hiệp đồng tập thể. Chính hoạt
động qn sự đó đã tác động rất lớn đến người giảng viên KHQS, yêu cầu đòi
hỏi người giảng viên KHQS phải có những phẩm chất chính trị, tinh thần và
những phẩm chất tâm lý cần thiết, nhất là ý chí kiên cường, sẵn sàng hy sinh,
sự bình tĩnh, tự tin vững vàng trong mọi điều kiện hoạt động quân sự; phải có
ý thức trách nhiệm đối với nhiệm vụ, có tính tổ chức và kỷ luật cao, tính hiệp
đồng chặt chẽ trong công tác, tuyệt đối chấp hành mệnh lệnh chỉ thị của người
chỉ huy. Nhất là khi chiến tranh xẩy ra hoặc do yêu cầu nhiệm vụ của quân
đội, giảng viên KHQS sẵn sàng nhận mọi nhiệm vụ của tổ chức phân công.
Là người nghiên cứu, giảng dạy về KHQS cho các đối tượng học viên
đào tạo, bồi dưỡng cấp chiến dịch, chiến lược, đòi hỏi giảng viên phải có vốn
tri thức, kinh nghiệm sư phạm, độ từng trải, có quan điểm, lập trường tư
tưởng, tình cảm, ý chí, bản lĩnh, trình độ nắm ngơn ngữ, các yếu tố tâm sinh
lý, kinh nghiệm nắm bắt thực tiễn và phong cách tư duy ở tầm chiến dịch,
chiến lược. Đây là đặc điểm nổi bật của người giảng viên KHQS ở HVQP, thể

hiện:
Đặc điểm tư duy chiến lược là lĩnh vực cao nhất của nghệ thuật quân
sự, đòi hỏi người giảng viên KHQS phải có tầm nhìn tồn cục cả cuộc chiến
tranh, cả thế giới, trong nước, cả tình hình ta, bạn, đối phương. Phải có kiến


13

thức rộng lớn, tồn diện cả về chính trị, kinh tế, văn hố xã hội, khoa học kỹ
thuật, cơng nghệ quân sự, có hiểu biết sâu sắc về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và vận dụng các kiến thức đó vào thực tiễn. Như vậy, để
đáp ứng yêu cầu tư duy của người giảng viên chiến lược địi hỏi phải có tính
trừu tượng, khái qt cao, tính lý luận khoa học rất sâu sắc. Nhờ năng lực tư
duy chiến lược mà người giảng viên KHQS nắm được bản chất của chiến
lược cũng như cái tổng thể của hiện thực quân sự trên phương diện chiến lược
để vận dụng vào giảng dạy và nghiên cứu khoa học, nghệ thuật quân sự.
Đặc điểm tư duy chiến dịch là cấp trung gian giữa chiến lược và chiến
thuật. Người giảng viên KHQS phải nắm vững và biết vận dụng những vấn đề
cơ bản của quan điểm Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề quân sự
vào hoạt động thực tiễn. Có kiến thức sâu về đường lối chính sách của Đảng,
về những vấn đề cơ bản của đường lối quân sự, chiến lược quân sự, có hiểu
biết sâu về nghệ thuật quân sự, có khả năng tổ chức chỉ huy thực hành chiến
dịch với những lực lượng to lớn. Để đáp ứng yêu cầu đó người giảng viên
chiến dịch phải có tư duy tổng hợp với tính tích cực, độc lập, sáng tạo cao trên
cơ sở tư duy biện chứng. Đặc điểm nổi bật ở tư duy này là sự kết hợp hài hoà
giữa tư duy trừu tượng, khái quát, tư duy lý luận khoa học trên cơ sở những
thông tin gián tiếp với tư duy cụ thể thông qua những thông tin nhận được
bằng con đường trực tiếp để tạo ra những kết luận ở tầm chiến dịch, vận dụng
vào giảng dạy và nghiên cứu cấp chiến dịch.
- Nguồn bổ sung tại chỗ cho đội ngũ giảng viên khoa học quân sự ở

Học viện Quốc phòng rất hạn chế, chủ yếu được tuyển chọn từ các đơn vị,
học viện nhà trường trong toàn quân. Thực tế cho thấy, ở HVQP, học viên
đào tạo đều là nguồn phát triển của các đơn vị, khi học xong ra trường do Bộ
điều động, bổ nhiệm theo địa chỉ. Còn số cán bộ KHQS ở các cơ quan của
Học viện chỉ đủ để làm việc theo nghiệp vụ chuyên môn, nếu có bổ sung thì


14

cũng rất ít (2-3%). Như vậy, nguồn bổ sung tại chỗ là rất hạn chế. Chủ yếu
nguồn bổ sung là cán bộ ở các đơn vị có kiến thức thực tiễn, trải qua lãnh đạo,
chỉ huy từ cấp trung đoàn và tương đương trở lên, được đào tạo cơ bản có khả
năng làm cơng tác giảng dạy tốt tuyển chọn về HVQP tiếp tục đào tạo, bồi
dưỡng để phát triển làm giảng viên KHQS. Một bộ phận từ các nhà trường
trong toàn quân được đào tạo cơ bản về sư phạm quân sự, có kinh nghiệm
trong nghiên cứu giảng dạy, có hướng phát triển được tuyển chọn về HVQP,
tiếp tục bồi dưỡng lý luận chiến dịch, chiến lược và bồi dưỡng thực tiễn lãnh
đạo, chỉ huy đơn vị, trở thành giảng viên KHQS. Số còn lại, sau khi tốt nghiệp
ở các Học viện được điều về tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng cả lý luận và thực
tiễn để phát triển làm giảng viên KHQS ở HVQP.
- Đội ngũ giảng viên khoa học qn sự ở Học viện Quốc phịng có tuổi
quân, tuổi đời, cấp bậc quân hàm cao, được đào tạo qua hầu hết các bậc học
ở các nhà trường trong qn đội nhưng khơng có trường cao hơn để đào tạo
mà phải tự đào tạo là chính. Giảng viên KHQS quân hàm chủ yếu là đại tá,
độ tuổi trung bình là 50, đã học đào tạo cơ bản qua nhiều bậc học (từ 4 đến 6
lần). Có kiến thức hiểu biết tương đối tồn diện. Đặc biệt là trình độ hiểu biết
về quân sự, quốc phòng cấp chiến dịch, chiến lược. Đã trải qua các cấp lãnh
đạo, chỉ huy đơn vị. Yêu cầu chung là phải qua cấp lãnh đạo, chỉ huy từ cấp
sư đồn trở lên, tích luỹ được nhiều kinh nghiệm trong lãnh đạo, chỉ huy quản
lý đơn vị, kinh nghiệm trong cuộc sống, kinh nghiệm trong giảng dạy và

nghiên cứu khoa học. Hiện nay có 70,9% được rèn luyện thử thách trong
chiến đấu qua các cuộc kháng chiến chống Mỹ, chiến tranh biên giới Tây
Nam và phía Bắc. Có bản lĩnh chính trị, tâm lý bền vững, dày dạn kinh
nghiệm, có độ vững vàng, chắc chắn trong lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, trong
giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Đặc biệt, trước những biến động phức tạp
của tình hình kinh tế - xã hội trong nước và thế giới, đội ngũ này đã thể hiện


15

rõ sự trung kiên, thực sự là chỗ dựa cho cán bộ, chiến sĩ, học viên trong toàn
Học viện. Đây chính là yếu tố cơ bản là điều kiện đảm bảo cho đội ngũ giảng
viên KHQS ở HVQP có đủ khả năng hoàn thành tốt chức trách nhiệm vụ
được giao.
Tuy nhiên, do tuổi quân, tuổi đời cao theo quy luật phát triển tâm sinh
lý con người, tuổi đời càng cao thì sức ỳ về tư duy càng lớn, khả năng nhanh
nhạy trong hoạt động cũng như trong tiếp thu và nắm bắt những tri thức mới,
đặc biệt là tiếp thu khoa học kỹ thuật công nghệ hiện đại hạn chế. Vì vậy, nếu
tổ chức khơng có kế hoạch bồi dưỡng và bản thân các giảng viên KHQS
khơng tích cực phấn đấu học tập, rèn luyện dễ dẫn đến tụt hậu về kiến thức và
rơi vào chủ nghĩa kinh nghiệm. Bên cạnh đó, do độ tuổi trung bình cao theo
Luật sĩ quan hiện nay nhiều đồng chí hết tuổi tại ngũ, nếu cơng tác cán bộ
khơng có quy hoạch, kế hoạch hợp lý dễ dẫn đến tình trạng hẫng hụt trong đội
ngũ giảng viên KHQS, làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc thực hiện nhiệm
vụ giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học của Học viện trong những năm
tới.
Trên đây là những đặc điểm nổi bật thể hiện tính đặc thù của đội ngũ giảng
viên KHQS ở HVQP, từ đặc điểm đó nó chi phối rất lớn đến q trình xây dựng
đội ngũ giảng viên KHQS ở HVQP trong giai đoạn hiện nay.
* Vai trò đội ngũ giảng viên khoa học quân sự ở Học viện Quốc phòng

Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng và Nhà nước ta luôn
quan tâm đến xây dựng đội ngũ nhà giáo và đánh giá cao vai trò của đội ngũ
các nhà giáo trong sự phát triển của giáo dục - đào tạo. Nghị quyết Trung
ương hai (khóa VIII) đã khẳng định: "Giáo viên là nhân tố quyết định chất
lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh" [13, tr.38]. Điều 15, Luật giáo dục
được Quốc hội khố XI thơng qua và ban hành 2005 đã xác định: "Nhà giáo
giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục" [34, tr.15].


16

Trong 30 năm xây dựng, huấn luyện giảng dạy và nghiên cứu khoa học,
đội ngũ giảng viên của HVQP đều có học vấn đại học và sau đại học, số
lượng giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ khoa học ngày càng cao đáp ứng
với sự phát triển nhiệm vụ giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học. Học
viện đã thực sự trở thành một trung tâm nghiên cứu khoa học quân sự của
toàn quân và cả nước, đã đào tạo hàng vạn cán bộ cao cấp cho quân đội; bồi
dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho hàng nghìn cán bộ cao cấp của
Đảng, Nhà nước và đoàn thể Trung ương; hợp tác đào tạo hàng trăm cán bộ
cao cấp quân sự cho các nước bạn. Vì vậy, vị thế của HVQP tăng lên khơng
ngừng. Có được những thành tựu đó là cơng lao đóng góp của các thế hệ cán
bộ giảng viên, học viên, quân nhân chun nghiệp, cơng nhân viên quốc
phịng, chiến sĩ của tồn Học viện. Trong đó có vai trị của đội ngũ giảng viên
KHQS, thể hiện:
Một là, đội ngũ giảng viên khoa học quân sự là lực lượng trực tiếp
giảng dạy và giữ vai trò quan trọng đối với nâng cao chất lượng giáo dục và
đào tạo về khoa học quân sự. Mục tiêu cao nhất của một học viện là chất
lượng giáo dục và đào tạo. Chất lượng đó suy cho cùng đó là sản phẩm đào
tạo ngày càng cao, đáp ứng nhu cầu thực tiễn đặt ra. Nhưng chất lượng giáo
dục và đào tạo đó lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố khách quan và chủ quan.

Trong đó, người giảng viên là lực lượng trực tiếp giảng dạy. Cho nên, chất
lượng giáo dục, đào tạo về KHQS thuộc về đội ngũ giảng viên KHQS. Mặc
dù, hiện nay các phương tiện dạy học phát triển hiện đại, cơ sở vật chất kỹ
thuật được trang bị đầy đủ nhưng không thể thay thế được vai trò của người
giảng viên mà ngược lại, càng khẳng định vai trò to lớn của người giảng viên
đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo của Học viện. Người giảng viên không
chỉ "dạy nghề" mà cịn "dạy người" theo đúng mục tiêu, mơ hình đào tạo của
Học viện đã xác định. Vì vậy, chất lượng đội ngũ giảng viên cao hay thấp ảnh


17

hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục và đào tạo của Học viện. Đội ngũ
giảng viên KHQS là lực lượng cơ bản trung tâm của HVQP, cho nên, nói đến
chất lượng giáo dục và đào tạo về KHQS là nói đến phát huy vai trị trách
nhiệm của đội ngũ giảng viên KHQS.
Đội ngũ giảng viên KHQS giữ vai trò rất quan trọng trong giáo dục
phẩm chất, nhân cách cho học viên thơng qua q trình tổ chức hoạt động
thường xuyên và mối quan hệ giữa dạy và học, góp phần xây dựng cho học
viên thế giới quan khoa học, niềm tin cộng sản chủ nghĩa và các phẩm chất
khác nhằm đáp ứng yêu cầu của hoạt động quân sự, bảo đảm cho người học
phát triển toàn diện cả về phẩm chất, năng lực theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo
của HVQP.
Đội ngũ giảng viên KHQS chịu trách nhiệm trực tiếp bồi dưỡng cho
học viên về phẩm chất, đạo đức, lối sống, trang bị một khối lượng kiến thức
rất lớn thuộc chuyên ngành KHQS cấp chiến dịch, chiến lược; truyền thụ kinh
nghiệm chiến đấu, lãnh đạo, chỉ huy và tay nghề chun mơn gắn với mơ hình
đào tạo để học viên đảm nhiệm tốt chức trách nhiệm vụ sau khi ra trường.
Thông qua các hoạt động dạy học và giáo dục kết hợp với định hướng
dẫn dắt việc tìm tịi nghiên cứu khoa học quân sự, đội ngũ giảng viên KHQS

cịn có vai trị quan trọng phát triển năng lực trí tuệ, tư duy lý luận quân sự, tư
duy nghề nghiệp quân sự cho học viên, giúp cho học viên có khả năng sáng
tạo, linh hoạt trong q trình học tập tu dưỡng về khoa học quân sự tại Học
viện cũng như kinh nghiệm thích nghi với những điều kiện và tình huống
khác nhau trong thực tiễn hoạt động quân sự sau này.
Hai là, đội ngũ giảng viên khoa học quân sự là người trực tiếp nghiên
cứu về khoa học quân sự ở Học viện, góp phần phát triển khoa học, nghệ
thuật quân sự Việt Nam.


18

HVQP là trung tâm nghiên cứu KHQS và nghệ thuật quân sự của quân
đội và của Quốc gia. Đội ngũ giảng viên KHQS là lực lượng trực tiếp tham gia
và thực hiện nghiên cứu các đề tài về KHQS của Học viện. Vì vậy, sự phát
triển của KHQS và nghệ thuật quân sự trong quân đội ở mức độ nhất định phụ
thuộc trực tiếp vào trình độ trí tuệ của đội ngũ giảng viên KHQS của HVQP.
Thực tế, trong những năm qua cho thấy các đề tài khoa học cấp Nhà nước, cấp
Bộ Quốc phịng, cấp ngành, các cơng trình nghiên cứu khoa học, biên soạn
giáo trình, tài liệu về KHQS của Học viện đều do đội ngũ giảng viên KHQS
của Học viện trực tiếp tham gia và thực hiện. Những cơng trình nghiên cứu đó
đã mang lại những giá trị cả về lý luận và thực tiễn, hiệu quả thiết thực đối với
sự phát triển khoa học nói chung và khoa học, nghệ thuật quân sự Việt Nam nói
riêng.
Đội ngũ giảng viên KHQS còn là lực lượng trực tiếp giáo dục, huấn
luyện, hướng dẫn, tạo điều kiện cho học viên tham gia hoạt động và nghiên
cứu KHQS, đưa hoạt động nghiên cứu KHQS của Học viện phát triển mạnh
mẽ. Hiện nay, do yêu cầu của sự nghiệp cách mạng, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc
có sự phát triển mới, xây dựng nền quốc phịng tồn dân, xây dựng Qn đội
nhân dân “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại” [20, tr.110].

Từ yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và phương hướng xây dựng quân đội,
đòi hỏi quân đội kịp thời nắm bắt những thành tựu của khoa học và cơng nghệ
để vận dụng vào q trình xây dựng, huấn luyện, học tập công tác. Đối HVQP
việc nghiên cứu nắm bắt tri thức khoa học, nghệ thuật quân sự, vũ khí trang bị
kỹ thuật hiện đại trở thành yêu cầu cấp thiết hiện nay nhằm vận dụng vào
đường lối chiến lược quân sự, xây dựng nền quốc phịng tồn dân và chiến
tranh nhân dân để phù hợp với KHQS và nghệ thuật quân sự Việt Nam. Trên
cơ sở hướng dẫn học viên tích cực tham gia vào nghiên cứu khoa học nghệ
thuật quân sự thúc đẩy công tác nghiên cứu KHQS phát triển mạnh mẽ.


19

Ba là, đội ngũ giảng viên khoa học quân sự giữ vai trò to lớn trong xây
dựng chi bộ, xây dựng các khoa khoa học quân sự, xây dựng Đảng bộ Học
viện trong sạch vững mạnh, xây dựng Học viện vững mạnh toàn diện.
Theo cơ cấu tổ chức đảng, chi bộ ở các khoa KHQS là hệ thống tổ chức
cơ sở đảng, là một bộ phận quan trọng của Đảng bộ HVQP. 100% giảng viên
KHQS đều là những đảng viên ở các khoa KHQS, chiếm tỷ lệ 7/10 khoa của
HVQP nên đội ngũ giảng viên KHQS là lực lượng có vai trị và uy tín rất lớn
trong Đảng bộ Học viện. Vì vậy, xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS của Học
viện có chất lượng cao, có số lượng và cơ cấu hợp lý là nhân tố ảnh hưởng
trực tiếp đến xây dựng chi bộ cơ sở ở các khoa KHQS, đến xây dựng đội ngũ
cán bộ, đội ngũ đảng viên của HVQP.
Đội ngũ giảng viên KHQS là những người trực tiếp quán triệt và thực
hiện thắng lợi các nghị quyết của Đảng, trước hết là nghị quyết của Đảng bộ
Học viện và nghị quyết của chi bộ ở các khoa KHQS. Đội ngũ giảng viên
KHQS luôn luôn là lực lượng chủ yếu tham gia các ý kiến có chất lượng vào
xây dựng nghị quyết của Đảng bộ Học viện, chi bộ các khoa KHQS trong các
kỳ đại hội đảng. Vì vậy, xây dựng Đảng bộ Học viện và xây dựng chi bộ các

khoa KHQS phụ thuộc vào chất lượng đảng viên, chất lượng tổ chức đảng ở
các khoa KHQS. Với tính đảng, tính cách mạng cao, sự tận tâm, tận lực, trách
nhiệm cao với nghề nghiệp, sự trong sáng về đạo đức, lối sống, đội ngũ giảng
viên KHQS là tấm gương sáng có tính giáo dục, thuyết phục cao với các đảng
viên khác trong toàn Đảng bộ Học viện.
Đội ngũ giảng viên KHQS không chỉ là đối tượng xây dựng mà còn là
chủ thể trực tiếp xây dựng các khoa, xây dựng Học viện vững mạnh toàn diện.
Đội ngũ giảng viên KHQS luôn luôn là lực lượng bảo đảm cho việc luân
chuyển cán bộ có chất lượng cao trong phạm vi HVQP, là lực lượng dự trữ


20

cán bộ quân sự cấp chiến dịch, chiến lược cho quân đội khi có chiến tranh xẩy
ra.
Hiện nay, trước yêu cầu cao của nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ quân
đội và nhiệm vụ của Học viện đòi hỏi vai trò của đội ngũ giảng viên KHQS
ngày càng tăng lên, đặt ra cho các cấp uỷ đảng cần phải quan tâm hơn nữa
đến công tác xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS ở Học viện.
* Những yêu cầu cơ bản về phẩm chất, năng lực, số lượng và cơ cấu
của đội ngũ giảng viên khoa học quân sự của Học viện
Một là, yêu cầu về phẩm chất. Đội ngũ giảng viên khoa học qn sự
phải có phẩm chất chính trị, đạo đức và nghề nghiệp mẫu mực.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Người cách mạng phải có đạo đức cách
mạng, khơng có đạo đức cách mạng thì tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo
được nhân dân” [38, tr.252,253]. Đạo đức là cái gốc, là nền tảng của người
cách mạng, người cán bộ, đảng viên phải có cả đức và tài, trong đó, đức làm
gốc. Đối với người giảng viên thì đạo đức cách mạng càng cần phải được chú
trọng hơn. Đây chính là cơ sở nền tảng để mỗi giảng viên phấn đấu hồn thiện
mình, nâng cao và phát triển năng lực để hồn thành nhiệm vụ được giao và

cịn là một tấm gương sáng để học viên noi theo.
Mặt khác, do sự tác động của tình hình chính trị thế giới, khu vực diễn
biến hết sức phức tạp, kẻ thù ráo riết thực hiện âm mưu thủ đoạn “diễn biến
hòa bình” chống phá quyết liệt trên mặt trận tư tưởng, lý luận hòng tạo ra tự
diễn biến trong lòng xã hội ta. Cùng với sự tác động của những tiêu cực nảy
sinh từ mặt trái của cơ chế thị trường, những tệ nạn xã hội càng đòi hỏi đội
ngũ giảng viên KHQS phải có phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, phẩm
chất nghề nghiệp cao, không bị giao động, ngả nghiêng, thối hóa về chính trị,
khơng bị suy thối về đạo đức lối sống, không bị lôi cuốn vào những tiêu cực
trong giáo dục, đào tạo ở ngoài xã hội. Nhất là, trong điều kiện hiện nay đời


21

sống của người giảng viên trong quân đội nói chung và của người giảng viên
KHQS ở HVQP nói riêng cịn gặp nhiều khó khăn, vất vả, thiếu thốn, chính
sách đối với quân đội còn chưa đáp ứng theo yêu cầu đặt ra ngày càng cao của
xã hội đang là một thách thức mà mỗi người giảng viên phải vượt qua để tu
dưỡng phấn đấu giữ vững phẩm chất chính trị, đạo đức, nghề nghiệp của
mình, xứng đáng với vị thế là giảng viên của HVQP và sự tôn vinh của xã hội.
Phẩm chất chính trị, đạo đức của đội ngũ giảng viên KHQS được thể hiện
ở lịng nhiệt tình cách mạng, trung thành với Đảng, Tổ quốc, nhân dân và chế độ
XHCN, có bản lĩnh chính trị vững vàng, ln ln tin tưởng, nhất trí cao vào
đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ của quân đội,
đơn vị, có ý thức phấn đấu thực hiện thắng lợi mục tiêu, lý tưởng của Đảng, nghị
quyết của các cấp ủy đảng, sống có lý tưởng, có kỷ luật, lành mạnh, trung thực,
có lịng nhân ái với mọi người, có tinh thần hiếu học, vươn lên cầu tiến bộ; phải
có tinh thần trách nhiệm cao, tận tụy, hết lịng, hết sức say mê với nghề nghiệp
dạy học; có tinh thần đoàn kết, hợp tác trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học;
cần kiệm, liêm chính, chí cơng, vơ tư; trung thực thẳng thắn, không cục bộ bản

vị, không tham vọng cá nhân, không tham nhũng, kiên quyết đấu tranh chống
tham nhũng, không cơ hội và chống mọi biểu hiện cơ hội; kiên quyết đấu tranh
những quan điểm tư tưởng sai trái, những biểu hiện tiêu cực trong dạy và học;
phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ dạy học và nghiên cứu KHQS. Đây là yêu cầu
quan trọng nhất đối với chất lượng đội ngũ giảng viên KHQS ở HVQP.
Hai là, yêu cầu về năng lực. Đội ngũ giảng viên khoa học qn sự phải
có trình độ trí tuệ cao, năng lực chun mơn nghiệp vụ giỏi, có tầm tư duy cấp
chiến dịch, chiến lược.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Nếu có đức mà khơng có tài ví như ông
Bụt không làm hại gì, nhưng cũng không lợi gì cho loài người” [42, tr.172].
Năng lực là một trong hai yếu tố cơ bản xây dựng con người phát triển toàn diện,


22

là phạm trù phản ánh sức mạnh và khả năng của con người, bao gồm cả năng lực
nhận thức và năng lực hoạt động thực tiễn được biểu hiện ở trình độ kiến thức và
kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp. Năng lực gắn liền với bản chất con người là thước
đo trình độ của con người trong quá trình tồn tại và phát triển. Năng lực của con
người càng hoàn thiện, càng phát triển thì trình độ của con người càng cao.
Nhiệm vụ chính trị trung tâm của HVQP là đào tạo cho Đảng, cho quân
đội những cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược nên yêu cầu người giảng viên
KHQS phải có trình độ năng lực tồn diện, có khả năng tổng hợp khái qt
cao. Phải có trình độ kiến thức lý luận chính trị, quân sự, nắm vững và vận
dụng sáng tạo quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
đường lối quan điểm của Đảng vào xây dựng quân đội nhân dân, xây dựng
nền quốc phịng tồn dân và tiến hành chiến tranh nhân dân. Có trình độ khoa
học, nghệ thuật qn sự và những kiến thức cần thiết về quản lý kinh tế, xã
hội, pháp luật, có trình độ chun mơn kỹ thuật nghiệp vụ theo yêu cầu của
từng chức danh giảng viên; có năng lực trí tuệ và năng lực hoạt động thực

tiễn; có tư duy tầm chiến dịch, chiến lược sắc sảo, nhạy bén, đủ khả năng
tham mưu, đề xuất, góp phần hoạch định chủ trương, đường lối; có năng lực
giảng dạy, nghiên cứu khoa học, nghệ thuật quân sự và khả năng chỉ huy cấp
chiến dịch, chiến lược theo từng chức danh giảng viên. Biết làm việc một
cách chủ động, tích cực sáng tạo có hiệu quả, có độ tuổi và sức khoẻ phù hợp.
Ba là, yêu cầu về phong cách, tác phong công tác. Phong cách, tác
phong công tác của cán bộ là một trong những điều kiện cơ bản có ý nghĩa
quyết định trực tiếp đến kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ. Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã nói: “Nếu mỗi cán bộ, đảng viên làm việc đúng hơn, khéo hơn thì
thành tích của Đảng cịn to tát hơn nữa” [38, tr.232,233]. Phong cách, tác
phong công tác là tổng thể các phương pháp, biện pháp, cách thức tiêu biểu mà
người giảng viên sử dụng để thực hiện nhiệm vụ; là sự biểu hiện về phẩm chất


23

và năng lực trong hoạt động thực tiễn hàng ngày của người giảng viên. Yêu cầu
đặt ra, người giảng viên KHQS phải có phong cách của một người nhà giáo gắn
liền với phong cách người lãnh đạo, chỉ huy đơn vị cấp chiến dịch, chiến lược
với tác phong khoa học, sâu sát, tỉ mỉ, dân chủ tập thể, giữ gìn đồn kết thống
nhất gần gũi và có tín nhiệm với mọi cán bộ, học viên trong Học viện.
Bốn là, yêu cầu về số lượng và cơ cấu. Đội ngũ giảng viên KHQS phải
có số lượng và cơ cấu phù hợp với nhiệm vụ đào tạo của Học viện với nhiệm
vụ từng khoa KHQS. Bởi vì, nếu số lượng thiếu kéo dài, cơ cấu đội ngũ mất
cân đối thì đội ngũ giảng viên KHQS khơng thể hồn thành nhiệm vụ được
giao.
Về số lượng, phải bảo đảm đủ và có lực lượng dự trữ nhất định. Trước
hết, phải bảo đảm đủ giảng viên theo biên chế của từng khoa và bộ môn để
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giáo dục, đào tạo của Học viện cho mọi đối tượng,
khơng để tình trạng thiếu giảng viên kéo dài. Đồng thời, phấn đấu có một lực

lượng dự trữ để có thể thay thế nhau đi học, bồi dưỡng với nhiều hình thức,
thay nhau đi thực tế ở đơn vị trong toàn quân, để thực hiện luân chuyển cán
bộ giữa Học viện với các đơn vị, có giảng viên tham gia hoạt động thực hiện
các nhiệm vụ đột xuất của Học viện giao cho. Số lượng hợp lý cịn địi hỏi đội
ngũ khơng ùn tắc, nhưng cũng không được gây ra biến động quá lớn về nhân
sự đội ngũ giảng viên KHQS mặc dù vẫn đủ số lượng. Cho nên, cần phải kết
hợp giữa việc tạo nguồn, tuyển chọn đưa vào đội ngũ, đào tạo, bồi dưỡng,
điều động sắp xếp, đề bạt bổ nhiệm và chuyển ra một cách chặt chẽ, hợp lý.
Về cơ cấu, phải bảo đảm đồng bộ và hợp lý. Đây cũng là vấn đề đặt ra với
chất lượng đội ngũ giảng viên KHQS hiện nay. Do nhu cầu biên chế ở các khoa
khác nhau, trong mỗi khoa có các bộ mơn, mỗi khoa lại có đặc thù yêu cầu riêng
đối với đội ngũ giảng viên KHQS. Giải quyết cơ cấu đội ngũ phải rất cụ thể, gắn
với từng đối tượng, từng tập thể, hàng năm đều diễn ra quá trình bàn giao thế hệ


24

giảng viên KHQS trong Học viện. Điều này đòi hỏi phải tính đến số lượng, cơ
cấu khơng để gây sự hẫng hụt về số lượng và mất cân đối về cơ cấu. Nhu cầu tổ
chức biên chế ln ln địi hỏi giải quyết vấn đề số lượng và cơ cấu phù hợp.
Hiện nay tình trạng mất cấn đối về tuổi quân, tuổi đời, tuổi nghề ảnh hưởng
không nhỏ đến chất lượng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu KHQS của Học viện.
Vì vậy, giải quyết cơ cấu đội ngũ phù hợp đòi hỏi phải đáp ứng được cơ cấu số
lượng giữa các khoa trong toàn Học viện. Để đội ngũ giảng viên KHQS vận
hành đồng bộ, nhịp nhàng cần giải quyết tốt mối quan hệ trong cơ cấu về cấp
bậc, tuổi quân, tuổi đời, tuổi nghề, trình độ học vấn, kinh nghiệm chiến đấu, thực
tiễn lãnh đạo, chỉ huy đơn vị…. Một số yêu cầu cụ thể như: về tuổi đời phải bảo
đảm được bốn lớp: từ 55 tuổi trở lên = 1/4, từ 50-55 = 1/4, từ 45-50 = 1/4, dưới
45 tuổi = 1/4; trình độ học vấn có từ 85-90% sau đại học, trong đó, có từ 25% trở
lên là tiến sĩ; cấp bậc quân hàm: thượng tá trở lên = 85%, thiếu tá và trung tá =

15%; qua thực tiễn lãnh đạo chỉ huy đơn vị từ cấp sư đoàn trở lên = 85%, cấp
trung đoàn = 15%. Giải quyết tốt cơ cấu sẽ làm cho chất lượng đội ngũ giảng
viên KHQS đồng đều, phát huy được thế mạnh của mỗi người và cả đội ngũ.
Trên đây là những yêu cầu cơ bản nhất về chất lượng của đội ngũ giảng
viên KHQS ở HVQP, xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS phải thực hiện đầy
đủ những yêu cầu trên.
1.1.2. Một số vấn đề cơ bản về xây dựng đội ngũ giảng viên khoa học
quân sự ở Học viện Quốc phòng
* Quan niệm xây dựng đội ngũ giảng viên khoa học quân sự ở Học
viện Quốc phòng
Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh ln nhấn mạnh vai trị to
lớn của cơng tác cán bộ, công tác giáo dục và đào tạo. V.I.Lênin đã chỉ ra: “Trong lịch
sử chưa hề có giai cấp nào giành được quyền thống trị, nếu nó khơng đào tạo ra được
trong hàng ngũ của mình những lãnh tụ chính trị, những đại biểu tiên phong có đủ


25

khả năng tổ chức và lãnh đạo phong trào” [33, tr.473]. Chủ tịch Hồ Chí Minh, người
trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cách mạng Việt Nam, đồng thời là người sáng lập và rèn
luyện Đảng ta đã chỉ ra: “Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng” [38, tr.269].
Trung thành và vận dụng sáng tạo các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề cán bộ và công tác cán bộ, trong q trình lãnh đạo
cách mạng Đảng ta ln khẳng định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của
cách mạng gắn liền với vận mệnh của của Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then
chốt trong công tác xây dựng Đảng” [14,tr.66]. Nhất là, trong lĩnh vực “Giáo dục và
đào tạo là quốc sách hàng đầu” [16, tr.112], Đảng ta đã thường xuyên quan tâm chăm
lo xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên của Đảng theo những chuẩn mực phù hợp với
yêu cầu nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng. Để thực hiện thắng lợi sự nghiệp
CNH, HĐH đất nước theo chủ trương của Đảng, Chính phủ ra quyết định về chiến

lược phát triển giáo dục đến năm 2010: "Phát triển giáo dục đào tạo là nền tảng,
nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự
nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố, là yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng
trưởng kinh tế nhanh và bền vững" [8, tr.20]. Cụ thể phải: “Phát triển đội ngũ nhà
giáo đảm bảo đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu và chuẩn về chất lượng đáp ứng nhu
cầu vừa tăng quy mô vừa nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục” [8, tr.30].
Đội ngũ giảng viên của quân đội là một bộ phận quan trọng trong đội
ngũ cán bộ của Đảng và Nhà nước hoạt động trong lĩnh vực quân sự, quốc
phòng, là lực lượng nòng cốt của các học viện, nhà trường trong qn đội; có
vai trị rất to lớn trong sự nghiệp giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học
của qn đội. Qn đội ta có làm trịn chức năng là một đội quân chiến đấu,
một đội quân công tác và đội quân sản xuất hay không là tuỳ thuộc vào một
phần chất lượng giáo dục, đào tạo của các học viện, nhà trường trong qn
đội. Chính vì vậy, Đảng uỷ Quân sự Trung ương đã ra Nghị quyết
93/ĐUQSTW có nội dung kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên


26

và quản lý giáo dục: "Thực hiện tiêu chuẩn hoá đội ngũ giáo viên và tổ chức
đào tạo, bồi dưỡng cho giáo viên theo chức danh quy định" [22, tr.9].
HVQP là học viện đứng đầu trong các nhà trường quân đội về nghiên cứu
khoa học, nghệ thuật quân sự và đào tạo cán bộ chỉ huy tham mưu cao cấp. Từ vị trí
vai trị của Học viện đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; sự nghiệp giáo
dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học, để hoàn thành nhiệm vụ của mình, địi hỏi
Học viện cần phải xây dựng đội ngũ giảng viên có chất lượng tốt. Do đó, tất yếu
cấp uỷ các cấp trong Học viện cần phải tập trung xây dựng đội ngũ giảng viên của
Học viện vững mạnh toàn diện trước hết là xây dựng đội ngũ giảng viên KHQS.
Từ cách tiếp cận trên, có thể quan niệm: Xây dựng đội ngũ giảng viên
khoa học quân sự ở Học viện Quốc phòng là tổng thể các chủ trương, biện

pháp, cách thức về quy hoạch tạo nguồn, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, bố
trí sử dụng và thực hiện các chế độ chính sách của Đảng uỷ, Ban Giám đốc
Học viện, của cấp uỷ, chỉ huy các khoa, các cơ quan chức năng nhằm hình
thành trên thực tế một đội ngũ giảng viên khoa học quân sự có số lượng đủ,
có cơ cấu hợp lý và chất lượng cao, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ giáo
dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học của Học viện.
- Quan niệm trên chỉ ra mục đích xây dựng đội ngũ giảng viên khoa học
quân sự ở Học viện Quốc phịng thực sự vững mạnh có chất lượng tổng hợp
ngày càng cao, đáp ứng mọi yêu cầu, nhiệm vụ của các khoa khoa học quân sự
và của Học viện trong tình hình mới. Về số lượng, phải thường xuyên bố trí, sắp
xếp đủ giảng viên KHQS theo biên chế hiện tại đồng thời có nguồn kế cận và
nguồn dự trữ đủ để sẵn sàng bổ sung thay thế khi cần thiết. Về cơ cấu cần tạo ra
cơ cấu hợp lý về chuyên ngành, về cấp bậc quân hàm, về tuổi quân, tuổi đời,
thâm niên giảng dạy, trình độ học vấn… thật phù hợp, đảm bảo được tính cân
đối, tính đồng bộ giữa giảng viên ở các khoa KHQS và từng bộ mơn, nhanh
chóng khắc phục sự mất cân đối, bất hợp lý về cơ cấu của đội ngũ giảng viên