GA sinh hoc lop 8

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (874.3 KB, 167 trang )

(1)Ngµy d¹y: 28.8.2012 TiÕt 1: Bµi më ®Çu I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS thấy rõ đợc mục đích, nhiệm vụ, ý nghĩa của môn học. - Xác định đợc vị trí của con ngời trong tự nhiên. - Nêu đợc các phơng pháp đặc thù của môn học. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng t duy độc lập và làm việc với SGK. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to c¸c h×nh SGK trong bµi. - B¶ng phô. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p 1 KiÓm tra bµi cò - Trong chơng trình sinh học 7 các em đã học các ngành động vật nào? ( Kể đủ các ngành theo sự tiến hoá) - Lớp động vật nào trong ngành động vật có xơng sống có vị trí tiến hoá cao nhất? (Líp thó - bé khØ tiÕn ho¸ nhÊt) 2 Giíi thiÖu bµi míi Líp 8 c¸c em sÏ nghiªn cøu vÒ c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Vị trí của con ngời trong tự nhiên: 12p Mục tiêu: HS thấy đợc con ngời có vị trí cao nhất trong thế giới sinh vật do cấu tạo cơ thể hoàn chỉnh và các hoạt động có mục đích. Hoạt động của GV - Cho HS đọc thông tin mục 1 SGK.. Hoạt động của HS - Đọc thông tin, trao đổi nhóm và rút ra kÕt luËn.. - Xác định vị trí phân loại của con ngời trong tù nhiªn? - Con ngời có những đặc điểm nào khác biệt với động vật thuộc lớp thú? - C¸ nh©n nghiªn cøu bµi tËp. - Yêu cầu HS hoàn thành bài tập  SGK. - Trao đổi nhóm và xác định kết luận đúng bằng cách đánh dấu trên bảng - Đặc điểm khác biệt giữa ngời và động phụ.i - C¸c nhãm kh¸c tr×nh bµy, bæ sung  vËt líp thó cã ý nghÜa g×? KÕt luËn. KÕt luËn: - Ngời có những đặc điểm giống thú  Ngời thuộc lớp thú. - Đặc điểm chỉ có ở ngời, không có ở động vật (ô 1, 2, 3, 5, 7, 8 – SGK)..

(2) - Sự khác biệt giữa ngời và thú chứng tỏ ngời là động vật tiến hoá nhất, đặc biệt là biết lao động, có tiếng nói, chữ viết, t duy trừu tợng, hoạt động có mục đích  Làm chñ thiªn nhiªn. Hoạt động 2: Nhiệm vụ của môn cơ thể ngời và vệ sinh: 12p Mục tiêu: HS chỉ ra đợc nhiệm vụ cơ bản của môn học, đề ra biện pháp bảo vệ cơ thÓ, chØ ra mèi liªn quan gi÷a m«n häc víi khoa häc kh¸c. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc  SGK mục II để trả lêi : - Häc bé m«n c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh gióp chóng ta hiÓu biÕt nh÷ng g×? - Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.1 1.3, liên hệ thực tế để trả lời: - H·y cho biÕt kiÕn thøc vÒ c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh cã quan hÖ mËt thiÕt víi nh÷ng ngµnh nghÒ nµo trong x· héi?. Hoạt động của HS - Cá nhân nghiên cứu  trao đổi nhóm. - Một vài đại diện trình bày, bổ sung để rót ra kÕt luËn.. - Quan sát tranh + thực tế  trao đỏi nhóm để chỉ ra mối liên quan giữa bộ m«n víi khoa häc kh¸c.. TiÓu kÕt: - Bé m«n sinh häc 8 cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o, sinh lÝ, chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ. mèi quan hÖ gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng, nh÷ng hiÓu biÕt vÒ phßng chèng bÖnh tËt vµ rÌn luyÖn th©n thÓ  B¶o vÖ c¬ thÓ. - Kiến thức cơ thể ngời và vệ sinh có liên quan đến khoa học khác: y học, tâm lí häc, héi ho¹, thÓ thao... Hoạt động 3: Phơng pháp học tập bộ môn cơ thể ngời và vệ sinh: 11p Mục tiêu: HS chỉ ra đợc phơng pháp đặc thù của bộ môn đó là học qua quan sát mô h×nh, tranh, thÝ nghiÖm, mÉu vËt ... Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu  môc III SGK, liên hệ các phơng pháp đã học môn Sinh học ở lớp dới để trả lời: - Nêu các phơng pháp cơ bản để học tËp bé m«n?. Hoạt động của HS - Cá nhân tự nghiên cứu , trao đổi nhãm. - Đại diện nhóm trình bày, bổ sung để rót ra kÕt luËn.. - Cho HS lÊy VD cô thÓ minh ho¹ cho - HS lÊy VD cho tõng ph¬ng ph¸p. tõng ph¬ng ph¸p. - Cho 1 HS đọc kết luận SGK. KÕt luËn: - Quan sát mô hình, tranh ảnh, tiêu bản, mẫu vật thật ... để hiểu rõ về cấu tạo, hình th¸i. - Thí nghiệm để tìm ra chức năng sinh lí các cơ quan, hệ cơ quan. - Vận dụng kiến htức để giải thích hiện tợng thực tế, có biện pháp vệ sinh, rèn luyÖn th©n thÓ. IV. Tổng kết đánh giá : 4p ? Trình bày những đặc điểm giống và khác nhau giữa con ngời và động vật thuộc líp thó? §iÒu nµy cã ý nghÜa g×?.

(3) ? Lîi Ých cña viÖc häc bé m«n “ C¬ thÓ ngêi vµ sinh vËt”. V. Híng dÉn vÒ nhµ: 1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. - KÎ b¶ng 2 vµo vë. - Ôn lại hệ cơ quan ở động vật thuộc lớp thú. Ngµy d¹y: 30.8.2012 Ch¬ng I : Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi TiÕt 2:cÊu t¹o c¬ thÓ ngêi I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS kể đợc tên và xác định đợc vị trí của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể. - Nắm đợc chức năng của từng hệ cơ quan. - Giải thích đợc vai trò của hệ thần kinh và hệ nội tiết trong sự điều hoà hoạt động c¸c c¬ quan. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, nhËn biÕt kiÕn thøc. - Rèn t duy tổng hợp logic, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ - Giáo dục ý thức giữ gìn bảo vệ cơ thể tránh tác động mạnh vào một số cơ quan quan träng. II. §å dïng d¹y häc GV: Tranh phãng to h×nh 2.1; 2.2 SGK hoÆc m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ ngêi. HS : B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 2 vµ H 2.3 (SGK). III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p 1- KiÓm tra bµi cò - Trình bày đặc điểm giống và khác nhau giữa ngời và thú? Từ đó xác định vị trí cña con ngêi trong tù nhiªn. - Cho biÕt lîi Ých cña viÖc häc m«n “C¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh” 2- Giíi thiÖu bµi míi B- Các hoạt động Hoạt động 1: Cấu tạo cơ thể:35p Mục tiêu: HS chỉ rõ các phần cơ thể, trình bày đợc sơ lợc thành phần, chức năng c¸c hÖ c¬ quan. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 2.1 vµ 2.2, kÕt - C¸ nh©n quan s¸t tranh, t×m hiÓu b¶n hợp tự tìm hiểu bản thân để trả lời: thân, trao đổi nhóm. Đại diện nhóm - C¬ thÓ ngêi gåm mÊy phÇn? KÓ tªn tr×nh bµy ý kiÕn. các phần đó? - Cơ thể chúng ta đợc bao bọc bởi cơ quan nµo? Chøc n¨ng cña c¬ quan nµy lµ g×? -Díi da lµ c¬ quan nµo? - Khoang ngùc ng¨n c¸ch víi khoang bông nhê c¬ quan nµo? - Nh÷ng c¬ quan nµo n»m trong.

(4) khoang ngùc, khoang bông? (GV treo tranh hoặc mô hình cơ thể ngời để HS khai thác vị trí các cơ quan) - Cho 1 HS đọc to  SGK và trả lời:-? ThÕ nµo lµ mét hÖ c¬ quan?. - HS cã thÓ lªn chØ trùc tiÕp trªn tranh hoÆc m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan c¬ thÓ. - 1 HS tr¶ lêi . Rót ra kÕt luËn.. - Kể tên các hệ cơ quan ở động vật - Nhớ lại kiến thức cũ, kể đủ 7 hệ cơ thuéc líp thó? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm để hoàn quan. thành bảng 2 (SGK) vào phiếu học tập. - Trao đổi nhóm, hoàn thành bảng. Đại diÖn nhãm ®iÒn kÕt qu¶ vµo b¶ng phô, nhãm kh¸c bæ sung  KÕt luËn: - GV thông báo đáp án đúng. - 1 HS kh¸c chØ tªn c¸c c¬ quan trong tõng hÖ trªn m« h×nh. - Ngoµi c¸c hÖ c¬ quan trªn, trong c¬ - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. thÓ cßn cã c¸c hÖ c¬ quan nµo kh¸c? - Da, c¸c gi¸c quan, hÖ sinh dôc vµ hÖ - So s¸nh c¸c hÖ c¬ quan ë ngêi vµ thó, néi tiÕt. em cã nhËn xÐt g×? - Gièng nhau vÒ sù s¾p xÕp, cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan. B¶ng 2: Thµnh phÇn, chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan HÖ c¬ quan C¸c c¬ quan trong tõng Chøc n¨ng cña hÖ c¬ hÖ c¬ quan quan - Hệ vận động - C¬ vµ x¬ng - Vận động cơ thể - HÖ tiªu ho¸ - Miệng, ống tiêu hoá và - Tiếp nhận và biến đổi tuyÕn tiªu ho¸. thøc ¨n thµnh chÊt dd cung cÊp cho c¬ thÓ. - HÖ tuÇn hoµn - Tim vµ hÖ m¹ch - VËn chuyÓn chÊt dd, oxi tíi tÕ bµo vµ vËn chuyÓn chÊt th¶i, cacbonic tõ tÕ bào đến cơ quan bài tiết. - Thực hiện trao đổi khí - HÖ h« hÊp - Mòi, khÝ qu¶n, phÕ oxi, khÝ cacbonic gi÷a c¬ qu¶n vµ 2 l¸ phæi. thÓ vµ m«i trêng. - Bµi tiÕt níc tiÓu. - HÖ bµi tiÕt - ThËn, èng dÉn níc tiÓu và bóng đái. - TiÕp nhËn vµ tr¶ lêi kÝch - HÖ thÇn kinh - N·o, tuû sèng, d©y thÇn tõ m«i trêng, ®iÒu hoµ kinh vµ h¹ch thÇn kinh. hoạt động của các cơ quan. KÕt luËn1: 1. C¸c phÇn c¬ thÓ - C¬ thÓ chia lµm 3 phÇn: ®Çu, th©n vµ tay ch©n. - Da bao bọc bên ngoài để bảo vệ cơ thể. - Dới da là lớp mỡ  cơ và xơng (hệ vận động). - Khoang ngùc ng¨n c¸ch víi khoang bông nhê c¬ hoµnh. 2. C¸c hÖ c¬ quan.

(5) - Hệ cơ quan gồm các cơ quan cùng phối hợp hoạt động thực hiện một chức năng nhất định của cơ thể. IV. Tổng kết đánh giá: 4p HS tr¶ lêi c©u hái: - C¬ thÓ cã mÊy hÖ c¬ quan? ChØ râ thµnh phÇn vµ chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan? Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu em cho là đúng: 1. Các cơ quan trong cơ thể hoạt động có đặc điểm là: a. Tr¸i ngîc nhau b. Thèng nhÊt nhau. c. LÊn ¸t nhau d. 2 ý a và b đúng. V. Híng dÉn vÒ nhµ: 1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. ¤n l¹i cÊu t¹o tÕ bµo thùc vËt. ___________________________________ Ngµy d¹y:04.09.2012 TiÕt 3: tÕ bµo I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS trình bày đợc các thành phần cấu trúc cơ bản của tế bào. - Phân biệt đợc chức năng từng cấu trúc của tế bào. - Chứng minh đợc tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng quan sát tranh, mô hình để tìm kiến thức. - Rèn t duy suy luận logic, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. §å dïng d¹y häc GV: Tranh phãng to h×nh 3.1; 4.1; 4.4 SGK HS : B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 3.1; 3.2 III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p 1- KiÓm tra bµi cò - KÓ tªn c¸c hÖ c¬ quan vµ chøc n¨ng cña mçi hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ? - T¹i sao nãi c¬ thÓ lµ mét khèi thèng nhÊt? Sù thèng nhÊt cña c¬ thÓ do ®©u? cho 1 VD chøng minh? 2- Giíi thiÖu bµi míi VB: Cơ thể dù đơn giản hay phức tạp đều đợc cấu tạo từ tế bào. - GV treo H 4.1 đến 4.4 phóng to, giới thiệu các loại tế bào cơ thể. ? NhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc, chøc n¨ng cña c¸c lo¹i tÕ bµo? - GV: Tế bào khác nhau ở các bộ phận nhng đều có đặc điểm giống nhau. B. Các hoạt động. Hoạt động 1: Cấu tạo tế bào:9p Mục tiêu: HS nắm đợc các thành phần chính của tế bào: màng, chất nguyên sinh, nh©n. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 3.1 vµ cho - Quan s¸t kÜ H 3.1 vµ ghi nh¬ kiÕn biÕt cÊu t¹o mét tÕ bµo ®iÓn h×nh. thøc. - Treo tranh H 3.1 phóng to để HS gắn - 1 HS gắn chú thích. Các HS khác chó thÝch. nhËn xÐt, bæ sung..

(6) KÕt luËn: CÊu t¹o tÕ bµo gåm 3 phÇn: + Mµng + TÕ bµo chÊt gåm nhiÒu bµo quan + Nh©n Hoạt động 2 Chức năng của các bộ phận trong tế bào: 9p Mục tiêu: HS nắm đợc chức năng quan trọng của các bộ phận trong tế bào. Thấy đợc cấu tạo phù hợp với chức năng và sự thống nhất giữa các thành phần cña tÕ bµo. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc và nghiên cứu bảng - Cá nhân nghiên cứu bảng 3.1 và ghi 3.1 để ghi nhớ chức năng các bào quan nhớ kiến thức. trong tÕ bµo. - Mµng sinh chÊt cã vai trß g×? T¹i sao? - Lới nội chất có vai trò gì trong hoạt - Dựa vào bảng 3 để trả lời. động sống của tế bào? - Năng lợng cần cho các hoạt động lấy tõ ®©u? - T¹i sao nãi nh©n lµ trung t©m cña tÕ bµo? - H·y gi¶i thÝch mèi quan hÖ thèng nhÊt vÒ chøc n¨ng gi÷a mµng, chÊt tÕ bµo vµ nh©n? KÕt luËn: B¶ng 3.1 Hoạt động 3: Thành phần hoá học của tế bào: 8p Mục tiêu: HS nắm đợc 2 thành phần hoá học chính của tế bào là chất hữu cơ và vô c¬. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục III SGK và trả - HS dựa vào  SGK để trả lời. lêi c©u hái: - Cho biÕt thµnh phÇn ho¸ häc chÝnh cña tÕ bµo? - Các nguyên tố hoá học cấu tạo nên tế - Trao đổi nhóm để trả lời. bµo cã ë ®©u? + Các nguyên tố hoá học đó đều có - T¹i sao trong khÈu phÇn ¨n mçi ngêi trong tù nhiªn. cần có đủ prôtêin, gluxit, lipit, vitamin, + Ăn đủ chất để xây dựng tế bào giúp muèi kho¸ng vµ níc? c¬ thÓ ph¸t triÓn tèt. KÕt luËn: - TÕ bµo lµ mét hçn hîp phøc t¹p gåm nhiÒu chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬ a. ChÊt h÷u c¬: + Pr«tªin: C, H, O, S, N. + Gluxit: C, H, O (tØ lÖ 1C:2H: 1O) + Lipit: C, H, O (tỉ lệ O thay đổi tuỳ loại) + Axit nuclªic: ADN, ARN..

(7) b. ChÊt v« c¬: Muèi kho¸ng chøa Ca, Na, K, Fe ... vµ níc. Hoạt động 4: Hoạt động sống của tế bào: 9p Môc tiªu: - HS nêu đợc các đặc điểm sống của tế bào đó là trao đổi chất, lớn lên, sinh sản,... - Chứng minh đợc tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS nghiên cứu kĩ sơ đồ H 3.2 SGK để trả lời câu hỏi: - H»ng ngµy c¬ thÓ vµ m«i trêng cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo?. Hoạt động của HS - Nghiên cứu kĩ H 3.2, trao đổi nhóm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. + C¬ thÓ lÊy tõ m«i trêng ngoµi oxi, chÊt h÷u c¬, níc, muèi kho¸ng cung cấp cho tế bào trao đổi chất tạo năng lợng cho cơ thể hoạt động và thải cacbonic, chÊt bµi tiÕt.. - Kể tên các hoạt động sống diễn ra trong tÕ bµo. + HS rót ra kÕt luËn. - Hoạt động sống của tế bào có liên quan gì đến hoạt động sống của cơ thÓ? - Qua H 3.2 hãy cho biết chức năng - 1 HS đọc kết luận SGK. cña tÕ bµo lµ g×? KÕt luËn: - Hoạt động của tế bào gồm: trao đổi chất, lớn lên, phân chia, cảm ứng. - Hoạt động sống của tế bào liên quan đến hoạt động sống của cơ thể + Trao đổi chất của tế bào là cơ sở trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng. + Sù ph©n chia tÕ bµo lµ c¬ së cho sù sinh trëng vµ sinh s¶n cña c¬ thÓ. + Sù c¶m øng cña tÕ bµo lµ c¬ së cho sù ph¶n øng cña c¬ thÓ víi m«i tr êng bªn ngoµi. => Tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể. IV. Tổng kết đánh giá: 4p Cho HS lµm bµi tËp 1 (Tr 13 – SGK) Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu em cho là đúng: Nói tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể vì: a. Các cơ quan trong cơ thể đều đợc cấu tạo bởi tế bào. b. Các hoạt động sống của tế boà là cơ sở cho các hoạt động của cơ thể. c. Khi toµn bé c¸c tÕ bµo chÕt th× c¬ thÓ sÏ chÕt. d. a và b đúng. (đáp án d đúng) V. Híng dÉn vÒ nhµ: 1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 2 (Tr13- SGK) - §äc môc “Em cã biÕt” - Vẽ sơ đồ cấu tạo tế bào vào vở, học thuộc tên và chức năng. __________________________________ Ngµy d¹y: 06.09.2012 TiÕt 4: M« I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc.

(8) - HS trình bày đợc khái niệm mô. - Phân biệt đợc các loại mô chính, cấu tạo và chức năng các loại mô. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to h×nh 4.1  4.4 SGK III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p - KiÓm tra bµi cò - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng c¸c bé phËn cña tÕ bµo? - Chứng minh tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Tõ c©u 2 => Trong c¬ thÓ cã rÊt nhiÒu tÕ bµo, tuy nhiªn xÐt vÒ chøc n¨ng, ngêi ta có thể xếp loại thành những nhóm tế bào có nhiệm vụ giống nhau, các nhóm đó gäi chung lµ m«. VËy m« lµ g×? Trong c¬ thÓ ta cã nh÷ng lo¹i m« nµo? Hoạt động 1: Khái niệm mô: 10p Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm mô. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục I SGK và trả - HS trao đổi nhóm để hoàn thành bài lêi c©u hái: tËp . - H·y kÓ tªn nh÷ng tÕ bµo cã h×nh d¹ng - Dùa vµo môc “Em cã biÕt” ë bµi tríc kh¸c nhau mµ em biÕt? để trả lời. - Gi¶i thÝch v× sao tªa bµo cã h×nh - V× chøc n¨ng kh¸c nhau. d¹ng kh¸c nhau? - GV ph©n tÝch: chÝnh do chøc n¨ng kh¸c nhau mµ tÕ bµo ph©n ho¸ cã h×nh d¹ng, kÝch thíc kh¸c nhau. Sù ph©n - HS rót ra kÕt luËn ho¸ diÔn ra ngay ë giai ®o¹n ph«i. - VËy m« lµ g×? KÕt luËn: Mô là một tập hợp các tế bào chuyên hoá có cấu tạo giống nhau, đảm nhiệm chức năng nhất định, một số loại mô còn có các yếu tố không có cầu trúc tế bào. Hoạt động 2: Các loại mô: 25p Mục tiêu: HS phải chỉ rõ cấu tạo và chức năng của từng loại mô, thấy đợc cấu tạo phï hîp víi chøc n¨ng cña tõng m«. - PhiÕu häc tËp HS kÎ s½n trong vë. Hoạt động của GV - Ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸c nhãm. - Yêu cầu HS đọc  mục II SGK. - Quan s¸t H 4.1 vµ nhËn xÐt vÒ sù s¾p xÕp c¸c tÕ bµo ë m« biÓu b×, vÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng. Hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV treo tranh H 4.1 cho HS nhËn xÐt kÕt qu¶.. Hoạt động của HS - KÎ s½n phiÕu häc tËp vµo vë. - Nghiªn cøu kÜ h×nh vÏ kÕt hîp víi  SGK, trao đổi nhóm để hoàn thành vào phiÕu häc tËp cña nhãm. - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶.

(9) - Yêu cầu HS đọc  mục II SGK kết hợp quan sát H 4.2, hoạt động nhóm để hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV treo H 4.2 cho HS nhËn xÐt. GV đặt câu hỏi: - Máu thuộc loại mô gì? Vì sao máu đợc xếp vào loại mô đó? - Mô sụn, mô xơng có đặc điểm gì? Nó n»m ë phÇn nµo? - GV nhận xét, đa kết quả đúng. - Yêu cầu HS đọc kĩ  mục III SGK kết hîp quan s¸t H 4.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - H×nh d¹ng tÕ bµo c¬ v©n vµ c¬ tim gièng vµ kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? - TÕ bµo c¬ tr¬n cã h×nh d¹ng vµ cÊu t¹o nh thÕ nµo? - Yªu cÇu c¸c nhãm hoµn thµnh tiÕp vµo phiÕu häc tËp. - GV nhận xét kết quả, đa đáp án.. - HS trao đổi nhóm, hoàn thành phiếu häc tËp. - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, nhËn xÐt c¸c nhãm kh¸c. - HS quan sát kĩ H 4.2 để trả lời.. - C¸ nh©n nghiªn cøu  kÕt hîp quan sát H 4.3, trao đổi nhóm để trả lời. - Hoµn thµnh phiÕu häc tËp cña nhãm. đại diện nhóm báo cáo kết quả.. - Yêu cầu HS đọc kĩ  mục 4 kết hợp - Cá nhân đọc kĩ  kết hợp quan sát H quan sát H 4.4 để hoàn thành tiếp nội 4.4; trao đổi nhóm hoàn thành phiếu dung phiÕu häc tËp. häc tËp theo nhãm. - B¸o c¸o kÕt qu¶. - GV nhận xét, đa kết quả đúng. KÕt luËn: Tªn c¸c lo¹i m« 1. M« biÓu b× - BiÓu b× bao phñ - BiÓu b× tuyÕn 2. M« liªn kÕt - M« sîi - M« sôn - M« x¬ng - M« mì - M« m¸u vµ b¹ch huyÕt. 3. M« c¬. - M« c¬ v©n. CÊu t¹o, chøc n¨ng c¸c lo¹i m« VÞ trÝ Chøc n¨ng - Phñ ngoµi da, - B¶o vÖ. che chë, lãt trong c¸c c¬ hÊp thô. quan rçng. - N»m trong c¸c - TiÕt c¸c chÊt. tuyÕn cña c¬ thÓ. Cã ë kh¾p n¬i nh: - D©y ch»ng - §Çu x¬ng Nâng đỡ, liên kết - Bé x¬ng c¸c c¬ quan hoÆc - Mì là đệm cơ học. - HÖ tuÇn hoµn vµ b¹ch huyÕt. - Cung cÊp chÊt dinh dìng. Co d·n t¹o nªn sù vận động của các c¬ quan vµ c¬ thÓ. - G¾n vµo x¬ng. CÊu t¹o - Chñ yÕu lµ tÕ bµo, c¸c tÕ bµo xÕp xÝt nhau, kh«ng cã phi bµo.. Chñ yÕu lµ chÊt phi bµo, c¸c tÕ bµo n»m r¶i r¸c.. Chñ yÕu lµ tÕ bµo, phi bµo Ýt. C¸c tÕ bµo c¬ dµi, xÕp thµnh bã, líp. - Hoạt động theo ý - Tế bào có nhiều muèn. nh©n, cã v©n ngang..

(10) - Hoạt động không - Tế bào phân - M« c¬ tim - CÊu t¹o nªn theo ý muèn. nh¸nh, cã nhiÒu thµnh tim nh©n, cã v©n - Hoạt động không ngang. theo ý muèn. - TÕ bµo cã h×nh - Thµnh néi quan thoi, ®Çu nhän, cã - M« c¬ tr¬n 1 nh©n. 4. M« thÇn kinh - N»m ë n·o, tuû - TiÕp nhËn kÝch - Gåm c¸c tÕ bµo sèng, cã c¸c d©y thÝch vµ sö lÝ thÇn kinh (n¬ron thÇn kinh ch¹y th«ng tin, ®iÒu vµ c¸c tÕ bµo thÇn đến các hệ cơ hoà và phối hợp kinh đệm). quan. hoạt động các cơ - Nơron có thân quan đảm bảo sự nối với các sợi thÝch øng cña c¬ nh¸nh vµ sîi trôc. thÓ víi m«i trêng. IV. Tổng kết đánh giá: 4p - 1 HS đọc ghi nhớ SGK. Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu đúng nhất: V. Híng dÉn vÒ nhµ: 1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - Lµm bµi tËp 4 vµo vë. ____________________________ Ngµy d¹y:11.9.2012 TiÕt 5: Ph¶n x¹ I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng cơ bản của nơron. - Chỉ rõ 5 thành phần của 1 cung phản xạ và đờng dẫn truyền xung thần kinh trong cung ph¶n x¹. 2. KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ: GD ý thc vệ sinh hệ thần kinh II. §å dïng d¹y häc GV- Tranh phãng to h×nh 6.1 – N¬ron; H6.2 – Cung ph¶n x¹ SGK. HS - B¶ng phô, phiÕu häc tËp. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p - KiÓm tra bµi cò Thu b¸o c¸o cña HS ë giê tríc. - Giíi thiÖu bµi míi VB: V× sao khi sê tay vµo vËt nãng, tay rôt l¹i? -Nh×n thÊy qu¶ me, qu¶ khÕ cã hiÖn tîng tiÕt níc bät? - §Ìn chiÕu vµo m¾t, m¾t nh¾m l¹i? - HiÖn tîng trªn lµ g×? Nh÷ng thµnh phÇn nµo tham gia vµo? C¬ chÕ diÔn ra nh thÕ nµo? Bµi Ph¶n x¹ sÏ gióp chóng ta tr¶ lêi c¸c c©u hái nµy. B Các hoạt động Hoạt động 1: Cấu tạo và chức năng của nơron:18p.

(11) Mục tiêu: HS chỉ rõ cấu tạo và chức năng của nơron, từ đó thấy đợc chiều hớng lan truyÒn xung thÇn kinh trong sîi trôc. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu  môc I SGK kÕt hîp quan s¸t H 6.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m« thÇn kinh - G¾n chó thÝch vµo tranh c©m cÊu t¹o n¬ron vµ m« t¶ cÊu t¹o 1 n¬ron ®iÓn h×nh? - GV treo tranh cho HS nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn. - N¬ron cã chøc n¨ng g×? - Cho HS nªu kh¸i niÖm tÝnh c¶m øng, tÝnh dÉn truyÒn. - GV chØ trªn tranh chiÒu lan truyÒn xung thÇn kinh trªn h×nh 6.1 vµ 6.2 (cung ph¶n x¹) Lu ý: xung thÇn kinh lan truyÒn theo 1 chiÒu. - Dùa vµo chøc n¨ng dÉn truyÒn, ngêi ta chia n¬ron thµnh 3 lo¹i: - GV ph¸t phiÕu häc tËp, yªu cÇu HS nghiªn cøu tiÕp  SGK kÕt hîp quan s¸t H 6.2 để tìm ra sự khác nhau giữa 3 lo¹i n¬ron. - GV treo b¶ng kÎ phiÕu häc tËp. - GV đa ra đáp án đúng, hớng dẫn HS trên sơ đồ H 6.2.. Hoạt động của HS - HS ghi nhí chó thÝch. - 1 HS lªn b¶ng g¾n chó thÝch. - HS nhËn xÐt, nªu cÊu t¹o n¬ron. - Nghiên cứu tiếp SGK để trả lời các c©u hái.. - Nghiªn cøu  SGK kÕt hîp quan s¸t H 6.2; trao đổi nhóm, hoàn thành kết quả vµo phiÕu häc tËp. - HS ®iÒn kÕt qu¶. C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt.. KÕt qu¶ phiÕu häc tËp: C¸c lo¹i n¬ron C¸c lo¹i n¬ron VÞ trÝ Chøc n¨ng - Th©n n»m bªn ngoµi - TruyÒn xung thÇn kinh N¬ron híng t©m T¦ thÇn kinh từ cơ quan đến TƯ thần (n¬ron c¶m gi¸c) kinh (thô c¶m). N¬ron trung gian - N»m trong trung ¬ng - Liªn hÖ gi÷a c¸c n¬ron. (n¬ron liªn l¹c) thÇn kinh. - Th©n n»m trong trung - - TruyÒn xung thÇn kinh N¬ron li t©m ¬ng thÇn kinh, sîi trôc h- tõ trung ¬ng tíi c¬ quan (nơron vận động) íng ra c¬ quan ph¶n øng. ph¶n øng. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ híng dÉn truyÒn xung thÇn kinh ë n¬ron híng t©m vµ li t©m (Ngîc chiÒu). KÕt luËn1: a. cÊu t¹o n¬ron gåm: - Th©n: chøa nh©n, xung quanh cã tua ng¾n (sîi nh¸nh). - Tua dµi (sîi trôc): cã bao miªlin, tËn cïng ph©n nh¸nh cã cóc xim¸p. b. Chøc n¨ng.

(12) - C¶m øng (SGK) - DÉn truyÒn (SGK) c. C¸c lo¹i n¬ron - N¬ron híng t©m (n¬ron c¶m gi¸c). - N¬ron trung gian (n¬ron liªn l¹c). - Nơron li tâm (nơron vận động). Hoạt động 2: Cung phản xạ:17p Môc tiªu: HS h×nh thµnh kh¸i niÖm ph¶n x¹, cung ph¶n x¹, vßng ph¶n x¹. BiÕt gi¶i thÝch 1 sè ph¶n x¹ ë ngêi b»ng cung ph¶n x¹ vµ vßng ph¶n x¹. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - LÊy tõ 3-5 VD - Cho VD vÒ ph¶n x¹? - Ph¶n x¹ lµ g×? - Trao đổi nhóm và rút ra khái niệm ph¶n x¹. - HiÖn tîng c¶m øng ë thùc vËt (ch¹m - Kh«ng v× thùc vËt kh«ng cã hÖ thÇn tay vào cây trinh nữ, lá cây cụp lại) có kinh, đó chỉ là sự thay đổi về sự trơng ph¶i lµ ph¶n x¹ kh«ng? níc cña c¸c tÕ bµo gèc l¸) - ThÕ nµo lµ 1 cung ph¶n x¹? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 6.2 vµ tr¶ lêi -  SGK. c©u hái: - Tù rót ra kÕt luËn. - Cã nh÷ng lo¹i n¬ron nµo tham gia vµo cung ph¶n x¹? - C¸c thµnh phÇn cña cung ph¶n x¹? - GV nªu vai trß tõng thµnh phÇn. - GV cho HS quan s¸t H 6.2 - Xung thần kinh đợc dẫn truyền nh thế - Dựa vào H 6.2, lu ý đờng dẫn truyền nµo? để trả lời. - H·y gi¶i thÝch ph¶n x¹ kim ch©m vµo tay, tay rôt l¹i? - B»ng c¸ch nµo trung ¬ng thÇn kinh cã thể biết đợc phản ứng của cơ thể đã đáp øng kÝch thÝch cha? GV dÉn s¾t tíi : Cung phản xạ có đờng liên hệ ngợc tạo thµnh vßng ph¶n x¹. - GV ®a VD vÒ vßng ph¶n x¹ vµ gi¶i - Quan s¸t H 6.3 thích trên sơ đồ H 6.3 - Yêu cầu HS đọc  mục 3 - §äc  nªu kh¸i niÖm vßng ph¶n x¹. - Kh¸i niÖm vßng ph¶n x¹? - 1 HS đọc kết luận cuối bài. KÕt luËn 2: a. Ph¶n x¹ - là phản ứng của cơ thể để trả lời kích thích của môi trờng (trong và ngoài) dới sự ®iÒu khiÓn cña hÖ thÇn kinh. b. Cung ph¶n x¹ - Kh¸i niÖm ( SGK) - 1 cung ph¶n x¹ cã 3 lo¹i n¬ron: n¬ron híng t©m, trung gian, li t©m. - Cung ph¶n x¹ gåm 5 thµnh phÇn: c¬ quan thô c¶m, n¬ron híng t©m, n¬ron trung gian, n¬ron li t©m, c¬ quan ph¶n øng. c. Vßng ph¶n x¹.

(13) - Kh¸i niÖm (SGK). IV. Tổng kết đánh giá: 4p - Cho HS dán chú thích vào sơ đồ câm H 6.2 và nêu chức năng của các bộ phËn trong ph¶n x¹. - Tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. V. Híng dÉn vÒ nhµ :1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - Vẽ sơ đồ cung phản xạ H 6.2 và chú thích. - §äc môc “Em cã biÕt”. _____________________________________ Ngµy d¹y: 14.9.2012 TiÕt 6:thùc hµnh quan s¸t tÕ bµo vµ m« I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - Chuẩn bị đợc tiêu bản tạm thời mô cơ vân. - Quan sát và vẽ các tế bào trong tiêu bản đã làm sẵn: tế bào niêm mạc miệng (mô biÓu b×), m« sôn, m« x¬ng, m« c¬ v©n, m« c¬ tr¬n. Ph©n biÖt c¸c bé phËn chÝnh cña tÕ bµo gåm mµng sinh chÊt, tÕ bµo chÊt vµ nh©n. - Phân biệt đợc điểm khác nhau của mô biểu bì, mô cơ, mô liên kết. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng sö dông kÝnh hiÓn vi, kÜ n¨ng mæ, t¸ch tÕ bµo. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc nghiªm tóc, b¶o vÖ m¸y, vÖ sinh phßng häc sau khi lµm. II. §å dïng d¹y häc - HS: Mçi tæ 1 con Õch. - GV: + Kính hiển vi, lam kính (2), lamen, bộ đồ mổ, khân lau, giấy thấm, kim mũi mác. + 1 ếch đồng sống hoặc bắp thịt ở chân giò lợn. + Dung dÞch sinh lÝ 0,65% NaCl, c«ngt¬hut, dung dÞch axit axetic 1%. + Bé tiªu b¶n: m« biÓu b×, m« sôn, m« x¬ng, m« c¬ tr¬n. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi : 5p - KiÓm tra bµi cò - So s¸nh m« biÓu b×, m« liªn kÕt vÒ vÞ trÝ vµ sù s¾p xÕp c¸c tÕ bµo trong 2 lo¹i m« đó. - C¬ v©n, c¬ tr¬n vµ c¬ tim cã g× kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o, sù ph©n bè trong c¬ thÓ vµ kh¶ n¨ng co d·n. - Giíi thiÖu bµi míi VB: Từ câu hỏi kiểm tra, GV nêu: để kiểm chứng điều đã học, chúng ta tiến hành nghiên cứu đặc điểm các loại tế bào và mô. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Nêu yêu cầu của bài thực hành:3p - GV gọi 1 HS đọc phần I: Mục tiêu của bài thực hành. - GV nhÊn m¹nh yªu cÇu quan s¸t vµ so s¸nh c¸c lo¹i m«. Hoạt động 2: Hớng dẫn thực hành:10p Mục tiêu: HS làm đợc tiêu bản và quan sát thấy tế bào mô cơ vân. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo b¶ng phô viÕt s½n néi dung - §äc c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm : lµm.

(14) c¸c bíc lµm tiªu b¶n. tiªu b¶n SGK. - NÕu cã ®iÒu kiÖn GV híng dÉn tríc cho nhãm HS yªu thÝch m«n häc c¸c thao t¸c thùc hiÖn. - Ph©n c«ng c¸c nhãm thÝ nghiÖm. - C¸c nhãm tiÕn hµnh lµm tiªu b¶n nh híng dÉn, yªu cÇu: + LÊy sîi thËt m¶nh. - GV hớng dẫn cách đặt tế bào mô cơ + Không bị đứt. vân lên lam kính và đặt lamen lên lam + Rạch bắp cơ phải thẳng. kÝnh. + §Ëy lamen kh«ng cã bät khÝ. - Nhá 1 giät axit axetic 1% vµo c¹nh - C¸c nhãm nhá axit axetic 1%, hoµn lamen, dùng giấy thấm hút bớt dd sinh thành tiêu bản đặt trên bàn để GV kiểm lí để axit thấm dới lamen. tra. - GV kiểm tra các nhóm, giúp đỡ nhóm yÕu. - C¸c nhãm ®iÒu chØnh kÝnh, lÊy ¸nh - Yêu cầu các nhóm điều chỉnh kính sáng để nhìn rõ mẫu. hiÓn vi. - Đại diện các nhóm quan sát đến khi nh×n râ tÕ bµo. - GV kiÓm tra kÕt qu¶ quan s¸t cña HS, - C¶ nhãm quan s¸t, nhËn xÐt: ThÊy ®tr¸nh nhÇm lÉn hay m« t¶ theo SGK. îc: mµng, nh©n, v©n ngang, tÕ bµo dµi. KÕt luËn 2: a. C¸ch lµm tiªu b¶n m« c¬ v©n: - Rạch da đùi ếch lấy 1 bắp cơ. - Dïng kim nhän r¹ch däc b¾p c¬ ( thÊm s¹ch m¸u). - Dïng ngãn trá vµ ngãn c¸i Ên lªn 2 bªn mÐp r¹ch. - LÊy kim mòi m¸c g¹t nhÑ vµ t¸ch 1 sîi m¶nh. - §Æt sîi m¶nh míi t¸ch lªn lam kÝnh, nhá dd sinh lÝ NaCl 0,65%. - §Ëy lamen, nhá dd axit axetic 1%. Chú ý: ếch huỷ tuỷ để khỏi nhảy. b. Quan s¸t tÕ bµo: - Thấy đợc các thành phần chính: màng, tế bào chất, nhân, vân ngang. Hoạt động 3: Quan sát tiêu bản các loại mô khác: 13p Mục tiêu: HS quan sát và vẽ lại đợc hình tế bào mô sụn, mô xơng, mô cơ vân, mô c¬ tr¬n, ph©n biÖt ®iÓm kh¸c nhau gi÷a c¸c lo¹i m« . Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV phát tiêu bản cho các nhóm, yêu - Các nhóm đặt tiêu bản, điều chỉnh cầu HS quan sát các mô và vẽ hình vào kính để quan sát rõ. vë. C¸c thµnh viªn lÇn lît quan s¸t, vÏ h×nh - GV treo tranh các loại mô để HS đối và đối chiếu với hình vẽ SGK và hình chiÕu. trªn b¶ng. - Các nhóm đổi tiêu bản cho nhau để lÇn lît quan s¸t 4 lo¹i m«. VÏ h×nh vµo vë. KÕt luËn3:.

(15) - M« biÓu b×: tÕ bµo xÕp xÝt nhau. - Mô sụn: chỉ có 2 đến 3 tế bào tạo thành nhóm. - M« x¬ng: tÕ bµo nhiÒu. - M« c¬: tÕ bµo nhiÒu, dµi. Hoạt động4: Thuhoạch12p Mục tiêu:Giúp HS biết tự tổng hợp kiến thức đã tiếp thu đợc 1, Vẽ hình và đối chiếu với hình vẽ SGK và hình trên bảng. 2- So s¸nh m« biÓu b×, m« liªn kÕt vÒ vÞ trÝ vµ sù s¾p xÕp c¸c tÕ bµo trong 2 lo¹i m« đó. - C¬ v©n, c¬ tr¬n vµ c¬ tim cã g× kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o, sù ph©n bè trong c¬ thÓ vµ kh¶ n¨ng co d·n. 3, Tãm t¾t c¸ch lµmtiªu b¶n c¬ v©n. IV. Tổng kết - đánh giá: 3p - GV nh¾c nhë HS thu dän, vÖ sinh ng¨n n¾p, trËt tù. Tr¶ lêi c©u hái: ? Lµm tiªu b¶n c¬ v©n, em gÆp khã kh¨n g×? ? Em đã quan sát đợc những loại mô nào? Nêu sự khác nhau về đặc điểm cấu t¹o 3 lo¹i m«: m« biÓu b×, m« liªn kÕt, m« c¬. V. Híng dÉn vÒ nhµ:1p - Mçi HS viÕt 1 b¶n thu ho¹ch theo mÉu SGK. - ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ m« thÇn kinh. Ngµy d¹y: 18.9.2012 Chơng II – Vận động TiÕt 7: Bé x¬ng I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS trình bày đợc các thành phần chính của bộ xơng và xác định đợc vị trí các xơng chính ngay trên cơ thể mình. - Phân biệt các loại khớp xơng, nắm vững cấu tạo khớp động. 2. Kĩ năng: Hoạt động nhóm.phân tích ,tổng hợp. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm. 3.Thái độ :GD ý thức vệ sinh bộ xơng II. §å dïng d¹y häc - Tranh vÏ phãng to h×nh 7.1 – 7.4 SGK. - M« h×nh bé x¬ng. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p - KiÓm tra bµi cò - Phản xạ là gì? Cho 1 Vd về phản xạ và phân tích đờng đi của xung thần kinh trong phản xạ đó. - Giíi thiÖu bµi míi VB:? Hệ vận động gồm những cơ quan nào? ? Bộ xơng ngời có đặ điểm cấu tạo và chức năng nh thế nào? H«m nay c« vµ c¸c em sÏ cïng t×m hiÓu bµi 7. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Các thành phần chính của bộ xơng:20p.

(16) Mục tiêu: HS chỉ rõ đợc vai trò chính của bộ xơng, nắm đợc 3 thành phần chính cña bé x¬ng vµ ph©n biÖt 3 lo¹i x¬ng . Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t H 7.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Bé x¬ng gåm mÊy thµnh phÇn ? ? Nêu đặc điểm của mỗi thành phần? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm - T×m hiÓu ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a x¬ng tay vµ x¬ng ch©n?. Hoạt động của HS - Quan s¸t kÜ H 7.1 vµ tr¶ lêi. - HS nghiªn cøu H 7.2; 7.3 kÕt hîp víi thông tin trong SGK để trả lời.. - HS thảo luận nhóm để nêu đợc: + Gièng: cã c¸c thµnh phÇn t¬ng øng víi nhau. + Kh¸c: vÒ kÝch thíc, cÊu t¹o ®ai vai vµ ®ai h«ng, x¬ng cæ tay, bµn tay, bµn ch©n. - Vì sao có sự khác nhau đó? + Sù kh¸c nhau lµ do tay thÝch nghi víi quá trình lao động, chân thích nghi với dáng đứng thẳng. - Từ những đặc điểm của bộ xơng hãy - HS dựa vào kiến thức ở thông tin kết cho biÕt bé x¬ng cã chøc n¨ng g×? hợp với tranh H 7.1; 7.2 để trả lời. - Tù rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: 1. Thµnh phÇn cña bé x¬ng - Bé x¬ng chia 3 phÇn: + X¬ng ®Çu gåm x¬ng sä vµ x¬ng mÆt. + X¬ng th©n gåm cét sèng vµ lång ngùc. + X¬ng chi gåm x¬ng chi trªn vµ x¬ng chi díi. - §Æc ®iÓm mçi phÇn: SGK. + X¬ng chi trªn nhá bÐ, linh ho¹t. + Xơng chi dới to, khoẻ, dài, chắc chắn, ít cử động. => Bộ xơng ngời thích nghi với quá trình lao động và đứng thẳng. 2. Vai trß cña bé x¬ng - Nâng đỡ cơ thể, tạo hình dáng cơ thể. - T¹o khoang chøa, b¶o vÖ c¸c c¬ quan. - Cùng với hệ cơ giúp cơ thể vận động. Hoạt động2: Các khớp xơng:15p Mục tiêu: HS nắm đợc sự phân loại khớp thành 3 loại dựa trên khả năng cử động và xác định đợc khớp đó trên cơ thể mình. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin môc III vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - ThÕ nµo gäi lµ khíp x¬ng? - Rót ra kÕt luËn. - Cã mÊy lo¹i khíp? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 7.4 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Dùa vµo khíp ®Çu gèi, h·y m« t¶ 1 khớp động? - Khả năng cử động của khớp động và - Quan sát kĩ H 7.4, trao đổi nhóm và khớp bán động khác nhau nh thế nào? rút ra kết luận. Vì sao có sự khác nhau đó?.

(17) - Nêu đặc điểm của khớp bất động? - GV løu ý HS: trong bé x¬ng ngêi chñ yếu là khớp động giúp con ngời vận động và lao động. - Cho HS đọc kết luận SGK. - HS đọc kết luận. KÕt luËn 2: - Khíp x¬ng lµ n¬i hai hay nhiÒu ®Çu x¬ng tiÕp gi¸p víi nhau. - Cã 3 lo¹i khíp x¬ng: + Khớp động: 2 đầu xơng có sụn, giữa là dịch khớp (hoạt dịch), ngoài có dây chằng giúp cơ thể có khả năng cử động linh hoạt. + Khớp bán động: giữa 2 đầu xơng có đệm sụn giúp cử động hạn chế. + Khớp bất động: 2 đầu xơng khớp với nhau bởi mép răng ca hoặc xếp lợp lên nhau, không cử động đợc. IV. Tổng kết đánh giá: 4p ? Chøc n¨ng cña bé x¬ng lµ g×? ? Xác định trên tranh vẽ bộ xơng và các thành phần của bộ xơng ngời? Các khíp x¬ng b»ng d¸n chó thÝch. (nếu có dùng mô hình hoặc xác định trên cơ thể mình). V. Híng dÉn vÒ nhµ:1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - Lập bảng so sánh các loại khớp về cấu tạo, tính chất cử động và ý nghĩa. - §äc môc “Em cã biÕt”. __________________________________ Ngµy d¹y: 20.9.2012 TiÕt 8: cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña x¬ng I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc cấu tạo chung 1 xơng dài. Từ đó giải thích đợc sự lớn lên của xơng và kh¶ n¨ng chÞu lùc cña x¬ng. - Xác định đợc thành phần hoá học của xơng để chứng minh đợc tính đàn hồi và cøng r¾n cña x¬ng. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng lắp đặt thí nghiệm đơn giản. 3.Thái độ : GD ý thức bảo vệ bộ xơng. II. §å dïng d¹y häc GV - Tranh vÏ phãng to c¸c h×nh 8.1 -8.4 SGK. - Vật mẫu: Xơng đùi ếch hoặc xơng ngón chân gà. Đoạn dây đồng 1 đầu quấn chặt vào que bằng tre, gỗ, đầu kia quÊn vµo x¬ng. Một panh để gắp xơng, 1 đèn cồn, 1 cốc nớc lã để rửa xơng, 1 cốc đựng HCl 10% , đầu giờ thả 1 xơng đùi ếch vào axit. (NÕu HS lµm thÝ nghiÖm theo nhãm cÇn chuÈn bÞ c¸c dông cô nh trªn theo nhãm). HS: - Vật mẫu: Xơng đùi ếch hoặc xơng ngón chân gà. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p - KiÓm tra bµi cò - Bộ xơng ngời đợc chia làm mấy phần? Mỗi phần gồm những xơng nào?.

(18) - Sự khác nhau giữa xơng tay và xơng chân nh thế nào? Điều đó có ý nghĩa gì đối với hoạt động của con ngời? - Nªu cÊu t¹o vµ vai trß cña tõng lo¹i khíp? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Gọi 1 HS đọc mục “Em có biết” (Tr 31 – SGK). GV: Những thông tin đó cho ta biết xơng có sức chịu đựng rất lớn. Vậy vì sao xơng có khả năng đó? Chúng ta sẽ giải đáp qua bài học ngày hôm nay. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Cấu tạo của xơng:12p Mục tiêu: HS chỉ ra đợc cấu tạo của xơng dài, xơng dẹt và chức năng của nó. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin môc I SGK kÕt hîp quan s¸t H 8.1; 8.2 ghi nhí chó thÝch vµ tr¶ lêi c©u hái: - X¬ng dµi cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - GV treo H 8.1(tranh c©m), gäi 1 HS lªn d¸n chó thÝch vµ tr×nh bµy. - Cho các HS khác nhận xét sau đó cïng HS rót ra kÕt luËn. - CÊu t¹o h×nh èng cña th©n x¬ng, nan x¬ng ë ®Çu x¬ng xÕp vßng cung cã ý nghÜa g× víi chøc n¨ng cña x¬ng? - GV: Ngêi ta øng dông cÊu t¹o x¬ng h×nh èng vµ cÊu tróc h×nh vßm vµo kiÕn trúc xây dựng đảm bảo độ bền vững và tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu (trô cÇu, cét, vßm cöa) - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña x¬ng dµi?. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ quan s¸t h×nh vÏ, ghi nhí kiÕn thøc. - 1 HS lªn b¶ng d¸n chó thÝch vµ tr×nh bµy. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn.. - CÊu t¹o h×nh èng lµm cho x¬ng nhÑ vµ v÷ng ch¾c. - Nan x¬ng xÕp thµnh vßng cung cã t¸c dông ph©n t¸n lùc lµm t¨ng kh¶ n¨ng chÞu lùc. - Nghiªn cøu b¶ng 8.1, ghi nhí th«ng tin vµ tr×nh bµy.. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc I.3 và quan sát H 8.3 để trả lời: - Nghiªn cøu th«ng tin , quan s¸t h×nh - Nêu cấu tạo của xơng ngắn và xơng 8.3 để trả lời. dÑt? - Rót ra kÕt luËn. KÕt luËn 1: 1. CÊu t¹o x¬ng dµi b¶ng 8.1 SGK. 2. Chøc n¨ng cña x¬ng dµi b¶ng 8.1 SGK. 3. CÊu t¹o x¬ng ng¾n vµ x¬ng dÑt - Ngoµi lµ m« x¬ng cøng (máng). - Trong toàn là mô xơng xốp, chứa tuỷ đỏ. Hoạt động 2: Sự to ra và dài ra của xơng:12p Mục tiêu: nêu đợc sự phát ttriển của xờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục II và trả lời - HS nghiªn cøu  môc II vµ tr¶ lêi c©u hái: c©u hái. - X¬ng to ra lµ nhê ®©u? - GV dïng H 8.5 SGK m« t¶ thÝ nghiÖm chøng minh vai trß cña sôn.

(19) tăng trởng: dùng đinh platin đóng vào - Trao đổi nhóm. vÞ trÝ A, B, C, D ë x¬ng 1 con bª. B vµ - §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi. C ë phÝa trong sôn t¨ng trëng. A vµ D ë phÝa ngoµi sôn cña 2 ®Çu x¬ng. Sau vµi th¸ng thÊy x¬ng dµi ra nhng kho¶ng cách BC không đổi còn AB và CD dài h¬n tríc. Yªu cÇu HS quan s¸t H 8.5 cho biÕt vai - Chèt l¹i kiÕn thøc. trß cña sôn t¨ng trëng. - GV lu ý HS: Sù ph¸t triÓn cña x¬ng nhanh nhất ở tuổi dậy thì, sau đó chậm l¹i tõ 18-25 tuæi. - Trẻ em tập TDTT quá độ, mang vác nÆng dÉn tíi sôn t¨ng trëng ho¸ x¬ng nhanh, ngời không cao đợc nữa. Tuy nhiªn mµng x¬ng vÉn sinh ra tÕ bµo x¬ng. KÕt luËn 3: - X¬ng to ra vÒ bÒ ngang lµ nhê c¸c tÕ bµo mµng x¬ng ph©n chia. - X¬ng dµi ra do c¸c tÕ bµo ë sôn t¨ng trëng ph©n chia vµ ho¸ x¬ng. Hoạt động 3: Thành phần hoá học và tính chất của xơng:12p Mục tiêu: Thông qua thí nghiệm, HS chỉ ra đợc 2 thành phần cơ bản của xơng có liên quan đến tính chất của xơng – Liên hệ thực tế. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV biểu diễn thí nghiệ: Cho xơng đùi Õch vµo ng©m trong dd HCl 10%. - Gäi 1 HS lªn quan s¸t. - HiÖn tîng g× x¶y ra. - HS quan s¸t vµ nªu hiÖn tîng: - Dùng kẹp gắp xơng đã ngân rửa vào + Có bọt khí nổi lên (khí CO2) chứng tỏ cèc níc l· x¬ng cã muèi CaCO3. - Thö uèn xem x¬ng cøng hay mÒm? + Xơng mềm dẻo, uốn cong đợc. - Đốt xơng đùi ếch khác trên ngọn lửa - Đốt xơng bóp thấy xơng vỡ. đèn cồn, khi hết khói: Bóp phần đã đốt, nhËn xÐt hiÖn tîng. - Tõ c¸c thÝ nghiÖm trªn, cã thÓ rót ra + X¬ng vì vôn. kÕt luËn g× vÒ thµnh phÇn, tÝnh chÊt cña x¬ng? + HS trao đổi nhóm và rút ra kết luận. - GV giới thiệu về tỉ lệ chất cốt giao - 1 HS đọc kết luận SGK. thay đổi ở trẻ em, ngời già. KÕt luËn 4: - X¬ng gåm 2 thµnh phÇn ho¸ häc lµ: + ChÊt v« c¬: muèi canxi. + ChÊt h÷u c¬ (cèt giao). - Sự kết hợp 2 thành phần này làm cho xơng có tính chất đàn hồi và rắn chắc. IV. Tổng kết đánh giá: 4p Cho HS lµm bµi tËp 1 SGK. Tr¶ lêi c©u hái 2, 3. V. Híng dÉn vÒ nhµ:1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK..

(20) - §äc tríc bµi 9: CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña c¬. ____________________________________ Ngµy d¹y: 25.9.2012 TiÕt 9: CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña c¬ I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - Trình bày đợc đặc điểm cấu tạo của tế bào cơ và của bắp cơ. - Giải thích đợc tính chất căn bản của cơ là sự co cơ và nêu đợc ý nghĩa của sự co c¬. 2. Kỹ năng :hoạt động nhóm,phân tích - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm 3.Thái độ :GD ý thức tự tìm hiêu các hiện tợng II. §å dïng d¹y häc GV Tranh vẽ phóng to H 9.1 đến 9.4 SGK.Tranh vẽ hệ cơ ngời.Búa y tế. HS : NÕu cã ®iÒu kiÖn: chuÈn bÞ Õch, dd sinh lÝ 0,65%, m¸y ghi nhÞp co c¬. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p - KiÓm tra bµi cò - Nªu cÊu t¹o chøc n¨ng cña x¬ng dµi? - Nªu thµnh phÇn ho¸ häc vµ tÝnh chÊt cña x¬ng? - Giíi thiÖu bµi míi GV dïng tranh hÖ c¬ ë ngêi giíi thiÖu mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ c¸c nhãm c¬ chÝnh cña c¬ thÓ nh phÇn th«ng tin ®Çu bµi SGK. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Cấu tạo bắp cơ và tế bào cơ : 12p MT : Trình bày đợc đặc điểm cấu tạo của tế bào cơ và của bắp cơ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I và - HS nghiên cứu thông tin SGK và quan quan sát H 9.1 SGK, trao đổi nhóm để sát hình vẽ, thống nhất câu trả lời. tr¶ lêi c©u hái: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. C¸c nhãm kh¸c bæ sung vµ rót ra kÕt luËn. - B¾p c¬ cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ? - Nªu cÊu t¹o tÕ bµo c¬ ? - Gäi HS chØ trªn tranh cÊu t¹o b¾p c¬ vµ tÕ bµo c¬. KÕt luËn 1: - B¾p c¬ : gåm nhiÒu bã c¬, mçi bã gåm nhiÒu sîi c¬ (tÕ bµo c¬) bäc trong mµng liªn kÕt. - Hai ®Çu b¾p c¬ cã g©n b¸m vµo x¬ng, gi÷a ph×nh to lµ bông c¬. - Tế bào cơ: gồm nhiều đoạn, mỗi đoạn là 1 đơn vị cấu trúc giới hạn bởi 2 tấm hình chữ Z. Sự sắp xếp các tơ cơ mảnh và tơ cơ dày ở tế bào cơ tạo nên đĩa sáng và đĩa tèi. + Đĩa tối: là nơi phân bố tơ cơ dày, đĩa sáng là nơi phân bố tơ cơ mảnh. Hoạt động 2: Tính chất của cơ : 12p MT : Giải thích đợc tính chất căn bản của cơ là sự co cơ Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS đọc thí nghiệm và quan - HS nghiên cứu thí nghiệm và trả lời.

(21) s¸t H 9.2 SGK (nÕu cã ®iÒu kiÖn GV c©u hái : biÓu diÔn thÝ nghiÖm) - Nªu kÕt luËn. - Yªu cÇu HS m« t¶ thÝ nghiÖm sù co c¬ - GV gi¶i thÝch vÒ chu k× co c¬ (nhÞp co c¬). - HS đọc thông tin, làm động tác co - Yêu cầu HS đọc thông tin cẳng tay sát cánh tay để thấy bắp cơ co + GËp c¼ng tay s¸t c¸nh tay. ng¾n l¹i, to ra vÒ bÒ ngang. - Nhận xét về sự thay đổi độ lớn của cơ - Giải thích dựa vào thông tin SGK, rút b¾p tríc c¸nh tay? V× sao cã sù thay ra kÕt luËn. đổi đó? - HS lµm ph¶n x¹ ®Çu gèi (2 HS lµm). - Yêu cầu HS làm thí nghiệm phản xạ - Dựa vào H 9.3 để giải thích cơ chế ®Çu gèi, quan s¸t H 9.3 ph¶n x¹ co c¬. - Gi¶i thÝch c¬ chÕ ph¶n x¹ sù co c¬? KÕt luËn 2: - TÝnh chÊt c¨n b¶n cña c¬ lµ sù co c¬ vµ d·n khi bÞ kÝch thÝch,c¬ ph¶n øng l¹i b»ng co c¬. - C¬ co råi l¹i d·n rÊt nhanh t¹o chu k× co c¬. - Khi c¬ co, t¬ c¬ m¶nh xuyªn s©u vµo vïng ph©n bè cña t¬ c¬ dµy lµm tÕ bµo c¬ co ng¾n l¹i lµm cho b¾p c¬ ng¾n l¹i vµ to vÒ bÒ ngang. - Khi kích thích tác động vào cơ quan thụ cảm làm xuất hiện xung thần kinh theo dây hớng tâm đến trung ơng thần kinh, tới dây li tâm, tới cơ và làm cơ co. Hoạt động 3: ý nghĩa của hoạt động co cơ :11p MT : nêu đợc ý nghĩa của sự co cơ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh HS quan s¸t H 9.4 SGK - Quan s¸t H 9.4 vµ cho biÕt : - Trao đổi nhóm để thống nhất ý kiến. - Sù co c¬ cã t¸c dông g×? - Yªu cÇu HS ph©n tÝch sù phèi hîp - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung vµ hoạt động co, dãn giữa cơ 2 đầu (cơ rút ra kết luận. gÊp) vµ c¬ 3 ®Çu (c¬ duçi) ë c¸nh tay. - GVnhËn xÐt, gióp HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu 1 HS đọc kết luận cuối bài. KÕt luËn3: - Cơ co giúp xơng cử động để cơ thể vận động, lao động, di chuyển. - Trong sự vận động cơ thể luôn có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các nhóm cơ. IV. Kiểm tra đánh giá: 5p - HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm : Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: 1. C¬ b¾p ®iÓn h×nh cã cÊu t¹o: a. Sîi c¬ cã v©n s¸ng, v©n tèi. b. Bã c¬ vµ sîi c¬. c. Cã mµng liªn kÕt bao bäc, 2 ®Çu to, gi÷a ph×nh to. d. Gåm nhiÒu sîi c¬ tËp trung thµnh bã. e. C¶ a, b, c, d g. ChØ cã c, d. 2. Khi c¬ co, b¾p c¬ ng¾n l¹i vµ to bÒ ngang lµ do: a. V©n tèi dµy lªn. b. Một đầu cơ co và một đầu cơ cố định..

(22) c. C¸c t¬ m¶nh xuyªn s©u vµo vïng t¬ dµy lµm cho v©n tèi ng¾n l¹i. d. C¶ a, b, c. e. ChØ a vµ c. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3. Gîi ý:C©u 1: §Æc ®iÓm phï hîp chøc n¨ng co c¬ cña tÕ bµo c¬: + Tế bào cơ gồm nhiều đơn vị cấu trúc nối liền nhau nên tế bào cơ dài. + Mỗi đơn vị cấu trúc cơ tơ cơ dày và tơ cơ mảnh bố trí xen kẽ. Khi tơ cơ mảnh xuyªn s©u vµo vïng ph©n bè cña t¬ c¬ dµy sÏ lµm c¬ ng¾n l¹i t¹o nªn sù co c¬. Câu 2 : Khi đứng cả cơ gấp và duỗi cẳng chân cùng co, nhng không co tối đa. Cả hai cơ đối kháng đều co tạo ra thế cân bằng giữ cho hệ thống xơng chân thẳng để trọng tâm rơi vào chân đó. C©u 3 : - Kh«ng khi nµo c¶ 2 c¬ gÊp vµ duçi cïng co tèi ®a 9cña 1 bé phËn c¬ thÓ) - C¬ gÊp vµ duçi cña 1 bé phËn cïng duçi tèi ®a khi c¸c c¬ nµy mÊt kh¶ n¨ng tiếp nhận kích thích do đó mất trơng lực cơ (trờng hợp bại liệt). ____________________________________ Ngµy d¹y: 27.9.2012 Tiết 10 : hoạt động của cơ I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS chứng minh đợc cơ co sinh ra công. Công của cơ đợc sử dụng trong lao động vµ di chuyÓn. - Trình bày đợc nguyên nhân sự mỏi cơ và nêu biện pháp chống mỏi cơ. - Nêu đợc lợi ích của sự luyện tập cơ, từ đó vận dụng vào đời sống, thờng xuyên luyện tập thể dục thể thao và lao động vừa sức. 2. Kỹ năng : Hoạt động nhóm,phân tích. 3.Thái độ : GD ý thc luyên tâpTDTT và lao động để có hệ cơ khoẻ II. §å dïng d¹y häc GV M¸y ghi c«ng cña c¬, c¸c lo¹i qu¶ c©n. HS : KÎ b¶ng SGK III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi : 5p - KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tÕ bµo c¬ phï hîp víi chøc n¨ng co c¬? - ý nghĩa của hoạt động co cơ? - C©u 2,3 SGK. - Giíi thiÖu bµi míi VB: Từ ý nghĩa của hoạt động co cơ dẫn dắt đến câu hỏi: - Vậy hoạt động của cơ mang lại hiệu quả gì và làm gì để tăng hiệu quả hoạt động co cơ? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Công của cơ :12p Muc tiêu : HS chứng minh đợc cơ co sinh ra công. Công của cơ đợc sử dụng trong lao động và di chuyển. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp SGK. - HS chọn từ trong khung để hoàn thành bµi tËp:.

(23) 1- co; 2- lùc ®Èy; 3- lùc kÐo. + Hoạt động của cơ tạo ra lực làm di - Tõ bµi tËp trªn, em cã nhËn xÐt g× vÒ chuyÓn vËt hay mang v¸c vËt. sù liªn quan gi÷a c¬, lùc vµ sù co c¬? - Yêu cầu HS tìm hiểu thông tin để trả lêi c©u hái: - HS t×m hiÓu th«ng tin SGK kÕt hîp víi - ThÕ nµo lµ c«ng cña c¬? C¸ch tÝnh? kiến thức đã biết về công cơ học, về lực - Các yếu tố nào ảnh hởng đến hoạt để trả lời, rút ra kết luận. động của cơ? - H·y ph©n tÝch 1 yÕu tè trong c¸c yÕu tố đã nêu? + HS liên hệ thực tế trong lao động. - GV gióp HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS liên hệ trong lao động. KÕt luËn: - Khi cơ co tác động vào vật làm di chuyển vật, tức là cơ đã sinh ra công. - C«ng cña c¬ : A = F.S F : lùc Niut¬n S : độ dài A : c«ng - C«ng cña c¬ phô thuéc : + Tr¹ng th¸i thÇn kinh. + Nhịp độ lao động. + Khèi lîng cña vËt di chuyÓn. Hoạt động 2: Sự mỏi cơ :12p Mụctiêu :Trình bày đợc nguyên nhân sự mỏi cơ và nêu biện pháp chống mỏi cơ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV tæ chøc cho HS lµm thÝ nghiÖm - 1 HS lªn lµm 2 lÇn: trên máy ghi công cơ đơn giản. + LÇn 1: co ngãn tay nhÞp nhµng víi qu¶ cân 500g, đếm xem cơ co bao nhiêu lần th× mái. + Lần 2 : với quả cân đó, co với tốc độ tối đa, đếm xem cơ co đợc bao nhiêu lần thì mỏi và có biến đổi gì về biên độ co c¬. - GV híng dÉn t×m hiÓu b¶ng 10 SGK - Dùa vµo c¸ch tÝnh c«ng HS ®iÒn kÕt và điền vào ô trống để hoàn thiện bảng. quả vào bảng 10. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi : - Qua kÕt qu¶ trªn, em h·y cho biÕt khèi - HS theo dâi thÝ nghiÖm, quan s¸t b¶ng lợng của vật nh thế nào thì công cơ sản 10, trao đổi nhóm và nêu đợc : sinh ra lín nhÊt ? + Khèi lîng cña vËt thÝch hîp th× c«ng - Khi ngãn tay trá kÐo råi th¶ qu¶ c©n sinh ra lín. nhiều lần, có nhận xét gì về biên độ co + Biên độ co cơ giảm dẫn tới ngừng khi c¬ trong qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm kÐo dµi ? c¬ lµm viÖc qu¸ søc. - Hiện tợng biên độ co cơ giảm khi cơ làm việc quá sức đặt tên là gì ? -Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - HS nghiên cứu thông tin để trả lời :.

(24) - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK để trả lời câu hỏi : - Nguyên nhân nào dẫn đến sự mỏi cơ ? a. ThiÕu n¨ng lîng b. ThiÕu oxi c. Axit lăctic ứ đọng trong cơ, đầu độc c¬ d. Cả a, b, c đều đúng. -Mỏi cơ ảnh hởng đến sức khoẻ, lao động và học tập nh thế nào? - Làm thế nào để cơ không bị mỏi, lao động và học tập đạt kết quả? - Khi mái c¬ cÇn lµm g×?. đáp án d. Từ đó rút ra kết luận.. - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. + Mái c¬ lµm cho c¬ thÓ mÖt mái, n¨ng suất lao động giảm. - Liªn hÖ thùc tÕ vµ rót ra kÕt luËn.. KÕt luËn 2: - C«ng cña c¬ cã trÞ sè lín nhÊt khi c¬ co n©ng vËt cã khèi lîng thÝch hîp víi nhÞp co c¬ võa ph¶i. - Mỏi cơ là hiện tợng cơ làm việc nặng và lâu dẫn tới biên độ co cơ giảm=> ngừng. 1. Nguyªn nh©n cña sù mái c¬ - Cung cÊp oxi thiÕu. - N¨ng lîng thiÕu. - Axit lactic bị tích tụ trong cơ, đầu độc cơ. 2. BiÖn ph¸p chèng mái c¬ - Khi mỏi cơ cần nghỉ ngơi, thở sâu, kết hợp xoa bóp cơ sau khi hoạt động (chạy...) nên đi bộ từ từ đến khi bình thờng. - Để lao động có năng suất cao cần làm việc nhịp nhàng, vừa sức (khối lợng và nhịp co cơ thích hợp) đặc biệt tinh thần vui vẻ, thoải mái. - Thờng xuyên lao động, tập TDTT để tăng sức chịu đựng của cơ. Hoạt động 3: Thờng xuyên luyện tập để rèn luyện cơ :11p Mục tiêu : Nêu đợc lợi ích của sự luyện tập cơ, từ đó vận dụng vào đời sống, thờng xuyên luyện tập thể dục thể thao và lao động vừa sức. Hoạt động của giáo viên- Trình bày đợc Hoạt động của học sinh nguyªn nh©n sù mái c¬ vµ nªu biÖn ph¸p chèng mái c¬. - Nêu đợc lợi ích của sự luyện tập cơ, từ đó vận dụng vào đời sống, thờng xuyên luyện tập thể dục thể thao và lao động võa søc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Kh¶ n¨ng co c¬ phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo ? - Những hoạt động nào đợc coi là sự luyÖn tËp c¬?-? LuyÖn tËp thêng xuyªn có tác dụng nh thế nào đến các hệ cơ quan trong c¬ thÓ vµ dÉn tíi kÕt qu¶ g×. - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung. Nªu đợc: + Kh¶ n¨ng co c¬ phô thuéc: ThÇn kinh: s¶ng kho¸i, ý thøc tèt. ThÓ tÝch cña b¾p c¬: b¾p c¬ lín dÉn tíi co c¬ m¹nh..

(25) đối với hệ cơ?. Lùc co c¬ Kh¶ n¨ng dÎo dai, bÒn bØ. - Nên có phơng pháp nh thế nào để đạt + Hoạt động coi là luyện tập cơ: lao hiÖu qu¶? động, TDTT thờng xuyên... + Lao động, TDTT ảnh hởng đến các cơ quan... - Rót ra kÕt luËn. KÕt luËn 3: - Thờng xuyên luyện tập TDTT và lao động hợp lí nhằm: + T¨ng thÓ tÝch c¬ (c¬ ph¸t triÓn) + Tăng lực co cơ và làm việc dẻo dai, làm tăng năng suất lao động. + Xơng thêm cứng rắn, tăng năng lực hoạt động của các cơ quan; tuần hoàn, hô hÊp, tiªu ho¸... Lµm cho tinh thÇn s¶ng kho¸i. - TËp luyÖn võa søc. IV. Tổng kết - đánh giá: 5p - Gọi 1 HS đọc kết luận SGK. ? Nguyªn nh©n cña sù mái c¬? ? Công của cơ là gì? Công của cơ đợc sử dụng vào mục đích nào? ? Nêu biện pháp để tăng cờng khả năng làm việc của cơ và biện pháp chống mỏi cơ. - Cho HS ch¬i trß ch¬i SGK. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3 SGK. - Nh¾c HS thêng xuyªn thùc hiÖn bµi 4 ë nhµ. ______________________________________ Ngµy d¹y: 2.10.2012 Tiết 11:Tiến hoá của hệ vận động Vệ sinh hệ vận động I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS chứng minh đợc tiến hoá của ngời so với động vật thể hiện ở hệ cơ xơng. 2. Kü n¨ng - Vận dụng những hiểu biết về hệ vận động để giữ vệ sinh, rèn luyện thân thể, chèng bÖnh tËt vÒ c¬ x¬ng thêng x¶y ra ë tuæi thiÕu niªn. 3.Thái độ - Giáo dục ý thức bảo vệ, giữ gìn hệ vận động để có thân hình cân đối. II. §å dïng d¹y häc GV : - Tranh vẽ phóng to H 11.1 đến H 11.5. - Tranh vÏ bé x¬ng ngêi vµ bé x¬ng tinh tinh. HS : - PhiÕu tr¾c nghiÖm. III. hoạt động dạy - học. - KiÓm tra bµi cò 1. Công của cơ là gì ? công của cơ đợc sử dụng vào mục đích gì ? H·y tÝnh c«ng cña c¬ khi x¸ch tói g¹o 5 kg lªn cao 1 m. 2 . Nguyªn nh©n sù mái c¬ ? gi¶i thÝch ? 3. Nêu những biện pháp để tăng cờng khả năng làm việc của cơ và các biện pháp chèng mái c¬. - Giíi thiÖu bµi míi.

(26) VB: Chúng ta đã biết rằng ngời có nguồn gốc từ động vật thuộc lớp thú, nhng ngời đã thoát khỏi động vật và trở thành ngời thông minh. Qua quá trình tiến hoá, cơ thể ngời có nhiều biến đổi trong đó có sự biến đổi của hệ cơ xơng. Bài hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sự tiến hoá của hệ vận động. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Sự tiến hoá của bộ xơng ngời so với bộ xơng thú :12p Mục tiêu : HS chứng minh đợc tiến hoá của ngời so với động vật thể hiện ở hệ cơ xơng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV treo tranh bé x¬ng ngêi vµ tinh - HS quan s¸t c¸c tranh, so s¸nh sù kh¸c tinh, yêu cầu HS quan sát từ H 11.1 đến nhaugiữa bộ xơng ngời và thú. 11.3 vµ lµm bµi tËp ë b¶ng 11. - Trao đổi nhóm hoàn thànhbảng 11. - GV treo bảng phụ 11 yêu cầu đại diện - Đại diện nhóm trình bày các nhóm c¸c nhãm lªn b¶ng ®iÒn. kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV nhận xét đánh giá, đa ra đáp án.. B¶ng 11- Sù kh¸c nhau gi÷a bé x¬ng ngêi vµ x¬ng thó C¸c phÇn so s¸nh - TØ lÖ sä/mÆt - Låi c»m x¬ng mÆt - Cét sèng - Lång ngùc - X¬ng chËu - Xơng đùi - X¬ng bµn ch©n. Bé x¬ng ngêi Bé x¬ng thó - Lín - Nhá - Ph¸t triÓn - Kh«ng cã - Cong ë 4 chç - Cong h×nh cung - Në sang 2 bªn - Në theo chiÒu lng bông - Në réng - HÑp - Ph¸t triÓn, khoÎ - B×nh thêng - X¬ng ngãn ng¾n, bµn - X¬ng ngãn dµi, bµn ch©n h×nh vßm. ch©n ph¶ng. - X¬ng gãt - Lín, ph¸t triÓn vÒ phÝa - Nhá sau. - Những đặc điểm nào của bộ xơng ng- - HS trao đổi nhóm hoàn để nêu đợc ời thích nghi với t thế đứng thẳng và đi các đặc điểm: cột sống, lồng ngực, sự phân hoá tay và chân, đặc điểm về b»ng 2 ch©n ? khíp tay vµ ch©n. - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. KÕt luËn 1: - Bộ xơng ngời cấu tạo hoàn toàn phù hợp với t thế đứng thẳng và lao động. Hoạt động 2: Sự tiến hoá của hệ cơ ngời so với hệ cơ thú :12p Mục tiêu : HS c/ m đợc tiến hoá của ngời so với động vật thể hiện ở hệ cơ xơng. * C¸ch tiÕn hµnh Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, - Cá nhân nghiên cứu SGK, quan sát quan sát H 11.4, trao đổi nhóm để trả lời hình vẽ, trao đổi nhóm để thống nhất ý kiÕn. c©u hái : - HÖ c¬ ë ngêi tiÕn ho¸ so víi hÖ c¬ thó - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, bæ sung..

(27) - Rót ra kÕt luËn. nh thÕ nµo ? - GV nhận xét, đánh giá giúp HS rút ra kÕt luËn. KÕt luËn 2: - C¬ nÐt mÆt biÓu hiÖn t×nh c¶m cña con ngêi. - Cơ vận động lỡi phát triển. - C¬ tay: ph©n ho¸ thµnh nhiÒu nhãm c¬ nhá phô tr¸ch c¸c phÇn kh¸c nhau. Tay cö động linh hoạt, đặc điệt là ngón cái. - C¬ ch©n lín, khoÎ, cã thÓ gËp, duçi. Hoạt động 3: Vệ sinh hệ vận động : 11p Mục tiêu : Vận dụng những hiểu biết về hệ vận động để giữ vệ sinh, rèn luyện thân thÓ, chèng bÖnh tËt vÒ c¬ x¬ng thêng x¶y ra ë tuæi thiÕu niªn. - Giáo dục ý thức bảo vệ, giữ gìn hệ vận động để có thân hình cân đối. * C¸ch tiÕn hµnh Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS quan sát H 11.5, trao đổi - Cá nhân quan sát H 11.5 nhóm để trả lời các câu hỏi: - Liên hệ thực tế, trao đổi nhóm để trả - Để xơng và cơ phát triển cân đối, lời. chóng ta cÇn lµm g×? - §Ó chèng cong vÑo cét sèng, trong lao - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm động và học tập cần chú ý những điểm khác bổ sung. - Rót ra kÕt luËn. g× ? - GV nhËn xÐt vµ gióp HS tù rót ra kÕt luËn. KÕt luËn 3: Để cơ và xơng phát triển cân đối cần: + Chế độ dinh dỡng hợp lí. + Thêng xuyªn tiÕp xóc víi ¸nh n¾ng. + Rèn luyện thân thể và lao động vừa sức. Chống cong, vẹo cột sống cần chú ý: mang vác đều 2 tay, t thế làm việc, ngồi học ngay ng¾n kh«ng nghiªng vÑo. IV. Tổng kết - đánh giá: 4p - HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm Khoanh tròn vào các đặc điểm chỉ có ở ngời, không có ở động vật. - X¬ng sä lín h¬n x¬ng mÆt. - Cét sèng cong h×nh cung. - Lång ngùc në theo chiÒu lng – bông. - C¬ nÐt mÆt ph©n ho¸. - C¬ nhai ph¸t triÓn. - Khớp cổ tay kém linh động. - Khớp chậu- đùi có cấu tạo hình cầu, hố khớp sâu. - X¬ng bµn ch©n xÕp trªn mét mÆt ph¼ng. - Ngón cái nằm đối diện với 4 ngón kia. V. Híng dÉn vÒ nhµ:1p - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3 SGK Tr 39. - Nh¾c HS chuÈn bÞ thùc hµnh nh SGK. _________________________________________ Ngµy d¹y: 1.10.2011 TiÕt 12:TËp s¬ cøu vµ b¨ng bã.

(28) cho ngêi g·y x¬ng I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS biÕt c¸ch s¬ cøu khi gÆp ngêi g·y x¬ng. - Biết băng cố định xơng bị gãy, cụ thể xơng cẳng tay, cẳng chân. II. §å dïng d¹y häc - GV: Tranh vẽ h 12.1 đến 12.4. Băng hình sơ cứu và băng bó cố định khi gãy xơng (nếu có). - HS: Mçi nhãm: 2 nÑp tre (nÑp gç) bµo nh½n dµi 30-40 cm, réng: 4-5 cm, dµy 0,6-1 cm, 4 cuén b¨ng y tÕ dµi 2m (cuén v¶i), 4 miÕng v¶i s¹ch kÝch thÝch 20x40 cm hoÆc g¹c y tÕ. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p 2. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh - Giíi thiÖu bµi míi VB: GV cã thÓ giíi thiÖu 1 vµi sè liÖu vÒ tai n¹n giao th«ng hoÆc tai n¹n lao động làm gãy xơng ở địa phơng, dẫn dắt tới yêu cầu bài thực hành đối với học sinh. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Nguyên nhân gãy xơng :10p Mục tiêu : HS nắm đợc nguyên nhân gãy xơng và từ đó biết cách tránh khỏi bị g·y x¬ng * C¸ch tiÕn hµnh Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời câu - HS trao đổi nhóm và nêu đợc : hái : + Do va ®Ëp m¹nh x¶y ra khi bÞ ng·, tai - Nguyên nhân nào dẫn đến gãy xơng ? nạn giao thông... - V× sao nãi kh¶ n¨ng g·y x¬ng liªn + Tuæi cµng cao, nguy c¬ g·y x¬ng cµng tăng vì tỉ lệ chất cốt giao (đảm bảo tính quan đến lứa tuổi ? đàn hồi) và chất vô cơ (đảm bảo tính rắn chắc) thay đổi theo hớng tăng dần chất v« c¬. Tuy vËy trÎ em còng rÊt hay bÞ g·y x¬ng do... - Để bảo vệ xơng khi tham gia giao + Thực hiện đúng luật giao thông. thông, em cần chú ý đến điểm gì ? + Kh«ng, v× cã thÓ lµm cho ®Çu x¬ng - Gặp ngời bị tai nạn giao thông chúng gãy đụng chạm vào mạch máu và dây ta cã nªn n¾n chç x¬ng g·y kh«ng ? V× thÇn kinh, cã thÓ lµm r¸ch c¬ vµ da. sao ? - GV nhËn xÐt vµ gióp HS rót ra kÕt luËn. KÕt luËn 1: - G·y x¬ng do nhiÒu nguyªn nh©n. - Khi bị gãy xơng phải sơ cứu tại chỗ, không đợc nắn bóp bừa bãi và chuyển ngay n¹n nh©n vµo c¬ së y tÕ. Hoạt động 2: Tập sơ cứu và băng bó :15p Môc tiªu - HS biÕt c¸ch s¬ cøu khi gÆp ngêi g·y x¬ng. - Biết băng cố định xơng bị gãy, cụ thể xơng cẳng tay, cẳng chân. * C¸ch tiÕn hµnh Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh.

(29) - GV cã thÓ sö dông b¨ng h×nh hoÆc nhãm HS lµm mÉu hoÆc còng cã thÓ dïng tranh H 12.1 => h 12.4 giíi thiÖu ph¬ng pháp sơ cứu và phơng pháp băng cố định. - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh tËp b¨ng bã. - GV quan s¸t c¸c nhãm tiÕn hµnh tËp b¨ng bã. - GV quan sát, uốn nắn, giúp đỡ nhất là nhãm yÕu. - Gọi đại diện từng nhóm lên kiểm tra.. - Các nhóm HS theo dõi để nắm đợc c¸c thao t¸c.. - Tõng nhãm tiÕn hµnh lµm: Mỗi em tập băng bó cho bạn (giả định g·y x¬ng c¼ng tay, c¼ng ch©n).. - Các nhóm phải trình bày đợc: + Thao t¸c b¨ng bã. - Em cần làm gì khi tham gia giao thông, + Sản phẩm làm đợc. lao động, vui chơi để tránh cho mình và - Đảm bảo an toàn giao thông, tránh đùa nghịch vật nhau dẫm chân lên ngêi kh¸c kh«ng bÞ g·y x¬ng ? nhau. KÕt luËn 2: Ph¬ng ph¸p s¬ cøu : - §Æt nÑp tre, gç vµo chç x¬ng g·y. - Lãt v¶i mÒm, gÊp dµy vµo chç ®Çu x¬ng. - Buộc định vị 2 chỗ đầu nẹp và 2 bên chỗ xơng gãy. * Băng bó cố định - Víi x¬ng c¼ng tay : dïng b¨ng quÊn chÆt tõ trong ra cæ tay. - Với xơng chân: băng từ cổ chân vào. Nếu là xơng đùi thì dùng nẹp tre dài từ sờn đến gót chân và buộc cố định ở phần thân. Hoạt đông 3 :Thu hoạch Môc tiªu HS biÕt c¸ch viªt b¸o c¸o vµ tæng hîpp kiÕn thøc 1.Nªu nguyªn nh©n g·y x¬ng 2.Nêu cách sơ cứu và băng bó khi bị gãy xơng cẳng tay và xơng đùi IV. Tổng kết - đánh giá: 14p - GV nhËn xÐt chung giê thùc hµnh vÒ u, nhîc ®iÓm. - Cho điểm nhóm làm tốt : Nhắc nhở nhóm làm cha đạt yêu cầu. V. Híng dÉn vÒ nhµ - ViÕt b¸o c¸o têng tr×nh s¬ cøu vµ b¨ng bã khi g·y x¬ng c¼ng tay. Ngµy d¹y: 9.10.2012 Ch¬ng III- TuÇn hoµn TiÕt 13 : M¸u vµ m«i trêng trong c¬ thÓ I. Môc Tiªu 1 KiÕn thøc - HS phân biệt đợc các thành phần cấu tạo của máu. - Trình này đợc chức năng của máu, nớc mô và bạch huyết. - Trình bày đợc vai trò của môi trờng trong cơ thể. 2. Kỹ năng :hoạt động nhóm,phân tích - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm 3.Thái độ : GD ý thức bảo vệ hệ tuần hoàn,ý thức học tập bộ môn II. §å dïng d¹y häc.

(30) - Tranh phãng to H 13.1 ; 13.2. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p - KiÓm tra bµi cò: o - Giíi thiÖu bµi míi ? Em đã nhìn thấy máu cha? Máu có đặc điểm gì? Theo em máu có vai trò gì đối với cơ thể sống? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Máu :18p Mục tiêu :- HS phân biệt đợc các thành phần cấu tạo của máu. * C¸ch tiÕn hµnh Hoạt động của giáo viên -Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan s¸t H 13.1 vµ tr¶ lêi c©u hái:-? M¸u gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - Cã nh÷ng lo¹i tÕ bµo m¸u nµo? - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ SGK. - GV giíi thiÖu c¸c lo¹i b¹ch cÇu (5 lo¹i): Mµu s¾c cña b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu trong H 13.1 lµ so nhuém mµu. Thùc tÕ chóng gÇn nh trong suèt. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 13 vµ tr¶ lêi c©u hái: - HuyÕt t¬ng gåm nh÷ng t,phan nµo? - Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời c¸c c©u hái phÇn  SGK - Khi c¬ thÓ mÊt níc nhiÒu (70-80%) do tiêu chảy, lao động nặng ra nhiều mồ h«i... m¸u cã thÓ lu th«ng dÔ dµng trong m¹ch n÷a kh«ng? Chøc n¨ng cña níc đối với máu? - Thµnh phÇn chÊt trong huyÕt t¬ng gîi ý g× vÒ chøc n¨ng cña nã? - GV yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin SGK, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái: - Thµnh phÇn cña hång cÇu lµ g×? Nã có đặc tính gì? - V× sao m¸u tõ phæi vÒ tim råi tíi tÕ bào có màu đỏ tơi còn máu từ các tế bào về tim rồi tới phổi có màu đỏ thẫm? KÕt luËn: 1. T×m hiÓu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u - M¸u gåm: + HuyÕt t¬ng 55%.. Hoạt động của học sinh - HS nghiên cứu SGK và tranh, sau đó nêu đợc kết luận.. 1- huyÕt t¬ng 2- hång cÇu 3- tiÓu cÇu. - HS dựa vào bảng 13 để trả lời : Sau đó rút ra kết luận. - HS trao đổi nhóm, bổ sung và nêu đợc : + Cơ thể mất nớc, máu sẽ đặc lại, khó lu th«ng.. - HS thảo luận nhóm và nêu đợc : + Hồng cầu có hêmoglôbin có đặc tính kết hợp đợc với oxi và khí cacbonic. + M¸u tõ phæi vÒ tim mang nhiÒu O2 nên có màu đỏ tơi. Máu từ các tế bào về tim mang nhiều CO2 nên có màu đỏ thÉm..

(31) + TÕ bµo m¸u: 45% gåm hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. 2. T×m hiÓu chøc n¨ng cña huyÕt t¬ng vµ hång cÇu - Trong huyÕt t¬ng cã níc (90%), c¸c chÊt dinh dìng, hoocmon, kh¸ng thÓ, muèi kho¸ng, c¸c chÊt th¶i... - HuyÕt t¬ng cã chøc n¨ng: + Duy trì máu ở thể lỏng để lu thông dễ dàng. + VËn chuyÓn c¸c chÊt dinh dìng, c¸c chÊt cÇn thiÕt vµ c¸c chÊt th¶i. - Hồng cầu có Hb có khả năng kết hợp với O 2 và CO2 để vận chuyển O2 từ phổi về tim tới tế bàovà vận chuyển CO2 từ tế bào đến tim và tới phổi. Hoạt động 2: Môi trờng trong cơ thể :17p Mục tiêu - Trình này đợc chức năng của máu, nớc mô và bạch huyết. - Trình bày đợc vai trò của môi trờng trong cơ thể Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV giíi thiÖu tranh H 13.2 : quan hÖ cña m¸u, níc m«, b¹ch huyÕt. - Yêu cầu HS quan sát tranh và thảo - HS trao đổi nhóm và nêu đợc : luËn nhãm, tr¶ lêi c©u hái : - C¸c tÕ bµo c¬, n·o... cña c¬ thÓ cã thÓ + Kh«ng, v× c¸c tÕ bµo nµy n»m s©u trực tiếp trao đổi chất với môi trờng trong cơ thể, không thể liên hệ trực tiếp víi m«i trêng ngoµi. ngoài đợc không ? + Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ - Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ thể với môi trờng ngoài gián thiếp qua thÓ víi m«i trêng ngoµi ph¶i gi¸n tiÕp m¸u, níc m« vµ b¹ch huyÕt (m«i trêng th«ng qua yÕu tè nµo ? trong c¬ thÓ). - VËy m«i trêng trong gåm nh÷ng thµnh - HS rót ra kÕt luËn. phÇn nµo ? - M«i trêng bªn trong cã vai trß g× ? - GV gi¶ng gi¶i vÒ mèi quan hÖ gi÷a m¸u, níc m« vµ b¹ch huyÕt. KÕt luËn: - M«i trêng bªn trong gåm ; M¸u, níc m«, b¹ch huyÕt. - M«i trêng trong gióp tÕ bµo thêng xuyªn liªn hÖ víi m«i trêng ngoµi trong qu¸ trình trao đổi chất. IV. Tổng kết - đánh giá: 4p Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: C©u 1. M¸u gåm c¸c thµnh phÇn cÊu t¹o: a. TÕ bµo m¸u: hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. b. Nguyªn sinh chÊt, huyÕt t¬ng. c. Pr«tªin, lipit, muèi kho¸ng. d. HuyÕt t¬ng. C©u 2. Vai trß cña m«i trêng trong c¬ thÓ: a. Bao quanh tế bào để bảo vệ tế bào. b. Giúp tế bào trao đổi chất với môi trờng ngoài. c. Tạo môi trờng lỏng để vận chuyển các chất. d. Gióp tÕ bµo th¶i c¸c chÊt thõa trong qu¸ tr×nh sèng. V. Híng dÉn vÒ nhµ(1p) - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3, 4 SGK..

(32) - Giải thích tại sao các vận động viên trớc khi thi đấu có 1 thời gian luyện tập ở vïng nói cao? - §äc môc “Em cã biÕt” Tr- 44. _______________________________________ Ngµy d¹y:11.10.2012 TiÕt 14:B¹ch cÇu - miÔn dÞch I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc 3 hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây nhiễm. - Trình bày đợc khái niệm miễn dịch. - Phân biệt đợc miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân tạo. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng quan sát tranh để tìm kiến thức. - Rèn t duy suy luận logic, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ: Có ý thức tiêm phòng bệnh dịch. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phóng to các hình 14.1 đến 14.4 SGK. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p - KiÓm tra bµi cò - Thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u? Nªu chøc n¨ng cña huyÕt t¬ng vµ hång cÇu? - M«i trêng trong c¬ thÓ gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? Chóng cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Khi bị dẫm phải gai, hiện tợng cơ thể sau đó nh thế nào? - HS tr×nh bµy qu¸ tr×nh tõ khi bÞ gai ®©m tíi khi khái. - GV: C¬ chÕ cña qu¸ tr×nh nµy lµ g×? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Các hoạt động chủ yếu của bạch cầu :18p . Mục Tiêu ;HS nắm đợc 3 hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây nhiễm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh HS liªn hệ đến kiến bài trớc và nêu 5 - Cã mÊy lo¹i b¹ch cÇu ? - GV giíi thiÖu 1 sè kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o lo¹i b¹ch cÇu. vµ c¸c lo¹i b¹ch cÇu : 2 nhãm + Nhóm 1 :Bạch cầu không hạt, đơn nhân (limpho bào, bạch cầu mô nô, đại thùc bµo). + Nhãm 2 : B¹ch cÇu cã h¹t, ®a nh©n, ®a thuú. C¨n cø vµo sù b¾t mµu ngêi ta chia ra thµnh : B¹ch cÇu trung tÝnh, b¹chcÇu - - HS quan s¸t kÜ H 14.1 ; 14.3 vµ 14.4 kết hợp đọc thông tin SGK, trao đổi a axit, a kiÒm - Vi khuẩn, virut xâm nhập vào cơ thể, nhóm để trả lời câu hỏi của GV. + Khi vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬ b¹ch cÇu t¹o mÊy hµng rµo b¶o vÖ ? thÓ, c¸c b¹ch cÇu t¹o 3 hµng rµo b¶o vÖ. - Sù thùc bµo lµ g× ? - Nh÷ng lo¹i b¹ch cÇu nµo tham gia + Thùc bµo lµ hiÖn tîng c¸c b¹ch cÇu h×nh thµnh ch©n gi¶ b¾t vµ nuèt c¸c vi vµo thùc bµo ? khuÈn vµo tÕ bµo råi tiªu ho¸ chóng..

(33) + Bạch cầu trung tính và đại thực bào. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái : - Tế bào B đã chống lại các kháng nguyªn b»ng c¸ch nµo ? - ThÕ nµo lµ kh¸ng nguyªn, kh¸ng thÓ ; sù t¬ng t¸c gi÷a kh¸ng nguyªn vµ kh¸ng thÓ theo c¬ chÕ nµo ? - Tế bào T đã phá huỷ các tế bào cơ thể - HS nêu đợc : nhiÔm vi khuÈn, virut b»ng c¸ch nµo ? + Do hoạt động của bạch cầu : dồn đến - Yêu cầu HS liên hệ thực tế : Giải thích chỗ vết thơng để tiêu diệt vi khuẩn. hiÖn tîng môn ë tay sng tÊy råi khái ? ?-HiÖn tîng næi h¹ch khi bÞ viªm ? KÕt luËn: - Khi vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬ thÓ, c¸c b¹ch cÇu b¶o vÖ c¬ thÓ b»ng c¸ch t¹o nªn 3 hµng rµo b¶o vÖ : + Sự thực bào : bạch cầu trung tính và bạch cầu mô nô (đại thực bào) bắt và nuốt c¸c vi khuÈn, virut vµo trong tÕ bµo råi tiªu ho¸ chóng. + Limpho B tiÕt ra kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ kh¸ng nguyªn. + Limpho T ph¸ huû c¸c tÕ bµo c¬ thÓ bÞ nhiÔm vi khuÈn, virut b»ng c¸ch tiÕt ra c¸c prôtêin đặc hiệu (kháng thể) làm tan màng tế bào bị nhiễm để vô hiệu hoá kháng nguyªn. - Lu ý : bạch cầu a axit và a kiềm cũng tham gia vào vô hiệu hoá vi khuẩn, virut nhng với mức độ ít hơn. Hoạt động 2: Miễn dịch :17p Mục tiêu - Trình bày đợc khái niệm miễn dịch. - Phân biệt đợc miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân tạo. - Cã ý thøc tiªm phßng bÖnh dÞch. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả - HS dựa vào thông tin SGK để trả lời, sau đó rút ra kết luận. lêi c©u hái : - MiÔn dÞch lµ g× ? - Cã mÊy lo¹i miÔn dÞch ? - Nªu sù kh¸c nhau cña miÔn dÞch tù - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. nhiªn vµ miÔn dÞch nh©n t¹o ? - Hiện nay trẻ em đã đợc tiêm phòng bÖnh nµo ?HiÖu qu¶ ra sao ? KÕt luËn: - Miễn dịch là khả năng cơ thể không bị mắc 1 bệnh nào đó mặc dù sống ở môi trờng có vi khuẩn, virut gây bệnh. - Cã 2 lo¹i miÔn dÞch :.

(34) + MiÔn dÞch tù nhiªn : Tù c¬ thÓ cã kh¶ n¨ng kh«ng m¾c 1 sè bÖnh (miÔn dÞch bÈm sinh) hoÆc sau 1 lÇn m¾c bÖnh Êy (miÔn dÞch tËp nhiÔm). + MiÔn dÞch nh©n t¹o : do con ngêi t¹o ra cho c¬ thÓ b»ng tiªm chñng phßng bÖnh hoÆc tiªm huyÕt thanh. IV. Tổng kết - đánh giá: 4p Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : C©u 1 : H·y chän 2 lo¹i b¹ch cÇu tham gia vµo qu¸ tr×nh thùc bµo : a. B¹ch cÇu trung tÝnh. b. B¹ch cÇu a axit. c. B¹ch cÇu a kiÒm. d. Bạch cầu đơn nhân. e. Limpho bµo. Câu 2 : Hoạt động nào của limpho B. a. TiÕt kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ kh¸ng nguyªn. b. Thùc bµo b¶o vÖ c¬ thÓ. c. Tù tiÕt kh¸ng thÓ b¶o vÖ c¬ thÓ. C©u 3 ; TÕ bµo limpho T ph¸ huû tÕ bµo c¬ thÓ bÞ nhiÔm bÖnh b»ng c¸ch nµo ? a. TiÕt men ph¸ huû mµng. b. Dùng phân tử prôtêin đặc hiệu. c. Dïng ch©n gi¶ tiªu diÖt. V. Híng dÉn vÒ nhµ(1p) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” vÒ Héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch. _______________________________ Ngµy d¹y:16.1 0.2012 TiÕt 15:§«ng m¸u vµ nguyªn t¾c truyÒn m¸u I. Môc Tiªu 1.KiÕnthøc - HS nắm đợc cơ chế đông máu và vai trò của nó trong bảo vệ cơ thể. - Trình bày đợc các nguyên tắc truyền máu và cơ sở khoa học của nó. 2. Kü n¨ng : - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm 3.Thái độ : GD ý thức bảo vệ hệ tuần hoàn,ý thức học tập bộ môn II. §å dïng d¹y häc GV Tranh phóng to các hình 15, băng video hoặc đĩa CD minh hoạ quá trình đông m¸u. HS MÉu m¸u III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi : 5p - KiÓm tra bµi cò - Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào để bảo vệ cơ thể. - MiÔn dÞch lµ g×? Ph©n biÖt c¸c lo¹i miÔn dÞch? Hái thªm c©u hái 2, 3 SGK. - Giíi thiÖu bµi míi VB: TiÓu cÇu cã vai trß nh thÕ nµo?.

(35) B. Các hoạt động Hoạt động 1: Đông máu :18p Mục tiêu - HS nắm đợc cơ chế đông máu và vai trò của nó trong bảo vệ cơ thể. Hoạt động của giáo viên - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và tr¶ lêi c©u hái : - Nêu hiện tợng đông máu ? - GV cho HS liªn hÖ khi c¾t tiÕt gµ vÞt, máu đông thành cục. - Vì sao trong mạch máu không đọng lại thµnh côc ? - GV viết sơ đồ đông máu để HS trình bµy. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm : - Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào cña m¸u ? - Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu ?. Hoạt động của học sinh - HS nghiªn cøu th«ng tin kÕt hîp víi thực tế để trả lời câu hỏi : - Rót ra kÕt luËn. + HS đọc thông tin SGK, quan sát sơ đồ đông máu, hiểu và trình bày.. - Thảo luận nhóm và nêu đợc : + TiÓu cÇu vì, cïng víi sù cã mÆt cña Ca++. + TiÓu cÇu b¸m vµo vÕt r¸ch vµ b¸m vµo nhau t¹o nót bÞt kÝn vÕt th¬ng. + Gi¶i phãng chÊt gióp h×nh thµnh bói t¬ máu để tạo khối máu đông. + Nhê t¬ m¸u t¹o thµnh líi gi÷ tÕ bµo - Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là máu làm thành khối máu đông bịt kín vÕt r¸ch. nhê ®©u ? - HS nªu kÕt luËn. - Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sống cña c¬ thÓ ? - GV nãi thªm ý nghÜa trong y häc. KÕt luËn: - Khi bị đứt tay, vết thơng nhỏ, máu chảy ra sau đó ngừng hẳn nhờ một khối máu đông bịt kín vết thơng. - Cơ chế đông máu : SGK - ý nghĩa : sự đông máu là cơ chế tự bảo vệ cơ thể giúp cho cơ thể không bị mất nhiÒu m¸u khi bÞ th¬ng. Hoạt động 2: Các nguyên tắc truyền máu :17p Mục tiêu : Trình bày đợc các nguyên tắc truyền máu và cơ sở khoa học của nó. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV giíi thiÖu thÝ nghiÖm cña Lanstayn¬ - HS ghi nhí th«ng tin. SGK. - Quan sát H 15 để trả lời. - Em biÕt ë ngêi cã mÊy nhãm m¸u ? - Rót ra kÕt luËn. - GV giới thiệu H 15 và đặt câu hỏi : - Hång cÇu m¸u ngêi cho cã lo¹i kh¸ng nguyªn nµo ?.

(36) - HuyÕt t¬ng m¸u ngêi nhËn cã nh÷ng lo¹i kh¸ng thÓ nµo ? Chóng cã g©y kÕt dÝnh m¸u ngêi nhËn kh«ng ? - Lu ý HS : Trong thực tế truyền máu, ngời ta chỉ chú ý đến kháng nguyên trong hång cÇu ngêi cho cã bÞ kÕt dÝnh trong m¹ch m¸u ngêi nhËn kh«ng mµ kh«ng chú ý đến huyết tơng ngời cho. - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp SGK. - Yªu cÇu HS th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái : --M¸u cã c¶ kh¸ng nguyªn A vµ B cã thÓ truyÒn cho ngêi cã nhãm m¸u O ? V× sao ? -M¸u kh«ng cã kh¸ng nguyªn A vµ B cã thể truyền cho ngời có nhóm máu O đợc kh«ng ? V× sao ? - M¸u cã nhiÔm t¸c nh©n g©y bÖnh (virut viªm gan B, virut HIV ...) cã thÓ ®em truyÒn cho ngêi kh¸c kh«ng ? V× sao ? - VËy nguyªn t¾c truyÒn m¸u lµ g× ?. - HS vËn dông kiÕn thøc võa nªu, quan sát H 15 và đánh dấu mũi tên vào sơ đồ truyÒn m¸u. - HS vận dụng kiến thức ở phần 1 để tr¶ lêi c©u hái : + Kh«ng, v× sÏ bÞ kÕt dÝnh hång cÇu. + Cã, v× kh«ng g©y kÕt dÝnh hång cÇu.. - HS tr¶ lêi.. KÕt luËn: 1. C¸c nhãm m¸u ë ngêi - Cã 4 nhãm m¸u ë ngêi : A, B, O, AB. - Sơ đồ truyền máu : A O O. ¢ B. AB AB. B 2. C¸c nguyªn t¾c cÇn tu©n thñ khi truyÒn m¸u - Khi truyền máu cần làm xét nghiệm trớc để lựa chọn loại máu truyền cho phù hîp, tr¸nh tai biÕn vµ tr¸nh nhËn m¸u nhiÔm t¸c nh©n g©y bÖnh. IV. Tổng kết - đánh giá:5p Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : Câu 1 : Tế bào máu nào tham gia vào quá trình đông máu : a. Hång cÇu b. B¹ch cÇu c. TiÓu cÇu C©u 3 : Ngêi cã nhãm m¸u AB kh«ng truyÒn cho nhãm m¸u O, A, B v× : a. Nhãm m¸u AB hång cÇu cã c¶ A vµ B. b. Nhãm m¸u AB huyÕt t¬ng kh«ng cã anpha vµ bªta..

(37) c. Nhãm m¸u Ab Ýt ngêi cã. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK- Tr 50. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 5 ____________________________________ Ngµy d¹y: 19.10.2012 TiÕt 16: tuÇn hoµn m¸u vµ lu th«ng b¹ch huyÕt I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc các thành phần cấu tạo của hệ tuần hoàn máu và vai trò của chúng. - Nắm đợc các thành phần cấu tạo của hệ bạch huyết và vai trò của chúng. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng quan sát tranh, để tìm kiến thức. - Rèn t duy suy luận logic, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to c¸c h×nh 16.1; 16.2. - Mô hình động cấu tạo hệ tuần hoàn ở ngời, băng đĩa nếu có. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :16p - KiÓm tra bµi cò KiÓm tra 15 phót : C©u 1 : (4 ®) Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : 1. Tế bào nào tham gia vào quá trình đông máu : a.hång cÇu. b. B¹ch cÇu. c.TiÓu cÇu. 2. Ngêi cã nhãm m¸u AB kh«ng truyÒn cho ngêi cã nhãm m¸u 0, A, B v× : a.nhãm nhãm m¸u AB nhiÒu ngêi cã. b. Nhãm m¸u Ab huyÕt t¬ng kh«ng cã  vµ  c.Nhãm m¸u AB hång cÇu cã c¶ A, B. d. Nhãm m¸u AB dÔ bÞ m¾c bÖnh. C©u 2. 6 ® Vẽ sơ đồ cơ chế đông máu ? Sự đông máu có ý nghĩa gì đối với cơ thể ? - Giíi thiÖu bµi míi VB: TuÇn hoµn m¸u vµ lu th«ng b¹ch huyÕt cã vai trß g×? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Hệ tuần hoàn máu :12p Mục tiêu : - HS nắm đợc các thành phần cấu tạo của hệ tuần hoàn máu và vai trò cña chóng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 16.1 SGK - HS quan s¸t H 16.1 vµ liªn hÖ kiÕn.

(38) vµ tr¶ lêi c©u hái : - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm nh÷ng c¬ quan nào ? Nêu đặc điểm của mỗi thành phần đó ? - Yêu cầu HS quan sát H 16.1, lu ý đờng đi của mũi tên và màu máu trong động mạch, tĩnh mạch. Thảo luận để tr¶ lêi 3 c©u hái : - Mô tả đờng đi của máu trong vòng tuÇn hoµn nhá vµ vßng tuÇn hoµn lín ? - Ph©n biÖt vai trß cña tim vµ hÖ m¹ch trong sù tuÇn hoµn m¸u ? - NhËn xÐt vÒ vai trß cña hÖ tuÇn hoµn m¸u ?. thøc cò, tr¶ lêi c©u hái : - Rót ra kÕt luËn. - HS tr×nh bµy trªn tranh.. - C¸ nh©n quan s¸t kÜ tranh. - Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - Rót ra kÕt luËn.. KÕt luËn: 1. CÊu t¹o * HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm : tim vµ c¸c hÖ m¹ch t¹o thµnh vßng tuÇn hoµn. + Tim 4 ngăn (2 tâm nhĩ, 2 tâm thất), nửa phải máu đỏ thẫm, nửa trái máu đỏ t¬i. + HÖ m¹ch : Động mạch : dẫn máu từ tim đến cơ quan. Tĩnh mạch : dẫn máu từ cơ quan đến tim. Mao mạch : Nối động mạch và tĩnh mạch (đờng kính mao mạch nhỏ). 2. §êng ®i- chøc n¨ng - Vòng tuần hoàn nhỏ : Máu đỏ thẫm (nhiều CO2) từ tâm nhĩ phải đến động mạch phổi, tới mao mạch phổi (trao đổi khí O 2, CO2) hoá máu đỏ tơi, tới tĩnh mạch phổi, tíi t©m nhÜ tr¸i. - Vòng tuần hoàn lớn : Máu đỏ tơi (nhiều O2) từ tâm thất trái tới động mạch chủ tới mao mạch ở các phần trên và dới cơ thể (thực hiện trao đổi khí với tế bào) sau đó tíi tÜnh m¹ch chñ trªn vµ tÜnh m¹ch chñ díi, tíi t©m nhÜ ph¶i. - Vai trß cña tim vµ hÖ m¹ch : + Tim co bãp t¹o lùc ®Èy m¸u lu th«ng trong hÖ m¹ch. + HÖ m¹ch : dÉn m¸u tõ trong tíi c¸c tÕ bµo, tíi tim. - Vai trß cña hÖ tuÇn hoµn m¸u : lu chuyÓn m¸u trong toµn c¬ thÓ. Hoạt động 2: Lu thông bạch huyết :12p Mục tiêu : Nắm đợc các thành phần cấu tạo của hệ bạch huyết và vai trò của chóng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV treo tranh H 16.2 phãng to, yªu cÇu - HS nghiªn cøu H 16.1 lu ý chó thÝch HS nghiên cứu thông tin trên tranh và trả và trả lời đợc : lêi c©u hái :.

(39) - HÖ b¹ch huyÕt gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo ? (ph©n hÖ) - Ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá thu b¹ch huyÕt ë vïng nµo cña c¬ thÓ ? - Phân hệ lớn và phân hệ nhỏ đều gồm nh÷ng thµnh phÇn nµo ? - Lu ý HS : + H¹ch b¹ch huyÕt cßn lµ n¬i s¶n xuÊt b¹ch cÇu. + TÜnh m¹ch b¹ch huyÕt. - Sù lu©n chuyÓn b¹ch huyÕt trong mçi phân hệ đều qua thành phần nào ? - Mô tả đờng đi của bạch huyết trong ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá ? - HÖ b¹ch huyÕt cã vai trß g× ? - GV gi¶ng thªm : b¹ch huyÕt cã thµnh phÇn t¬ng tù huyÕt t¬ng kh«ng chøa hång cÇu. B¹ch cÇu chñ yÕu lµ d¹ng limpho.. + HÖ b¹ch huyÕt gåm ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá. + Ph©n hÖ nhá : thu b¹ch huyÕt ë nöa trªn bªn ph¶i c¬ thÓ. + Ph©n hÖ lín : thu b¹ch huyÕt ë phÇn cßn l¹i cña c¬ thÓ.. - HS nghiên cứu tranh, quan sát sơ đồ SGK, trao đổi nhóm và trình bày trên tranh.. - 1 HS đọc kết luận SGK.. KÕt luËn: 1. CÊu t¹o - HÖ b¹ch huyÕt gåm : ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá. + Ph©n hÖ nhá : thu b¹ch huyÕt ë nöa trªn bªn ph¶i c¬ thÓ. + Ph©n hÖ lín : thu b¹ch huyÕt ë phÇn cßn l¹i cña c¬ thÓ. - Mỗi phân hệ đều gồm thành phần : + Mao m¹ch b¹ch huyÕt. + M¹ch b¹ch huyÕt + H¹ch b¹ch huyÕt + èng b¹ch huyÕt + TÜnh m¹ch m¸u 2. §êng ®i - §êng ®i cña b¹ch huyÕt. b¾t dÇu tõ c¸c mao m¹ch b¹ch huyÕt, m¹ch b¹ch huyÕt nhá, tíi h¹ch b¹ch huyÕt, tíi m¹ch b¹ch huyÕt lín, tíi èng b¹ch huyÕt, tíi tÜnh mạch máu (tĩnh mạch dới đòn) và tới tim. - Vai trß : cïng víi hÖ tuÇn hoµn m¸u thùc hiÖn lu©n chuyÓn m«i trêng trong c¬ thÓ vµ tham gia b¶o vÖ c¬ thÓ. IV. Tổng kết - đánh giá:5p Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : C©u 1 : HÖ tuÇn hoµn gåm : a. §éng m¹ch, tÜnh m¹ch vµ tim. b. Tâm nhĩ, tâm thất, động mạch, tĩnh mạch. c. Tim vµ hÖ m¹ch. C©u 2 : M¸u lu chuyÓn trong c¬ thÓ lµ do :.

(40) a. Tim co bãp ®Èy m¸u vµo hÖ m¹ch. b. HÖ m¹ch dÉn m¸u ®i kh¾p c¬ thÓ. c. C¬ thÓ lu«n cÇn chÊt dinh dìng. d. ChØ a vµ b. e. C¶ a, b, c. C©u 3 : §iÓm xuÊt ph¸t cña hÖ b¹ch huyÕt lµ : a. Mao m¹ch b¹ch huyÕt b. C¸c c¬ quan trong c¬ thÓ c. Mao m¹ch b¹ch huyÕt ë c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” trang. - KÎ b¶ng 17.1 vµo vë. ____________________________________________ Ngµy d¹y: 23.10.2012 TiÕt 17: Tim vµ m¹ch m¸u I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS xác định trên tranh hay mô hình cấu tạo ngoài và trong của tim. - Phân biệt đợc các loại mạch mạch máu. - Trình bày đợc đặc điểm của các pha trong chu kì co giãn tim. 2.Kü n¨ng - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3.Thái độ : - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. §å dïng d¹y häc GV:- Tranh phãng to c¸c h×nh 17.1; 17.2. - Mô hình động cấu tạo tim ngời. HS: - B¶ng phô: kÎ s½n b¶ng 17.1. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi : 5p - KiÓm tra bµi cò - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo? Vai trß cña tim trong hÖ tuÇn hoµn m¸u. - HÖ tuÇn hoµn b¹ch huyÕt gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo? Vai trß? - Giíi thiÖu bµi míi VB: ? Tim có cấu tạo nh thế nào để thực hiện tốt vai trò ‘bơm” tạo lực đẩy m¸u ®i trong hÖ tuÇn hoµn cña m×nh. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Cấu tạo tim :12p -Mục tiêu :HS xác định trên tranh hay mô hình cấu tạo ngoài và trong của tim. Hoạt động của giáo viên - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu H 17.1 SGK kết hợp với kiến thức đã học lớp 7 vµ tr¶ lêi c©u hái : - Xác định vị trí hình dạng cấu tạo ngoài cña tim ?. Hoạt động của học sinh - HS nghiªn cøu tranh, quan s¸t m« h×nh cùng với kiến thúc cũ đã học lớp 7 để t×m hiÓu cÊu t¹o ngoµi cña tim. - 1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh vµ m«.

(41) - GV bæ sung cÊu t¹o mµng tim. - Cho HS quan s¸t H 16.1 hoÆc m« h×nh cấu tạo trong của tim để + Xác định các ngăn tim - Dùa vµo kiÕn thøc cò vµ quan s¸t H 16.1 + H 17.1 ®iÒn vµo b¶ng 17.1 ? - GV treo bảng 17.1 kẻ sẵn để HS lên b¶ng hoµn thµnh. - GV cho HS quan s¸t m« h×nh cÊu t¹o trong của tim để kiểm chứng. -Híng dÉn HS c¨n cø vµo chiÒu dµi quãng đờng mà máu bơm qua, dự đoán ng¨n tim nµo cã thµnh c¬ tim dµy nhÊt vµ ng¨n nµo cã thµnh c¬ máng nhÊt. - GV cho HS quan s¸t m« h×nh cÊu t¹o trong của tim để kiểm chứng xem dự đoán của mình đúng hay sai. - HS quan s¸t c¸c van tim.. h×nh.. - Quan sát H 16.1 + 17.1 ; trao đổi nhóm để hoàn thành bảng. Đại diện nhãm tr×nh bµy. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. - HS dự đoán, thống nhất đáp án. - HS tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - Rót ra kÕt luËn.. - HS quan s¸t.. Đáp án bảng 17.1 ; Nơi máu đợc bơm tới từ các ngăn tim C¸c ng¨n tim co Nơi máu đợc bơm tới T©m nhÜ tr¸i co T©m thÊt tr¸i T©m nhÜ ph¶i co T©m thÊt ph¶i T©m thÊt tr¸i co Vßng tuÇn hoµn nhá T©m thÊt ph¶i co Vßng tu©n hoµn lín KÕt luËn: 1. CÊu t¹o ngoµi - VÞ trÝ, h×nh d¹ng - Mµng tim : bao bäc bªn ngoµi tim (m« liªn kÕt), mÆt trong tiÕt dÞch gióp tim co bãp dÔ dµng. - §éng m¹ch vµnh vµ tÜnh m¹ch vµnh lµm nhiÖm vô dÉn m¸u nu«i tim. 2. CÊu t¹o trong - Tim cã 4 ng¨n - Thµnh c¬ t©m thÊt dµy h¬n c¬ t©m nhÜ. C¬ t©m thÊt tr¸i dµy h¬n c¬ t©m thÊt ph¶i. - Giữa tâm nhĩ và tâm thất có van nhĩ thất. Giữa tâm thất và động mạch có van thất động (van tổ chim) giúp máu lu thông theo một chiều. Hoạt động 2: Cấu tạo mạch máu :12p Mục tiêu : Phân biệt đợc các loại mạch mạch máu. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yªu cÇu HS quan s¸t H 17.2 vµ cho - Mçi HS thu nhËn th«ng tin qua H biÕt : 17.2 SGK để trả lời câu hỏi : - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, ®iÒn - Cã nh÷ng lo¹i m¹ch m¸u nµo ? - So s¸nh vµ chØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c vµo b¶ng. lo¹i m¹ch m¸u. Gi¶i thÝch sù kh¸c nhau - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. đó ? - Hoµn thµnh phiÕu häc tËp..

(42) - GV cho HS đối chiếu kết quả với H 17.2 để hoàn thành kết quả đúng vào bảng. KÕt luËn: - Có 3 loại mạch máu là : động mạch, tĩnh mạch và mao mạch. - Sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c lo¹i m¹ch : C¸c lo¹i m¹ch Sù kh¸c biÖt vÒ cÊu t¹o Gi¶i thÝch - Thµnh cã 3 líp víi líp m« - ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n dµy m¸u tõ tim tíi c¸c c¬ quan víi §éng m¹ch h¬n cña tÜnh m¹ch. vËn tèc cao, ¸p lùc lín. - Lßng hÑp h¬n tÜnh m¹ch. - Thµnh cã 3 líp nhng líp m« - ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n máng m¸u tõ kh¾p c¸c tÕ bµo c¬ thÓ hơn của động mạch. vÒ tim víi vËn tèc vµ ¸p lùc - Lòng rộng hơn của động nhỏ. TÜnh m¹ch m¹ch. - Cã van 1 chiÒu ë nh÷ng n¬i m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc. - Nhá vµ ph©n nh¸nh nhiÒu. - ThÝch hîp víi chøc n¨ng to¶ - Thµnh máng, chØ gåm mét réng tíi tõng tÕ bµo cña c¸c Mao m¹ch líp biÓu b×. m«, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù trao - Lßng hÑp. đổi chất với các tế bào. Hoạt động 3: Chu kì co dãn của tim :11p Mục tiêu : Trình bày đợc đặc điểm của các pha trong chu kì co giãn tim. Hoạt động của giáo viên - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 17.3 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái : - Mçi chu k× co d·n cña tim kÐo dµi bao nhiªu gi©y ? Gåm mÊy pha ? - Thêi gian lµm viÖc lµ bao nhiªu gi©y ? NghØ bao nhiªu gi©y ? - Tim nghØ ng¬i hoµn toµn bao nhiªu gi©y ? - Thö tÝnh xem mçi phót diÔn ra bao nhiªu chu k× co d·n tim ?. Hoạt động của học sinh - C¸ nh©n HS nghiªn cøu H 17.3, trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ sung. - HS đọc kết luận SGK.. KÕt luËn: - Chu k× co d·n tim gåm 3 pha, kÐo dµi 0,8 s + Pha co t©m nhÜ : 0,1s. + Pha co t©m thÊt : 0,3s. + Pha d·n chung : 0,4s. - 1 phót diÔn ra 75 chu k× co d·n tim (nhÞp tim). IV. Tổng kết - đánh giá:5p.

(43) GV dïng H 17.4 yªu cÇu HS ®iÒn chó thÝch. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1 SGK. - Lµm bµi tËp 2, 3, 4 vµo vë bµi tËp. - ¤n tËp 3 ch¬ng chuÈn bÞ kiÓm tra 1 tiÕt. _____________________________________. Ngµy d¹y:25.10.2012 TiÕt 18 :VËn chuyÓn m¸u qua hÖ m¹ch VÖ sinh hÖ tuÇn hoµn I. Môc Tiªu 1.KiÕn thøc - HS trình bày đợc cơ chế vận chuyển máu qua hệ mạch. - Chỉ ra đợc các tác nhân gây hại cũng nh các biện pháp phòng tránh và rèn luyện hÖ tim m¹ch. 2. Kü n¨ng : - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3.Thái độ : - Cã ý thøc phßng tr¸nh c¸c t¸c nh©n g©y h¹i vµ ý thøc rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to c¸c h×nh 18.1; 18.2. - Băng hình về các hoạt động trên (nếu có). III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p 2. KiÓm tra - Giíi thiÖu bµi míi VB: Các thành phần cấu tạo của tim đã phối hợp hoạt động với nhau nh thế nào để giúp máu tuần hoàn liên tục trong hệ tim mạch. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Sự vận chuyển máu qua hệ mạch :19p Mục tiêu : - HS trình bày đợc cơ chế vận chuyển máu qua hệ mạch. Hoạt động của giáo viên - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin , quan s¸t H 18.1 ; 18.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái : - Lùc chñ yÕu gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tục và theo 1 chiều trong hệ mạch đợc t¹o ra tõ ®©u ? Cô thÓ nh thÕ nµo ? - HuyÕt ¸p trong tÜnh m¹ch rÊt nhá mµ m¸u vÉn vËn chuyÓn vÒ tim lµ nhê t¸c động chủ yếu nào ? - GV cho HS quan s¸t H 18.1 thÊy huyÕt áp có trị số giảm dần từ động mạch, tới mao mạch sau đó tới tĩnh mạch . - Cho HS quan s¸t H 18.2 thÊy vai trß. Hoạt động của học sinh - C¸ nh©n tù nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t tranh, th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung..

(44) cña c¬ b¾p vµ van tÜnh m¹ch trong sù vËn chuyÓn m¸u ë tÜnh m¹ch. - GV giíi thiÖu thªm vÒ vËn tèc m¸u trong m¹ch. KÕt luËn: - Lùc chñ yÕu gióp m¸u vËn chuyÓn liªn tôc vµ theo mét chiÒu nhê c¸c yÕu tè sau : + Sự phối hợp hoạt động các thành phần cấu tạo (các ngăn tim và van làm cho máu bơm theo 1 chiều từ tâm nhĩ tới tâm thất, từ tâm thất tới động mạch). + Lùc ®Èy cña t©m thÊt t¹o ra 1 ¸p lùc trong m¹ch gäi lµ huyÕt ¸p. Sù chªnh lÖch huyÕt ¸p còng gióp m¸u vËn chuyÓn trong m¹ch. + Sự co dãn của động mạch. + Sù vËn chuyÓn m¸u qua tim vÒ tim nhê hç trî cña c¸c c¬ b¾p co bãp quanh thµnh tÜnh m¹ch, søc hót cña lång ngùc khi hÝt vµo, søc hót cña t©m nhÜ khi d·n ra. + Víi c¸c tÜnh m¹ch mµ m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc cßn cã sù hç trî cña van tÜnh m¹ch gióp m¸u kh«ng bÞ ch¶y ngîc. - M¸u ch¶y trong m¹ch víi vËn tèc kh¸c nhau. Hoạt động 2: Vệ sinh tim mạch :16p Mục tiêu : Chỉ ra đợc các tác nhân gây hại cũng nh các biện pháp phòng tránh và rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch. Hoạt động của giáo viên - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái : - H·y chØ ra c¸c t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ tim, m¹ch ? - Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ tim m¹ch ?. Hoạt động của học sinh - C¸ nh©n nghiªn cøu th«ng tin SGK, thảo luận nhóm và nêu đợc : + C¸c t¸c nh©n : khuyÕt tËt vÒ tim m¹ch, sèt cao, mÊt nhiÒu níc, sö dông chÊt kÝch thÝch, nhiÔm virut, vi khuÈn, thøc ¨n.... + BiÖn ph¸p. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 18 gi¶i - Nªu kÕt luËn. - HS nghiên cứu bảng, trao đổi nhóm thÝch c©u hái : nêu đợc : - C©u 2 (60) - Nêu các biện pháp rèn luyện tim + Vận động viên luyện tập TDTT có cơ tim ph¸t triÓn, søc co c¬ lín, ®Èy nhiÒu m¹ch ? - GV liên hệ bản thân HS đề ra kế hoạch máu (hiệu xuất làm việc của tim cao h¬n). luyÖn tËp TDTT. - Nªu kÕt luËn. KÕt luËn: 1. BiÖn ph¸p phßng tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i cho tim m¹ch - Kh¾c phôc vµ h¹n chÕ c¸c nguyªn nh©n lµm t¨ng nhÞp tim vµ huyÕt ¸p kh«ng mong muèn. + Kh«ng sö dông c¸c chÊt kÝch thÝch cã h¹i : rîu, thuèc l¸, hªr«in... + Cần kiểm tra sức khoẻ định kì hàng năm để phát hiện khuyết tật liên quan đến tim mạch để điều trị kịp thời. + Khi bÞ sèc, hoÆc tress cÇn ®iÒu chØnh c¬ thÓ theo lêi b¸c sÜ. + CÇn tiªm phßng c¸c bÖnh cã h¹i cho tim m¹ch : th¬ng hµn, b¹ch cÇu, .. vµ ®iÒu trÞ kÞp thêi c¸c chøng bÖnh nh cóm cóm, thÊp khíp....

(45) + Hạn chế ăn thức ăn hại cho tim mạch nh : mỡ động vật... 2. C¸c biÖn ph¸p rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch - Tập TDTT thờng xuyên, đều đặn vừa sức kết hợp với xoa bóp ngoài da. IV. Tổng kết - đánh giá:5p - HS tr¶ lêi c©u 1, 4 SGK. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 3, 4 SGK. - Làm bài tập 2 : Chỉ số nhịp tim/ phút của các vận động viên thể thao luyện tËp l©u n¨m Tr¹ng th¸i. NhÞp tim (Sè lÇn/ phót). ý nghÜa - Tim đợc nghỉ ngơi nhiều hơn. Lóc nghØ ng¬i 40-60 - Kh¶ n¨ng t¨ng n¨ng suÊt cña tim cao h¬n. - Khả năng hoạt động của cơ thể tăng Lúc hoạt động gắng sức 180-240 lªn. Giải thích : ở các vận động viên lâu năm thờng có chỉ số nhịp tim/ phút nhỏ hơn ngời bình thờng. Tim của họ đập chậm hơn, ít hơn mà vẫn cung cấp đủ O 2 cho cơ thể vì mỗi lần đập tim bơm để đợc nhiều máu hơn, nói cách khác là hiệu suất lµm viÖc cña tim cao h¬n. - §äc môc : Em cã biÕt - ChuÈn bÞ thùc hµnh theo nhãm theo bµi 19 (SGK). ___________________________________ Ngµy d¹y : 29.10.2012 TiÕt 19 : KiÓm tra mét tiÕt I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc : - Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS từ chơng I đến chơng III nhằm phát hiện ra những mặt đạt và cha đạt của HS, tìm hiểu nguyên nhân để đề ra phơng án gi¶i quyÕt gióp HS häc tèt. 2. Kü n¨ng : - Rèn khả năng t duy độc lâp,làm việc có kế hoạch. 3.Thái độ : - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc cña HS. II.đồ dùng dạy học Gv :Bảng phụ chép đề bài. HS : giÊy kiÓm tra. III.Hoạt động dạy và học A.Giíi thiÖu bµi. 1 .KiÓm tra bµi cò :0 2. Gíi thiÖu bµimíi :Nªu yªu cÇu tiÕt kiÓm tra. B. Các hoạt động 1.Giao đề bài A. PhÇn tr¾c nghiÖm.

(46) 1. H·y s¾p xÕp c¸c bµo quan t¬ng øng víi c¸c chøc n¨ng b»ng c¸ch ghÐp ch÷ (a, b, c...) víi sè (1, 2, 3,...) vµo « kÕt qu¶ ë b¶ng sao cho phï hîp. Chøc n¨ng Bµo quan KÕt qu¶ 1. N¬i tæng hîp pr«tªin a. Líi néi chÊt 12. VËn chuyÓn c¸c chÊt trong tÕ bµo. b. Ti thÓ 23. Tham gia hoạt động hô hấp giải phóng c. Ribôxôm 3n¨ng lîng. d. Bé m¸y G«ngi 44. Cấu trúc quy định sự hình thành prôtêin. e. NST 55. Thu nhËn, tÝch tr÷, ph©n phèi s¶n phÈm trong hoạt động sống của tế bào. 2. Nơron thần kinh nào dẫn truyền về tuỷ sống các xung động khi da bị bỏng a. N¬ron híng t©m b. N¬ron li t©m c. N¬ron trung gian d. C¶ 3 n¬ron trªn. 3. Trong thµnh phÇn x¬ng ë ngêi cßn trÎ th× chÊt h÷u c¬ (cèt giao) chiÕm tØ lÖ nµo (1/2 ; 1/3 ; 1/4 ; 1/5 ; tØ lÖ cao h¬n) Điều đó giúp xơng có tính chất gì ? 4. Khi c¬ lµm viÖc nhiÒu, nguyªn nh©n g©y mái c¬ chñ yÕu lµ : a. C¸c tÕ bµo c¬ sÏ hÊp thô nhiÒu gluc«z¬. b. C¸c tÕ bµo c¬ sÏ hÊp thô nhiÒu O2. c. C¸c tÕ bµo c¬ th¶i ra nhiÒu CO2. d. Thiếu O2 cùng với sự tích tụ axit lăctic gây đầu độc cơ. 5. Chó thÝch c¸c thµnh phÇn cÊu t¹o cña tim vµo h×nh sau : B. C©u hái tù luËn 1. Giải thích vì sao tim hoạt động cả đời không mệt mỏi ? 2. M¸u cã tÝnh chÊt b¶o vÖ c¬ thÓ nh thÕ nµo ? III. §¸p ¸n A. PhÇn tr¾c nghiÖm 1.1-c 2-a 3-b 4-e 5-d (Mỗi ý đúng 0,25 điểm.) 2. a (1 ®) 3. Tỉ lệ cao hơn, vì vậy xơng trẻ em có tính đàn hồi cao hơn xơng ngời lớn. (1,25 ®) 4. d (1 ®) 5. 1- §éng m¹ch chñ 7- T©m thÊt ph¶i 2- động mạch phổi 8- Van nhÜ thÊt 3- TÜnh m¹ch phæi 9- Van thất động 4- T©m nhÜ tr¸i 10- T©m nhÜ ph¶i 5- T©m thÊt tr¸i 11- TÜnh m¹ch chñ trªn 6- TÜnh m¹ch chñ díi ( Mỗi chú thích đúng : 0,25 điểm) B. PhÇn tù luËn 1. Tim hoạt động cả đời không mệt mỏi vì : Mỗi chu kì co dãn tim chiếm 0,8s trong đó tâm nhĩ co 0,1s ghỉ 0,7s. Tâm thất co 0,3s nghỉ 0,5s đủ cho tim phục hồi hoàn toàn. (1 đ) 2. M¸u cã tÝnh chÊt b¶o vÖ c¬ thÓ lµ :.

(47) - Trong m¸u cã b¹ch cÇu cã kh¶ n¨ng tiªu diÖt vi khuÈn b»ng thùc bµo vµ tiÕt ra chất kháng độc (kháng thể). (1 đ). - Tiểu cầu tham gia vào quá trình đông máu, bảo vệ cơ thể chống mất máu khi bÞ th¬ng (1 ®). VI : Tổng kết đánh giá (2p) Nhận xét giờ kiểm tra. V.Híng ®Én vÒ nhµ(1p) : ChuÈn bÞ dông cô TH nh néi dung bµi 20 Líp 8a 8b 8c 8d. Giái. kh¸. TB. YÕu. KÐm. ___________________________________ Ngµy d¹y:1.11.2012 TiÕt 20 Thùc hµnh :S¬ cøu cÇm m¸u I. Môc Tiªu 1.KiÕn thøc - HS phân biệt vết thơng làm tổn thơng tĩnh mạch, động mạch hay mao mạch. 2. Kü n¨ng. - Rèn kĩ năng băng bó vết thơng. Biết cách làm garô và nắm đợc những qui định khi đặt garô 3. Thái độ :Rèn khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tế. II. §å dïng d¹y häc - GV: ChuÈn bÞ 1 cuén b¨ng, 2 miÕng g¹c, 1 cuén b«ng, d©y cao su hoÆc d©y v¶i, 1 miÕng v¶i mÒm (10x30cm). - HS : ChuÈn bÞ theo nhãm (1 bµn) nh cña GV. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p12. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS - GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS vµ kiÓm tra bµi cò (c©u 1, 4 SGK). 2.Giíi thiÖu bµi míi VB: C¬ thÓ ngêi trung b×nh cã mÊy lÝt m¸u? - Máu có vai trò gì với hoạt động sống của cơ thể? - GV: NÕu m¸t 1/2 lîng m¸u c¬ thÓ th× c¬ thÓ sÏ chÕt v× vËy khi bÞ th¬ng chảy máu cần đợc sử lí kịp thời và đúng cách. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Tìm hiểu về các dạng chảy máu :10p 1. Mục tiêu- HS phân biệt vết thơng làm tổn thơng tĩnh mạch, động mạch hay mao m¹ch. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yêu cầu HS trao đổi nhóm, thảo - HS tự xử lí, liên hệ thực tế, trao đổi nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. luận để hoàn thành bảng : TiÓu kÕt : C¸c d¹ng ch¶y m¸u 1. Ch¶y m¸u mao m¹ch 2. Ch¶y m¸u tÜnh m¹ch 3. Chảy máu động mạch. BiÓu hiÖn - M¸u ch¶y Ýt, chËm. - M¸u ch¶y nhiÒu h¬n, nhanh h¬n. - M¸u ch¶y nhiÒu, m¹nh, thµnh tia..

(48) Hoạt động 2: Tập băng bó vết thơng :20p 1. Mục tiêu- Rèn kĩ năng băng bó vết thơng. Biết cách làm garô và nắm đợc những qui định khi đặt garô Hoạt động của giáo viên - Khi bÞ ch¶y m¸u ë lßng bµn tay th× b¨ng bã nh thÕ nµo ? - GV lu ý HS 1 sè ®iÓm, yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh. - GV kiÓm tra mÉu b¨ng cña c¸c tæ : yêu cầu mẫu băng phải đủ các bớc, gọn, đẹp, không quá chặt, không quá láng.. Hoạt động của học sinh - C¸c nhãm nghiªn cøu th«ng tin SGK. - 1 HS tr×nh bµy c¸ch b¨ng bã vÕt th¬ng ë lßng bµn tay nh th«ng tin SGK : 4 bíc. - Mçi nhãm tiÕn hµnh thùc hµnh díi sù ®iÒu khiÓn cña tæ trëng. - Mçi tæ chän ngêi mÉu b¨ng tèt nhÊt. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy thao t¸c vµ mÉu. - C¸c nhãm nghiªn cøu c¸ch b¨ng bã SGK + H 19.1. - 1 HS tr×nh bµy c¸c bíc tiÕn hµnh, - C¸c nhãm tiÕn hµnh díi dù ®iÒu khiÓn cña tæ trëng. - Mçi tæ chän mét mÉu b¨ng tèt nhÊt. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy thao t¸c vµ mÉu.. - Khi bị chảy máu ở động mạch, cần tiÕn hµnh nh thÕ nµo ? - Lu ý HS vÒ vÞ trÝ d©y gar« c¸ch vÕt th¬ng kh«ng qu¸ gÇn (> 5cm), kh«ng qu¸ xa. - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh. - GV kiểm tra, đánh giá mẫu. + Mẫu băng phải đủ các bớc, gọn, đẹp không quá chăt hay quá lỏng. + VÞ trÝ d©y gar«. KÕt luËn: 1. B¨ng bã vÕt th¬ng ë lßng bµn tay (ch¶y m¸u tÜnh m¹ch vµ mao m¹ch). - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK. + Lu ý : Sau khi b¨ng nÕu vÕt th¬ng vÉn ch¶y m¸u, ph¶i ®a ngay bÖnh nh©n tíi bÖnh viÖn. 2. Băng bó vết thởng cổ tay (chảy máu động mạch) - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK. + Lu ý : + Vết thơng chảy máu ở động mạch (tay chân) mới đợc buộc garô. + Cø 15 phót níi d©y gar« 1 lÇn vµ buéc l¹i. + Vết thơng ở vị trí khác chỉ ấn tay vào động mạch gần vết thơng nhng về phía trªn. Hoạt động 3: Thu hoạch : 10p - GV yªu cÇu mçi HS vÒ nhµ tù viÕt b¸o c¸o thùc hµnh theo SGK. - GV căn cứ vào đáp án + sự chuẩn bị + thái độ học tập của HS để đánh giá, cho ®iÓm. IV. Tổng kết - đánh giá:2p - GV nhËn xÐt chung vÒ : phÇn chuÈn bÞ cña HS, ý thøc häc tËp, kÕt qu¶ V. Híng dÉn vÒ nhµ - Hoµn thµnh b¸o c¸o thu ho¹ch, __________________________________________.

(49) Ngµy d¹y: 6.11.2012 Ch¬ng IV – H« hÊp TiÕt 21: h« hÊp vµ c¸c c¬ quan h« hÊp I. Môc Tiªu 1.KiÕn thøc - HS nắm đợc khái niệm hô hấp và vai trò của hô hấp với cơ thể sống. - HS xác định đợc trên hình các cơ quan trong hệ hô hấp ngời, nêu đợc các chức n¨ng cña chóng. 2.Kü n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh, t duy logic ë HS. 3, Thái độ. GD ý thóc b¶o vÖ c¸c c¬ quan h« hÊp. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to h×nh 20.1; 20.2; 20.3 SGK vµ m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ ngêi. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p - KiÓm tra bµi cò - Thu bµi thu ho¹ch giê tríc. - Giíi thiÖu bµi míi VB: - Hång cÇu cã chøc n¨ng g×? - Máu lấy O2 và thải đợc CO2 là nhờ đâu? (Nhờ hệ hô hấp) - Hô hấp là gì? Hô hấp có vai trò nh thế nào đỗi với cơ thể sống? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hô hấp và vai trò của nó đối với cơ thể sống:17p. Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm hô hấp, các giai đoạn chủ yếu của quá trình hô hấp, thấy đợc vai trò của hô hấp với cơ thể sống. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, liên hệ kiến thức đã học ở lớp 3 vµ 7 , quan s¸t H 20, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái: - H« hÊp lµ g×? - H« hÊp cã liªn quan nh thÕ nµo víi các hoạt động sống của tế bào và cơ thÓ? - H« hÊp gåm nh÷ng giai ®o¹n chñ yÕu nµo? - Sù thë cã ý nghÜa g× víi h« hÊp? - GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. KÕt luËn:. Hoạt động của HS - C¸ nh©n nghiªn cøu th«ng tin , kÕt hîp kiÕn thøc cò vµ quan s¸t tranh, th¶o luËn thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - Nªu kÕt luËn. - Dựa vào sơ đồ SGK và nêu kết luận.. - Quan sát H 20.1 để trả lời, rút ra kết luËn..

(50) - H« hÊp lµ qu¸ tr×nh cung cÊp oxi cho tÕ bµo c¬ thÓ vµ th¶i khÝ cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ. - H« hÊp cung cÊp oxi cho tÕ bµo, tham gia vµo ph¶n øng oxi ho¸ c¸c hîp chÊt h÷u cơ tạo năng lợng (ATP) cho mọi hoạt động sống của tế bào và cơ thể, đồng thời loại th¶i cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ. - Hô hấp gồm 3 giai đoạn: Sự thở, trao đổi khí ở phổi, trao đổi khí ở tế bào. - Sự thở giúp khí lu thông ở phổi, tạo điều kiện cho trao đổi khí diễn ra liên tục ở tế bµo. Hoạt động 2: Các cơ quan trong hệ hô hấp của ngời :18p vµ chøc n¨ng cña chóng Mục tiêu: HS nắm đợc cấu tạo của cơ quan hô hấp, thấy đợc sự phù hợp giữa cấu t¹o víi chøc n¨ng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nghiên cứu sơ đồ H 20.2 - HS nghiên cứu tranh, mô hình và xác SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: định các cơ quan. - HÖ h« hÊp gåm nh÷ng c¬ quan nµo? - 1 HS lªn b¶ng chØ c¸c c¬ quan cña hÖ Xác định các cơ quan đó trên tranh vẽ hô hấp (hoặc gắn chú thích vào tranh (hoÆc m« h×nh) c©m). - Yêu cầu HS đọc quan sát H.20.2 SGK HS đọc quan sát H.20.2 SGK sơ đồ cấu sơ đồ cấu tạo các cơ quan hô hấp ở ng- tạo các cơ quan hô hấp ở ngời, thảo êi, th¶o luËn nhãm vÒ vÞ trÝ c¸c c¬ quan luËn nhãm vÒ vÞ trÝ c¸c c¬ quan h« hÊp: h« hÊp. Gäi c¸c nhãm lªn th¸o l¾p vµ gäi tªn 1- 2 nhãm lªn th¸o l¾p vµ gäi tªn c¸c c¸c c¬ quan h« hÊp.Nhãm kh¸c nhËn c¬ quan h« hÊp.Nhãm kh¸c nhËn xÐt. xÐt. GV nhận xét hoạt động của các nhóm HS quan sát các thao tác của GV. vµ l¾p m« h×nh ngêi. - GV chèt l¹i: HÖ h« hÊp gåm 2 bé phận: đờng dẫn khí (khoang mũi, HS nghe và ghi bài. häng....) vµ 2 l¸ phæi. ?Nªu chøc n¨ng c¸c bé phËn cña c¬ HS tr¶ lêi c¸c HS kh¸c nhËn xÐt.Yªu quan h« hÊp? cầu nêu đợc: - §êng dÉn khÝ cã chøc n¨ng dÉn khÝ ra vµo phæi. GV nhËn xÐt vµ chèt l¹i: - Phổi: thực hiện chức năng trao đổi - §êng dÉn khÝ cã chøc n¨ng dÉn khÝ ra khÝ. vµo phæi, ng¨n bôi, lµm Èm kh«ng khÝ vµo phæi vµ b¶o vÖ phæi khái t¸c nh©n cã h¹i. - Phổi: thực hiện chức năng trao đổi khí gi÷a m«i trêng ngoµi vµ m¸u trong mao m¹ch phæi HS nghe vµ ghi bµi..

(51) Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp trong vë. KÕt luËn: - Hệ hô hấp gồm 2 bộ phận: đờng dẫn khí (khoang mũi, họng....) và 2 lá phổi. - §êng dÉn khÝ cã chøc n¨ng dÉn khÝ ra vµo phæi, ng¨n bôi, lµm Èm kh«ng khÝ vµo phæi vµ b¶o vÖ phæi khái t¸c nh©n cã h¹i. - Phổi: thực hiện chức năng trao đổi khí giữa môi trờng ngoài và máu trong mao m¹ch phæi. IV. Tổng kết đánh giá:4p HS tr¶ lêi c©u hái: - Thế nào là hô hấp? Vai trò của hô hấp đối với các hoạt động của cơ thể? - Qu¸ tr×nh h« hÊp gåm nh÷ng giai ®o¹n nµo lµ chñ yÕu? ?-C¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña hÖ h« hÊp vµ chøc n¨ng cña nã lµ g×? V. Híng dÉn vÒ nhµ1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - §äc môc: “Em cã biÕt” _______________________________________. Ngµy d¹y: 8.11.2012d Tiết 22: hoạt động hô hấp I. Môc Tiªu 1.KiÕn thøc - HS nắm đợc các đặc điểm chủ yếu trong cơ chế thông khí ở phổi. - HS nắm đợc cơ chế trao đổi khí ở phổi và ở tế bào. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t h×nh vµ tiÕp thu th«ng tin, ph¸t hiÖn kiÕn thøc. - Vận dụng kiến thức để giải thích thực tế. 3. Thái độ : GD ý thức luyện tập TDTT rèn luyện sức khoẻ. II. §å dïng d¹y häc GV:- Tranh phãng to h×nh 21.1; 21.2 SGK . - H« hÊp kÕ (nÕu cã). - Băng video minh hoạ sự thông khí ở phổi, sự trao đổi khí ở tế bào (nếu có). HS: - B¶ng 21 SGK. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p - KiÓm tra bµi cò - Nªu c¸c giai ®o¹n chñ yÕu cña hÖ h« hÊp vµ chøc n¨ng cña nã?.

(52) - C©u 2 (SGK).: So s¸nh hÖ h« hÊp cña ngêi vµ thá. - Giíi thiÖu bµi míi VB: Trong bài trớc chúng ta đã nắm đợc cấu tạo của hệ hô hấp. Trong bài này chúng ta sẽ phải tìm hiểu xem hoạt động hô hấp diễn ra nh thế nào? Cơ chế thông khí là gì? Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào có gì giống và khác nhau? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Tìm hiểu sự thông khí ở phổi :17p Mục tiêu: HS nắm đợc cơ chế thông khí ở phổi thực chất là hít vào và thở ra, thấy đợc sự phối hợp hoạt động của các cơ quan: cơ, xơng. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Thùc chÊt cña sù th«ng khÝ ë phæi lµ g×? - Yêu cầu HS quan sát kĩ H 21.1, đọc chú thích, trao đổi nhóm trả lời câu hái: - Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau nh thế nào để làm t¨ng, gi¶m thÓ tÝch lång ngùc? - Vì sao các xơng sờn ở lồng ngực đợc n©ng lªn th× thÓ tÝch lång ngùc l¹i t¨ng vµ ngîc l¹i? - GV nhËn xÐt trªn tranh, gióp HS kÕt luËn.. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái, rót ra kÕt luËn. - HS nghiªn cøu H 21.1, th¶o luËn nhóm, đại diện các nhóm phát biểu bổ sung.. + Khi thÓ tÝch lång ngùc kÐo lªn trªn đồng thời nhô ra phía trớc, tiết diện mặt cắt dọc ở vị trí mô hình khung xơng sờn đợc kéo lên là hình chữ nhật, còn ở vÞ trÝ h¹ thÊp lµ h×nh b×nh hµnh. DiÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt lín h¬n b×nh hµnh nªn thÓ tÝch lång ngùc hÝt vµo lín h¬n thÓ tÝch thë ra.. - GV treo H 21.2 để giải thích cho HS 1 sè kh¸i niÖm: dung tÝch sèng, khÝ bæ + Khi hÝt vµo b×nh thêng, cha thë ra ta sung, khÝ lu th«ng, khÝ cÆn, khÝ dù tr÷. cã thÓ hÝt thªm 1 lîng kho¶ng 1500 ml khÝ bæ sung. + Khi thë ra b×nh thêng, cha hÝt vµo ta cã thÓ thë ra g¾ng søc 1500 ml khÝ dù tr÷. + ThÓ tÝch khÝ tån t¹i trong phæi sau khi thë ra g¾ng søc cßn l¹i lµ khÝ cÆn. + ThÓ tÝch khÝ hÝt vµo thËt s©u vµ thë ra - Dung tÝch phæi khi hÝt vµo, thë ra g¾ng søc gäi lµ dung tÝch sèng. bình thờng và gắng sức có thể phụ - HS đọc mục “Em có biết”, thảo luận thuéc vµo c¸c yÕu tè nµo? nhóm để trả lời câu hỏi: - GV yªu cÇu HS gi¶i thÝch: - Rót ra kÕt luËn. - V× sao ta nªn tËp hÝt thë s©u? KÕt luËn: - Sự thông khí ở phổi nhờ cử động hô hấp hít vào và thở ra nhịp nhàng..

(53) - Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau để tăng thể tích lồng ngùc khi hÝt vµo vµ gi¶m thÓ tÝch lång ngùc khi thë ra. + Khi hít vào: cơ liên sờn co làm cho xơng ức và xơng sờn chuyển động lên trên và ra 2 bªn lµm thÓ tÝch lång ngùc réng ra 2 bªn. C¬ hoµnh co lµm cho lång ngùc në réng thªm vÒ phÝa díi. + Khi thë ra: c¬ liªn sên ngoµi vµ c¬ hoµnh d·n lµm lång ngùc thu nhá trë vÒ vÞ trÝ cò. - Ngoµi ra cßn cã sù tham gia cña 1 sè c¬ kh¸c trong trêng hîp thë g¾ng søc. - Dung tÝch phæi khi hÝt vµo vµ thë ra b×nh thêng còng nh g¾ng søc phô thuéc vµo tÇm vãc, giíi tÝnh, t×nh tr¹ng søc khoÎ, sù luyÖn tËp. Hoạt động 2: Trao đổi khí ở phổi và tế bào:18p Mục tiêu: HS trình bày đợc cơ chế trao đổi khí ở phổi và ở tế bào, đó là sự khuếch t¸n cña c¸c chÊt khÝ oxi vµ cacbonic. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 21, th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái: - NhËn xÐt thµnh phÇn khÝ oxi vµ khÝ cacbonic hÝt vµo vµ thë ra? - Do đâu có sự chênh lệch nồng độ các chÊt khÝ?. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t b¶ng 21, th¶o luËn nhãm. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. + TØ lÖ % oxi trong khÝ thë ra nhá do oxi đã khuếch tán từ phế nang vào mao m¹ch m¸u. + TØ lÖ % CO2 trong khÝ thë ra lín do - Quan sát H 21.4 mô tả sự khuếch tán khí CO2 đã khuếch tán từ máu vào mao O2 vµ CO2? m¹ch phÕ nang. - Rót ra kÕt luËn. - Thực chất sự trao đổi khí xảy ra ở + Thực chất tế bào là nơi sử dụng O 2 và ®©u? thải CO2 (trao đổi khí ở tế bào). Sự tiêu tốn O2 ở tế bào đã thúc đẩy trao đổi khí ở phổi. Trao đổi khí ở phổi tạo điều kiện cho trao đổi khí ở tế bào. KÕt luËn: - Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào đều theo cơ chế khuếch tán từ nơi có nồng độ cao tới nơi có nồng độ thấp. + Trao đổi khí ở phổi: Nồng độ O2 phế nang lớn hơn nồng độ O2 mao mạch máu nên O2 từ phế nang khuÕch t¸n vµo mao m¹ch m¸u. Nồng độ CO2 mao mạch máu lớn hơn nồng độ CO2 trong phế nang nên CO2 từ mao m¹ch m¸u khuÕch t¸n vµo phÕ nang. + Trao đổi khí ở tế bào: Nồng độ O2 trong máu lớn hơn nồng độ O 2ủơ tế bào nên O2 từ máu khuếch tán vào tÕ bµo. Nồng độ CO2 tế bào lớn hơn nồng độ CO2 trong máu nên CO2 từ tế bào khuếch tán vµo m¸u. IV. Tổng kết đánh giá:5p HS tr¶ lêi c©u hái: -Nhờ hoạt động của cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thờng xuyên đổi mới ?.

(54) - Thc chất trao đổi khí ở phổi là gì? -Thực chất trao đổi khí ở tế bào là gì? V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - Híng dÉn: C©u 2: So s¸nh h« hÊp ë ngêi vµ ë thá: *Gièng nhau: - đều gồm 3 giai đoạn. - trao đổi khí ở phổi và tế bào đều theo cơ chế khuếch tán khí. * Kh¸c nhau: - ở thở sự thông khí ở phổi chủ yếu do hoạt động của cơ hoành và lồng ngực, do bÞ Ðp gi÷a 2 chi tríc nªn kh«ng d·n në vÒ hai bªn. - ë ngêi: sù th«ng khÝ ë phæi do nhiÒu c¬ phèi hîp h¬n vµ lång ngùc d·n në vÒ c¶ 2 bªn. Câu 3: Khi lao động nặng hay chơi thể thao, nhu cầu trao đổi khí tăng, hoạt động hô hấp của cơ thể biến đổi theo hớng vừa tăng nhịp hô hấp, vừa tăng dung tích sống ____________________________________________ Ngµy d¹y: 13.11.2012 TiÕt 23: vÖ sinh h« hÊp I. Môc Tiªu 1.KiÕn thøc - HS nắm đợc tác hại của các tác nhân gây ô nhiễm không khí đối với hoạt động h« hÊp. - HS giải thích đợc cơ sở khoa học của việc luyện tập TDTT. 3. Thái độ : - HS tự đề ra các biện pháp luyện tập để có hê hô hấp khoẻ mạnh. Tích cực phòng tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i. II. §å dïng d¹y häc - Số liệu, hình ảnh về hoạt động gây ô nhiễm không khí và tác hại của nó. - Số liệu, hình ảnh về những con ngời đã đạt đợc những thành tích cao và đặc biệt trong rÌn luyÖn hÖ h« hÊp. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p - KiÓm tra bµi cò - Nhờ hoạt động của hệ cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thờng xuyên đổi mới? - Thực chất sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào là gì? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Kể tên các bệnh về đờng hô hấp? - Nguyên nhân gây ra các hậu quả tai hại đó nh thế nào? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Cần bảo vệ hệ hô hấp tránh các tác nhân có hại:18p Mục tiêu: HS chỉ ra đợc các tác nhân có hại và đề ra các biện pháp phòng tránh các tác nhân đó. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu th«ng tin ë b¶ng 22, SGK. ghi nhí kiÕn thøc. - GV kẻ sẵn bảng 22 để trắng cột 2, 3. - Đại diện các nhóm lên điền, các.

(55) Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm ®iÒn vµo chç trèng. - Cã nh÷ng t¸c nh©n nµo g©y h¹i tíi hoạt động hô hấp? - GV hớng dẫn HS dựa vào bảng 22 để tr¶ lêi: - Hãy đề ra các biện pháp bảo vệ hệ h« hÊp tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i? - GV treo bảng phụ để HS điền vào b¶ng.. nhãm kh¸c bæ sung. - HS tr¶ lêi vµ rót ra kÕt luËn.. - Yªu cÇu HS ph©n tÝch c¬ së khoa häc cña biÖn ph¸p tr¸nh t¸c nh©n g©y h¹i. - 1 sè HS ®iÒn vµo b¶ng.. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i BiÖn ph¸p T¸c dông - Trång nhiÒu c©y xanh 2 bªn ®- - §iÒu hoµ thµnh phÇn kh«ng khÝ (chñ êng phè, n¬i c«ng céng, trêng yÕu lµ tØ lÖ oxi vµ cacbonic) theo híng 1 häc, bÖnh viÖn vµ n¬i ë. cã lîi cho h« hÊp. - Nªn ®eo khÈu trang khi dän vÖ - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ bôi. sinh vµ ë nh÷ng n¬i cã h¹i. - §¶m b¶o n¬i lµm viÖc vµ n¬i ë - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ vi sinh có đủ nắng, gió tránh ẩm thấp. vËt g©y bÖnh. 2 - Thêng xuyªn dän vÖ sinh. - Kh«ng kh¹c nhæ bõa b·i. - H¹n chÕ sö dông c¸c thiÕt bÞ cã - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ c¸c thải ra các khí độc. chất khí độc (NO2; SOx; CO2; nicôtin...) 3 - Không hút thuốc lá và vận động mäi ngêi kh«ng nªn hót thuèc. KÕt luËn: - Các tác nhân gây hại cho đờng hô hấp là: bụi, khí độc (NO2; SOx; CO2; nicôtin...) vµ vi sinh vËt g©y bÖnh lao phæi, viªm phæi. - C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh t¸c nh©n cã h¹i . Hoạt động 2: Cần luyện tập để có một hệ hô hấp khoẻ mạnh:17p Môc tiªu: - HS chỉ ra đợc lợi ích của việc tập hít thở sâu. - HS tự xây dựng đợc phơng pháp tập luyện có hiệu quả. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc - C¸ nh©n HS tù nghiªn cøu th«ng tin II, th¶o luËn c©u hái: SGK, th¶o luËn nhãm, bæ sung vµ nªu - Vì sao khi luyện tập TDTT đúng đợc: cách, đều đặn từ bé có thể có đợc + Dung tích sống là thể tích không khí dung tÝch sèng lÝ tëng? lín nhÊt mµ 1 c¬ thÓ cã thÓ hÝt vµo thËt s©u, thë ra g¾ng søc. + Dung tÝch sèng phô thuéc tæng dung tÝch phæi vµ dung tÝch khÝ cÆn. Dung tÝch phæi phô thuéc vµo dung tÝch lång ngùc, dung tÝch lång ngùc phô thuéc sù phát triển khung xơng sờn trong độ tuổi phát triển, sau độ tuổi phát triển sẽ kh«ng ph¸t triÓn n÷a. - Gi¶i thÝch v× sao khi thë s©u vµ gi¶m Dung tÝch khÝ cÆn phô thuéc vµo kh¶.

(56) sè nhÞp thë trong mçi phót sÏ lµm t¨ng n¨ng co d·n tèi ®a cña c¸c c¬ thë. V× hiÖu qu¶ h« hÊp? vËy cÇn tËp luyÖn tõ bÐ. + Hít thở sâu đẩy đợc nhiều khí cặn ra - Hãy đề ra các biện pháp luyện tập để ngoài=> trao đổi khí đợc nhiều, tỉ lệ cã thÓ cã 1 hÖ h« hÊp khoÎ m¹nh? khÝ trong kho¶ng chÕt gi¶m. - HS tù rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: - Cần luyện tập TDTT đúng cách, thờng xuyên, đều đặn từ bé sẽ có 1 dung tích sèng lÝ tëng. - BiÖn ph¸p: tÝch cùc tËp TDTT phèi hîp thë s©u vµ gi¶m nhÞp thë thêng xuyªn tõ bÐ (tËp võa søc, rÌn luyÖn tõ tõ). IV. Tổng kết đánh giá:5p HS trả lời câu hỏi SGK và đọc ghi nhớ. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - ChuÈn bÞ cho giê thùc hµnh: chiÕu c¸ nh©n, gèi b«ng. ___________________________________________ Ngµy d¹y: 15.11.2012 TiÕt 24:Thùc hµnh : H« hÊp nh©n t¹o I. Môc Tiªu - HS hiÓu râ c¬ së khoa häc cña h« hÊp nh©n t¹o. - Nắm đợc trình tự các bớc tiến hành hô hấp nhân tạo. - BiÕt ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t vµ ph¬ng ph¸p Ên lång ngùc. II. §å dïng d¹y häc - ChiÕu c¸ nh©n, gèi b«ng c¸ nh©n (chuÈn bÞ theo tæ) - Nếu có điều kiện sử dụng đĩa CD về các thao tác trong 2 phơng pháp, tranh. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p - KiÓm tra bµi cò - Kiểm tra sự chuẩn bị của các tổ, kiểm tra mục đích của bài thực hành. - Giíi thiÖu bµi míi VB: Trong thùc tÕ cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n lµm cho ta bÞ ng¹t thë. Theo em, c¬ thÓ ngõng h« hÊp cã thÓ dÉn tíi hËu qu¶ g×? Vậy để cấp cứu nạn nhân bị ngừng hô hấp đột ngột theo đúng cách để có hiệu quả cao nhÈt, chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Tìm hiểu các tình huống cần đợc hô hấp:10p Muc tiªu- HS hiÓu râ c¬ së khoa häc cña h« hÊp nh©n t¹o. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV đặt câu hỏi: - HS nghiªn cøu th«ng tin, liªn hÖ thùc - Nêu các tình huống cần đợc hô hấp tế và nêu đợc. nh©n t¹o? - Rót ra kÕt luËn. - CÇn lo¹i bá c¸c nguyªn nh©n lµm gi¸n ®o¹n h« hÊp nh thÕ nµo? KÕt luËn: - Khi bÞ chÕt ®uèi: cÇn lo¹i bá níc khái phæi b»ng c¸ch võa câng n¹n nh©n ë t thÕ dèc ngîc võa ch¹y. - Khi bị điện giật: tìm vị trí cầu dao hay công tắc điện để ngắt dòng điện..

(57) - Khi bị thiếu khí để thở hay môi trờng nhiều khí độc, phải khiêng nạn nhân ra khỏi khu vực đó. Hoạt động 2: Tiến hành hô hấp nhân tạo:15p Mục tiêu: HS nắm đợc các thao tác tiến hành với 2 phơng pháp hà hơi thổi ngạt và Ên lång ngùc. Hoạt động của GV - Phơng pháp hà hơi thổi ngạt đợc tiến hµnh nh thÕ nµo? - GV treo tranh vÏ minh ho¹ c¸c thao t¸c h« hÊp (hoÆc cho HS xem b¨ng h×nh).. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK. - 1 HS tr×nh bµy. - C¸c nhãm tiÕn hµnh lµm díi dù ®iÒu khiÓn cña nhãm trëng.. - GV treo tranh minh ho¹ hoÆc cho HS xem băng hình để trả lời câu hỏi: - Phơng pháp ấn lồng ngực đợc tiến hµnh nh thÕ nµo? - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh. - GV cho đại diện các nhóm lên thao t¸c tríc líp.. - HS tù nghiªn cøu SGK, xem tranh - 1 HS tr×nh bµy thao t¸c. - C¸c nhãm tiÕn hµnh thùc hµnh díi sù ®iÒu khiÓn cña nhãm trëng. - Các nhóm cử đại diện lên trình bày thao t¸c. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt.. KÕt luËn: a. Ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t: - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK Chó ý: + NÕu miÖng n¹n nh©n bÞ cøng, hã më cã thÓ dïng tay bÞt miÖng vµ thë vµo mòi. + Nếu tim nạn nhân đồng thời ngừng đập có thể vừa thổi ngạt, vừa xoa bóp tim (H 23.2). b. Ph¬ng ph¸p Ên lång ngùc: - §Æt n¹n nh©n n»m ngöa. - §Æt n¹n nh©n n»m sÊp (tiÕn hµnh nh SGK). Lu ý: + §Æt n¹n nh©n n»m sÊp ®Çu nghiªng vÒ 1 bªn. + Đặt nạn nhân nằm ngửa ra giúp đờng dẫn khí đợc mở rộng. Hoạt động 3: Thu hoạch:10p Gv híng dÉn HS lµm thu ho¹ch theo c©u hái: I. KiÕn thøc Câu 1: So sánh các tình huống chủ yếu cần đợc hô hấp nhân tạo. * Giống: cơ thể nạn nhân đều thiếu oxi, mặt tím tái. * Kh¸c nhau: - ChÕt ®uèi do phæi ngËp níc. - §iÖn giËt: do c¬ h« hÊp vµ cã thÓ c¶ c¬ tim co cøng. - BÞ l©m vµo m«i trêng « nhiÔm; ngÊt hay ng¹t thë. C©u 3: So s¸nh 2 ph¬ng ph¸p h« hÊp nh©n t¹o * Gièng: - Mục đích: phục hồi sự hô hấp bình thờng của nạn nhân. - C¸ch tiÕn hµnh: th«ng khÝ ë phæi cña n¹n nh©n víi nhÞp 12-20 / phót. lợng khí đợc thông ít nhất 200 ml. * Kh¸c nhau: C¸ch tiÕn hµnh..

(58) - Ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t: dïng miÖng thæi kh«ng khÝ trùc tiÕp vµo phæi qua đờng dẫn khí. - Phơng pháp ấn lồng ngực: dùng tay tác động gián tiếp vào phổi qua lực ép vµo lång ngùc. * HiÖu qu¶ cña ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t lín h¬n v×: - Đảm bảo đợc số lợng và áp lực không khí đa vào phổi. - Kh«ng lµm tæn th¬ng lång ngùc (g·y x¬ng sên). II. KÜ n¨ng nh bíc 2 SGK môc III. *Mỗi HS tự làm ở nhà rồi nộp báo cáo cho GV đánh giá. IV. Tổng kết đánh giá:3p - Nêu các tình huống cần đợc hô hấp nhân tạo? - CÇn lo¹i bá c¸c nguyªn nh©n lµm gi¸n ®o¹n h« hÊp nh thÕ nµo? V. Híng dÉn häc bµi ë nhµ 2p ViÕt thu ho¹ch _______________________________________ Ngµy d¹y: 19.11.2012 Ch¬ng VI – Tiªu ho¸ TiÕt 25:Tiªu ho¸ vµ c¸c c¬ quan tiªu ho¸ I. Môc Tiªu - HS nắm đợc các nhóm chất trong thức ăn. - Nắm đợc các hoạt động trong quá trình tiêu hoá. - Vai trò của tiêu hoá đối với cơ thể ngời. - Nắm đợc vị trí của các cơ quan trên tranh, mô hình. 2. Kiến thức: Rèn luyện kĩ năng quan sát tranh, sơ đồ, phát hiện kiến thức, t duy tæng hîp logic. 3. Thái độ:Giáo dục ý thức bảo vệ hệ tiêu hoá. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phóng to sơ đồ các cơ quan trong hệ tiêu hoá ở ngời. - M« h×nh c¸c c¬ quan trong hÖ tiªu ho¸ ë ngêi. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - GV thu b¸o c¸o giê thùc hµnh. - Giíi thiÖu bµi míi VB: Các em nhịn ăn đợc bao lâu? Chúng ta nói đến ăn uống tức là nói đến hệ c¬ quan nµo? c¬ quan nµo trong c¬ thÓ? - Trong bµi më ®Çu cña ch¬ng chóng ta sÏ ®i t×m hiÓu vÒ tiªu ho¸, xem nã x¶y ra nh thÕ nµo? gåm nh÷ng c¬ quan nµo? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Thức ăn và sự tiêu hoá:17p Mục tiêu: HS trình bày đợc 2 nhóm thức ăn đó là chất vô cơ và chất hữu cơ, các hoạt động của quá trình tiêu hoá và vai trò của tiêu hoá. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK quan s¸t H 24.1; 24.2, cïng víi hiÓu biÕt cña m×nh tr¶ lêi c©u hái: - Vai trß cña tiªu ho¸ lµ g×?. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái. + Tiªu ho¸ gióp chuyÓn c¸c chÊt trong thøc ¨n thµnh c¸c chÊt c¬ thÓ hÊp thô ®-.

(59) - H»ng ngµy chóng ta thêng ¨n nh÷ng îc. Thøc ¨n t¹o n¨ng lîng cho c¬ thÓ loại thức ăn nào? Thức ăn đó thuộc hoạt động và xây dựng tế bào. lo¹i thøc ¨n g×? - HS kÓ tªn c¸c lo¹i thøc ¨n vµ s¾p xÕp chóng thµnh tõng lo¹i: pr«tªin, lipit, gluxit, vitamin, muèi kho¸ng... - Các chất nào trong thức ăn bị biến + Chất bị biến đổi: prôtêin, lipit, gluxit, đổi về mặt hoá học trong quá trình tiêu axit nuclêic. hoá? chất nào không bị biến đổi? + Chất không bị biến đổi: nớc, vitamin, muèi kho¸ng. - Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ gåm nh÷ng ho¹t - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi động nào? - Rót ra kÕt luËn. - Hoạt động nào quan trọng nhất? + Tiªu ho¸ thøc ¨n vµ hÊp thô chÊt dinh dìng lµ quan träng nhÊt. - Vai trò của tiêu hoá đối với thức ăn? - HS trình bày. - Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ diÔn ra ë ®©u? chóng ta cïng t×m hiÓu phÇn II. KÕt luËn: - Thøc ¨n gåm: + ChÊt h÷u c¬: pr«tªin, gluxit, lipit, axit nuclªic, vitamin. + ChÊt v« c¬: níc, muèi kho¸ng. - Hoạt động tiêu hoá gồm: ăn và uống, đẩy các chất trong ống tiêu hoá, tiêu hoá thøc ¨n, hÊp thô chÊt dinh dìng vµ th¶i b·. - Vai trò của tiêu hoá là biến đổi thức ăn thành các chất mà cơ thể có thể hấp thụ đ ợc và thải bỏ các chất bã trong thức ăn. Hoạt động 2: Các cơ quan tiêu hoá:18p Mục tiêu: HS nắm đợc vị trí và chức năng của các cơ quan tiêu hóa trên cơ thể ngời. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 24.3 vµ lªn - HS tù quan s¸t H 24.3, 1 HS lªn b¶ng b¶ng hoµn thµnh tranh c©m. g¾n chó thÝch. ?-KÓ tªn c¸c bé phËn cña èng tiªu + èng tiªu ho¸ gåm: miÖng, hÇu , thùc ho¸? qu¶n, d¹ dµy, ruét non, ruét giµ, hËu m«n. + TuyÕn tiªu ho¸ gåm: níc bät, tuyÕn - KÓ tªn c¸c tuyÕn tiªu ho¸? vÞ, tuyÕn gan, tuyÕn tuþ, tuyÕn ruét. - HS hoµn thµnh b¶ng. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 24 vµo vë. - HS nghe. - GV giíi thiÖu vÒ tuyÕn tiªu ho¸. - 1 HS dù ®o¸n, c¸c HS kh¸c bæ sung. - Yªu cÇu HS dù ®o¸n chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan. - GV tr×nh bµy qu¸ tr×nh tiªu ho¸ thøc - 1 HS tr×nh bµy. ¨n 1 lÇn. - Gäi 1 HS kh¸c tr×nh bµy l¹i. KÕt luËn: - Quá trình tiêu hoá đợc thực hiện nhờ hoạt động của các cơ quan trong hệ tiêu hoá. + èng tiªu ho¸: miÖng, hÇu , thùc qu¶n, d¹ dµy, ruét non, ruét giµ, hËu m«n. + TuyÕn tiªu ho¸: níc bät, tuyÕn vÞ, tuyÕn gan, tuyÕn tuþ, tuyÕn ruét. IV. Tổng kết đánh giá:5p.

(60) Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Câu 1: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: ThÕ nµo lµ sù tiªu ho¸ thøc ¨n? a. Sự biến đổi thức ăn từ chất rắn thành chất lỏng. b. Sự biến đổi thức ăn từ những chất phức tạp thành chất đơn giản mà cơ thể có thể hấp thụ đợc. c. Sự biến đổi thức ăn từ các chất dinh dỡng mà cơ thể hấp thụ đợc qua thành ruột và thải các chất cặn bã không thể hấp thụ đợc. C©u 2: §iÒn vµo chç trèng Quá trình tiêu hoá là quá trình biến đổi thức ăn về mặt ............ (sinh lí, sinh ho¸, lÝ ho¸). Kết quả là thức ăn đợc biến đổi thành các chất đơn giản, hoà tan, có thể ........... (hấp thụ, tràn, ngấm) vào máu để cung cấp cho các tế bào sử dụng. Câu 3: Quá trình tiêu hoá gồm các hoạt động nào? V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc tríc bµi 25- tiªu ho¸ ë khoang miÖng. - Híng dÉn: Câu 1: Các chất trong thức ăn đợc phân nhóm theo các đặc điểm sau: + C¨n cø vµo cÊu t¹o ho¸ häc: chÊt h÷u c¬ vµ chÊt v« c¬. + Căn cứ vào đặc điểm biến đổi qua hoạt động tiêu hoá: chất không bị biến đổi, chất bị biến đổi trong quá trình tiêu hoá. Câu 3: Các chất cần thiết nh nớc, vitamin, muối khoáng vào cơ thể theo đờng tiêu hoá thì cần phải qua các hoạt động: ăn, đẩy thức ăn trong ống tiêu hoá, hấp thụ thức ¨n. - Cơ thể ngời có thể nhận các chất này theo con đờng khác là: tiêm (chích) qua tĩnh m¹ch vµo hÖ tuÇn hoµn hoÆ qua kÏ gi÷a c¸c tÕ bµo vµo m« råi l¹i vµo m¸u (tiªm b¾p). _____________________________________ Ngµy d¹y:22.11.2011 TiÕt 26:Tiªu ho¸ ë khoang miÖng ; tiªu ho¸ ë d¹y dµy I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc các hoạt động diễn ra trong khoang miệng, năm đợc hoạt động nuốt vµ ®Èy thøc ¨n tõ trong khoang miÖng qua thùc qu¶n xuèng d¹ dµy. 2. Kü n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng nghiªn cøu th«ng tin, tranh h×nh, t×m kiÕm kiÕn thøc. 3.Thái độ - Bồi dỡng ý thức vệ sinh, giữ gìn vệ sinh răng miệng, không cời đùa trong khi ăn. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng H 25.1; 25.2; 25.3 - Băng video hay đĩa CD minh hoạ hoạt động tiêu hoá ở khoang miệng, nuốt ở thực qu¶n. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p - KiÓm tra bµi cò.

(61) - Các chất trong thức ăn có thể đợc phân nhóm nh thế nào? Nêu đặc điểm của mỗi nhãm. - Vai trß cña tiªu ho¸ lµ g×? c¸c chÊt níc, muèi kho¸ng, vitamin khi vµo c¬ thÓ cÇn qua hoạt động nào của hệ tiêu hoá? Nêu các hoạt động tiêu hoá? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Các em nhịn ăn đợc bao lâu? Chúng ta nói đến ăn uống tức là nói đến hệ c¬ quan nµo? c¬ quan nµo trong c¬ thÓ? - Trong bµi më ®Çu cña ch¬ng chóng ta sÏ ®i t×m hiÓu vÒ tiªu ho¸, xem nã x¶y ra nh thÕ nµo? gåm nh÷ng c¬ quan nµo? B. Các hoạt động Hoạt động 1: :Tiêu hóa ở khoang miệng 10p Mục tiêu: - HS nắm đợc các hoạt động diễn ra trong khoang miệng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK - HS tự nghiên cứu thông tin SGK, trao vµ tr¶ lêi c©u hái: đổi nhóm và trả lời câu hỏi. - Khi thức ăn vào miệng, có những + Các hoạt động nh SGK. hoạt động nào xảy ra? + Biến đổi lí học: Tiết nớc bọt, nhai, - GV treo H 25.1 để minh họa. đảo trộn thức ăn, tạo viên thức ăn. - Những hoạt động nào là biến đổi lí + Biến đổi hoá học: Hoạt động của häc, ho¸ häc? enzim amilaza trong níc bät. - Khi nhai c¬m, b¸nh m× l©u trong miÖng thÊy ngät lµ v× sao? Tõ nh÷ng th«ng tin trªn, yªu cÇu HS - VËn dông kÕt qu¶ ph©n tÝch ho¸ häc hoµn thµnh b¶ng 25. để giải thích (H 25.2) - GV treo bảng phụ để HS tự hoàn - Đại diện nhóm thay nhau điền bảng. thµnh. KÕt luËn: Bảng 25: Hoạt động biến đổi thức ăn ở khoang miệng Biến đổi thức C¸c thµnh phÇn Các hoạt động tham T¸c dông cña ho¹t ¨n ë khoang tham gia ho¹t gia động miÖng động - TiÕt níc bät - C¸c tuyÕn níc - Lµm ít vµ mÒm bät thøc ¨n - Nhai - R¨ng - Lµm mÒm vµ nhuyÔn thøc ¨n Biến đổi lí học - Đảo trộn thức ăn - R¨ng, lìi, c¸c c¬ - Lµm thøc ¨n m«i vµ m¸ thÊm ®Ém níc bät - T¹o viªn thøc ¨n - T¹o viªn thøc ¨n - R¨ng, lìi, c¸c c¬ vµ nuèt m«i vµ m¸ - Hoạt động của - Enzim amilaza - Biến đổi 1 phần Biến đổi hoá enzim amilaza trong tinh bét trong thøc häc níc bät ăn thành đờng mantoz¬. Hoạt động 2: Nuốt và đảy thức ăn qua thực quản 7p Mục tiêu: HS nắm đợc hoạt động nuốt và đẩy thức ăn, biết liên hệ và giải thích thực tế. Bồi dỡng cho HS thái độ VS hệ tiêu hoá..

(62) Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan s¸t H 25.3, th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của cơ quan nµo lµ chñ yÕu vµ cã t¸c dông g×?. Hoạt động của HS - HS tự quan sát H 25.3, đọc thông tin, trao đổi nhóm và trả lời: + Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của lỡi là chñ yÕu vµ cã t¸c dông ®Èy viªn thøc ¨n tõ khoang miÖng tíi thùc qu¶n. - Lực đẩy viên thức ăn từ thực quản + Lực đảy viên thức ăn tới thực quản, xuống dạ dày đợc tạo ra nh thế nào? tíi d¹ dµy t¹o ra nhê sù co d·n phèi hîp nhÞp nhµng cña c¬ quan thùc qu¶n. - Thức ăn qua thực quản có đợc biến + Thời gian đi qua thực quản rát nhanh đổi gì về mặt lí và hoá học không? (2-4s) nên thức ăn không bị biến đổi về mÆt ho¸ häc. + Lu ý: viên thức ăn vừa phải để dễ nuèt, nÕu qu¸ lín nuèt sÏ nghÑn. - HS tiÕp thu lu ý - Nắp thanh quản và khẩu cái mềm có - HS hoạt động cá nhân và giải thích. chức năng gì? nếu không có hoạt động - 1 HS giải thích, các HS khác bổ sung. cña nã sÏ g©y ra hËu qu¶ g×? - Giải thích hiện tợng khi ăn đôi khi có h¹t c¬m chui lªn mòi? HiÖn tîng nghÑn? - Tại sao khi ăn không nên cời đùa? KÕt luËn: - Nhờ hoạt động của lỡi thức ăn đợc đẩy xuống thực quản. - Thức ăn từ thực quản xuống dạ dày là nhờ hoạt động của các cơ thực quản (cơ tr¬n). - Thời gian thức ăn qua thực quản ngắn (2-4s) nên coi nh thức ăn không bị biến đổi. Hoạt động3: Tìm hiểu sự tiêu hoá ở dạ dày:18p Mục tiêu:HS nắm đợc cấu tạo cơ bản của dạ dày. -HS nắm đợc các tế bào tham gia vào các hoạt động tiêu hoá và tác dụng của hoạt động đó đối với sự tiêu hoá thức ăn. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, quan s¸t H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - D¹ dµy cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - Căn cứ vào đặc điểm cấu tạo để dự đoán xem ở dạ dày có hoạt động tiêu ho¸ nµo? - GV ghi dự đoán của HS cha đánh giá đúng sai mà sẽ giải quyết ở hoạt động sau. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tiªu ho¸ ë d¹ dµy gåm nh÷ng ho¹t động nào? - Những hoạt động nào là biến đổi lí. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - 1 HS đại diện nhóm trả lời + H×nh d¹ng + Thµnh d¹ dµy + TuyÕn tiªu ho¸. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: + Sù tiÕt dÞch vÞ, sù co bãp cña d¹ dµy, hoạt động của enzim pepsin, đẩy thức ¨n tíi ruét. + ... - Th¶o luËn nhãm thèng nhÊt ý kiÕn..

(63) häc, ho¸ häc? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm, hoàn thµnh b¶gn 27 SGK. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶. - GV th«ng b¸o dù ®o¸n cña c¸c nhãm: nhóm nào đúng, sai, thiếu... - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Thức ăn đợc đẩy xuống ruột là nhờ hoạt động của cơ quan nào? - Loại thức ăn G, L đợc tiêu hoá trong d¹ dµy nh thÕ nµo? - Gi¶i thÝch v× sao Pr trong thøc ¨n bÞ dÞch vÞ ph©n huû nhng Pr cña líp niªm m¹c d¹ dµy l¹i kh«ng?. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung.. - HS dựa vào thông tin để trả lời: + Thøc ¨n lóc ®Çu vÉn chÞu t¸c dông của enzim amilaza cho tới khi thấm đều dÞch vÞ. + Thøc ¨n L kh«ng tiªu ho¸ trong d¹ dµy v× kh«ng cã enzim tiªu ho¸ L trong dÞch vÞ. => L, G chỉ biến đổi lí học. + C¸c tÕ bµo tiÕt chÊt nhµy ë cæ tuyÕn vÞ tiÕt chÊt nhµy phñ lªn bÒ mÆt niªm m¹c ng¨n c¸ch tÕ bµo niªm m¹c víi enzim pepsin. - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. - Theo em, muốn bảo vệ dạ dày ta phải - HS đọc ghi nhớ SGK. ¨n uèng nh thÕ nµo? KÕt luËn: - D¹ dµy h×nh tói, dung tÝch 3 lÝt. - Thµnh d¹ dµy cã 4 líp líp mµng ngoµi, líp c¬, líp díi niªm m¹c, líp niªm m¹c. - Líp c¬ rÊt dµy, khoÎ gåm 3 líp c¬: c¬ däc, c¬ vßng vµ c¬ chÐo. - Líp niªm m¹c víi nhiÒu tuyÕn tiÕt dÞch vÞ. Bảng 27: Các hoạt động biến đổi thức ăn ở dạ dày Biến đổi thức ¨n ë d¹ dµy. C¸c ho¹t C¸c thµnh phÇn Tác dụng của hoạt động động tham tham gia ho¹t gia động - Sù tiÕt dÞch - TuyÕn vÞ - Hoµ lo·ng thøc ¨n vÞ - Các lớp cơ của - Làm nhuyễn và đảo trộn Biến đổi lí học - Sù co bãp d¹ dµy. thức ăn cho thấm đều cña d¹ dµy dÞch vÞ. - Hoạt động - En zim pepsin. - Ph©n c¾t Pr chuçi dµi Biến đổi hoá cña enzim thµnh c¸c chuçi ng¾n häc pepsin. gåm 3- 10 aa. - Sự đẩy thức ăn xuống ruột nhờ hoạt động của cơ dạ dày phối hợp với cơ vòng hậu vÞ. - Thêi gian lu thøc ¨n trong d¹ dµy tõ 3 – 6 giê tuú lo¹i thøc ¨n. IV. Tổng kết đánh giá:4p ®ockÕt luËn SGK V. Híng dÉn vÒ nhµ1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK- Tr 83. - §äc môc “Em cã biÕt” - Híng dÉn: C©u 2: “Nhai kÜ no l©u” lµ khi nhai cµng kÜ th× hiÖu suÊt tiªu ho¸ cµng cao, c¬ thÓ hấp thụ đợc nhiều chất dinh dỡng nên no lâu hơn. Câu 3: Với khẩu phần ăn đầy đủ, sau khi tiêu hoá ở khoang miệng và thực quản thì nh÷ng chÊt trong thøc ¨n vÉn cÇn tiªu ho¸ tiÕp: G, L, Pr..

(64) Câu 4: - Cháo thấm 1 ít nớc bọt, 1 phần tinh bột trong cháo bị biến đổi thành đờng mantoz¬ díi t¸c dông cña enzim amilaza. - Víi s÷a thÊm 1 Ýt níc bät sù tiªu ho¸ ho¸ häc kh«ng diÔn ra ë khoang miệng do thành phần hoá học của sữa là Pr và đờng đôi hoặc đờng đơn. ________________________________________ Ngµy d¹y: 27.11.2012 TiÕt 27: Tiªu ho¸ ë ruét non I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc quá trình tiêu hoá diễn ra ở ruột non gồm: + Các hoạt động tiêu hoá. + Các cơ quan, tế bào thực hiện hoạt động. + Tác dụng và kết quả của hoạt động. 2.Kü n¨ng - RÌn luyÖn cho HS t duy dù ®o¸n kiÕn thøc. 3.Thái độ:Gd ý thức bảo vệ cơquan tiêu hóa. II. §å dïng d¹y häc GV - Tranh phãng H 28.1; 28.2. - Băng video hay đĩa CD minh hoạ hoạt động tiêu hoá ở ruột non (nếu có). HS - §äc kü bµi III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:16p - KiÓm tra bµi cò kiÓm tra 15 phót. Câu 1 khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng: 1. loại thức ăn nào đợc biến đổi cả về mặt hoá học và lí học trong dạ dày: a.Pr«tªin c.LipÝt b. Gluxit d. Kho¸ng 2. Biến đổi lí học trong dạ dày: a.tiÕt dÞch vÞ c.nhµo trén thøc ¨n b. co bãp cña d¹ dµy d. tÊt c¶ c¸c ý trªn câu 2. Trình bày sự biến đổi thức ăn trong dạ dày. - Giíi thiÖu bµi míi VB: Nh các em đã biết, ở miệng tiêu hoá G, ở dạ dày tiêu hoá Pr. Tuy nhiên sự tiêu hoá ở đó là rất ít. VD: ở khoang miệng chỉ có 1 -2% G bị tiêu hoá. Các chất nµy sÏ tiÕp tôc bÞ tiªu ho¸ ë ruét non. VËy cÊu t¹o cña ruét non nh thÕ nµo? Sù tiªu ho¸ diÔn ra ra sao, chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Cấu tạo của ruột non:11p Mục tiêu: HS nắm đợc cấu tạo của ruột non, đa ra các dự đoán về sự tiêu hoá ở đó. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK - Cá nhân HS tự nghiên cứu thông tin vµ tr¶ lêi c©u hái: SGK vµ tr¶ lêi: - Nªu cÊu t¹o cña ruét non? - 1 HS tr×nh bµy, líp nhËn xÐt bæ sung, - GV treo tranh H 28.1 và 28.2 để HS rút ra kết luận. trinh bµy. - Ruét cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? + Ruét nã cÊu t¹o 4 líp. - Gan vµ tuþ cã t¸c dông g×?.

(65) - Dự đoán xem ruột non có hoạt động - HS dựa vào cấu tạo của ruột non để tiªu ho¸ nµo? dù ®o¸n, 1 HS tr×nh bµy. - GV cha nhận xét ngay, để đến hoạt động sau. - GV ghi l¹i dù ®o¸n cña HS lªn gãc b¶ng. KÕt luËn: - Thµnh ruét cã 4 líp nh d¹ dµy nhng máng h¬n. - Líp c¬ chØ cã c¬ däc vµ c¬ vßng. - Líp niªm m¹c (sau t¸ trµng) cã nhiÒu tuyÕn ruét tiÕt dÞch ruét vµ tÕ bµo tiÕt dÞch nhµy. - Tá tràng (đầu ruột non) có ống dẫn chung dịch tuỵ và dịch mật đổ vào. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự tiêu hoá ở ruột non:13p Mục tiêu: HS nắm đợc các thành phần tham gia vào các hoạt động tiêu hoá và tác dông cña nã trong dù tiªu ho¸ thøc ¨n. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK, quan s¸t H 28.3, nhí l¹i kiÕn II SGK, quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u thøc tiÕt tríc vµ tr¶ lêi c©u hái: hái: - D¹ dµy cã m«i trêng g×? + D¹ dµy cã m«i trêng axit, do axit tiÕt - Thøc ¨n xuèng tíi ruét non cßn chÞu ra tõ dÞch vÞ. sự biến đổi lí học nữa không? Nếu có + Có. th× biÓu hiÖn nh thÕ nµo? C¸c thµnh phần nào tham gia hoạt động? - Nêu cơ chế đóng mở môn vị? - HS dùa vµo SGK tr×nh bµy. - NÕu 1 ngêi bÞ bÖnh thiÕu axit trong d¹ dµy th× sÏ cã hËu qu¶ g×? - C¸c c¬ trong thµnh ruét non cã t¸c dông g×? Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Theo em trong 2 loại biến đổi trên, ở + Biến đổi hoá học quan trọng hơn. ruột non xảy ra biến đổi nào là chủ yÕu vµ quan träng h¬n? - Để thức ăn biến đổi đợc hoàn toàn, ta - Cần nhai kĩ để tinh bột chuyển hoá cÇn lµm g×? thành đờng. KÕt luËn: * Biến đổi lí học + Sự tiết dịch tiêu hoá do tuyến gan, tuyến tuỵ, tuyến ruột tiết ra để hoà loãng thức ăn và trộn đều dịch tiêu hoá. + Muèi mËt (dÞch mËt) t¸ch khèi L thµnh giät nhá, biÖt lËp víi nhau, t¹o nhò t¬ng ho¸. + Các cơ trên thành ruột co bóp nhào trộn thức ăn ngấm đều dịch tiêu hoá và t¹o lùc ®Èy thøc ¨n xuèng phÇn tiÕp theo cña ruét. * Biến đổi hoá học - Sù phèi hîp t¸c dông cña c¸c lo¹i enzim trong dÞch tuþ (chñ yÕu) vµ dÞch ruột, sự hỗ trợ của dịch mật biến đổi các loại thức ăn. + Tinh bột và đờng đôi thành đờng đơn. + Pr«tªin thµnh peptit thµnh aa. + Lipit nhê dÞch mËt thµnh c¸c giät lipit thµnh glixerin vµ axit bÐo..

(66) IV. Tổng kết đánh giá:5p Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: Câu 1: Các chất trong thức ăn đợc biến đổi hoàn toàn ở ruột non là: a. Pr b. G c. L d. C¶ a, b, c e. ChØ a vµ b Câu 2: ở ruột non sự biến đổi thức ăn chủ yếu là: a. Biến đổi lí học b. Biến đổi hoá học c. C¶ a vµ b. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - Híng dÉn: C©u 4: Mét ngêi bÞ triÖu chøng thiÕu axit trong d¹ dµy th× sù tiªu ho¸ ë ruét non cã thể diễn ra nh sau: môn vị thiếu tín hiệu đóng nên thức ăn sẽ qua môn vị tới ruột non liên tục và nhanh hơn, thức ăn sẽ không đủ thời gian ngấm đều dịch tiêu hoá ở ruét non dÉn tíi hiÖu qu¶ tiªu ho¸ thÊp. ______________________________________. Ngµy d¹y: 29.11.2012 TiÕt 28:hÊp thô dinh dìng vµ th¶i ph©n I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc: + Những đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ các chất dinh dìng. + Các con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng từ ruột tới các cơ quan tế bào. + Vai trò đặc biệt của gan trên con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng. + Vai trß cña ruét giµ trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸ cña c¬ thÓ. . Kü n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng nghiªn cøu th«ng tin, tranh h×nh, t×m kiÕm kiÕn thøc. 3.Thai độ + Gi¸o dôc ý thøc gi÷ vÖ sinh n¬i c«ng céng. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 29.1; 29.2; 29.3. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Trình bày hoạt động tiêu hoá ở ruột non? - Với khẩu phần ăn đầy đủ chất dinh dỡng, nêu các chất dinh dỡng sau khi tiêu hoá ë ruét non?.

(67) - Giíi thiÖu bµi míi VB: Khi thức ăn đã tiêu hoá, cơ thể muốn lấy đợc chất dinh dỡng cần phải có sù hÊp thô. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra ë ruét non lµ chñ yÕu. C¸c chÊt cÆn b· cßn l¹i cÇn đợc thải ra ngoài. Hôm nay cô và các em sẽ tìm hiểu bài 29. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Hấp thụ chất dinh dỡng:12p Mục tiêu: HS nắm đợc ruột non là nơi hấp thụ chất dinh dỡng: - Nắm đợc cấu tạo ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, - Cá nhân HS tự nghiên cứu thông tin quan s¸t H 29.1; tr¶ lêi c©u hái: SGK, quan s¸t H 29.1 vµ tr¶ lêi: - Căn cứ vào đâu ngời ta khẳng định r»ng: ruét non lµ c¬ quan chñ yÕu cña hệ tiêu hoá đảm nhận vai trò hấp thụ? - HS trình bày trên tranh. - GV yªu cÇu HS ph©n tÝch trªn tranh. - DiÖn tÝch bÒ mÆt t¨ng sÏ lµm t¨ng - Diện tích bề mặt có liên quan đến hiệu quả hấp thụ. hiÖu qu¶ hÊp thô nh thÕ nµo? + Ruét non cÊu t¹o cã nÕp gÊp, l«ng ?-Trình bày đặc điểm cấu tạo của ruột ruột, lông cực nhỏ làm tăng diện tích non cã t¸c dông lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ bÒ mÆt hÊp thô. mÆt hÊp thô? KÕt luËn: - Sù hÊp thô chÊt dinh dìng chñ yÕu diÔn ra ë ruét non. - CÊu t¹o ruét non phï hîp víi chøc n¨ng hÊp thô. - Niªm m¹c ruét cã nhiÒu nÕp gÊp víi c¸c l«ng ruét vµ l«ng cùc nhá cã t¸c dông t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc (tíi 500 m2). - Hệ mao mạch máu và mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột. .- Chiều dài ruột non từ 2,8 – 3 m; S = 400-500 m 2, mật độ lông ruột: 40 lông/1 mm2. Hoạt động 2: Tìm hiểu con đờng vận chuyển, hấp thụ các chất vµ vai trß cña gan:12p Mục tiêu: HS chỉ rõ hai con đờng vận chuyển các chất là máu và bạch huyết, nắm đợc vai trò quan trọng của gan. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK, quan s¸t H 29.3 II SGK, quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u hái: - Có mấy con đờng hấp thụ chất dinh + Có 2 con đờng hấp thụ là máu và dìng trong ruét non? b¹ch huyÕt. - Yêu cầu HS hoàn thành bảng 29 trang - HS thảo luận nhóm, đại diện nhóm 95 trên bảng GV đã kẻ sẵn. lªn ®iÒn vµo b¶ng. - GV gióp HS hoµn thiÖn b¶ng. - GV gi¶i thÝch thªm: c¸c vitamin tan trong dầu có A, D, K, E. còn lại là các - HS dựa vào H 29.3 để trả lời: vitamin tan trong níc. Gan khử các chất độc có hại cho cơ thể - Gan đóng vai trò gì trong con đờng và điều hoà nồng độ chất dinh dỡng vËn chuyÓn c¸c chÊt dinh dìng vÒ tim? trong m¸u. - GV lấy VD về bệnh tiểu đờng. KÕt luËn: Bảng 29: Các con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng đã hấp thụ.

(68) Các chất dinh dỡng đợc hấp thụ và vận Các chất dinh dỡng đợc hấp thụ và vận chuyển theo đờng máu chuyển theo đờng bạch huyết - Đờng, 30% axit béo và glixêrin, aa, - 70% lipit (các giọt mỡ đã đợc nhũ tcác vitamin tan trong nớc, các muối ơng hoá), các vitamin tan trong dầu (A, kho¸ng, níc. D, E, K). - Vai trò của gan đối với các chất đã hấp thụ. + Điều hoà nồng độ các chất dinh dỡng trong máu đợc ổn định. + Khử các chất độc bị lọt vào cùng chất dinh dỡng. Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của ruột già trong quá trình tiêu hoá:11p Mục tiêu: - HS nắm đợc vai trò của ruột già: hấp thụ nớc, muối khoáng và thải ph©n. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc III SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: III SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Vai trß chñ yÕu cña ruét giµ lµ g×? + Ruét giµ cã vai trß hÊp thô níc vµ - GV nªu 1 sè nguyªn nh©n g©y t¸o muèi kho¸ng, th¶i ph©n. bón (do ít vận động , ăn ít chất xơ). Yêu cầu HS trình bày biện pháp chống - HS nghe, vận dụng kiến thức đã tiếp t¸o bãn. thu vµ tr¶ lêi. - GV lu ý HS bÖnh trÜ. TiÓu kÕt: - Vai trß cña ruét giµ: + HÊp thô níc cÇn thiÕt cho c¬ thÓ. + Th¶i ph©n. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1, 3 SGK. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - Híng dÉn: C©u 3: Vai trß cña gan trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸: + TiÕt dÞch mËt gióp tiªu ho¸ lipit. + Khử chất độc lọt vào máu cùng các chất dinh dỡng. + Điều hoà nồng độ các chất dinh dỡng trong máu ổn định Ngµy d¹y: 4.12.2012 TiÕt 29:VÖ sinh tiªu hãa I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá và mức độ tác hại của nó. - HS trình bày đợc các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá và đảm bảo sự tiêu hoá có hiệu qu¶. 2. Kü n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng nghiªn cøu th«ng tin, tranh h×nh, t×m kiÕm kiÕn thøc. 3.Thai độ + Gi¸o dôc ý thøc gi÷ vÖ sinh n¬i c«ng céng. + Bồi dỡng cho HS ý thức thực hiện nghiêm túc các biện pháp để có một hệ tiêu ho¸ khoÎ m¹nh vµ tiªu ho¸ cã hiÖu qu¶..

(69) II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to híng dÉn vÖ sinh r¨ng miÖng. - Tranh ¶nh minh ho¹ c¸c vi sinh vËt vµ giun s¸n kÝ sinh trong hÖ tiªu ho¸ ngêi. - Băng video hay đĩa CD minh hoạ các tác nhân gây hại và biện pháp bảo vệ hệ tiªu ho¸ (nÕu cã). III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p - KiÓm tra bµi cò - Nªu vai trß cña gan vµ ruét giµ trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸? - Các chất trong thức ăn đợc tiêu hoá ở vị trí nào trong hệ tiêu hoá? Nêu đặc điểm cña ruét non cã ý nghÜa víi chøc n¨ng hÊp thô chÊt dinh dìng? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Từ nhỏ tới giờ, hoạt động tiêu hoá của các em đã từng bị rối loạn hay có nh÷ng biÓu hiÖn bÊt thêng cha? Những tác nhân nào có thể gây hại cho hệ tiêu hoá của ngời? và làm thế nào để có đợc một hệ tiêu hoá khoẻ mạnh? đó là nội dung bài học hôm nay. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Tìm hiểu về các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá:17p Mục tiêu: HS chỉ ra đợc các tác nhân gây hại và ảnh hởng của nó tới các cơ quan trong hÖ tiªu ho¸. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I trong SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - KÓ tªn c¸c t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ tiªu ho¸? - GV treo tranh ¶nh c¸c t¸c nh©n vi sinh vËt, giun s¸n minh ho¹. - Các tác nhân gây ảnh hởng đến cơ quan nào? mức độ ảnh hởng nh thế nµo? - Yªu cÇu HS th¶o luËn hoµn thµnh b¶ng. - GV ph©n c«ng mçi nhãm (2 nhãm) hoµn thµnh 1 t¸c nh©n sinh vËt, 1 t¸c nhân chế độ ăn. - Sau khi hoàn thành bảng: GV đặt câu hái: Ngoµi nh÷ng t¸c nh©n trªn, em cßn biÕt t¸c nh©n nµo kh¸c?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi: + T¸c nh©n: vi sinh vËt g©y bÖnh, giun sán, chất độc trong thức ăn, đồ uống, ăn không đúng cách.. - HS kÎ s½n b¶ng 30.1 vµo vë bµi tËp. Trao đổi nhóm để hoàn thành bảng. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn b¶ng. C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi.. KÕt luËn: B¶ng 30.1: C¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ tiªu ho¸ T¸c nh©n. C¬ quan hoÆc ho¹t động bị ảnh hởng. Mức độ ảnh hởng.

(70) - R¨ng C¸c sinh vËt. Vi khuÈn Giun, s¸n ¨n uèng kh«ng đúng cách. ChÕ độ ăn uèng. ¨n uèng kh«ng đúng khẩu phần (kh«ng hîp lÝ). - D¹ dµy, ruét - C¸c tuyÕn tiªu ho¸ - Ruét - C¸c tuyÕn tiªu ho¸ - C¸c c¬ quan tiªu ho¸ - Hoạt động tiêu hoá - Hoạt động hấp thụ - C¸c c¬ quan tiªu ho¸ - Hoạt động tiêu hoá - Hoạt động hấp thụ. - T¹o ra m«i trêng axit lµm háng men r¨ng. - BÞ viªm loÐt. - BÞ viªm. - G©y t¾c ruét - G©y t¾c èng dÉn mËt - Cã thÓ bÞ viªm. - KÐm hiÖu qu¶. - KÐm hiÖu qu¶. - D¹ dµy, ruét bÞ mÖt mái, gan cã thÓ bÞ x¬. - BÞ rèi lo¹n hoÆc kÐm hiÖu qu¶. - BÞ rèi lo¹n hoÆc kÐm hiÖu qu¶.. Hoạt động 2: Tìm hiểu các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá khỏi các tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hoá có hiệu quả:18p Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc SGK. - Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸ khỏi tác nhân có hại và đảm bảo sự tiªu ho¸ hiÖu qu¶? - Yªu cÇu HS ph©n tÝch - Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng c¸ch? - GV treo tranh híng dÉn vÖ sinh r¨ng miÖng minh ho¹. - ThÕ nµo lµ ¨n uèng hîp vÖ sinh?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGKnªu c¸c biÖn ph¸p vµ kÕt luËn.. - HS trao đổi nhóm và nêu đợc: + §¸nh r¨ng sau khi ¨n vµ tríc khi ®i ngủ bằng bàn chải mềm, thuốc đánh răng có Ca và Flo, trải đúng cách nh đã biÕt ë tiÓu häc. + ¨n chÝn, uèng s«i. Rau sèng vµ tr¸i c©y röa s¹ch, gät vá tríc khi ¨n, kh«ng ăn thức ăn ôi thiu, không để ruồi nhặng ®Ëu vµo thøc ¨n. - Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp + ăn chậm, nhai kĩ giúp thức ăn đợc sự tiêu hoá đạt hiệu quả? nghiền nhỏ đẽ thấm dịch tiêu hoá => - Theo em, thế nào là ăn uống đúng tiêu hoá hiệu quả hơn. c¸ch? + ăn đúng giờ, đúng bữa thì sự tiết dÞch tiªu ho¸ thuËn lîi, sè lîng vµ chÊt lîng dÞch tiªu ho¸ tèt h¬n. + Sau khi ăn nghỉ ngơi giúp hoạt động tiết dịch tiêu hoá và hoạt động co bóp d¹ dµy, ruét tËp trung => tiªu ho¸ cã hiÖu qu¶ h¬n. KÕt luËn: - C¸c biÖn ph¸p : + Vệ sinh răng miệng đúng cách. + ¨n uèng hîp vÖ sinh. + ăn uống đúng cách. + ThiÕt lËp khÈu phÇn ¨n hîp lÝ. IV. Tổng kết đánh giá:4p.

(71) - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi SGK. V. Híng dÉn vÒ nhµ1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 31. _____________________________________ Ngµy d¹y: 6.12.2012 TiÕt 30: thùc hµnh Tìm hiểu hoạt động của enzim trong nớc bọt I. Môc Tiªu 1. Kiến thức. - HS biết đặt các thí nghiệm để tìm hiểu những điều kiện đảm bảo cho enzim hoạt động. - HS biết kết luận từ những thí nghiệm đối chứng. 2.Kỹ năng - RÌn luyÖn cho HS kÜ n¨ng thao t¸c thÝ nghiÖm chÝnh x¸c. 3. Thái độ: GD ý thức học tập bộ môn. II. §å dïng d¹y häc + GV: Tranh vÏ H 26 phãng to. - Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 8 ống nghiệm nhỏ (10 ml), 2 ống đong chia độ, 2 giá để ống nghiệm, 2 đèn cồn, 1 cuộn giấy đo độ pH, 1 phễu có bông lọc, 1 bình thuỷ tinh, cÆp nhiÖt kÕ, cÆp èng nghiÖm, phÝch níc nãng, hå tinh bét 1%, dd HCl 2%, dd ièt 1%, thuèc thö Str«me (3 ml dd NaOH 10% + 3 ml dd CuSO4 2%). + HS: trong 5 phót ®Çu giê, mçi nhãm chuÈn bÞ 24 ml níc bät lo·ng (lÊy 6 ml níc bọt + 18 ml nớc cất lắc đều rồi lọc qua phễu và bông lọc) và hồ tinh bột. §äc tríc c¸c bíc tiÕn hµnh theo SGK. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 2p - KiÓm tra bµi cò - Thực chất biến đổi lí học của thức ăn trong khoang miệng là gì? Khi nhai cơm lâu trong miÖng thÊy cã c¶m gi¸c ngät v× sao? - KiÓm tra c©u 3, 4 SGK. - Giíi thiÖu bµi míi VB: Các em đã biết, ăn cơm nhai kĩ ta thấy có vị ngọt. Vậy enzim trong nớc bọt hoạt động nh thế nào? ở điều kiện nào nó hoạt động tốt nhất? Chúng ta cùng tiÕn hµnh t×m hiÓu bµi thùc hµnh h«m nay. - GV ghi vµo gãc b¶ng: tinh bét + ièt xuÊt hÞªn mµu xanh. đờng + thuốc thử Strôme xuất hiện màu đỏ nâu. - GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ níc bät vµ tinh bét cña c¸c nhãm. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Các bớc tiến hành thí nghiệm và chuẩn bị thí nghiệm:8p Mục tiêu: HS trình bày đợc 2 nhóm thức ăn đó là chất vô cơ và chất hữu cơ, các hoạt động của quá trình tiêu hoá và vai trò của tiêu hoá. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV ph¸t dông cô thÝ nghiÖm. - HS tự đọc trớc nội dung thí nghiệm bµi 26. - Tæ trëng ph©n c«ng c«ng viÖc cho c¸c nhãm trong tæ,.

(72) + 2 HS nhËn dông cô vµ vËt liÖu + 1 HS chuÈn bÞ nh·n cho èng nghiÖm. + 2 HS chuÈn bÞ níc bät hoµ lo·ng, läc, ®un s«i. + 2 HS chuẩn bị bình thuỷ tinh đựng nớc. Hoạt động 2: Tiến hành bớc 1 và bớc 3 của thí nghiệm:15p Mục tiêu: HS nắm đợc hoạt động nuốt và đẩy thức ăn, biết liên hệ và giải thích thực tế. Bồi dỡng cho HS thái độ VS hệ tiêu hoá. Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh bíc 1 vµ bíc 2 SGK + GV lu ý HS: khi rãt hå tinh bét không để rớt lên thành.. Hoạt động của HS - C¸c tæ tiÕn hµnh nh sau: Bíc 1: ChuÈn bÞ vËt liÖu vµo c¸c èng nghiÖm + Dïng èng ®ong hå tinh bét (2 ml) rãt vµo c¸c èng A, B, C, D. §Æt c¸c èng nµy vµo gi¸. + Dïng c¸c èng ®ong lÊy vËt liÖu kh¸c. èng A: 2 ml níc l· èng B: 2 ml níc bät ống C: 2 ml nớc bọt đã đun sôi èng D: 2 ml níc bät+ vµi giät HCl (2%) Bíc 2: TiÕn hµnh - Đo độ pH của các ống nghiệm và ghi - Đo độ pH trong các ống nghiệm để vào vở. lµm g×? - §Æt c¸c èng nghiÖm vµo b×nh thuû tinh cã níc Êm 37oC trong 15 phót. - C¸c tæ quan s¸t vµ ghi kÕt qu¶ vµo - GV kÏ s½n b¶ng 26.1 lªn b¶ng, yªu b¶ng 26.1 cÇu HS lªn ®iÒn. Thèng nhÊt ý kiÕn gi¶i thÝch. + Lu ý: Thực tế độ trong không thay - Đại diện nhóm lên bảng điền, nhận đổi niều. xÐt. - GV thông báo đáp án bảng 26.1 Kết quả thí nghiệm về hoạt động của enzim trong nớc bọt C¸c èng nghiÖm èng A èng B èng C èng D. Hiện tợng độ trong Gi¶i thÝch - Không đổi - Nớc lã không có enzim biến đổi tinh bét. - T¨ng lªn - Nớc bọt có enzim biến đổi tinh bột. - Nớc bọt đun sôi đã làm mất hoạt - Không đổi tính của enzim biến đổi tinh bột. - Do HCl đã hạ thấp pH nên enzim - Không đổi trong nớc bọt không biến đổi tinh bét.. Hoạt động 3: Kiểm tra kết quả thí nghiệm và giải thích kết quả:10p.

(73) Hoạt động của GV - GV yªu cÇu chia dd trong c¸c èng A, B, C, D thµnh 2 phÇn. + Lu ý: ống A chia vào A1, A2 đã dán nh·n, B chia vµo B1; B2 .... Hoạt động của HS - Trong tổ cử 2 HS chia đều dd ra các ống đã chuẩn bị sẵn A1; A2; B1; B2... - §Æt c¸c èng A1; B1; C1; D1 vµo gi¸ 1 (l« 1). Nhá vµo mçi èng 5-6 giät ièt l¾c đều các ống. - §Æt c¸c èng A2; B2; C2; D2 vµo gi¸ 2 (l« 2). Nhá vµo mçi èng 5-6 giät Str«me, ®un s«i c¸c èng nµy trªn ngän lửa đèn cồn. - Nh÷ng HS kh¸c quan s¸t, so s¸nh mµu s¾c ë c¸c èng nghiÖm, thèng nhÊt ý kiÕn , ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 26.2 (kÎ - GV kÎ s½n b¶ng 26.2 lªn b¶ng, yªu s½n). cÇu HS lªn ghi kÕt qu¶. - §¹i diÖn nhãm lªn ®iÒn vµo b¶ng, + Lu ý: C¸c tæ thÝ nghiÖm kh«ng thµnh nhËn xÐt. c«ng th× lu ý ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm. - GV nhận xét bảng 26.2 để đa ra đáp án đúng. §¸p ¸n b¶ng 26.2 Kết quả thí nghiệm về hoạt động của enzim trong nớc bọt C¸c èng nghiÖm - èng A1 - èng A2 - èng B1 - èng B2 - èng C1 - èng C2. HiÖn tîng (mµu s¾c) - Mµu xanh - Màu đỏ nâu - Mµu xanh - Màu đỏ nâu - Mµu xanh - Màu đỏ nâu. - èng D1 - èng §2. - Mµu xanh - Màu đỏ nâu. Gi¶i thÝch - Nớc lã không có enzim biến đổi tinh bột thành đờng. - Nớc bọt có enzim biến đổi tinh bột thành đờng. - Emzim trong níc bät bÞ ®un s«i không có khẳ năng biến đổi tinh bột thành đờng. - Enzim trong níc bät kh«ng ho¹t động ở môi trờng axit nên tinh bột không bị biến đổi thành đờng.. Hoạt động 4: Thu hoạch:7p - Mỗi HS tự làm báo cáo thu hoạch ở nhà và nộp báo cáo cho GV đánh giá vào giờ sau. Gîi ý: 1. KiÕn thøc - Enzim trong níc bät cã tªn lµ amilaza. - Enzim trong nớc bọt có tác dụng biến đổi tinh bột thành đờng mantozơ. - Enzim trong nớc bọt hoạt động tốt nhất trong điều kiện độ pH = 7,2. và nhiệt độ = 37oC. 2. KÜ n¨ng - Tr×nh bµy thÝ nghiÖm (HS tù lµm)..

(74) - So sánh kết quả ống nghiệm A và B cho phép ta khẳng định enzim trong nớc bọt có tác dụng biến đổi tinh bột thành đờng. - So sánh kết quả ống nghiệm B và C cho phép ta khẳng định enzim trong nớc bọt hoạt động tốt nhất ở nhiệt độ = 37oC. Enzim trong nớc bọt bị phá huỷ ở 100oC. - So sánh kết quả ống nghiệm B và D cho phép ta khẳng định enzim trong nớc bọt hoạt động tốt nhất ở pH = 7,2. Enzim trong nớc bọt không hoạt động ở môi trờng axit. IV. Tổng kết đánh giá:2p - GV nhËn xÐt giê thùc hµnh: khen c¸c nhãm lµm tèt vµ ghi ®iÓm cho c¸c nhãm. V. Híng dÉn vÒ nhµ1p - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch. - Thu dän vÖ sinh líp s¹ch sÏ. _______________________________________ Ngµy d¹y: 11.12.2012 TiÕt 31: bµi tËp I.môc tiªu -Giúp HS ôn tập lại kiến thức đã học -Nắm đợc một số dạng bài tập và phơng pháp giả các dạng bài tập đó. -Gi¸o dôc ý thøc häc tËp cho HS -RÌn cho HS c¸ch lµm bµi kiÓm tra, bµi thi II.đó dùng dạy học GV-Mét sè bµi tËp trong vë bµi tËp HS -vë bµi tËp III. Hoạt động dạy- học A. Giíi thiÖu bµi míi 1. KiÓm tra bµi cò : KiÓm tra trong giê 2. Giíi thiÖu bµi míi B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Giải đáp các thắc mắc của học sinh Môc tiªu:T¹o ®iÒu kiªn vµ khuyÕn khÝch HStù t×m hiÓungiªn cøu bµi vµ biÕt nªu nh÷ngý kiÕn cña m×nh. Hoạt động của GV Hoạt động của HS GV dành cho HS 5p để HS xem lại các HS nêu câu hỏi thắc mắc. c©u hái cÇn th¾c m¾c. Khi HS ®a c©u hái GV yªu cÇu HS khác trả lời nếu cả lớp không trả lời đợc GV sẽ giảI đáp thắc mắc cho HS Hoạt động 2:Hớng dẫn HS giải một số bàitập SGK Môc tiªu:Gi¶i quyÕt mèt sè bµi tËp khã cho HS Bài tập 1: Những câu nào là đúng trong các câu dới đây? Câu 1: Các chất trong thức ăn đợc biến đổi hoàn toàn ở ruột non là: a. Pr b. G c. L d. C¶ a, b, c e. ChØ a vµ b Câu 2: ở ruột non sự biến đổi thức ăn chủ yếu là: a.Biến đổi lí học; b,Biến đổi hoá học; c.C¶ a vµ b. Bµi tËp 2:hoµn thµnh b¶ng sau T¸c nh©n C¬ quan hoÆc ho¹t Mức độ ảnh hởng.

(75) động bị ảnh hởng C¸c sinh vËt. Vi khuÈn Giun, s¸n. ChÕ độ ăn uèng. ¨n uèng kh«ng đúng cách ¨n uèng kh«ng đúng cách. ChÕ độ ăn uèng. ¨n uèng kh«ng đúng khẩu phần (kh«ng hîp lÝ). - T¹o ra m«i trêng axit lµm háng men r¨ng. - BÞ viªm loÐt. - BÞ viªm. - G©y t¾c ruét - G©y t¾c èng dÉn mËt - Cã thÓ bÞ viªm. - KÐm hiÖu qu¶. - KÐm hiÖu qu¶. - Cã thÓ bÞ viªm. - KÐm hiÖu qu¶. - KÐm hiÖu qu¶. - D¹ dµy, ruét bÞ mÖt mái, gan cã thÓ bÞ x¬. - BÞ rèi lo¹n hoÆc kÐm hiÖu qu¶. - BÞ rèi lo¹n hoÆc kÐm hiÖu qu¶.. Bµi tËp 3:Nªu qu¸ tr×nh tiªu ho¸ diÔn ra trong ruét non? Bµi tËp 4: -Cho học sinh trả lời các câu hỏi cuối các bài đã học -Tr¶ lêi cau hái khã. VI. Tổng kết đánh giá 2P NHËn xÕt ý thøc lµm c¸c bµi tËp trong vë cña HS V Híng dÉn vÒ nhµ 1p -Häc bµi -Đọc trớc bài trao đổi chất _________________________________________ Ngµy d¹y: 13.12.2012 Chơng VI- Trao đổi chất và năng lợng Tiết 32:Trao đổi chất I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc. - HS nắm đợc trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng với sự trao đổi chất ở cấp độ tế bµo. - Trình bày đợc mối liên quan giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào. 2.Kü n¨ng. RÌn kh¶ n¨ng t duy l«gic cho HS . 3. Thái độ. GD ý thøc b¶o vÖ c¬ thÓ vµ b¶o vÖ m«i trêng. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 31.1; 31.2. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá là gì? Mức độ ảnh hởng?.

(76) - Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸ khái c¸c t¸c nh©n cã h¹i? - C©u 2 SGK. - Giíi thiÖu bµi míi VB: Các hoạt động tiêu hoá, tuần hoàn, hô hấp đều phục vụ cho hoạt động trao đổi chất tạo năng lợng cho cơ thể hoạt động. Vậy thế nào là trao đổi chất? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoài:12p Mục tiêu: HS hiểu đợc trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng là đặc điểm cơ bản cña c¬ thÓ sèng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 31.1 cïng víi - HS quan s¸t kÜ H 31.1, cïng víi kiÕn hiểu biết của bản thân và trả lời câu thức đã học trả lời các câu hỏi: hái: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi tr- sung rút ra kiến thức. êng ngoµi biÓu hiÖn nh thÕ nµo? - HÖ tiªu ho¸, hÖ h« hÊp, hÖ tuÇn hoµn, hệ bài tiết đóng vai trò gì trong trao đổi chất? - Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoài có ý nghĩa gì? - GV : Nhờ trao đổi chất mà cơ thể và - HS lắng nghe, tiếp thu kiến thức. m«i trêng ngoµi c¬ thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nÕu kh«ng c¬ thÓ sÏ chÕt. ë vËt vô sinh trao đổi chất dẫn tới biến tính, huû ho¹i. KÕt luËn: - M«i trêng ngoµi cung cÊp cho c¬ thÓ thøc ¨n, níc uèng muèi kho¸ng th«ng qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp đồng thời thải chất cặn bã, sản phẩm phân huỷ , CO 2 từ cơ thÓ ra m«i trêng. - Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng là đặc trng cơ bản của sự sống. Hoạt động 2: Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong cơ thể:12p Mục tiêu: HS hiểu đợc sự trao đổi chất của cơ thể thực ra là ở tế bào và nắm đợc sự trao đổi đó. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 31.2 vµ tr¶ lêi - HS dùa vµo H 31.2, th¶o luËn nhãm c©u hái: và nêu đợc: - Nªu thµnh phÇn cña m«i trêng trong + M«i trêng trong c¬ thÓ gåm: m¸u, nc¬ thÓ? íc m« vµ b¹ch huyÕt. - M¸u vµ níc m« cung cÊp g× cho tÕ + M¸u cung cÊp chÊt dinh dìng, O2 qua bµo? níc m« tíi tÕ bµo. - Hoạt động sống cuả tế bào tạo ra + Hoạt động sống của tế bào tạo năng nh÷ng s¶n phÈm g×? lîng, CO2, chÊt th¶i. - Những sản phẩm đó của tế bào và n- + Sản phẩm của tế bào vào nớc mô, vào ớc mô vào máu đợc đa tới đâu? m¸u tíi hÖ bµi tiÕt (phæi, thËn, da) vµ ra - Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi ngoài. trêng trong biÓu hiÖn nh thÕ nµo? - HS nªu kÕt luËn. KÕt luËn:.

(77) - Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong biểu hiện: các chất dinh dỡng và O2 tiếp nhận từ máu, nớc mô đợc tế bào sử dụng cho hoạt động sống đồng thời các sản phẩm phân huỷ đợc thải vào môi trờng trong và đa tới cơ quan bài tiết, thải ra ngoµi. Hoạt động 3: Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào:11p Mục tiêu: HS phân biệt đợc trao đổi chất ở 2 cấp độ và mối quan hệ giữa chúng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t l¹i H 31.2 - HS dùa vµo H 31.2, th¶o lu¹n nhãm - Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể biểu và trả lời: hiÖn nh thÕ nµo? + Biểu hiện: trao đổi của môi trờng với c¸c hÖ c¬ quan. - Trao đổi chất ở cấp độ tế bào đợc - HS : trao đổi giữa tế bào và môi trờng thùc hiÖn nh thÕ nµo? trong c¬ thÓ. - Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở 2 - HS: cơ thể sẽ chết nếu 1 trong 2 cấp cấp độ ? (Nếu trao đổi chất ở một độ dừng lại. trong hai cấp độ dùng lại thì có hậu - Vậy trao đổi chất ở 2 cấp độ có quan qu¶ g×?) hệ mật thiết với nhau, đảm bảo cho cơ thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. KÕt luËn: - Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp O 2 và chất dinh dỡng cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, CO2 để thải ra môi trờng. - Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lợng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất với môi trờng ngoài. - Hoạt động trao đổi chất ở cấp độ gắn bó mật thiết với nhau, không thể tách rời. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 32. - Lµm c©u 3 vµo vë. Ngµy d¹y: 18.12.2012 TiÕt 35:¤n tËp häc k× I I. Môc Tiªu 1,KiÕn thøc. - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc häc k× I. - HS nắm sâu, nắm chắc kiến thức đã học. 2.Kü n¨ng. - Vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn. 3. Thái độ. GD ý thøc häc tËp bé m«n. II. §å dïng d¹y häc *GV - Tranh ¶nh cã liªn quan. - M¸y chiÕu, phim trong (nÕu cã). HS : Các nhóm với nội dung đã phân công (1 tờ giấy khổ to). III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p.

(78) 1. KiÓm tra 2.Giíi thiÖu bµi B. Các hoạt động Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức:28p Môc tiªu: - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc häc k× I. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia líp thµnh 6 nhãm. Ph©n - C¸c nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn néi c«ng mçi nhãm lµm 1 b¶ng. dung trong b¶ng (c¸ nh©n ph¶i hoµn thµnh b¶ng cña m×nh ë nhµ) - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn ghi vµ phim trong hoÆc tê giÊy to. - Yªu cÇu c¸c nhãm chiÕu phim trong - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c kÕt qu¶ cña nhãm minh hoÆc d¸n kÕt nhãm kh¸c bæ sung. qu¶ (khæ giÊy to) lªn b¶ng. - GV nhËn xÐt ghi ý kiÕn bæ sung hoÆc - C¸c nhãm hoµn thiÖn kÕt qu¶. chiếu đáp án. - HS hoµn thµnh vµo vë bµi tËp.. Cấp độ tổ chức TÕ bµo M« C¬ quan HÖ c¬ quan. B¶ng 35. 1: Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi Đặc điểm đặc trng CÊu t¹o Vai trß - Gồm: màng, tế bào chất với - Là đơn vị cấu tạo và chức c¸c bµo quan chñ yÕu (ti thÓ, n¨ng cña c¬ thÓ. líi néi chÊt, bé m¸y G«ngi..) vµ nh©n. - TËp hîp c¸c tÕ bµo chuyªn - Tham gia cÊu t¹o nªn c¸c ho¸ cã cÊu tróc gièng nhau. c¬ quan. - §îc cÊu t¹o nªn bëi c¸c m« - Tham gia cÊu t¹o vµ thùc kh¸c nhau. hiện chức năng nhất định cña hÖ c¬ quan. - Gåm c¸c c¬ quan cã mèi - Thùc hiÖn chøc n¨ng nhÊt quan hÖ vÒ chøc n¨ng. định của cơ thể. Bảng 35. 2: Sự vận động của cơ thể. HÖ c¬ quan thùc hiÖn vận động Bé x¬ng. HÖ c¬. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng - Gåm nhiÒu x¬ng liªn kÕt víi nhau qua c¸c khíp. - Cã tÝnh chÊt cøng r¾n và đàn hồi. - TÕ bµo c¬ dµi - Cã kh¶ n¨ng co d·n. Vai trß chung T¹o bé khung c¬ thÓ - Gióp c¬ + B¶o vÖ thÓ ho¹t + N¬i b¸m cña c¬ động để thÝch øng víi m«i tr- C¬ co d·n gióp c¬ quan êng. hoạt động. Chøc n¨ng. B¶ng 35. 3: TuÇn hoµn m¸u C¬ quan. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng. Chøc n¨ng. Vai trß chung.

(79) Tim. HÖ m¹ch. - Cã van nhÜ thÊt vµ van động mạch. - Co bãp theo chu k× gåm 3 pha.. - B¬m m¸u liªn tôc theo 1 chiÒu tõ t©m nhÜ vµo t©m thÊt vµ từ tâm thất vào động m¹ch. - Gồm động mạch, - Dẫn máu từ tim đi mao m¹ch vµ tÜnh kh¾p c¬ thÓ vµ tõ m¹ch. kh¾p c¬ thÓ vÒ tim.. - Gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tôc theo 1 chiÒu trong c¬ thÓ, míc m« còng liªn tục đợc đổi mới, b¹ch huyÕt còng liªn tục đợc lu thông.. B¶ng 35. 4: H« hÊp C¸c giai ®o¹n chñ yÕu trong h« hÊp Thë Trao đổi khí ë phæi Trao đổi khí ë tÕ bµo. C¬ chÕ Hoạt động phối hîp cña lång ngùc vµ c¸c c¬ h« hÊp. - C¸c khÝ (O2; CO2) khuÕch t¸n từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.. Vai trß Riªng Gióp kh«ng khÝ trong phæi thêng xuyên đổi mới. - Tăng nồng độ O2 và giảm nồng độ khí CO2 trong m¸u. - Cung cÊp O2 cho tÕ bµo vµ nhËn CO2 do tÕ bµo th¶i ra.. B¶ng 35. 5: Tiªu ho¸ Khoang Thùc miÖng qu¶n. D¹ dµy. Gluxit C¬ quan. Ho¹t ho¸ Lo¹iLipit Tiªu động chÊt. HÊp thô. thùc hiÖn. x. Pr«tªin §êng Axit bÐo vµ glixªrin Axit amin. x. Chung Cung cÊp oxi cho c¸c tÕ bµo c¬ thÓ vµ th¶i khÝ cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ.. Ruét non x x x x x x. Ruét giµ. Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập:7p Mục tiêu: HS nắm đợc sự điều hoà chuyển hoá vật chất và năng lợng là nhờ cơ chế thÇn kinh vµ thÓ dÞch. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi 3 c©u hái SGK trang 112. - GV nhËn xÐt vµ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc.. Hoạt động của HS - HS th¶o luËn nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ sung.. KÕt luËn: - SGK IV. Tổng kết đánh giá :5p - GV nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ hoµn thiÖn néi dung «n tËp. - Chuẩn bị để giờ sau kiểm tra học kì I..

(80) Ngµy d¹y: 25.12.2012 TiÕt 33: chuyÓn ho¸ I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc. - HS nắm đợc sự chuyển hoá vật chất và năng lợng trong tế bào gồm hai quá trình đồng hoá và dị hoá, là hoạt động cơ bản của sự sống. - HS phân tích đợc mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hoá năng lợng. 2. Ky nang - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch, so s¸nh, th¶o luËn nhãm. - RÌn kh¶ n¨ng t duy l«gic cho HS . 3.Thái độ. GD ý thøc b¶o vÖ c¬ thÓ vµ b¶o vÖ m«i trêng. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 31.1. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Trình bày vai trò của hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, hệ bài tiết và hệ tuần hoàn đối với sự trao đổi chất? - Phân biệt trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và trao đổi chất ở cấp độ tế bào. Nêu mối quan hệ về sự trao đổi chất ở hai cấp độ này? - Giíi thiÖu bµi míi VB: ? Tế bào trao đổi chất nh thế nào? Vật chất do môi trờng cung cấp đợc cơ thÓ sö dông nh thÕ nµo? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Chuyển hoá vật chất và năng lợng:12p Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm chuyển hoá, chuyển hoá gồm đồng hoá và dị hoá và nắm đợc mối quan hệ giữa chúng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, - HS nghiªn cøu th«ng tin quan s¸t H quan s¸t H 32.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: 32.1 vµ tr¶ lêi. - Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Sự chuyển hoá vật chất và năng lợng + gồm 2 quá trình là đồng hoá và dị ë tÕ bµo gåm nh÷ng qu¸ tr×nh nµo? ho¸. - Phân biệt trao đổi chất ở tế bào với + Trao đổi chất ở tế bào là trao đổi chất sù chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng? gi÷a tÕ bµo víi m«i trêng trong. ChuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng sù biến đổi vật chất và năng lợng. - Năng lợng giải phóng trong tế bào đ- + Năng lợng đợc sử dụng cho hoạt ợc sử dụng vào những hoạt động nào? động co cơ, hoạt động sinh lí và sinh - GV giải thích sơ đồ H 32.1: Sự nhiệt. chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng. - GV yªu cÇu HS: LËp b¶ng so s¸nh đồng hoá và dị hoá. Nêu mối quan hệ - HS dựa vào khái niệm đồng hoá và dị giữa đồng hoá và dị hoá. hoá để hoàn thành bảng so sánh. - 1 HS ®iÒn kÕt qu¶, c¸c HS kh¸c nhËn.

(81) - Yªu cÇu HS rót ra mèi quan hÖ gi÷a chóng. - Tỉ lệ giữa đồng hoá và dị hoá trong cơ thể ở những độ tuổi và trạng thái khác nhau thay đổi nh thế nào?. xÐt, bæ sung. + Quan hÖ m©u thuÉn ngîc chiÒu.. + TØ lÖ kh«ng gièng nhau. TrÎ em: đồng hóa lớn hơn dị hoá. Ngời già: đồng hoá nhở hơn dị hoá. nam đồng hoá lớn hơn nữ. Khi lao động đồng hoá nhỏ hơn dị hóa. Khi nghỉ ngơi đồng ho¸ lín h¬n dÞ ho¸. Bảng so sánh đồng hoá và dị hoá §ång ho¸ DÞ ho¸ - Tæng hîp c¸c chÊt - Ph©n gi¶i c¸c chÊt - TÝch luü n¨ng lîng - Gi¶i phãng n¨ng lîng. - X¶y ra trong tÕ bµo. - X¶y ra trong tÕ bµo. KÕt luËn: - Trao đổi chất là biểu hiện bên ngoài của quá trình chuyển hoá vật vhất và năng lợng xảy ra bên trong tế bào. - Mọi hoạt động sống của cơ thể đều bắt nguồn từ sự chuyển hoá vật chất và năng lợng của tế bào. - ChuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng trong tÕ bµo gåm 2 qu¸ tr×nh: + §ång ho¸ (SGK). + DÞ ho¸ (SGK). - Đồng hoá và dị hoá là 2 mặt đối lập nhng thống nhất. - Tỉ lệ giữa đồng hoá và dị hoá ở cơ thể khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi , giới tính vµ tr¹ng th¸i c¬ thÓ. Hoạt động 2: Chuyển hoá cơ bản:11p Mục tiêu: HS nắm đợc lúc nghỉ ngơi cơ thể cũng tiêu dùng năng lợng và cách xác định chuyển hoá cơ bản. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cơ thể ở trạng thái “nghỉ ngơi” có - HS vận dụng kiến thức đã học và nêu tieu dïng n¨ng lîng kh«ng? T¹i sao? đợc: - GV : N¨ng lîng tiªu dïng khi c¬ thÓ + Cã tiªu dïng n¨ng lîng cho c¸c ho¹t nghỉ ngơi gọi là gì? Nêu khái niệm động của tim, hô hấp, duy trì thân nhiệt chuyển hoá cơ bản? đơn vị và ý nghĩa? ... - 1 HS tr¶ lêi, nªu kÕt luËn. KÕt luËn: - ChuyÓn ho¸ c¬ b¶n lµ n¨ng lîng tiªu dïng khi c¬ thÓ hoµn toµn nghØ ng¬i. - §¬n vÞ: kJ/h/kg. - ý nghĩa: căn cứ vào chuyển hoá cơ bản để xác định tình trạng sức khoẻ, bệnh lí. Hoạt động 3: Điều hoà sự chuyển hoá vật chất và năng lợng ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào:12p Mục tiêu: HS nắm đợc sự điều hoà chuyển hoá vật chất và năng lợng là nhờ cơ chế thÇn kinh vµ thÓ dÞch. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin mục III và - HS nghiên cứu thông tin và trả lời. tr¶ lêi c©u hái: - Cã nh÷ng h×nh thøc nµo ®iÒu hoµ sù.

(82) chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng? KÕt luËn: - §iÒu hoµ b»ng thÇn kinh. + ở não có các trung khu điều khiển sự trao đổi chất (trực tiếp). + ThÇn kinh ®iÒu hoµ th«ng qua tim, m¹ch (gi¸n tiÕp). - §iÒu hßa b»ng c¬ chÕ thÓ dÞch: do c¸c hoocmon cña tuyÕn néi tiÕt tiÕt vµo m¸u. IV. Tổng kết đánh giá:4p - GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm. Cét A Cét B KÕt qu¶ 1. §ång ho¸ a. Lấy thức ăn biến đổi thành chất dinh dỡng hấp thụ vµo m¸u. 2. DÞ ho¸ b. Tổng hợp chất đặc trng và tích luỹ năng lợng. 3. Tiªu ho¸ c. Th¶i c¸c s¶n phÈm ph©n huû vµ c¸c s¶n phÈm thõa ra m«i trêng ngoµi. 4. Bµi tiÕt d. Phân giải các chất đặc trng thành chất đơn giản và gi¶i phãng n¨ng lîng. V. Híng dÉn vÒ nhµ 1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc tríc bµi 35. - Lµm bµi tËp 2, 3, 4 vµo vë. _______________________________________ Ngµy d¹y: 29.12.2012 TiÕt 34: Th©n nhiÖt I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc khái niệm thân nhiệt và các cơ chế điều hoà thân nhiệt. - Giải thích đợc cơ sở khoa học và vận dụng vào đời sống các biện pháp chống nóng, lạnh, đề phòng cảm nóng, lạnh. 2.Kü n¨ng. RÌn kh¶ n¨ng t duy l«gic cho HS . 3.Thái độ. GD ý thøc b¶o vÖ c¬ thÓ vµ b¶o vÖ m«i trêng. II. §å dïng d¹y häc -GV vµ HS: Su tÇm 1 sè tranh ¶nh vÒ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i gãp phÇn ®iÒu hoµ kh«ng khÝ nh trång c©y xanh,x©y hå níc ë khu d©n c. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p - KiÓm tra bµi cò - ChuyÓn ho¸ lµ g×? ChuyÓn ho¸ gåm c¸c qu¸ tr×nh nµo? V× sao nãi chuyÓn ho¸ vËt chất và năng lợng là đặc trng cơ bản của cơ thể sống? - Giải thích mối quan hệ qua lại giữa đồng hoá và dị hoá? - Giíi thiÖu bµi míi VB: ? Năng lợng sản sinh trong quá trình dị hoá đợc cơ thể sử dụng nh thế nµo? - GV: Nhiệt đợc dị hoá giải phóng bù vào phần đã mất tức là thực hiện điều hoà thân nhiệt. Vậy thân nhiệt là gì? cơ thể có những biện pháp nào để điều hoà thân nhiÖt?.

(83) B. Các hoạt động Hoạt động 1: Thân nhiệt:12p Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm thân nhiệt . Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu đọc thông tin SGK và trả lời - Cá nhân HS nghiên cứu thông mục I c©u hái: SGK trang 105 tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Th©n nhiÖt lµ g×? - Trao đổi nhóm để thống nhất ý kiến. ë ngêi khoÎ m¹nh, khi trêi nãng vµ khi - §¹i diÖn 1 nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm trời lạnh nhiệt độ cơ thể là bao nhiêu? khác nhận xét, bổ sung. Thay đổi nh thế nào? - Sự ổn định thân nhiệt do đâu? - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. KÕt luËn: - Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể. - Thân nhiệt luôn ổn định là 37oC là do sự cân bằng giữa sinh nhiệt và toả nhiệt. Hoạt động 2: Sự điều hoà thân nhiệt:12p Mục tiêu: - HS nắm đợc các cơ chế điều hoà thân nhiệt. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái: - Bé phËn nµo cña c¬ thÓ tham gia vµo sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt? - Nhiệt của cơ thể sinh ra đã đi đâu và để làm gì? - Khi lao động nặng, cơ thể có những ph¬ng thøc to¶ nhiÖt nµo? - V× sao mïa hÌ, da ngêi ta hång hµo, còn mùa đông rét da tái hoặc sởn gai èc? - Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, kh«ng tho¸ng giã (oi bøc) c¬ thÓ cã ph¶n øng g× vµ cã c¶m gi¸c nh thÕ nµo? - Tõ nh÷ng ý kiÕn trªn, h·y rót ra kÕt luËn vÒ vai trß cña da trong sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt? - GV gi¶ng gi¶i thªm.. Hoạt động của HS - HS dùa vµo th«ng tin SGK th¶o luËn nhóm và nêu đợc: + Da vµ hÖ thÇn kinh cã vai trß quan träng trong ®iÒu hoµ th©n nhiÖt. + NhiÖt tho¸t ra ngoµi m«i trêng qua da để đảm bảo thân nhiệt ổn định. + Lao động nặng: toát mồ hôi, hô hấp mạnh, da mặt đỏ. + Mïa hÌ: M¹ch m¸u d·n gióp to¶ bít nhiệt qua da. Mùa đông: mạch máu co, sën gai èc gióp gi¶m bít nhiÖt qua da. + Ngµy oi bøc, må h«i khã bay h¬i, sù to¶ nhiÖt khã kh¨n lµm cho ngêi bøc bèi khã chÞu. - HS tù rót ra kÕt luËn. - HS đọc thông tin và nghe giảng.. KÕt luËn: 1. Vai trß cña da trong ®iÒu hoµ th©n nhiÖt - Da là cơ quan đóng vai trò quan trọng nhất trong sự điều hoà thân nhiệt. Cơ chế: + Khi trời nóng và khi lao động nặng mao mạch ở dới da dãn ra giúp toả nhiệt nhanh, t¨ng tiÕt må h«i, gi¶i phãng nhiÖt cho c¬ thÓ. + Khi trời rét mao mạch ở dới da co lại, cơ chân lông co để giảm sự thoát nhiệt. Trời quá lạnh cơ co dãn liên tục gây phản xạ run để tăng sinh nhiệt. 2. Vai trß cña hÖ thÇn kinh trong sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt.

(84) - Mọi hoạt động điều hoà thân nhiệt của da đều là phản xạ dới sự điều khiển của hệ thÇn kinh. Hoạt động 3: Phơng pháp phòng chống nóng lạnh:11p Mục tiêu: Giải thích đợc cơ sở khoa học và vận dụng vào đời sống các biện pháp chống nóng, lạnh, đề phòng cảm nóng, lạnh. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời c©u hái: - Chế độ ăn uống mùa hè và mùa đông kh¸c nhau nh thÕ nµo? - Mùa hè cần làm gì để chống nóng? - V× sao nãi rÌn luyÖn th©n thÓ còng lµ biÖn ph¸p phßng chèng nãng l¹nh? - ViÖc x©y dùng nhµ, c«ng së cÇn lu ý yếu tố nào để chống nóng, lạnh? GV ch«t l¹i c¸ch rÌn luyÖn th©n thÓ vµ ý nghÜa cña viÖc renfluyeenjthaan thÓ.. Hoạt động của HS - HS liên hệ thực tế thảo luận nhóm để tr¶ lêi c¸c c©u hái. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt bæ sung. - HS rót ra kÕt luËn.. HS ghi nhận cách rèn luyện thân thể để chèng nãng vµ chèng l¹nh.. KÕt luËn: - Chế độ ăn uống phù hợp với từng mùa. - Mùa hè: đội mũ nón khi ra đờng. Lao động, mồ hôi ra không nên tắm ngay, không ngåi n¬i giã léng, kh«ng bËt qu¹t m¹nh qu¸. - Mùa đông: giữ ấm cổ, tay chân, ngực. - Rèn luyện TDTT hợp lí để tăng sức chịu đựng cho cơ thể. - Trång nhiÒu c©y xanh quanh nhµ vµ n¬i c«ng céng. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: ? Thân nhiệt là gì? Tại sao thân nhiệt luôn ổn định? ? Tr×nh bµy co chÕ ®iÒu hoµ th©n nhiÖt khi trêi nãng, l¹nh? V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc “Em cã biÕt”. - T×m hiÓu tríc vitamin vµ muèi kho¸ng trong thøc ¨n. ______________________________________________ Ngµy d¹y: 20.12.2011 TiÕt 35:¤n tËp häc k× I I. Môc Tiªu 1,KiÕn thøc. - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc häc k× I. - HS nắm sâu, nắm chắc kiến thức đã học. 2.Kü n¨ng. - Vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn. 3. Thái độ. GD ý thøc häc tËp bé m«n. II. §å dïng d¹y häc *GV - Tranh ¶nh cã liªn quan. - M¸y chiÕu, phim trong (nÕu cã)..

(85) HS : Các nhóm với nội dung đã phân công (1 tờ giấy khổ to). III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p 1. KiÓm tra 2.Giíi thiÖu bµi B. Các hoạt động Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức:28p Môc tiªu: - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc häc k× I. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia líp thµnh 6 nhãm. Ph©n - C¸c nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn néi c«ng mçi nhãm lµm 1 b¶ng. dung trong b¶ng (c¸ nh©n ph¶i hoµn thµnh b¶ng cña m×nh ë nhµ) - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn ghi vµ phim trong hoÆc tê giÊy to. - Yªu cÇu c¸c nhãm chiÕu phim trong - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c kÕt qu¶ cña nhãm minh hoÆc d¸n kÕt nhãm kh¸c bæ sung. qu¶ (khæ giÊy to) lªn b¶ng. - GV nhËn xÐt ghi ý kiÕn bæ sung hoÆc - C¸c nhãm hoµn thiÖn kÕt qu¶. chiếu đáp án. - HS hoµn thµnh vµo vë bµi tËp.. Cấp độ tổ chức TÕ bµo M« C¬ quan HÖ c¬ quan. B¶ng 35. 1: Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi Đặc điểm đặc trng CÊu t¹o Vai trß - Gồm: màng, tế bào chất với - Là đơn vị cấu tạo và chức c¸c bµo quan chñ yÕu (ti thÓ, n¨ng cña c¬ thÓ. líi néi chÊt, bé m¸y G«ngi..) vµ nh©n. - TËp hîp c¸c tÕ bµo chuyªn - Tham gia cÊu t¹o nªn c¸c ho¸ cã cÊu tróc gièng nhau. c¬ quan. - §îc cÊu t¹o nªn bëi c¸c m« - Tham gia cÊu t¹o vµ thùc kh¸c nhau. hiện chức năng nhất định cña hÖ c¬ quan. - Gåm c¸c c¬ quan cã mèi - Thùc hiÖn chøc n¨ng nhÊt quan hÖ vÒ chøc n¨ng. định của cơ thể. Bảng 35. 2: Sự vận động của cơ thể. HÖ c¬ quan thùc hiÖn vận động Bé x¬ng. HÖ c¬. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng - Gåm nhiÒu x¬ng liªn kÕt víi nhau qua c¸c khíp. - Cã tÝnh chÊt cøng r¾n và đàn hồi. - TÕ bµo c¬ dµi - Cã kh¶ n¨ng co d·n. Vai trß chung T¹o bé khung c¬ thÓ - Gióp c¬ + B¶o vÖ thÓ ho¹t + N¬i b¸m cña c¬ động để thÝch øng víi m«i tr- C¬ co d·n gióp c¬ quan êng. hoạt động. Chøc n¨ng.

(86) B¶ng 35. 3: TuÇn hoµn m¸u C¬ quan. Tim. HÖ m¹ch. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng - Cã van nhÜ thÊt vµ van động mạch. - Co bãp theo chu k× gåm 3 pha.. Chøc n¨ng - B¬m m¸u liªn tôc theo 1 chiÒu tõ t©m nhÜ vµo t©m thÊt vµ từ tâm thất vào động m¹ch. - Gồm động mạch, - Dẫn máu từ tim đi mao m¹ch vµ tÜnh kh¾p c¬ thÓ vµ tõ m¹ch. kh¾p c¬ thÓ vÒ tim.. Vai trß chung - Gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tôc theo 1 chiÒu trong c¬ thÓ, míc m« còng liªn tục đợc đổi mới, b¹ch huyÕt còng liªn tục đợc lu thông.. B¶ng 35. 4: H« hÊp C¸c giai ®o¹n chñ yÕu trong h« hÊp Thë Trao đổi khí ë phæi Trao đổi khí ë tÕ bµo. C¬ chÕ Hoạt động phối hîp cña lång ngùc vµ c¸c c¬ h« hÊp. - C¸c khÝ (O2; CO2) khuÕch t¸n từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.. Vai trß Riªng Gióp kh«ng khÝ trong phæi thêng xuyên đổi mới. - Tăng nồng độ O2 và giảm nồng độ khí CO2 trong m¸u. - Cung cÊp O2 cho tÕ bµo vµ nhËn CO2 do tÕ bµo th¶i ra.. B¶ng 35. 5: Tiªu ho¸ Khoang Thùc miÖng qu¶n. D¹ dµy. Gluxit C¬ quan. Ho¹t ho¸ Lo¹iLipit Tiªu động chÊt. HÊp thô. thùc hiÖn. Pr«tªin §êng Axit bÐo vµ glixªrin Axit amin. x x. Chung Cung cÊp oxi cho c¸c tÕ bµo c¬ thÓ vµ th¶i khÝ cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ.. Ruét non x x x x x x. Ruét giµ. Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập:7p Mục tiêu: HS nắm đợc sự điều hoà chuyển hoá vật chất và năng lợng là nhờ cơ chế thÇn kinh vµ thÓ dÞch. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi 3 c©u hái SGK trang 112. - GV nhËn xÐt vµ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. KÕt luËn: - SGK IV. Tổng kết đánh giá :5p. Hoạt động của HS - HS th¶o luËn nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ sung..

(87) - GV nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ hoµn thiÖn néi dung «n tËp. - Chuẩn bị để giờ sau kiểm tra học kì I. ________________________________________ Ngµy kiÓm tra: .12.201 TiÕt 36:kiÓm tra häc k× I I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc: - Kiểm tra kiến thức trong chơng trình học kì I, đánh giá năng lực nhận thức của HS, thấy đợc những mặt tốt, những mặt yếu kém của HS giúp GV uốn nắn kịp thời, điều chỉnh quá trình dạy và học để giúp HS đạt kết quả tốt. 2.Kỹ năng:Rèn khả năng t duy độc lập. 3. Thái độ: - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c cña HS trong qu¸ tr×nh lµm bµi. II.§å dïng d¹y - häc GV ; GiÊy thi vµ giÊy nh¸p HS ;¤n bµi ,bót.. III. Hoạt động dạy và học A.Giới thiệu bài :sở ra đề B.Các hoạt động :Phát đề. Đề bài: Sở ra đề Câu 1: ( 2,0 điểm) Có những tác nhân nào gây hại cho hệ tim mạch? Nêu biện pháp bảo vệ và rèn luyện hệ tim mạch? Câu 2: (3,0 điểm) Sự trao đổi khí ở phổi và sự trao đổi khí ở tế bào diễn ra như thế nào? Câu 3: (3,0 điểm) Nêu hoạt động tiêu hóa thức ăn ở khoang miệng? Khi nhai cơm, bánh mì lâu trong miệng thấy ngọt là vì sao? Câu 4: (2,0 điểm) Ruột non có cấu tạo phù hợp với chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng như thế nào? Tại sao một số người lại bị bệnh táo bón?. Hướng dẫn chấm Kiểm tra học kỳ I Câu 1: (2,5 điểm) + Các tác nhân gây hại cho bệnh tim mạch (1,5 điểm) - Khuyết tật tim, phổi xơ… - Sốc mạnh, mất nhiều máu, sốt cao… - Chất kích thích mạnh... - Thức ăn nhiều mỡ động vật. - Do luyện tập thể thao quá sức. - Một số vi rút, vi khuẩn gây bênh… + Biện pháp bảo vệ và rèn luyện hệ tim mạch (1,0 diểm) - Tránh các tác nhân gây hại. - Tạo cuộc sống tinh thần thoải mái, vui vẻ… - Lứa chọn cho mình 1 hình thức rèn luyện phù hợp - Cần rèn luyện thường xuyên để nâng dần sức chịu đựng của tim mạch và cơ thể..

(88) C©u 2:(2,5®iÓm) * Sự trao đổi khí ở phổi và TB đều theo cơ chế khuếch tán từ nơI có nồng độ cao sang nơi có nồng độ thấp,( 0,5 điểm) - Trao đổi Khí ở phổi: + Nồng độ ôxy trong phế nang lớn hơn nồng độ ô xy trong máu nên ôxy từ phÕ nang khuÕch t¸n vµo mao m¹ch m¸u. + Nồng độ khí các bonnic trong mao mạch bao quanh phế nang cao hơn cacbonnic trong phế nang nên cacbonnic đã khuếch tán từ mao mạch vào phế nang. - Trao đổi khí ở tế bào +Nồng độ ôxy trong máu lớn hơn nồng độ ô xy trong tế bào nên ô xy đã khuếch t¸n tõ mao m¹ch vµo TB. +Nồng độ cacbonnic trong tế bào lớn hơn nồng độ cacbonnic trong máu nên cacbonnic đã khuếch tán từ TB vào máu. C©u 3:(3,0®) *Hoạt động tiêu hóa ở khoang miệng: - Biên đỏi lý học: + C¸c tuyÕn níc bät tiÕt níc bät lµm mÒm thøc ¨n + R¨ng nhai lµm mÒm vµ nhuyÔn thøc ¨n. + R¨ng, lìi, c¸c c¬ m«I vµ m¸ nhµo trén thøc ¨n them ®Ém níc bät vµ t¹o viªn thức ăn để nuốt. - Biến đổi hóa học: Enzim amilaza trong nớc bọt đã biến đổi một phần tinh bột chín thành đờng mantozo. * Khi nhai c¬m,b¸nh m× l©u trong miÖng ta thÊy ngät lµ do tinh bét trong c¬m vµ bánh mì đã chụi tác dụng của enzim amilaza có trong nớc bọt đã biến đổi một phần tinh bột chín thành đờng mantozo, đờng này đã tác dụng vào gai vị giác lỡi cho ta c¶m gi¸c ngät. C©u 4 : ( 2,0 ®)  CÊu t¹o ruét non phï hîp chøc n¨ng hÊp thô( 3 ý mçi ý 0,5 ®) + Niªm m¹c ruét cã nhiÒu nÕp gÊp víi c¸c l«ng cùc nhá…t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc( 500 mÐt vu«ng). + Hệ mao mạch dày đặc phân bố tới tận các lông ruột. + Ruét dµi 2,8-3m, diÖn tÝch bÒ mÆt 400- 500m. + Một số ngời bị táo bón do lối sống ít vân động và ăn ít chất xơ.( 0,5 KÕt qu¶ thi häc k× I: Líp Giái Kh¸ TB YÕu 8A 8B 8C. 8D Ngµy d¹y:8.1.2013 TiÕt 37: Vitamin vµ muèi kho¸ng I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc: - HS nắm đợc vai trò của vitamin và muối khoáng. 2.Kü n¨ng: - VËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ vitamin vµ muèi kho¸ng trong lËp khÈu phÇn ¨n vµ xây dựng chế độ ăn uống hợp lí. 3.Thaisddoj: GD ý thøc b¶o vÖ søc kháe vµ sù yªu thÝch m«n häc. II. §å dïng d¹y häc - Tranh ¶nh vÒ mét nhãm thøc ¨n chøa vitamin vµ muèi kho¸ng. - Tranh trÎ em bÞ thiÕu vitamin D, cßi x¬ng, bíc cæ do thiÕu muèi ièt..

(89) III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - KT c©u 1. 2. 3 SGK. - Giíi thiÖu bµi míi VB: ? Kể tên các chất dinh dỡng đợc hấp thụ vào cơ thể? Vai trò của các chất đó? - GV: Vitamin vµ muèi kho¸ng kh«ng t¹o n¨ng lîng cho c¬ thÓ, vËy nã cã vai trß g× víi c¬ thÓ? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Vitamin:17p Mục tiêu: hs nêu đợc vai trò của các loại vitamin Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu đọc thông tin mục I SGK và - Cá nhân HS nghiên cứu thông mục I hoµn thµnh bµi tËp SGK: SGK cïng víi vèn hiÓu biÕt cña m×nh, - GV nhận xét đa ra kết quả đúng. hoµn thµnh bµi tËp theo nhãm. - Yêu cầu HS đọc tiếp thông tin mục I - HS trình bày kết quả nhận xét:- kết SGK để trả lời câu hỏi: quả đúng :1,3,5,6 - Vitamin là gì? nó có vai trò gì đối với - HS dựa vào kết quả bài tập : c¬ thÓ? + Thông tin đẻ trả lời kết luận - Yêu cầu HS nghiên cứu bảng 34.1 - HS nghiên cứu bảng 34.1 để nhận SGK tãm t¾t vai trß chñ yÕu cña 1 sè thÊy vai trß cña mét sè vitamin. vitamin - GV lu ý HS: vitamin D duy nhất đợc tæng hîp trong c¬ thÓ díi t¸c dông cña ¸nh s¸ng mÆt trêi tõ chÊt eg«stªrin cã ë da. Mïa hÌ c¬ thÓ tæng hîp vitamin D d thõa sÏ tÝch luü ë gan. - Thực đơn trong bữa ăn cần phối hợp nh thế nào để có đủ vitamin - Lu ý HS: 2 nhãm vitamin tan trong dÇu tan trong níc => cÇn chÕ biÕn thøc ¨n cho phï hîp. KÕt luËn: - Vitamin lµ hîp chÊt h÷u c¬ cã trong thøc ¨n víi mét liÒu lîng nhá nhng rÊt cÇn thiÕt. + Vitamin tham gia thành phần cấu trúc của nhiều enzim khác nhau => đảm bảo các hoạt động sinh lí bình thờng của cơ thể. Ngời và động vật không có khả n¨ng tù tæng hîp vitamin mµ ph¶i lÊy vitamin tõ thøc ¨n. - Cã 2 nhãm vitamin: vitamin tan trong dÇu vµ vitamin tan trong níc. - Trong khẩu phần ăn hàng ngày cần phối hợp các loại thức ăn để cung cấp đủ vitamin cho c¬ thÓ. Hoạt động 2: Muối khoáng:18p Môc tiªu: vai trß cña c¸c lo¹i muèi kho¸ng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 34.2 vµ - HS dùa vµo th«ng tin SGK + b¶ng tr¶ lêi c©u hái: 34.2, thảo luận nhóm và nêu đợc: - Muèi kho¸ng cã vai trß g× víi c¬ thÓ? + ThiÕu vitamin D, trÎ bÞ cßi x¬ng v× c¬ - V× sao thiÕu vitamin D trÎ em sÏ m¾c thÓ chØ hÊp thô Ca khi cã mÆt vitamin.

(90) bÖnh cßi x¬ng? - Vì sao nhà nớc vận động nhân dân dïng muèi ièt? - Trong khÈu phÇn ¨n hµng ngµy cÇn cung cÊp nh÷ng lo¹i thùc phÈm nµo vµ chế biến nh thế nào để bảo đảm đủ vitamin vµ muèi kho¸ng cho c¬ thÓ?. D. Vitamin D thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ Ca vµ P t¹o x¬ng. + Sử dụng muối iốt để phòng tránh bớu cæ.. KÕt luËn: - Muối khoáng là thành phần quan trọng của tế bào đảm bảo cân bằng áp suất thẩm thấu và lực trơng tế bào, tham gia vào thành phần cấu tạo enzim đảm bảo quá trình trao đổi chất và năng lợng. - KhÈu phÇn ¨n cÇn: + Cung cấp đủ lợng thịt (hoặc trứng, sữa và rau quả tơi) + Cung cÊp muèi hoÆc níc chÊm võa ph¶i, nªn dïng muèi ièt. + TrÎ em cÇn t¨ng cêng muèi Ca (s÷a, níc x¬ng hÇm...) + Chế biến hợp lí để chống mất vitamin khi nấu ăn. IV. Tổng kết đánh giá:4p - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK – Tr 110. V. Híng dÉn vÒ nhµ:1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. Lµm bµi tËp 3,4. - §äc “Em cã biÕt”. C©u 3: Trong tro cña cá tranh cã 1 sè muèi kho¸ng, tuy kh«ng nhiÒu, chñ yÕu lµ muèi K, v× vËy viÖc ¨n tro cá tranh chØ lµ biÖn ph¸p t¹m thêi chø kh«ng thÓ thay thÕ muèi ¨n hµng ngµy. C©u 4: S¾t cÇn cho sù t¹o thµnh hång cÇu vµ tham gia qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ v× vËy bà mẹ mang thai cần đợc bổ sung chất sắt để thai phát triển tốt, ngời mẹ khoẻ m¹nh. __________________________________________________ Ngµy d¹y: 10.1.2013 TiÕt 38: Tiªu chuÈn ¨n uèng Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc: - Nêu đợc nguyên nhân của sự khác nhau về nhu cầu dinh dỡng ở các đối tợng khác nhau. - Phân biệt đợc giá trị dinh dỡng có ở các loại thực phẩm chính. - Xác định đợc cơ sở và nguyên tắc xác định khẩu phần. 2. Kü n¨ng: Rèn khả năng t duy độc lập và học tập theo nhóm. 3.Thái độ: GD ý thức bảo vệ cơ thể thông qua việc nắm đợc và thực hiện ăn uống đúngkhẩu phÇn. II. §å dïng d¹y häc - Tranh ¶nh c¸c nhãm thùc phÈm chÝnh. - B¶ng phô lôc ghi gi¸ trÞ dinh dìng cña 1 sè lo¹i thøc ¨n. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p.

(91) - Kiểm tra bài cũ- Vitamin có vai trò gì đối với hoạt động sinh lí của cơ thể? Hãy kể những điều em biết về vitamin và vai trò của các loại vitamin đó? - Bµi tËp 3, 4 ( Tr - 110). - Giíi thiÖu bµi míi VB: C¸c chÊt dinh dìng (thøc ¨n) cung cÊp cho c¬ thÓ theo tiªu chuÈn quy định gọi là tiêu chuẩn ăn uống. Dựa vào cơ sở khoa học nào để đảm bảo chế độ dinh dìng hîp lÝ. H«m nay chóng ta cïng t×m hiÓu bµi míi. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Nhu cầu dinh dỡng của cơ thể:11p Mục tiêu: HS nắm đợc nhu cấu dinh dỡng của mỗi lứa tuổi và mỗi ngời là khác nhau. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc bảng mục I:+ - HS tự thu nhận thông tin => thảo Đọc bảng nhu cầu dinh dỡng khuyến luận nhóm, nêu đợc: nghÞ cho ngêi ViÖt Nam + Nhu cÇu dinh dìng cña trÎ em cao (Tr - 120) vµ tr¶ lêi c©u hái : hơn ngời trởng thành vì ngoài năng l- Nhu cầu dinh dỡng của trẻ em, ngời ợng tiêu hao do các hoạt động còn cần trëng thµnh, ngêi giµ kh¸c nhau nh tÝch luü cho c¬ thÓ ph¸t triÓn. Ngêi giµ thế nào? Vì sao có sự khác nhau đó ? nhu cầu dinh dỡng thấp vì s vận động - Sù kh¸c nhau vÒ nhu cÇu dinh dìng c¬ thÓ Ýt. ë mçi c¬ thÓ phô thuéc vµo yÕu tè - HS tù t×m hiÓu vµ rót ra kÕt luËn. nµo? - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn - GV tæng kÕt l¹i néi dung th¶o luËn. xÐt, bæ sung vµ hoµn thiÖn kiÕn thøc. - V× sao trÎ em suy dinh dìng ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn chiÕm tØ lÖ cao? + C¸c níc ®ang ph¸t triÓn chÊt lîng cuéc s«ng thÊp => trÎ em suy dinh dìng chiÕm tØ lÖ cao. KÕt luËn: - Nhu cÇu dinh dìng cña tõng ngêi kh«ng gièng nhau vµ phô thuéc vµo c¸c yÕu tè: + Giíi tÝnh : nam > n÷. + Løa tuæi: trÎ em > ngêi giµ. + Dạng hoạt động lao động : Lao động nặng > lao động nhẹ + Tr¹ng th¸i c¬ thÓ: Ngêi kÝch thíc lín nhu cÇu dinh dìng > ngêi cã kÝch thíc nhá. + Ngêi èm cÇn nhiÒu chÊt dinh dìng h¬n ngêi khoÎ. Hoạt động 2: Giá trị dinh dỡng của thức ăn:12p Mục tiêu: HS nắm đợc giá trị dinh dỡng của mỗi nhóm thức ăn, từ đó có chế độ dinh dìnghîp lý. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - Nghiªn cøu b¶ng vµ tr¶ lêi môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: NhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn - Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n biÓu hiÖn nh thÕ nµo? - GV treo tranh c¸c nhãm thùc phÈm – Yªu cÇu HS hoµn thµnh phiÕu häc tËp: - HS dùa vµo vèn hiÓu biÕt quan s¸t tranh vµ th¶o luËn nhãm, hoµn thµnh Lo¹i thùc phÈm Tªn thùc phÈm.

(92) + Giµu GluxÝt + Giµu pr«tªin + Giµu lipit + NhiÒu vitamin vµ muèi kho¸ng - GVnhËn xÐt - Sù phèi hîp c¸c lo¹i thøc ¨n trong b÷a ¨n cã ý nghÜa g×?. phiÕu häc tËp. + §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung => đáp án chuẩn. + TØ lÖ c¸c lo¹i chÊt trong thùc phÈm kh«ng gièng nhau => phèi hîp c¸c lo¹i thức ăn để cung cấp đủ chất cho cơ thể => KL.. KÕt luËn: - Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n biÓu hiÖn : + Thµnh phÇn c¸c chÊt h÷u c¬. + N¨ng lîng chøa trong nã. - TØ lÖ c¸c chÊt h÷u c¬ chøa trong thùc phÈm kh«ng gièng nhau nªn cÇn phèi hîp các loại thức ăn trong bữa ăn để cung cấp đủ cho nhu cầu cơ thể đồng thời giúp ăn ngon h¬n => hÊp thô tèt h¬n. Hoạt động 3: Khẩu phần và nguyên tắc lập khẩu phần:12p Môc tiªu:HS biÕt c¸ch lËp khÈu phÇn ¨n. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc SGK. - HS nghiªn cøu SGK, th¶o luËn nhãm ?-KhÈu phÇn lµ g× ? và nêu đợc : - Yªu cÇu HS th¶o luËn : + Ngời mới ốm khỏi cần thức ăn bổ d- Khẩu phần ăn uống của ngời mới ỡng để tăng cờng phục hồi sức khoẻ. èm khái cã g× kh¸c ngêi b×nh thêng? + T¨ng cêng vitamin, t¨ng cêng chÊt - Vì sao trong khẩu phần ăn uống xơ để dễ tiêu hoá. nªn t¨ng cêng rau qu¶ t¬i? HS rót ra kÕt luËn. - §Ó x©y dùng khÈu phÇn ¨n uèng hîp lÝ cÇn dùa trªn c¨n cø nµo? - GV chèt l¹i kiÕn thøc. - Hä dïng s¶n phÈm tõ thùc vËt nh : - V× sao nh÷ng ngêi ¨n chay vÉn ®Ëu, võng, l¹c chøa nhiÒu pr«tªin, lipÝt khoÎ m¹nh? KÕt luËn: - KhÈu phÇn lµ lîng thøc ¨n cÇn cung cÊp cho c¬ thÓ trong 1 ngµy. - KhÈu phÇn cho c¸c tîng kh¸c nhau kh«ng gièng nhau vµ ngay víi 1 ngêi trong giai ®oan kh¸c nhau còng kh¸c nhau v×: nhu cÇu n¨ng lîng vµ nhu cÇu dinh dìng ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau kh«ng gièng nhau. - Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn : + Đảm bảo đủ lợng thức ăn phù hợp nhu cầu từng đối tợng. + Đảm bảo cân đối thành phần các chất hữu cơ, cung cấp đủ muối khoáng vitamin . + Đảm bảo cung cấp đủ năng lợng cho cơ thể. IV. Tổng kết đánh giá:5p Khoanh tròn vào đầu câu đúng nhất: C©u 1: B÷a ¨n hîp lÝ cÇn cã n¨ng lîng lµ: a. Có đủ thành phần dinh dỡng, vitamin, muối khoáng. b. Có sự phối hợp đảm bảo cân đối tỉ lệ các thành phần thức ăn. c. Cung cấp đủ n¨ng lîng cho c¬ thÓ d. Cả a, b, c đúng..

(93) V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Xem tríc bµi 37, kÎ s½n c¸c b¶ng vµo giÊy.. Ngµy d¹y: 15.1.2013 TiÕt 39:Thùc hµnh Ph©n tÝch mét khÈu phÇn cho tríc I. Môc Tiªu 1.KiÕn thøc - HS nắm đợc các bớc lập khẩu phần dựa trên các nguyên tắc thành lập khẩu phần. - Đánh giá đợc định mức đáp ứng của một khẩu phần mẫu và dựa vào đó xây dựng khÈu phÇn hîp lÝ cho b¶n th©n. 2.Kü n¨ng: -RÌn tÝnh cÈn thËn,lµm viÖc khoa häc. 3.Thái độ. GD ý thức bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. II. §å dïng d¹y häc - HS chÐp b¶ng 37.1; 37.2 vµ 37.3 ra giÊy. - Phãng to c¸c b¶ng 37.1; 37.2 vµ 37.3 SGK. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK. - Giíi thiÖu bµi míi VB: ? Nêu nguyên tắc lập khẩu phần. Vận dụng nguyên tắc lập khẩu phần để x©y dùng khÈu phÇn 1 c¸ch hîp lÝ cho b¶n th©n. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Hớng dẫn phơng pháp thành lập khẩu phần:10p Mục tiêu: - HS nắm đợc các bớc lập khẩu phần dựa trên các nguyên tắc thành lập khÈu phÇn. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV lÇn lît giíi thiÖu c¸c bíc tiÕn hµnh: - Bíc 1: KÎ b¶ng tÝnh to¸n theo mÉu tõ + Bíc 1: Híng dÉn néi dung b¶ng nhµ. 37.1 - Bíc 2: §iÒn tªn thùc phÈm vµ sè lA: Lîng cung cÊp îng cung cÊp vµo cét A. A1: Lîng th¶i bá + Xác định lợng thải bỏ: A2: Lợng thực phẩm ăn đợc A1= A (tØ lÖ %) + Bớc 2:GV lấy 1 VD để nêu cách + Xác định lợng thực phẩm ăn đợc: tÝnh. A2 = A – A 1 - Bớc 3: Tính giá trị thành phần đã kê - GV dïng b¶ng 37.2 (SGK) lÊy VD trong b¶ng vµ ®iÒn vµo cét thµnh phÇn về gạo tẻ, cá chép để tính thành phần dinh dỡng, năng lợng, muối khoáng, dinh dìng. vitamin - Bíc 4:.

(94) + Cộng các số liệu đã liệt kê. + Cộng đối chiếu với bảng “Nhu cầu khuyÕn nghÞ cho ngêi ViÖt Nam” tõ đó có kế hoạch điều chỉnh chế độ ăn cho hîp lÝ. Hoạt động 2: Tập đánh giá một khẩu phần mẫu SGK:15p Mục tiêu: - Đánh giá đợc định mức đáp ứng của một khẩu phần mẫu và dựa vào đó x©y dùng khÈu phÇn hîp lÝ cho b¶n th©n. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc khẩu phần của 1 - HS đọc kĩ bảng 37.2, tính toán số n÷ sing líp 8, nghiªn cøu th«ng tin liÖu ®iÒn vµo « cã dÊu ? ë b¶ng 37.2. b¶ng 37.2 tÝnh sè liÖu vµ ®iÒn vµo chç có dấu ?, từ đó xác định mức áp dụng nhu cÇu tÝnh theo %. - §¹i diÖn nhãm lªn hoµn thµnh b¶ng, - Yªu cÇu HS lªn ch÷a. c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Từ bảng 37.2 đã hoàn thành, HS tính toán mức đáp ứng nhu cầu và điền vào bảng đánh giá. §¸p ¸n b¶ng 37.2 - B¶ng sè liÖu khÈu phÇn Thùc phÈm (g) G¹o tÎ C¸ chÐp Tæng céng. Träng lîng A 400 100. N¨ng lîng KÕt qu¶ tÝnh to¸n Nhu cầu đề nghÞ Møc đáp øng nhu cÇu (%). 2156,8 5 2200. 98,04. A1 0 40. Thµnh phÇn dinh dìng A2 400 60. Pr«tªin 31,6 9,6 80,2. Lipit 4 2,16 33,31. Gluxit 304,8 0 383,48. N¨ng lîng Kcal 137 57,6 2156,85. Đáp án bảng 37.3 Bảng đánh giá Muèi Vitamin Pr«tªin kho¸ng Canxi S¾t A B1 B2 PP 80,2x60 26,7 1082, %= 486,8 1,23 0,58 36,7 2 5 48,12 55. 87,5. 700. 20. 600. uplo ad.1 69,53 23do 180,4 c.net ,5. 1,0. 1,5. 16,4. 75. 123 38,7. 223, 8. 59. Hoạt động 3: Thu hoạch:10p Hoạt động của GV. C 88,6x 50% = 44,3. Hoạt động của HS.

(95) - Yêu cầu HS thay đổi 1 vài loại thức - HS tập xác định 1 số thay đổi về loại ¨n råi tÝnh to¸n l¹i sè liÖu cho phï thøc ¨n vµ khèi lîng dùa vµo b÷a ¨n hîp. thùc tÕ råi tÝnh l¹i sè liÖu cho phï hîp với mức đáp ứng nhu cầu. - Dùa vµo b¶ng nhu cÇu dinh dìng khuyÕn nghÞ cho ngêi VviÖt Nam vµ bảng phụ lục dinh dỡng thức ăn để tÝnh to¸n. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV nhận xét tinh thần, thái độ của HS trong giờ thực hành. - Đánh giá hoạt động của HS qua bảng 37.2 và 37.3. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Về nhà hoàn thành bản thu hoạch để giờ sau nộp. - §äc tríc bµi 38: Bµi tiÕt vµ cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu. Ngµy d¹y: 17.1.2013 Ch¬ng VII- Bµi tiÕt TiÕt 40:Bµi tiÕt vµ cÊu t¹o c¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu I. Môc Tiªu 1.KiÕn thøc - HS nắm đợc khái niệm bài tiết và vai trò của nó trong cuộc sống, nắm đợc các hoạt động bài tiết chủ yếu và hoạt động quan trọng. 2. Kü n¨ng - HS xác định trên hình và trình bày đợc bằng lời cấu tạo hệ bài tiết nớc tiểu. 3. Thái độ: - Båi dìng cho HS ý thøc b¶o vÖ c¬ thÓ. II. §å dïng d¹y häc GV: - Tranh phãng to H 38. - M« h×nh cÊu t¹o thËn. HS: - §oc tríc bµi III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò: GV thu b¶n thu ho¹ch cña giê tríc. - Giíi thiÖu bµi míi ? H»ng ngµy c¬ thÓ chóng ta bµi tiÕt ra m«i trêng ngoµi nh÷ng s¶n phÈm nµo? + HS: CO2; ph©n; níc tiÓu vµ må h«i. ? Vậy thực chất của hoạt động bài tiết là gì? Vai trò của bài tiết đối với cơ thể nh thÕ nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Bài tiết;17p Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm bài tiết ở ngời và vai trò quan trọng của nó đối víi c¬ thÓ sèng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả - HS nghiên cứu thông tin mục I SGK, lêi c©u hái: th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Bài tiết là gì? Bài tiết có vai trò nh - 1 HS đại diện nhóm trả lời từng câu.

(96) thế nào đối với cơ thể sống? c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung rót ra - Các sản phẩm thải cần đợc bài tiết kiến thức. ph¸t sinh tõ ®©u? - C¸c c¬ quan nµo thùc hiÖn bµi tiÕt? C¬ quan nµo chñ yÕu? - GV chèt kiÕn thøc. KÕt luËn: - Bài tiết là quá trình lọc và thải ra môi trờng ngoài các chất cănj bã do hoạt động trao đổi chất của tế bào thải ra, một số chất thừa đa vào cơ thể quá liều lợng để duy trì tính ổn định của môi trờng trong, làm cho cơ thể không bị nhiễm độc, đảm bảo các hoạt động diễn ra bình thờng. - C¬ quan bµi tiÕt gåm: phæi, da, thËn (thËn lµ c¬ quan bµi tiÕt chñ yÕu). Cßn s¶n phÈm cña bµi tiÕt lµ CO2; må h«i; níc tiÓu. Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ bài tiết nớc tiểu:18p Mục tiêu: HS hiểu và nắm đợc các thành phần chủ yếu trong cấu tạo cơ quan bài tiÕt níc tiÓu. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 38.1; đọc chú - HS quan sát H 38.1; đọc chú thích thÝch, th¶o luËn vµ hoµn thµnh bµi tËp th¶o luËn vµ hoµn thµnh bµi tËp SGK. SGK. KÕt qu¶: - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày kết 1- d qu¶. 2- a - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái vµ tr×nh 3- d bµy trªn h×nh vÏ: 4- d - Tr×nh bµy cÊu t¹o c¬ quan bµi tiÕt n- - 1 vµi HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn íc tiÓu? xÐt. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. KÕt luËn: - Hệ bài tiết nớc tiểu gồm: thận, ống dẫn nớc tiểu, bóng đái và ống đái. - Thận gồm 2 triệu đơn vị thận có chức năng lọc máu và hình thành nớc tiểu. Mỗi đơn vị chức năng gồm cầu thận (thực chất là 1 búi mao mạch), nang cầu thận (thực chÊt lµ hai c¸i tói gåm 2 líp bµo quanh cÇu thËn) vµ èng thËn. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 39. - §äc môc “Em cã biÕt”. Ngµy d¹y:22.1.2013 TiÕt 41 :Bµi tiÕt níc tiÓu I. Môc Tiªu 1.KiÕn thøc - HS nắm đợc quá trình tạo thành nớc tiểu và thực chất của quá trình tạo thành nớc tiÓu..

(97) - Nắm đợc quá trình thải nớc tiểu, chỉ ra đợc sự khác biệt giữa nớc tiểu đầu và huyết t¬ng, níc tiÓu ®Çu vµ níc tiÓu chÝnh thøc. 2.Kỹ năng:Rèn khả năng hoạt động nhóm, t duy lôgic 3. Thái độ: - Båi dìng cho HS ý thøc b¶o vÖ c¬ thÓ. II. §å dïng d¹y häc GV:- Tranh phãng to H 391. - Băng video hoặc đĩa CD minh hoạ quá trình hình thành nớc tiểu và thải nớc tiểu (nÕu cã). HS : §äc tríc bµi,vë bµi tËp. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Bài tiết có vai trò gì với cơ thể sống? Nêu các cơ quan đảm nhận và các sản phẩm bµi tiÕt ë ngêi? - Nªu cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu? Nguyªn nh©n bÖnh sái thËn ë ngêi? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Nh các em đã biết mỗi quả thận có 1 triệu đơn vị chức năng để lọc máu h×nh thµnh nªn níc tiÓu. VËy qu¸ tr×nh läc m¸u diÔn ra nh thÕ nµo? gåm bao nhiªu qu¸ tr×nh ? Khi nµo c¬ thÓ th¶i níc tiÓu ra ngoµi? §ã lµ néi dung bµi häc h«m nay. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Tìm hiểu sự tạo thành nớc tiểu:18p Mục tiêu:- HS nắm đợc sự hình thành nớc tiểu. - HS chỉ ra đợc sự khác biệt giữa nớc tiểu đầu và huyết tơng, nớc tiểu đầu và nớc tiÓu chÝnh thøc. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK mục I, - HS đọc và sử lí thông tin. quan sát H 39.1 để tìm hiểu sự tạo + Quan sát tranh và nội dung chú thích thµnh níc tiÓu. H 39.1 SGK (hoÆc trªn b¶ng). - Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: + Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. - Sự tạo thành nớc tiểu gồm những quá - 1 HS đại diện nhóm trình bày, các tr×nh nµo? diÔn ra ë ®©u? nhóm khác nhận xét, bổ sung để hoàn thiÖn kiÕn thøc. + Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ - Yêu cầu HS đọc lại chú thích H 39.1, trình..... th¶o luËn vµ tr¶ lêi: + Níc tiÓu ®Çu kh«ng cã tÕ bµo m¸u vµ - Thµnh phÇn níc tiÓu ®Çu kh¸c m¸u ë pr«tªin. ®iÓm nµo? - HS lµm viÖc trong 2 phót. - GV ph¸t phiÕu häc tËp cho HS hoµn thành bảng so sánh nớc tiểu đầu và nớc - Trao đổi phiếu học tập cho nhau, đối tiÓu chÝnh thøc. chiếu với đáp án để đánh giá. - Yêu cầu các nhóm trao đổi phiếu, so sánh với đáp án để chấm điểm. - HS tiÕp thu kiÕn thøc. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. PhiÕu häc tËp §Æc ®iÓm - Nồng độ các chất hoà tan. Níc tiÓu ®Çu - Lo·ng. Níc tiÓu chÝnh thøc - Đậm đặc.

(98) - Chất độc, chất cặn bã - ChÊt dinh dìng. - Cã Ýt - Cã nhiÒu. - Cã nhiÒu - GÇn nh kh«ng cã. KÕt luËn: - Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ tr×nh: + Qua tr×nh läc m¸u ë cÇu thËn: m¸u tíi cÇu thËn víi ¸p lùc lín t¹o lùc ®Èy níc vµ c¸c chÊt hoµ tan cã kÝch thíc nhá qua lç läc (30-40 angtron) trªn v¸ch mao m¹ch vµo nang cÇu thËn (c¸c tÕ bµo m¸u vµ pr«tªin cã kÝch thíc lín nªn kh«ng qua lç läc). KÕt qu¶ t¹o ra níc tiÓu ®Çu trong nang cÇu thËn. + Quá trình hấp thụ lại ở ống thận: nớc tiểu đầu đợc hấp thụ lại nớc và các chÊt cÇn thiÕt (chÊt dinh dìng, c¸c ion cÇn cho c¬ thÓ...). + Qu¸ tr×nh bµi tiÕt tiÕp (ë èng thËn): HÊp thô chÊt cÇn thiÕt, bµi tiÕt tiÕp chÊt thõa, chÊt th¶i t¹o thµnh níc tiÓu chÝnh thøc. Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự thải nớc tiểu:17p Mục tiêu: HS nắm đợc đờng đi của nớc tiểu chính thức đợc tạo ra, biết đợc tại sao cơ thể của ngời bình thờng chỉ đi tiểu những lúc nhất định. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lêi c©u hái: - Sù th¶i níc tiÓu diÔn ra nh thÕ nµo? (dùng hình vẽ để minh hoạ). - Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu lµ g×?. Hoạt động của HS - HS tù thu nhËn th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái, rót ra kÕt luËn: + Thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh läc m¸u vµ thải chất cặn bã, chất độc, chất thừa ra khái c¬ thÓ. + M¸u tuÇn hoµn liªn tôc qua cÇu thËn nên nớc tiểu cũng đợc hình thành liên tôc. + Nớc tiểu tích trữ ở trong bóng đái lên tới 200 ml đủ áp lực gây cảm giác buồn đi tiểu, lúc đó mới bài tiết nớc tiểu ra ngoµi.. - V× sao sù t¹o thµnh níc tiÓu diÔn ra liªn tôc mµ sù bµi tiÕt níc tiÓu l¹i gi¸n ®o¹n? - GV lu ý HS: TrÎ s¬ sinh, bµi tiÕt n¬cs tiÓu lµ ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn, ë ngêi trëng thµnh ®©y lµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn do vá n·o ®iÒu khiÓn. - Cho HS đọc kết luận. KÕt luËn: - Nớc tiểu chính thức tạo thành đổ vào bể thận, qua ống dẫn nớc tiểu xuống tích trữ ở bóng đái, sau đó đợc thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ bóng đái và cơ bụng. IV. Tổng kết đánh giá:4p - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và mục “Em có biết” SGK. - HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm: Câu 1: Khoanh tròn vào đầu câu đúng: Nớc tiểu đầu đợc hình thành là do: a. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë cÇu thËn. b. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë nang cÇu thËn. c. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë èng thËn. d. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë bÓ thËn. Câu 2: Đánh dấu X vào ô đúng trong bảng dới đây: STT. Néi dung. Níc tiÓu. Níc tiÓu.

(99) ®Çu 1 2 3 4 5 6. chÝnh thøc. Nồng độ các chất hoà tan đậm đặc. Nồng độ các chất hoà tan loãng. Nồng độ các chất cặn bã và chất độc thấp. Nồng độ các chất cặn bã và chất độc cao. Nồng độ các chất dinh dỡng cao. Nồng độ các chất dinh dỡng rất thấp.. V. Híng dÉn vÒ nhµ1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 40. ____________________________________________ Ngµy d¹y: 24.1.2013 TiÕt 42:vÖ sinh hÖ bµi tiÕt níc tiÓu I. Môc Tiªu 1,KiÕn thøc - HS trình bày đợc các tác nhân gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu và hậu quả của nó. - Trình bày đợc các thói quen, xây dựng các thói quen để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiểu vµ gi¶i thÝch c¬ së khoa häc cña nã. 2.Kỹ năng: Rèn khả năng hoạt động nhóm, Khả năng liên hệ thc tế... 3.Thái độ - Rèn luyện, bồi dỡng cho HS thói quen sống khoa học, ăn uống hợp lí để bảo vệ hệ bµi tiÕt níc tiÓu. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 38.1; 39.1. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu? Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu lµ g×? - Trình bày hoạt động thải nớc tiểu? Vai trò của bài tiết đối với cơ thể? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Hoạt động bài tiết có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể. Vậy làm thế nào để có 1 hệ bài tiết khoẻ mạnh? Các em cùng tìm hiểu bài hôm nay. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu:17p Mục tiêu: - HS nắm đợc một số tác nhân gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu và hậu quả cña nã. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu, xö lÝ th«ng tin, thu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: nhËn kiÕn thøc, vËn dông hiÓu biÕt cña - Nêu những tác nhân gây hại cho hệ mình để liệt kê các tác nhân có hại. bµi tiÕt níc tiÓu? - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, - GV bæ sung: vi khuÈn g©y viªm tai, bæ sung. mòi, häng gi¸n tiÕp g©y viªm cÇu thËn do c¸c kh¸ng thÓ cña c¬ thÓ tÊn c«ng vi khuẩn này (theo đờng máu ở cầu thận) tÊn c«ng nhÇm lµm cho h cÊu tróc cÇu thËn..

(100) - Cho HS quan sát H 38.1 và 39.1để tr¶ lêi: - Khi c¸c cÇu thËn bÞ viªm vµ suy tho¸i dẫn đến hậu quả nghêm trọng nh thế nµo vÒ søc khoÎ? - GV ph¸t phiÕu häc tËp. - Khi c¸c tÕ bµo èng thËn lµm viÖc kÐm hiÖu qu¶ hay bÞ tæn th¬ng cã thÓ dÉn đến hậu quả nh thế nào? - Khi đờng dẫn nớc tiểu bị tắc nghẽn bởi sỏi thận có thể ảnh hởng đến sức khoÎ nh thÕ nµo? - GV tập hợp ý kiến , thông bào đáp án.. T¸c nh©n. Vi khuÈn. Các chất độc hại trong thức ăn, đồ uèng, thøc ¨n «i thiu, thuèc.. - HS hoạt động nhóm, trao đổi thống nhÊt ý kiÕn vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp.. - §¹i diÖn nhãm lªn hoµn thµnh b¶ng, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. (Mçi nhãm hoµn thµnh mét néi dung). PhiÕu häc tËp Tæn th¬ng hÖ bµi HËu qu¶ tiÕt níc tiÓu - CÇu thËn bÞ viªm - Qu¸ tr×nh läc m¸u bÞ tr× trÖ  c¸c vµ suy tho¸i. chất cặn bã và chất độc hại tích tụ trong máu  cơ thể nhiễm độc, phï  suy thËn  chÕt. - èng thËn bÞ tæn th- - Qu¸ tr×nh hÊp thô l¹i vµ bµi tiÕt ¬ng, lµm viÖc kÐm tiÕp bÞ gi¶m  m«i trêng trong bÞ hiÖu qu¶. biến đổi  trao đổi chất bị rối loạn ¶nh hëng bÊt lîi tíi søc khoÎ. - èng thËn tæn th¬ng  níc tiÓu hoà vào máu  đầu độc cơ thể. - Đờng dẫn nớc tiểu - Gây bí tiểu  nguy hiểm đến tính bÞ t¾c nghÏn. m¹ng.. KhÈu phÇn ¨n kh«ng hîp lÝ, c¸c chÊt v« c¬ vµ h÷u c¬ kÕt tinh ë nång độ cao gây ra sỏi thËn. KÕt luËn: - C¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu: + Vi khuÈn g©y bÖnh (vi khuÈn g©y bÖnh tai, mòi, häng ...) + Các chất độc hại trong thức ăn, đồ uống, thuốc, thức ăn ôi thiu ... + Khẩu phần ăn không hợp lí, các chất vô cơ và hữu cơ kết tinh ở nồng độ cao g©y ra sái thËn. Hoạt động 2: Xây dựng thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiểu:18p Mục tiêu: HS nắm đợc cơ sở khoa học và thói quen sống khoa học. Tự đề ra cho m×nh kÕ ho¹ch, h×nh thµnh thãi quen sèng khoa häc. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo b¶ng phô: B¶ng 40. - HS thu nhËn th«ng tin, th¶o luËn Yªu cÇu HS th¶o luËn, hoµn thµnh nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng 40. th«ng tin vµo b¶ng..

(101) - GV tËp hîp ý kiÕn HS, chèt l¹i kiÕn - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng ®iÒn, c¸c thøc. nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. KÕt luËn: B¶ng 40 STT C¸c thãi quen sèng khoa häc C¬ së khoa häc - Thêng xuyªn gi÷ vÖ sinh cho - H¹n chÕ t¸c h¹i cña vi sinh vËt g©y 1 toµn c¬ thÓ còng nh cho hÖ bµi bÖnh. tiÕt níc tiÓu. - KhÈu phÇn ¨n uèng hîp lÝ + Kh«ng ¨n qu¸ nhiÒu P, qu¸ - Tr¸nh cho thËn lµm viÖc qu¸ nhiÒu mÆn, qu¸ chua, qu¸ nhiÒu chÊt vµ h¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái. t¹o sái. 2 + Không ăn thức ăn ôi thiu và - Hạn chế tác hại của chất độc hại. nhiễm chất độc hại. + Uống đủ nớc. - T¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh läc máu đợc liên tục. - Nên đi tiểu đúng lúc, không - Hạn chế khả năng tạo sỏi ở bóng 3 nªn nhÞn l©u. đái. IV. Tổng kết đánh giá:5p - Yêu cầu HS đọc “Ghi nhớ” SGK. - §äc “Em cã biÕt”. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ lµm bµi tËp trong SBT. - §äc tríc bµi 41. __________________________________________________________ Ngµy d¹y: 29.1.2013 Ch¬ng VII- Da TiÕt 43: CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña da I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1.KiÕn thøc: - Mô tả đợc cấu tạo của da. - Nắm đợc mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng của da. 2. Kü n¨ng: - Rèn luyện kĩ năng quan sát, hoạt động nhóm. 3.Thái độ: Có ý thức giữ vệ sinh da. II. §å dïng d¹y häc - Tranh c©m cÊu t¹o da, c¸c miÕng b×a ghi thµnh phÇn cÊu t¹o (1  10). - M« h×nh cÊu t¹o da (nÕu cã). III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - §Ó b¶o vÖ hÖ bµi tiÕt níc tiÓu tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i, cÇn ph¶i lµm g×? - Giới thiệu bài mới: ? Cơ quan nào đóng vai trò chủ yếu trong điều hoà thân nhiÖt? Ngoµi chøc n¨ng ®iÒu hoµ th©n nhiÖt, da cßn cã chøc n¨ng g× ? CÊu t¹o cña nó nh thế nào để đảm nhiệm chức năng đó? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo da:17p.

(102) Mục tiêu: HS nắm đợc da cấu tạo gồm 3 phần chính và các cơ quan trong từng phÇn. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 41.1, đọc kĩ - HS tự nghiên cứu H 41.1, chú thích. chó thÝch vµ ghi nhí. - GV treo tranh sơ đồ câm H 41.1, yêu cÇu HS lªn b¶ng d¸n chó thÝch. - §¹i diÖn 2 nhãm lªn d¸n chó thÝch, (GV có thể treo 2 tranh câm cho 2 các HS khác nhận xét, đánh giá kết quả nhãm thi d¸n chó thÝch). của 2 đôi chơi. - GV cho HS dùng mũi tên <-> chỉ các - Đại diện nhóm lên hoàn thành sơ đồ thµnh phÇn cÊu t¹o cña da dùng mũi tên đánh vào sơ đồ chỉ các (Bµi tËp - Tr 132 SGK). thµnh phÇn cÊu t¹o cña c¸c líp biÓu b×, - Nªu cÊu t¹o cña da? líp b×, líp mì díi da. - GV dïng m« h×nh minh ho¹, yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS thảo luận câu hỏi và hoàn - HS thảo luận nhóm nêu đợc: thµnh bµi tËp trang 133 – SGK. + V¶y tr¾ng tù bong ra chøng tá líp tÕ - Mïa hanh kh«, da bong nh÷ng v¶y bµo ngoµi cïng cña da ho¸ sõng vµ tr¾ng nhá. Gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy? chÕt. - Vì sao da ta luôn mềm mại, không + Da mềm mại. không thấm nớc vì đợc thÊm níc? cÊu t¹o tõ c¸c sîi m« liªn kÕt bÖn chÆt víi nhau vµ trªn da cã nhiÒu tuyÕn nhên tiÕt chÊt nhên trªn bÒ mÆt da. + Da nhiÒu c¬ quan thô c¶m lµ ®Çu mót - Vì sao ta nhận biết đợc nóng, lạnh, các tế bào thần kinh giúp da nhận biết độ cứng, mềm của vật? nãng, l¹nh, ®au ... + Khi trêi nãng mao m¹ch díi da d·n - Da cã ph¶n øng thÕ nµo khi trêi qu¸ ra, tuyÕn må h«i tiÕt ra må h«i kÐo theo nãng hoÆc qu¸ l¹nh? nhiệt làm giảm nhiệt độ cơ thể. Khi trời l¹nh mao m¹ch co l¹i, c¬ ch©n l«ng co để giữ nhiệt. + Lớp mỡ dới da là lớp đệm chống tác - Líp mì díi da cã vai trß g×? dông c¬ häc cña m«i trêng vµ chèng mÊt nhiÖt khi trêi rÐt. + Tóc tạo lớp đệm không khí, chống tia - Tãc vµ l«ng mµy cã t¸c dông g×? tử ngoại và điều hoà nhiệt độ. + L«ng mµy ng¨n må h«i vµ níc kh«ng ch¶y xuèng m¾t. KÕt luËn: - Da cÊu t¹o gåm 3 líp: + Líp biÓu b× gåm tÇng sõng vµ tÇng tÕ bµo sèng. + Líp b× gåm sîi m« liªn kÕt vµ c¸c c¬ quan. + Líp mí díi da gåm c¸c tÕ bµo mì. Hoạt động 2: Tìm hiểu chức năng của da:18p Mục tiêu: HS hiểu và nắm đợc các chức năng cơ bản của da. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS thảo luận để trả lời các - HS trả lời dựa vào bài tập ở mục I của bài, nêu đợc 4 chức năng của da. c©u hái môc  SGK – Tr 133. - Da cã nh÷ng chøc n¨ng g×?.

(103) - Đặc điểm nào của da giúp da thực - Tìm hiểu đợc nguyên nhân của từng hiÖn chøc n¨ng b¶o vÖ? chøc n¨ng. - Bé phËn nµo cña da gióp da tiÕp nhËn kÝch thÝch? - Bé phËn nµo cña da gióp da thùc - Tù rót ra kÕt luËn. hiÖn chøc n¨ng bµi tiÕt? - Da ®iÒu hoµ th©n nhiÖt b»ng c¸ch nµo? KÕt luËn: +Chøc n¨ng cña da: - B¶o vÖ c¬ thÓ: chèng c¸c yÕu tè g©y h¹i cña m«i trêng nh: sù va ®Ëp, sù x©m nhập của vi khuẩn, chống thấm nớc thoát nớc. Đó là do đặc điểm cấu tạo từ các sợi cña m« liªn kÕt, líp mì díi da vµ tuyÕn nhên. ChÊt nhên do tuyÕn nhên tiÐt ra cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn. S¾c tè da gãp phÇn chèng t¸c h¹i cña tia tö ngo¹i. - §iÒu hoµ th©n nhiÖt: nhê sù co d·n cña mao m¹ch díi da, tuyÕn må h«i, c¬ co ch©n l«ng, líp mì díi da chèng mÊt nhiÖt. - NhËn biÕt kÝch thÝch cña m«i trêng: nhê c¸c c¬ quan thô c¶m. - Tham gia hoạt động bài tiết qua tuyến mồ hôi. - Da còn là sản phẩm tạo nên vẻ đẹp của con ngời. IV. Tổng kết đánh giá:4p - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o da b»ng m« h×nh. - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. V. Híng dÉn vÒ nhµ1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. Híng dÉn c©u 2: L«ng mµy cã t¸c dông ng¨n kh«ng cho å h«i, níc ch¶y xuèng m¾t. V× vËy kh«ng nªn nhæ l«ng mµy, l¹m dông kem phÊn sÏ bÝt lç ch©n l«ng vµ lç tiÕt chÊt nhên, t¹o ®iÒu kiÖn cho vi khuÈn b¸m vµo da ph¸t Ngµy d¹y: 31.1.2013 TiÕt 44:VÖ sinh da I. Môc Tiªu Khi häc xong bµi nµy, HS sÏ: 1, KiÕn thøc - Trình bày đợc cơ sở khoa học của các biện pháp bảo vệ da, rèn luyện da. - Cã ý thøc vÖ sinh, phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ da. 2. Kü n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, liªn hÖ thùc tÕ. 3.Thái độ: - Có thái độ vệ sinh cá nhân, cộng đồng. II. §å dïng d¹y häc GV vµ HS: - Su tÇm tranh ¶nh c¸c bÖnh ngoµi da. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK – Tr 133. - Giíi thiÖu bµi míi.

(104) VB: Da cã vai trß rÊt quan träng víi c¬ thÓ, nã cã chøc n¨ng b¶o vÖ, bµi tiÕt, tiếp nhận kích thích, điều hoà thân nhiệt. Nh vậy ta phải bảo vệ da để da thực hiện tèt c¸c chøc n¨ng cña nã. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Bảo vệ da:12p Mục tiêu: Xây dựng cho HS thái độ và hành vi bảo vệ da. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái - C¸ nh©n HS tù nghiªn cøu th«ng tin, cïng víi hiÓu biÕt cña b¶n th©n tr¶ lêi môc  SGK. c©u hái. - Da bÈn cã h¹i nh thÕ nµo? - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Da bÞ x©y x¸t cã h¹i nh thÕ nµo? - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I. ? Gi÷ g×n da s¹ch b»ng c¸ch nµo? - Yêu cầu HS đề ra các biện pháp bảo HS tự đề ra các biện pháp. vÖ da. KÕt luËn: - Da bẩn là môi trờng thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, hạn chế hoạt động của tuyÕn må h«i, h¹n chÕ kh¶ n¨ng diÖt khuÈn cña da. - Da bÞ x©y x¸t dÔ nhiÔm trïng, nhiÔm trïng m¸u, uèn v¸n. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ da: - Thêng xuyªn t¾m röa. - Thay quÇn ¸o vµ gi÷ g×n da s¹ch sÏ. - Kh«ng nªn nÆn trøng c¸. - Tr¸nh l¹m dông mÜ phÈm... Hoạt động 2: Tìm hiểu cách rèn luyện da:12p Mục tiêu: - HS nắm đợc các nguyên tắc và phơng pháp rèn luyện da. - Cã hµnh vi rÌn luyÖn th©n thÓ hîp lÝ. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV ph©n tÝch: - HS nghe vµ ghi nhí. + C¬ thÓ lµ 1 khèi thèng nhÊt, rÌn luyÖn c¬ thÓ lµ rÌn luyÖn c¸c hÑ c¬ quan trong đó có da. + RÌn luyÖn th©n thÓ ph¶i thêng xuyªn tiÕp xóc víi m«i trêng nh»m t¨ng kh¶ năng chịu đựng của da. + Da b¶o vÖ c¸c hÖ c¬ quan trong c¬ thể và có liên quan mật thiết đến nội quan, đến khả năng chịu đựng của da vµ cña c¸c c¬ quan, gi÷a chóng cã t¸c dông qua l¹i. - Yêu cầu HS thảo luận nhóm hoàn - HS đọc kĩ bài tập, thảo luận nhóm thống nhất ý kiến, đánh dấu vào bảng thµnh bµi tËp  SGK. - Cho 1 vµi nhãm nªu kÕt qu¶. GV chèt 42.1 trong vë bµi tËp. - C¸c nhãm nhËn xÐt, bæ sung. l¹i kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn thành bài tập (135) để đa ra nguyên tắc - HS thảo luận, đánh dấu vào ô trống ở cuèi mçi nguyªn t¾c..

(105) rÌn luyÖn da. - Yªu cÇu c¸c nhãm nªu kÕt qu¶, GV bæ sung. - 1 vài đại diện đa kết quả, các HS khác - GV lu ý HS: hình thức tắm nớc lạnh nhận xét để hoàn thiện kiến thức. phải đợc rèn luyện thờng xuyên, trớc - Kết quả: các hình thức rèn luyện da: khi tắm phải khởi động, không tắm lâu, 1, 4, 5, 8, 9. sau khi t¾m ph¶i lau ngêi, thay quÇn ¸o n¬i kÝn giã. KÕt luËn: C¬ thÓ lµ mét khèi thèng nhÊt cho nªn rÌn luyÖn c¬ thÓ lµ rÌn luyÖn c¸c hÖ c¬ quan trong đó có da. C¸c c¸ch rÌn luyÖn da: - T¾m n¾ng lóc 8-9 giê s¸ng. - TËp ch¹y buæi s¸ng, - Tham gia thÓ thao buæi chiÒu. - Xoa bãp. - Lao động chân tay vừa sức. - RÌn luyÖn tõ tõ. - RÌn luyÖn thÝch hîp víi t×nh tr¹ng søc khoÎ cña tõng ngêi. - Cần thờng xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi sáng để cơ thể tạo ra vitamin D chèng cßi x¬ng. Hoạt động 3: Tìm hiểu cách phòng chống bệnh ngoài da:11p Mục tiêu: HS nắm đợc các biện pháp phòng chống bệnh ngoài da. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GVyªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 42.2. - HS vËn dông kiÕn thøc, hiÓu biÕt cña -Yêu cầu HS nêu kết quả, GV nhận xét. mình về các bệnh ngoài da, trao đổi - Cho HS đọc thông tin mục III SGK- nhóm để hoàn thành bài tập. Tr 135 - 1 vài đại diện trình bày, các nhóm ? KÓ tªn c¸c bÖnh ngoµi da mµ em biÕt, kh¸c bæ sung. nªu c¸ch phßng chèng? - GV ®a ra 1 sè tranh ¶nh vÒ bÖnh ngoài da để HS quan sát. Đa thông tin vÒ phßng bÖnh uèn v¸n cho trÎ s¬ sinh vµ ngêi mÑ b»ng tiªm phßng. DiÖt bä - HS tiÕp thu kiÕn thøc. mß, bä chã b»ng c¸ch vÖ sinh, sö dông thuèc diÖt phun vµo æ r¸c, bôi c©y. KÕt luËn: - C¸c bÖnh ngoµi da: ghÎ lë, h¾c lµo, nÊm, chèc, môn nhät, chÊy rËn, báng.... - Phßng ch÷a: + Vệ sinh cơ thể, vệ sinh môi trờng, tránh để da bị xây xát. + Khi m¾c bÖnh cÇn ch÷a theo chØ dÉn cña b¸c sÜ. + Khi bÞ báng nhÑ: ng©m phÇn báng vµo níc l¹nh s¹ch, b«i thuèc mì chèng báng. BÞ nÆng cÇn ®a ®i bÖnh viÖn. IV. Tổng kết đánh giá:4p ? V× sao ph¶i b¶o vÖ vµ gi÷ g×n vÖ sinh da? ? RÌn luyÖn da b»ng c¸ch nµo? ? Vì sao nói giữ vệ sinh môi trờng sạch đẹp cũng là bảo vệ da? V. Híng dÉn vÒ nhµ1p.

(106) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Thêng xuyªn thùc hiÖn theo bµi tËp 2. - ¤n l¹i bµi ph¶n x¹. Ngµy d¹y: 5.2.2013 Ch¬ng VII- ThÇn kinh vµ gi¸c quan TiÕt 45: Giíi thiÖu chung hÖ thÇn kinh I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng của nơron, đồng thời xác định rõ nơron là đơn vÞ cÊu t¹o c¬ b¶n cña hÖ thÇn kinh. - Phân biệt đợc các thành phần cấu tạo của hệ thần kinh (bộ phận trung ơng và bộ phËn ngo¹i biªn). 2.Kỹ năng: Rèn khả năng t duy độc lập,hoạt động nhóm, 3.Thái độ: GD thái độ yêu thích môn học. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 43.1; 43.2. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p - KiÓm tra bµi cò - Nªu c¸c biÖn ph¸p gi÷ vÖ sinh da vµ gi¶i thÝch c¬ së khoa häc cña c¸c biÖn ph¸p đó? - Nªu c¸c h×nh thøc vµ nguyªn t¾c rÌn luyÖn da? - Nªu vµi trß cña hÖ thÇn kinh? - Giíi thiÖu bµi míi VB: C¬ thÓ thêng xuyªn tiÕp nhËn vµ tr¶ lêi c¸c kÝch thÝch b»ng sù ®iÒu khiÓn, điều hoà và phối hợp hoạt động của các nhóm cơ quan, hệ cơ quan giúp cơ thể luôn thích nghi với môi trờng, dới dự chỉ đạo của hệ thầnkinh. Hệ thần kinh có cấu tạo nh thế nào để thực hiện các chức năng đó? B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Nơron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh: 17p Mục tiêu: HS mô tả đợc cấu tạo của 1 nơron điển hình và chức năng của nó. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 43.1, cùng với - HS nhớ lại kiến thức đã học ở bài kiến thức đã học và trả lời câu hỏi: ph¶n x¹ dÓ tr¶ lêi: - Nªu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m« thÇn + M« thÇn kinh gåm: tÕ bµo thÇn kinh kinh? đệm. + Tế bào thần kinh đệm có chức năng nâng đỡ, sinh dỡng và bảo vệ tế bào thÇn kinh. + Tế bào thần kinh (nơron) là đơn vị cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh. - M« t¶ cÊu t¹o 1 n¬ron? - 1 HS g¾n chó thÝch cÊu t¹o cña n¬ron, - GV lu ý HS: nơron không có trung sau đó mô tả cấu tạo. thÓ..

(107) - GV nhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña HS. - Nªu chøc n¨ng cña n¬ron? + Chøc n¨ng cÈm øng vµ dÉn truyÒn. - Cho HS quan sát tranh để thấy chiều - Quan sát tranh, nghe GV giới thiệu và dÉn truyÒn xung thÇn kinh cña n¬ron. tiÕp thu kiÕn thøc. - GV bæ sung: dùa vµo chøc n¨ng dÉn truyền, nơron đợc chia thành 3 loại. KÕt luËn: a. CÊu t¹o cña n¬ron gåm: + Th©n: chøa nh©n. + C¸c sîi nh¸nh: ë quanh th©n. + 1 sợi trục: dài, thờng có bao miêlin (các bao miêlin thờng đợc ngăn cách b»ng eo R¨ngvªo tËn cïng cã cóc xinap – lµ n¬i tiÕp xóc gi÷a c¸c n¬ron. b. Chøc n¨ng cña n¬ron: + C¶m øng(hng phÊn) + DÉn truyÒn xung thÇn kinh theo mét chiÒu (tõ sîi nh¸nh tíi th©n, tõ th©n tíi sîi trôc). Hoạt động 2: Tìm hiểu các bộ phận của hệ thần kinh: 18p Mục tiêu: HS nắm đợc cách phân chia hệ thần kinh theo cấu tạo và chức năng. Hoạt động của GV - GV th«ng b¸o cã nhiÒu c¸ch ph©n chia c¸c bé phËn cña hÖ thÇn kinh (giíi thiÖu 2 c¸ch). + Theo cÊu t¹o + Theo chøc n¨ng - Yêu cầu HS quan sát H 43.2, đọc kĩ bµi tËp, lùa chän côm tõ ®iÒn vµo chç trèng. - Gäi 1 HS b¸o c¸o kÕt qu¶. Cho HS nhËn xÐt, tr¶ lêi c©u hái: - XÐt vÒ cÊu t¹o, hÖ thÇn kinh gåm nh÷ng bé phËn nµo?. Hoạt động của HS. - HS th¶o luËn nhãm, lµm bµi tËp ®iÒn tõ SGK vµo vë bµi tËp. - 1 HS tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. 1: N·o 2: Tuû 3 + 4: bó sợi cảm giác và bó vận động. + Do sîi trôc cña n¬ron t¹o thµnh.. - D©y thÇn kinh do bé phËn nµo cña n¬ron cÊu t¹o nªn? + Cã 3 lo¹i d©y thÇn kinh: d©y híng - C¨n cø vµo chøc n¨ng dÉn truyÒn t©m, d©y li t©m, d©y pha. xung thÇn kinh cña n¬ron cã thÓ chia mÊy lo¹i d©y thÇn kinh? - HS dựa vào SGK để trả lời. - Dùa vµo chøc n¨ng hÖ thÇn kinh gåm nh÷ng bé phËn nµo? Sù kh¸c nhau vÒ chøc n¨ng cña 2 bé phËn nµy? KÕt luËn: a. Dùa vµo cÊu t¹o hÖ thÇn kinh gåm: + Bé phËn trung ¬ng gåm bé n·o t¬ng øng. + Bé phËn ngo¹i biªn gåm d©y thÇn kinh vµ c¸c h¹ch thÇn kinh. + D©y thÇn kinh: d©y híng t©m, li t©m, d©y pha. b. Dựa vào chức năng, hệ thần kinh đợc chia thành:.

(108) + Hệ thần kinh vận động (cơ xơng) điều khiển sự hoạt động của cơ vân 9là hoạt động có ý thức). + Hệ thần kinh sinh dỡng: điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dỡng và cơ quan sinh sản (là hoạt động không có ý thức). IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV treo tranh c©m cÊu t¹o n¬ron, yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n¬ron. - Hoàn thành sơ đồ sau: .............. ............. HÖ thÇn kinh Tuû sèng .................. Bé phËn ngo¹i biªn H¹ch thÇn kinh V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - ChuÈn bÞ thùc hµnh theo nhãm: Õch, b«ng, kh¨ Ngµy d¹y: 18.2.2013 TiÕt 46: Thùc hµnh:T×m hiÓu chøc n¨ng (liên quan đến cấu tạo) của tuỷ sống I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1.KiÕn thøc: - Tiến hành thành công các thí nghiệm quy định. - Tõ thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ quan s¸t: + Nêu đợc chức năng của tuỷ sống, dự đoán đợc thành phần cấu tạo của tuỷ sống. + Đối chiếu với cấu tạo của tuỷ sống để khẳng định mối quan hệ giữa cấu tạo và chøc n¨ng. 2. Kü n¨ng: Cã kÜ n¨ng thùc hµnh. 2. Thái độ: Có ý thức kỉ luật, ý thức vệ sinh. II. §å dïng d¹y häc - ChuÈn bÞ cña GV: + Õch 1con, 1 ®o¹n tuû sèng lîn t¬i. + Bộ đồ mổ: đủ cho các nhóm. + Dung dịch HCl 0,3%; 1%; 3%, cốc đựng nớc lã, bông thấm nớc. - ChuÈn bÞ cña HS (mçi nhãm): + Õch 1 con. + Kh¨n lau, b«ng. + KÎ s½n bangr 44 vµo vë. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK –Tr 138. - Giíi thiÖu bµi míi VB: Trong bài trớc các em đã nắm đợc các bộ phận của hệ thần kinh. Các em biÕt r»ng trung ¬ng thÇn kinh gåm n·o vµ tuû sèng. Tuû sèng n»m ë ®©u? Nã cã.

(109) cấu tạo và chức năng nh thế nào? chúng ta cùng tìm hiểu bài thực hành hôm nay để trả lời câu hỏi đó. B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Tìm hiểu chức năng của tuỷ sống:17p Mục tiêu: HS tiến hành thành công 3 thí nghiệm 1, 2, 3. Nêu đợc chức năng của tuỷ sèng. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS huỷ não ếch, để nguyên tuû. - Yªu cÇu HS tiÕn hµnh: + Bíc 1: HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm 1, 2, 3 theo giíi thiÖu ë b¶ng 44. - GV lu ý: sau mçi lÇn kÝch thÝch b»ng axit ph¶i röa thËt s¹ch chç cã axit, lau khô để khoảng 3 – 5 phút mới kích thÝch l¹i. - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ hiÓu biÕt vÒ ph¶n x¹, GV yªu cÇu HS: - Dù ®o¸n vÒ chøc n¨ng cña tuû sèng? - GV ghi nhanh dù ®o¸n cña HS ra gãc b¶ng.. Hoạt động của HS - Tõng nhãm HS tiÕn hµnh: + C¾t ®Çu Õch hoÆc ph¸ n·o. + Trteo lªn gi¸ 3 -5 phót cho Õch hÕt cho¸ng. - Từng nhóm đọc kĩ 3 thí nghiệm phải lµm, lÇn lît lµm thÝ nghiÖm 1, 2, 3. Ghi kết quả quan sát đợc vào bảng 44 (đã kÎ s½n ë vë).. - C¸c nhãm dù ®o¸n ra giÊy nh¸p. - 1 số nhóm đọc kết quả dự đoán. + Trong tuû sèng ch¾c ch¾n ph¶i cã nhiÒu c¨n cø thÇn kinh ®iÒu khiÓn sù vận động của các chi. + Các căn cứ đó phải có sự liên hệ với nhau theo các đờng liên hệ dọc (vì khi kÝch thÝch chi díi kh«ng chØ chi díi co + Bíc 2: GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm 4,5. mµ 2 chi trªn còng co). - Cắt ngang tuỷ ở đôi dây thần kinh thứ - HS quan sát thí nghiệm, ghi kết quả 1 vµ thø 2 (ë lng) thÝ nghiÖm 4, 5 vµo b¶ng 44 trong vë. - Lu ý: nÕu vÕt c¾t n«ng cã thÓ chØ c¾t đờng lên (trong chất trắng ở mặt sau tuỷ sống) do đó nếu kích thích chi trớc thì 2 chi sau cũng co (đờng xuống trong chÊt tr¾ng cßn). - Em h·y cho biÕt thÝ nghiÖm nµy nh»m mục đích gì? - HS thảo luận nhóm và nêu đợc: - ThÝ nghiÖm nµy chøng tá sã sù liªn hÖ gi÷a c¸c c¨n cø thÇn kinh ë c¸c phÇn kh¸c nhau cña tuû sèng (gi÷a c¨n cø ®iÒu khiÓn chi tríc vµ chi sau). + Bíc 3: GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm 6 vµ - HS quan s¸t ph¶n øng cña Õch, ghi kÕt 7 (huû tuû ë trªn vÕt c¾t ngang råi tiÕn qu¶ thÝ nghiÖm 6, 7 vµo b¶ng 44. hµnh nh SGK) - HS trao đổi nhóm và rút ra kết luận. - Qua thÝ nghiÖm 6, 7 cã thÓ kh¼ng + Tuû sèng cã nhiÒu c¨n cø thÇn kinh định điều gì? điều khiển sự vận động của các chi. - GV cho HS đối chiếi với dự đoán ban ®Çu, söa c©u sai. - Yªu cÇu HS nªu chøc n¨ng cña tuû sèng..

(110) - HS nªu. KÕt luËn: TiÕn hµnh thµnh c«ng thÝ nghiÖm sÏ cã kÕt qu¶: + ThÝ nghiÖm 1: Chi sau bªn ph¶i co. + ThÝ nghiÖm 2: Co c¶ 2 chi sau. + Thí nghiệm 3: Cả 4 chi đều co. + ThÝ nghiÖm 4: C¶ 2 chi sau co. + ThÝ nghiÖm 5: ChØ 2 chi tríc co. + ThÝ nghiÖm 6: 2 chi tríc kh«ng co. + ThÝ nghiÖm 7: 2 chi sau co. Kết luận: Tuỷ sống có các căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động của các chi (PXK§K). Gi÷a c¸c c¨n cø thÇn kinh cã sù liªn hÖ víi nhau. Hoạt động 2: Nghiên cứu cấu tạo của tuỷ sống:18p Mục tiêu: HS nắm đợc cấu tạo trong và ngoài của tuỷ sống. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS quan sát lần lợt H 44.1; - HS quan sát kĩ hình vé, đọc chú thích, 44.2; mô hình tuỷ sống lợn và 1 đoạn quan sát mô hình, mẫu vật để nhận biết tuû sèng lîn. mµu s¾c cña tuû sèng lîn, tr¶ lêi c©u - NhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc, hái: mÇu s¾c, vÞ trÝ cña tuû sèng? - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ rót ra kÕt luËn. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. -Yªu cÇu HS nhËn xÐt mµng tuû. - HS tr¶ lêi, nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn. - GV cho HS quan s¸t kÜ m« h×nh vµ mÉu tuû lîn. - NhËn xÐt cÊu t¹o trong cña tuû sèng? - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm nªu râ vai trß kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. cña chÊt x¸m, chÊt tr¾ng. - Cho HS gi¶i thÝch thÝ nghiÖm 1 trªn sơ đồ cung phản xạ. - Gi¶i thÝch thÝ nghiÖm 2 b»ng n¬ron liªn l¹c b¾t chÐo. - Giải thích thí nghiệm 3 bằng đờng lên, đờng xuống (chất trắng). KÕt luËn: a. CÊu t¹o ngoµi: - Tuỷ sống nằm trong cột sống từ đốt cổ thức I đến thắt lng II, dài 50 cm, hình trô, cã 2 phµn ph×nh (cæ vµ th¾t lng), mµu tr¾ng, mÒm. - Tuû sèng bäc trong 3 líp mµng: mµng cøng, mµng nhÖn, mµng nu«i. C¸c mµng nµy cã t¸c dông b¶o vÖ, nu«i dìng tuû sèng. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m n»m trong, h×nh ch÷ H (do th©n, sîi nh¸nh n¬ron t¹o nªn) lµ c¨n cø (trung khu) cña c¸c PXK§K. - Chất trắng ở ngoài (gồm các sợi trục có miêlin) là các đờng dẫn truyền nối c¸c c¨n cø trong tuû sèng víi nhau vµ víi n·o bé. IV. Tổng kết đánh giá: 4p. Thu ho¹ch.

(111) - HS hoµn thµnh b¶ng 44 vµo vë bµi tËp. - Ghi l¹i kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c lÖnh trong c¸c bíc thÝ nghiÖm. V. Híng dÉn vÒ nhµ1p - Häc cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng. - Hoàn thành báo cáo thực hành để nộp vào giờ sau.. Ngµy d¹y: 21.2.2013 TiÕt 47: D©y thÇn kinh tuû I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc - Nắm đợc cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tuỷ. - Giải thích đợc vì sao dây thần kinh tuỷ là dây pha. 2. Kü n¨ng:- RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ:- Bồi dỡng thái độ yêu thích môn học. II. §å dïng d¹y häc GV : - Tranh phãng to H 44.2; 45.1; 45.2. - C¸c ph¬ng tiÖn thÝ nghiÖm (nÕu cã). - M« h×nh 1 ®o¹n tuû sèng. HS : B¶ng 45 kÎ s½n. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuû sèng? - Gi¶i thÝch ph¶n x¹: kÝch thÝch vµo da ch©n Õch, ch©n Õch co l¹i? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Từ câu 2 GV nêu: Các kích thích dới dạng xung thần kinh đợc truyền từ ngoµi vµo tuû sèng ra ngoµi ph¶i qua d©y thÇn kinh tuû. VËy d©y thÇn kinh tuû cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? lµ lo¹i d©y thÇn kinh nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Cấu tạo của dây thần kinh tuỷ:17p Mục tiêu: HS hiểu và trình bày đợc cấu tạo dây thần kinh tuỷ. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc I, quan s¸t H 43.2; 45.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Có bao nhiêu đôi dây thần kinh tuỷ? - Tiếp tục đọc thông tin, quan sát kĩ H 45.1 để dán chú thích vào tranh câm H 45.1 trªn b¶ng vµ tr×nh bµy cÊu t¹o d©y thÇn kinh tuû. - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc trªn m« h×nh đốt tuỷ sống, rút ra kết luận. - Lu ý HS: + Ph©n biÖt râ mÆt tríc vµ mÆt sau tuû sèng, rÔ tríc vµ rÔ sau.. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin môc I, quan s¸t H 43.2; 45.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - 1 HS lªn b¶ng d¸n chó thÝch, tr×nh bµy cÊu t¹o d©y thÇn kinh tuû. C¸c HS kh¸c quan s¸t, nhËn xÐt, bæ sung hoµn thiÖn kiÕn thøc. - HS l¾ng nghe vµ ghi nhí..

(112) + Sử dụng H 45.2 để chỉ chi HS thấy từ đốt thắt lng I các bó rễ tuỷ của đoạn cïng, côt tËp hîp thµnh “tïng ®u«i ngùa”. KÕt luËn: - Có 31 đôi dây thần kinh tuỷ. - Mỗi dây thần kinh tuỷ đợc nối với tuỷ sống gồm 2 rễ: + Rễ trớc (rễ vận động) gồm các bó sợi li tâm. + RÔ sau (rÔ c¶m gi¸c) gåm c¸c bã sîi híng t©m. - Các rễ tuỷ đi ra khỏi lỗ gian đốt sống nhập lại thành dây thần kinh tuỷ. Hoạt động 2: Chức năng của dây thần kinh tuỷ:18p Mục tiêu: Thông qua thí nghiệm, HS rút ra đợc kết luận về chức năng của dây thần kinh tuû. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu thí - HS đọc kĩ thông tin về nội dung thí nghiệm phần  SGK mục II, nghiên nghiệm, đọc kĩ bảng 45. cøu kÜ b¶ng 45. - GV treo b¶ng 45 m« t¶ thÝ nghiÖm b»ng tranh vÏ Õch bÞ kÝch thÝch bëi HCl 1%, chi sau bªn ph¶i, chi sau bªn tr¸i. §Æt vµo ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm (d¸n kÝn) vÏ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. - Yêu cầu HS lên bảng xác định vị trí - 1 HS lên bảng xác định vị trí vết cắt vÕt c¾t, nªu kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. rÔ tríc bªn ph¶i, rÔ sau bªn tr¸i, nªu kÕt - GV bãc kÕt qu¶ cho HS nhËn xÐt. qu¶. - HS kh¸c nhËn xÐt. -Yªu cÇu HS gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ + ThÝ nghiÖm 1: Khi kÝch thÝch b»ng HCl 1% vµo chi sau bªn ph¶i, xung nghiÖm trªn. thÇn kinh truyÒn tõ c¬ quan thô c¶m (da) tíi tuû sèng nhng v× rÔ tríc bªn ph¶i bÞ c¾t kh«ng dÉn xung thÇn kinh đến chi đó nên chi đó không co. Xung thÇn kinh qua n¬ron b¾t chÐo sang chi bªn kia, chi bªn kia co vµ xung thÇn kinh qua đờng dẫn truyền lên chi trên lµm cho 2 chi trªn co. + ThÝ nghiÖm 2: RÔ sau bªn tr¸i bÞ c¾t, - ThÝ nghiÖm 1cho phÐp ta rót ra kÕt xung thÇn kinh tõ c¬ quan thô c¶m không dẫn truyền về tuỷ sống đợc nên luËn g× vÒ chøc n¨ng rÔ tríc? - ThÝ nghiÖm 2 1cho phÐp ta rót ra kÕt kh«ng chi nµo co c¶. - HS th¶o luËn 2 c©u hái, tr¶ lêi, nhËn luËn g× vÒ chøc n¨ng rÔ sau? xÐt. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt luËn. - GV ®a c©u hái: - Nªu chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tuû? - HS đọc kết luận. - Yêu cầu 1 HS đọc kết luận (SGK)..

(113) KÕt luËn: :- Rễ trớc: dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ơng đi ra cơ quan đáp ứng (rÔ li t©m). - RÔ sau: dÉn truyÒn xung thÇn kinh c¶m gi¸c tõ c¸c thô quan vÒ trung ¬ng (rÔ híng t©m) => D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha: dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV treo tranh sơ đồ tuỷ sống cắt ngang có đánh chú thích 1, 2, 3, 4, 5. Yêu cầu HS lªn b¶ng viÕt chó thÝch. - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất. D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha v×: a. Dây thần kinh tuỷ gồm các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động. b. D©y thÇn kinh tuû dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu híng t©m vµ li t©m. c. D©y thÇn kinh tuû nèi víi tuû sèng bëi rÔ tríc vµ rÔ sau. d. Cả 1, 2, 3 đúng. e. Cả 2, 3 đúng. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 46. - KÎ b¶ng 46 vµo vë. Ngµy d¹y: 26.2.2013 TiÕt 48: Trô n·o, tiÓu n·o, n·o trung gian I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc: - Xác định đợc vị trí và các thành phần của trụ não. - Trình bày đợc chức năng chủ yếu của trụ não. - Xác định đợc vị trí, chức năng của tiểu não. - Xác định đợc vị trí, chức năng chủ yếu của não trung gian. 2. Kü n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: Bồi dỡng cho HS ý thức bảo vệ bộ não. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 46.1; 46.2; 46.3. - M« h×nh bé n·o th¸o l¾p. - B¶ng 46 kÎ s½n vµo b¶ng phô. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tuû? V× sao nãi d©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha? - KiÓm tra c©u 2 (SGK – Tr 143) (kÝch thÝch m¹nh lÇn lît vµo c¸c chi): + Nếu chi nào co, rễ cảm giác (rễ sau) chi đó bị đứt. + Nếu chi nào không co, rễ vận động (rẽ trớc) vẫn còn. + Nếu chi đó không co, các chi khác co thì rễ trớc chi đó bị đứt. - Giíi thiÖu bµi míi.

(114) B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Vị trí và các thành phần của bộ não:5p Mục tiêu: HS nắm đợc vị trí và các thành phần của não bộ, xác định giới hạn của trô n·o, tiÓu n·o. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho HS quan sát mô hình bộ não, đối - HS quan sát kĩ tranh và mô hình, ghi chiÕu víi H 46.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: nhí chó thÝch. - Bé n·o gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - GV nhËn xÐt. - 1 HS tr¶ lêi, HS kh¸c nhËn xÐt. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ (SGK) môc I. - HS dùa vµo chó thÝch h×nh vÏ, t×m hiÓu vÞ trÝ, thµnh phÇn n·o, hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. - 1 vài HS đọc kết quả, lớp nhận xét, bổ - GV kiÓm tra bµi tËp cña HS, chÝnh sung. x¸c ho¸ l¹i th«ng tin. §¸p ¸n: - GV gäi 1 HS chØ trªn tranh hoÆc m« 1 – N·o trung gian; 2 – N·o gi÷a h×nh c¸c thµnh phÇn trªn. 3 – CÇu n·o; 4 – N·o gi÷a; 5 – Cuèng n·o; 6 – Cñ n·o sinh t; 7 – TiÓu n·o. KÕt luËn: - Bộ não gồm: Trụ não, tiểu não, não trung gian và đại não. - Bµi tËp ®iÒn tõ SGK. Hoạt động 2: Cấu tạo và chức năng của trụ não:9p Mục tiêu: + HS trình bày đợc cấu tạo và chức năng chủ yếu của trụ não. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin - HS đọc kĩ và xử lí thông tin, trả lời Tr 144 vµ tr¶ lêi c©u hái: c©u hái: - Nªu cÊu t¹o trô n·o? - 1 vµi HS nhËn xÐt, bæ sung, rót ra kÕt - ChÊt tr¾ng vµ chÊt x¸m ë trô n·o cã luËn. chøc n¨ng g×? - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc, giíi thiÖu - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. 12 đôi dây thần kinh não (dây cảm giác, dây vận động, dây pha). . KÕt luËn: - Chất trắng ở ngoài: gồm đờng lên (cảm giác) và đờng xuống (vận động) liên hệ víi tuû sèng vµ c¸c phÇn kh¸c cña n·o. - Chất xám ở trong, tập trung thành các nhân xám, là nơi xuất phát 12 đôi dây thần kinh n·o. + Chất xám là trung khu điều khiển, điều hoà hoạt động của các cơ quan: tuần hoµn, h« hÊp, tiªu ho¸ (c¸c c¬ quan sinh dìng). Hoạt động 3: Não trung gian:8p Mục tiêu: - Xác định đợc vị trí, chức năng chủ yếu của não trung gian. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS chØ vÞ trÝ cña n·o trung - 1 HS lªn b¶ng chØ. gian trªn tranh (m« h×nh). - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ.

(115) tr¶ lêi: - Nêu cấu tạo và chức năng của não - HS đọc thông tin SGK và trả lời câu trung gian? hái, HS kh¸c nhËn xÐt bæ sung. KÕt luËn: - Não trung gian gồm đồi thị và vùng dới đồi thị: + Chất trắng (ngoài) chuyển tiếp các đờng dẫn truyền từ dới lên não. + Chất xám (trong): là các nhân xám điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hoà th©n nhiÖt. Hoạt động 4: Tiểu não :9p Mục tiêu - Xác định đợc vị trí, chức năng của tiểu não. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin mục IV, - HS nghiên cứu thông tin, hình vẽ và quan s¸t H 46.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: tr¶ lêi c©u hái. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, - VÞ trÝ cña tiÓu n·o? - TiÓu n·o cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? bæ sung. - Rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS đọc thí nghiệm SGK () - HS đọc thí nghiệm, rút ra chức năng cña tiÔu n·o. vµ tr¶ lêi: - TiÓu n·o cã chøc n¨ng g×? KÕt luËn: - TiÓu n·o n»m sau trô n·o, díi b¸n cÇu n·o. - CÊu t¹o: + ChÊt x¸m ë ngoµi lµm thµnh vá tiÓu n·o. + Chất trắng ở trong là các đờng dẫn truyền nối 2 vỏ tiểu não với các nhân và các phÇn kh¸c cña hÖ thÇn kinh. - Chức năng: điều hoà, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể. IV. Tổng kết đánh giá (5p) - GV nhắc lại nội dung bài, cho HS đọc “Ghi nhớ” SGK. - GV đánh giá giờ học. V. Híng dÉn vÒ nhµ (2p) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” - §äc tríc bµi “§¹i n·o”. - Mçi nhãm chuÈn bÞ 1 bé n·o lîn t¬i. Ngµy d¹y: 28.2.2013 TiÕt 49:§¹i n·o I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc: - HS nắm rõ đợc cấu tạo của đại não ngời, đặc biệt là vỏ đại não thể hiện sự tiến hoá so với động vật lớp thú. - Xác định đợc các vùng chức năng của vỏ đại não ngời. 2. Kü n¨ng:RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: Bồi dỡng cho HS ý thức bảo vệ bộ não. II. §å dïng d¹y häc 1. Gi¸o viªn: - Tranh phãng to H 47.1; 47.2; 47.3; 47.4. - Tranh c©m H 47.2; 47.4 vµ c¸c b×a chó thÝch..

(116) - MÉu ng©m n·o lîn t¬i, dao s¾c. - M« h×nh n·o th¸o l¾p. - Bộ não của 5 lớp động vật có xơng sống. 2. Häc sinh:T×m hiÓu th«ng tin trong SGK III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi (16p) - KiÓm tra bµi cò - Giíi thiÖu bµi míi VB: Nh SGK. B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Cấu tạo của đại não (20p) Mục tiêu: HS nắm đợc cấu tạo ngoài và cấu tạo trong của đại não. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS quan sát mô hình bộ não - HS quan sát mô hình, trả lời đợc: ngêi vµ tr¶ lêi c©u hái: + VÞ trÝ: phÝa trªn n·o trung gian. - Xác định vị trí của đại não? - Cho HS quan s¸t m« h×nh bé n·o 5 líp §VCXS vµ bé n·o ngêi. - So sánh đại não ngời với đại não của - HS so sánh và rút ra kết luận. 5 líp §VCXS? - Yªu cÇu HS t×m hiÓu thªm th«ng tin mục “Em có biết” thấy đợc khối lợng n·o. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 47.1 vµ 47.2 - HS quan s¸t kÜ H 47.1 vµ 47.2 SGK để thấy cấu tạo ngoài và trong của đại ghi nhớ chú thích. n·o. Th¶o luËn nhãm hoµn thµnh bµi tËp - C¸c nhãm th¶o luËn, thèng nhÊt ý ®iÒn tõ (SGK). kiÕn, hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. - GV ph¸t phiÕu häc tËp. - HS trình bày, nhận xét và nêu đợc kết - GV cho HS tr×nh bµy kÕt qu¶ cña bµi qu¶: tËp. 1 – Khe; 2 – Rãnh; 3 – Trán; 4 - GV xác nhận đáp án. §Ønh; 5 – Thuú th¸i d¬ng; 6 – ChÊt - Yêu cầu HS đọc lại thông tin và trả trắng. lêi c©u hái: - Trình bày cấu tạo ngoài của đại não? - GV cho HS quan s¸t m« h×nh bé n·o - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr×nh bµy vµ nhËn xÐt. cÊu t¹o ngoµi cña d¹i n·o. - Khe, rãnh của đại não có ý nghĩa gì? - Rút ra kết luận. - Cho HS so sánh đại não của ngời và thú? Nhận xét nếp gấp ở đại não ngời - Đều có nếp gấp nhng ở ngời nhiều vµ thó? h¬n gióp diÖn tÝch bÒ mÆt lín h¬n. - Cho HS quan s¸t mÉu n·o c¾t ngang, đọc thông tin và trả lời: - Trình cầy cấu tạo trong của đại não (chØ vÞ trÝ chÊt x¸m, chÊt tr¾ng)? - HS quan s¸t mÉu n·o, nghiªn cøu - GV nhận xét, cho HS quan sát H 47.3 thông tin để trình bày. để thấy các đờng dẫn truyền trong chất trắng của đại não..

(117) - Cho HS đọc vai trò của nhân nền trong môc “Em cã biÕt” SGK. - 1 HS đọc. KÕt luËn: - ở ngời, đại não là phần phát triển nhất. a. CÊu t¹o ngoµi: - Rãnh liên bán cầu chia đại não thành 2 nửa bán cầu não. - Các rãnh sâu chia bán cầu não làm 4 thuỳ (thuỳ trán, đỉnh, chẩm và thái dơng) - C¸c khe vµ r·nh (nÕp gÊp) nhiÒu t¹o khóc cuén, lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt n·o. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m (ë ngoµi) lµm thµnh vá n·o, dµy 2 -3 mm gåm 6 líp. - Chất trắng (ở trong) là các đờng thần kinh nối các phần của vỏ não với các phần khác của hệ thần kinh. Hầu hết các đờng này bắt chéo ở hành tuỷ hoặc tủy sống. Trong chÊt tr¾ng cßn cã c¸c nh©n nÒn. Hoạt động 2: Sự phân vùng chức năng của đại não (10p) - Mục tiêu: HS hiểu đợc các vùng chức năng của đại não từ đó có ý thức bảo vệ n·o. - C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - C¸ nh©n tù thu nhËn th«ng tin, trao SGK, đối chiếu với H 47.4. - GV yêu cầu HS : Nêu các vùng chức đổi nhóm, thống nhất câu trả lời. - 2 nhóm cử đại diện trình bày kết quả. n¨ng cña n·o? - Gäi 2 nhãm thi nhau hoµn thµnh kÕt - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. qu¶. - NhËn xÐt vÒ c¸c vïng cña vá n·o? VD? - Tại sao những ngời bị chấn thơng sọ - HS hoạt động cá nhân, dựa vào những não thờng bị mất cảm giác , trí nhớ, hiểu biết của mình để trả lời. mù, điếc... để lại di chứng suốt đời? - GV liên hệ đến việc đội mũ bảo hiểm để bảo vệ não khi tham gia giao thông. - Trong sè c¸c vïng trªn, vïng nµo không có ở động vật ? - Vïng hiÓu tiÕng nãi, vïng hiÓu ch÷ viết, vùng vận động ngôn ngữ. KÕt luËn: - Vỏ não có các vùng cảm giác và vùng vận động có ý thức thuộc PXCĐK. - Riêng ở ngời có thêm vùng vận động ngôn ngữ và vùng hiểu tiếng nói và chữ viết. IV. Tổng kết đánh giá (3p) - GV treo tranh câm H 47.2 , yêu câu HS điền chú thích và nêu đặc điểm cấu tạo ngoài của đại não. - Treo H 47.3 yêu câdu HS trình bày cấu tạo trong của đại não. V. Híng dÉn vÒ nhµ (2p) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” - Lµm bµi tËp 3 vµo vë bµi tËp. Ngµy d¹y: 5.3.2013 TiÕt 50: HÖ thÇn kinh sinh dìng.

(118) I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc: - Phân biệt đợc phản xạ sinh dỡng và phản xạ vận động. - Phân biệt đợc bộ phận giao cảm với bộ phận đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dìng vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch tranh. 3. Thái độ: - Cã ý thøc vÖ sinh, b¶o vÖ hÖ thÇn kinh. II. §å dïng d¹y häc 1. Gi¸o viªn: - Tranh phãng to H 48.1; 48.2; 48.3. - B¶ng phô ghi néi dung phiÕu häc tËp. 2. Häc sinh:T×m hiÓu th«ng tin trong SGK III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi (6p) - KiÓm tra bµi cò: - Trình bày cấu tạo ngoài và trong của đại não? - Nêu chức năng của đại não? Đại não của ngời tiến hoá hơn đại não của các động vËt thuéc líp thó nh thÕ nµo? - Giới thiệu bài mới: Trong cuộc sống hàng ngày, những công việc ta làm đều là do sự chỉ đạo của các trung ơng thần kinh, tuy nhiên có những cơ quan trong cơ thể không chịu sự chỉ đạo có suy nghĩ của con ngời. VD: khi chạy nhanh, tim ta đập gấp, ta không thể bảo nó đập từ từ đợc... Những cơ quan chịu sự điều khiển nh vậy đợc xếp chung là chịu sự điều khiển của hệ thần kinh sinh dỡng. B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Cung phản xạ sinh dỡng (10p) Mục tiêu: HS nắm đợc cấu tạo ngoài và chức năng của cung phản xạ vận động và cung ph¶n x¹ sinh dìng. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 48.1. Giíi thiệu cung phản xạ vận động và cung phản xạ sinh dỡng (đờng đi). - HS vận dụng kiến thức đã học, kết hîp quan s¸t h×nh vÏ, th¶o luËn nhãm Nêu cấu tạo cung phản xạ vận động và và thống nhất câu trả lời. cung ph¶n x¹ sinh dìng? - GVgäi 1 vµi nhãm tr¶ lêi. - 1 vài đại diện nhận xét. - GV nhËn xÐt, nªu cÊu t¹o cung ph¶n xạ vận động và cung phản xạ sinh dỡng. KÕt luËn: Cung phản xạ vận động: - Trung ơng- Chất xám ở đại não và tuỷ sống - Ngo¹i biªn TK: c¸c d©y TK - Chức năng: Điều khiển hoạt động cơ vân (có ý thức). Cung ph¶n x¹ sinh dìng -Trung ¬ng: ChÊt x¸m ë trô n·o vµ sõng bªn tuû sèng..

(119) - Ngo¹i biªn TK: c¸c d©y TK, h¹ch thÇn kinh. - Chức năng: Điều khiển hoạt động nội quan (không có ý thức Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dỡng (12p) Mục tiêu: Hiểu đợc các thành phần - cấu tạo của hệ thần kinh sinh dỡng. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGKvµ tr¶ lêi c©u hái: - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin, - Hệ thần kinh sinh dỡng có cấu tạo trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lời nh thÕ nµo? - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. - Tr×nh bµy sù kh¸c nhau gi÷a 2 ph©n - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. hệ giao cảm và đối giao cảm? (treo H 48.3 để HS minh hoạ) KÕt luËn: - Ph©n hÖ thÇn kinh sinh dìng gåm: + Trung ¬ng; n·o, tuû sèng. + Ngo¹i biªn: d©y thÇn kinh vµ h¹ch thÇn kinh. - Hệ thần kinh sinh dỡng đợc chia thành: + Ph©n hÖ thÇn kinh giao c¶m. + Phân hệ thần kinh đối giao cảm. Hoạt động 3: Chức năng của hệ thần kinh sinh dỡng (13p) Mục tiêu: Hiểu đợc chức năng của phân hệ giao cảm và phó giao cảm đối với đời sèng. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu kÜ th«ng - C¸ nh©n HS tù thu nhËn vµ xö lÝ th«ng tin b¶ng 48.2 SGKvµ tr¶ lêi c©u hái: - Em có nhận xét gì về chức năng của 2 tin, trao đổi nhóm, thống nhất câu trả phân hệ giao cảm và đối giao cảm? lời: Điều đó có ý nghĩa gì đối với đời sống? - Đại diện nhóm trình bày. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. KÕt luËn: - Phân hệ thần kinh giao cảm và đối giao cảm có tác dụng đối lập nhau trong điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dỡng. - Nhờ tác dụng đối lập đó mà hệ thần kinh sinh dỡng điều hoà đợc hoạt động của c¸c c¬ quan néi t¹ng. IV. Tổng kết đánh giá (4p) - GV treo tranh H 48.3, yªu c©u HS : - Tr×nh bµy sù gièng vµ kh¸c nhau vÒ cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ph©n hÖ giao c¶m và đối giao cảm? V. Híng dÉn vÒ nhµ (2p) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1 SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt”. Ngµy d¹y: 7.3.2013.

(120) TiÕt 51: C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc: - Nắm đợc thành phần của một cơ quan phân tích. Nêu đợc ý nghĩa của các cơ quan phân tích đối với cơ thể. - Nắm đợc các thành phần chính của cơ quan phân tích thị giác, nêu rõ đợc cấu tạo cña mµng líi trong cÇu m¾t. 2. Kü n¨ng: - Giải thích đợc cơ chế điều tiết của mắt để nhìn rõ vật. 3. Thái độ: Cã ý thøc b¶o vÖ m¾t tríc c¸c t¸c nh©n cã h¹i (xem ti vi, m¸y tÝnh, t thÕ häc tËp...) II. §å dïng d¹y häc 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 49.2; 49.3. - M« h×nh cÊu t¹o m¾t. - Vật mẫu: 1 cầu mắt lợn bổ đôi, 1 cầu mắt lợn bổ ngang - Bé thÝ nghiÖm vÒ thÊu kÝnh héi tô cña m«n vËt lÝ. 2. Häc sinh: T×m hiÓu th«ng tinh trong SGK. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi(8p) - KiÓm tra bµi cò - Trình bày cấu trúc và chức năng phân hệ giao cảm và đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dìng? - Giíi thiÖu bµi míi: Nhê c¸c gi¸c quan chóng ta nhËn biÕt vµ ph¶n øng l¹i c¸c t¸c động của môi trờng. Cơ quan phân tích thị giác giúp ta nhìn thấy xung quanh, vậy nã cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? C¬ chÕ nµo gióp ta nh×n thÊy vËt? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Cơ quan phân tích (10p) Mục tiêu: HS nắm đợc thành phần cấu tạo của 1 cơ quan phân tích và nêu đợc ý nghÜa cña c¬ quan ph©n tÝch. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS tù thu nhËn th«ng tin vµ tr¶ lêi: SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, - Mçi c¬ quan ph©n tÝch gåm nh÷ng bæ sung. thµnh phÇn nµo? + C¬ quan ph©n tÝch gåm 3 thµnh phÇn. - Vai trò của cơ quan phân tích đối với + Vai trò giúp cơ thể nhận biết tác động c¬ thÓ? cña m«i trêng xung quanh. KÕt luËn: - C¬ quan ph©n tÝch gåm: + C¬ quan thô c¶m. + D©y thÇn kinh (dÉn truyÒn híng t©m). + Bé phËn ph©n tÝch ë trung ¬ng (n»m ë vá n·o). - Cơ quan phân tích giúp cơ thể nhận biết tác động của môi trờng xung quanh. Hoạt động 2: Cơ quan phân tích thị giác (20p) Mục tiêu: HS hiểu đợc:.

(121) - Thµnh phÇn cÊu t¹o cña c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c. - CÊu t¹o cÇu m¾t vµ mµng líi. - Qu¸ tr×nh thu nhËn ¶nh ë c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cơ quan phân tích thị giác gồm - HS dựa vào kiến thức mục I để trả lời. nh÷ng thµnh phÇn nµo? - GV híng dÉn HS nghiªn cøu cÊu t¹o - HS quan s¸t kÜ h×nh tõ ngoµi vµo cÇu m¾t H 49.2 lÇn lît tõ ngoµi vµo trong ghi nhí chó thÝch, nghiªn cøu trong, đọc thông tin SGK trả lời câu thông tin để trả lời câu hỏi, làm bài tập. hái: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - Nªu vÞ trÝ cña cÇu m¾t? kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Hoµn chØnh th«ng tin vÒ cÊu t¹o cÇu §¸p ¸n: m¾t SGK. 1- Cơ vận động mắt - GV nhËn xÐt kÕt qu¶ trªn m« h×nh vµ 2- Mµng cøng hình vẽ, khẳng định đáp án. 3- Mµng m¹ch - Cho 1 HS tr×nh bµy l¹i cÊu t¹o cÇu 4- Mµng líi m¾t vµ rót ra kÕt luËn. 5- TÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c - Yêu cầu HS đọc thông tin mục 2 - HS dựa vào thông tin, kết hợp với SGK, quan sát H 49.3 và trả lời câu hình vẽ để trả lời, lớp nhận xét, bổ hái: sung. - Nªu cÊu t¹o cña mµng líi? - Sù kh¸c nhau gi÷a tÕ bµo nãn vµ tÕ bµo que trong mèi quan hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c ? + ë ®iÓm vµng, mçi chi tiÕt cña ¶nh ®- T¹i sao ¶nh cña vËt hiÖn trªn ®iÓm îc 1 tÕ bµo nãn tiÕp nhËn vµ truyÒn vÒ vµng l¹i nh×n râ nhÊt? n·o qua 1 tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c, ë - T¹i sao trêi tèi ta kh«ng nh×n râ mµu c¸c vung kh¸c tÕ bµo nãn vµ nhiÒu tÕ s¾c cña vËt? bµo que liªn hÖ víi 1 vµi tÕ bµo thÇn - GV híng dÉn HS quan s¸t thÝ nghiÖm kinh thÞ gi¸c. vÒ qu¸ tr×nh t¹o ¶nh qua thÊu kÝnh héi - HS theo dâi thÝ nghiÖm, ghi nhí kiÕn tô vµ tr¶ lêi c©u hái: thøc. - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o ¶nh ë mµng l- - 1 vµi HS ph¸t biÓu, c¸c HS kh¸c nhËn íi? xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thức. - Vai trß cña thÓ thuû tinh trong cÇu m¾t? KÕt luËn: - C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm: + C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch thÝch + C¬ quan thô c¶m. thÞ gi¸c ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c. (trong mµng líi cña cÇu m¾t) + TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch + D©y thÇn kinh thÞ gi¸c (d©y sè thÝch ¸nh s¸ng yÕu. II). + §iÓm vµng (trªn trôc m¾t) lµ + Vïng thÞ gi¸c (ë thuú chÈm). n¬i tËp trung c¸c tÕ bµo nãn, mçi tÕ 1. CÊu t¹o cña cÇu m¾t bµo nãn liªn hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh - Th«ng tin hoµn chØnh trong bµi thÞ gi¸c qua 1 tÕ bµo 2 cùc gióp ta tiÕp tËp SGK. nhËn h×nh ¶nh cña vËt râ nhÊt. 2. CÊu t¹o cña mµng líi 3. Sù t¹o ¶nh ë mµng líi - Mµng líi gåm: - ¸nh s¸ng ph¶n chiÕu tõ vËt qua m«i trêng trong suèt tíi mµng líi t¹o.

(122) nªn 1 ¶nh thu nhá, lén ngîc sÏ kÝch - ThÓ thuû tinh (nh 1 thÊu kÝnh thÝch tÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c, xuÊt hội tụ) có khả năng điều tiết để điều hiÖn luång xung thÇn kinh qua d©y chØnh ¶nh r¬i trªn mµng líi gióp ta thÇn kinh thÞ gi¸c tíi vïng thÞ gi¸c ë nh×n râ vËt. thuú chÈm cho ta nhËn biÕt h×nh ¶nh - Lỗ đồng tử (giữa lòng đen) có cña vËt. t¸c dông ®iÒu tiÕt ¸nh s¸ng. IV. Tổng kết đánh giá: (5p) Câu 1. Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu đúng: a. C¬ quan ph©n tÝch gåm: c¬ quan thô c¶m, d©y thÇn kinh vµ bé phËn trung ¬ng. b. Các tế bào nón giúp ta nhìn rõ về ban đêm. c. Sù ph©n tÝch h×nh ¶nh x¶y ra ngay ë c¬ quan thô c¶m thÞ gi¸c d. Khi dọi đèn pin vào mắt đồng tử dãn rộng để nhìn rõ vật. e. Vïng thÞ gi¸c ë thuú chÈm. C©u 2. Tr×nh bµy qu¸ tr×nh thu nhËn ¶nh cña vËt ë c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c? V . Híng dÉn vÒ nhµ (2p) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµo vë. - §äc môc “Em cã biªt”. - T×m hiÓu c¸c tËt, bÖnh vÒ m¾t. __________________________________ Ngµy d¹y: 12.3.2013 TiÕt 52: VÖ sinh m¾t I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. Kiến thức: Nắm đợc các nguyên nhân của tật cận thị và viễn thị, cách khắc phục. 2. Kỹ năng: Nêu đợc nguyên nhân của bệnh đau mắt hột, con đờng lây truyền và c¸ch phßng tr¸nh. 3. Thái độ: Biết cách giữ gìn vệ sinh mắt. II. §å dïng d¹y häc 1. Gi¸o viªn: Tranh phãng to H 50.1; 50.2; 50.3; 50.4 SGK. B¶ng phô ghi s½n néi dung phiÕu 2. Häc sinh: PhiÕu häc tËp. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi (7p) - KiÓm tra bµi cò - M« t¶ cÊu t¹o cÇu m¾t nãi chung vµ mµng líi nãi riªng? - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh thu nhËn ¶nh cña vËt ë c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c? - Giíi thiÖu bµi míi: Yªu cÇu HS kÓ tªn c¸c tËt, bÖnh vÒ m¾t ? B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Các tật của mắt (18p) Mục tiêu: HS nắm đợc nguyên nhân và cách khắc phụ các tật cận thị, viễn thị, loạn thÞ.... C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - 1 vµi HS tr¶ lêi dùa vµo vèn hiÓu biÕt - ThÕ nµo lµ tËt cËn thÞ? ViÔn thÞ? - Hớng dẫn HS quan sát H 50.1 và đặt thực tế. c©u hái: - Nªu nguyªn nh©n cña tËt cËn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.1..

(123) - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ tËt cËn thÞ học đờng mà HS thờng mắc phải. - Cho HS quan s¸t H 50.2 vµ tr¶ lêi: - Nªu c¸ch kh¾c phôc tËt cËn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.2. - Cho HS quan s¸t H 50.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu nguyªn nh©n cña tËt viÔn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.3. - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ tËt viÔn thÞ. - GV cho HS quan s¸t H 50.4 vµ tr¶ lêi: - C¸ch kh¾c phôc tËt viÔn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.4. - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn, yªu cÇu HS - HS tù hoµn thiÖn kiÕn thøc vµo b¶ng hoµn thµnh b¶ng 50. 50.2 (kÎ s¾n trong vë). - GV cho HS liªn hÖ thùc tÕ. - Do nh÷ng nguyªn nh©n nµo HS m¾c - HS vËn dông hiÓu biÕt cña m×nh, trao cËn thÞ nhiÒu? đổi nhóm hoàn thành bảng. - Nªu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ tØ lÖ HS - §¹i diÖn nhãm nªu kÕt qu¶, c¸c nhãm m¾c tËt cËn thÞ? kh¸c bæ sung. KÕt luËn: B¶ng 50: C¸c tËt cña m¾t , nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc C¸c tËt cña m¾t Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc - BÈm sinh: CÇu m¾t dµi - §eo kÝnh mÆt CËn thÞ lµ tËt mµ m¾t - Do không giữ đúng khoảng cách lõm (kính cận). chØ cã kh¶ n¨ng nh×n khi đọc sách (đọc gần) => thể gÇn thuû tinh qu¸ phång. - BÈm sinh: CÇu m¾t ng¾n. - §eo kÝnh mÆt ViÔn thÞ lµ tËt m¾t chØ - Do thÓ thuû tinh bÞ l·o ho¸ (ngêi låi (kÝnh viÔn). cã kh¶ n¨ng nh×n xa già) => không phồng đợc. Hoạt động 2: Bệnh về mắt (15p) Mục tiêu: HS nắm đợc các bệnh về mắt, nguyên nhân, triệu chứng, hậu quả và cách phßng tr¸nh. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS nghiên cứu thông tin SGK - HS nghiên cứu kĩ thông tin, trao đổi hoµn thµnh phiÕu häc tËp. nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. - Gọi đại diện 1 nhóm lên trình bày - Đại diện 1 nhóm lên trình bày, các trªn b¶ng phô, c¸c nhãm kh¸c nhËn nhãm kh¸c bæ sung vÒ bÖnh ®au m¾t xÐt, bæ sung. hét. - GV khẳng định đáp án đúng. - Ngoµi bÖnh ®au m¾t hét cßn cã - HS kÓ thªm vÒ 1 sè bÖnh cña m¾t. nh÷ng bÖnh g× vÒ m¾t? - Nªu c¸ch phßng tr¸nh? - HS nªu c¸c c¸ch phßng tr¸nh qua liªn - Cho 1 HS đọc ghi nhớ SGK. hÖ thùc tÕ. KÕt luËn: §¸p ¸n t×m hiÓu vÒ bÖnh ®au m¾t hét - Do 1 lo¹i virut cã trong dö m¾t g©y ra. 3. TriÖu chøng - Dïng chung kh¨n chËu víi ngêi bÞ bÖnh, t¾m röa trong ao 4. HËu qu¶ hå tï h·m. - MÆt trong mi m¾t cã nhiÒu hét næi cém lªn. 5. Phßng tr¸nh - Khi hét vì thµnh sÑo lµm l«ng mi quÆp vµo trong (l«ng.

(124) quặm)  đục màng giác  mù loà. - Gi÷ vÖ sinh m¾t. - Dïng thuèc theo chØ dÉn cña b¸c sÜ. - Ngoài ra còn có các bệnh: đau mắt đỏ, viêm kết mạc, khô mắt... - Phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ m¾t: + Gi÷ s¹ch sÏ m¾t. + Rửa mắt bằng nớc muối loãng, + ăn đủ vitamin A. nhá thuèc m¾t. + Ra đờng nên đeo kính. IV. Tổng kết đánh giá: (3p) - Nªu c¸c tËt cña m¾t? Nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc? - Tại sao không nên đọc sách nơi thiếu ánh sáng? Không nên nằm đọc sách? Không nên đọc sách khi đang đi tàu xe? - Nªu hËu qu¶ cña bÖnh ®au m¾t hét? C¸ch phßng tr¸nh? V. Híng dÉn vÒ nhµ: (2p) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biªt”. - §äc tríc bµi 51: C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c. ____________________________________ Ngµy d¹y: 14.3.2013. TiÕt 53:C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc: - Nắm đợc thành phần của cơ quan phân tích thính giác. - Mô tả đợc các bộ phận của tai trên tranh hoặc mô hình. - Trình bày đợc quá trình thu nhận cảm giác âm thanh. 2. Kü n¨ng:Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch cÊu t¹o cña 1 lo¹i c¬ quan qua ph©n tÝch tranh. 3. ý thøc: Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh tai. II. §å dïng d¹y häc 1. Gi¸o viªn:Tranh phãng to H 51.1SGK.,m« h×nh cÊu t¹o tai. 2. Häc sinh : T×m hiÓu c¸c tËt bÖnh vÒ t ai xung quanh cuéc sèng. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi - KiÓm tra 15 phót C©u 1: Nªu nguyªn nh©n, triÖu chøng vµ c¸ch phßng bÖnh ®au m¾t hét? C©u 2: Nªu nguyªn nh©n , c¸ch kh¾c phôc bÖnh cËn thÞ , viÔn thÞ ? - Giới thiệu bài mới: Ta nhận biết đợc âm thanh là nhờ cơ quan phân tích thính gi¸c. VËy c¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. - C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c gåm nh÷ng bé phËn nµo? C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c gåm: + TÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c ( trong c¬ quan Coocti). + D©y thÇn kinh thÝnh gi¸c (d©y sè VIII). + Vïng thÝnh gi¸c (ë thuú th¸i d¬ng) B. Các hoạt động:.

(125) Hoạt động 1: Cấu tạo của tai (15p) Mục tiêu: - HS mô tả đợc các bộ phận của tai. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV - GV híng dÉn HS quan s¸t H 51.1 vµ hoµn thµnh bµi tËp SGK – Tr 162. - Gäi 1-2 HS nªu kÕt qu¶. - GV nhận xét kết quả, gọi 1 HS đọc lại th«ng tin, hoµn chØnh vµ tr¶ lêi c©u hái:. Hoạt động của HS - HS quan sát kĩ sơ đồ cấu tạo tai, cá nh©n lµm bµi tËp. - 1 HS nªu kÕt qu¶, HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. §¸p ¸n: 1- Vµnh tai 2- èng tai 3- Mµng nhÜ 4- Chuçi x¬ng tai - Nªu cÊu t¹o cña tai? - HS c¨n cø vµo th«ng tin SGK võa - GV cho HS minh ho¹ trªn H 51.1 hoàn chỉnh để trả lời: - Vì sao bác sĩ chữa đợc cả tai, mũi + Vì tai, mũi, họng thông với nhau. häng? - V× sao khi m¸y bay lªn cao hoÆc xuèng thÊp, hµnh kh¸ch c¶m thÊy ®au trong tai? - GV híng dÉn HS quan s¸t H 51.1 t×m - HS c¨n cø vµo th«ng tin, quan s¸t hiểu đờng truyền sóng ấm từ tai ngoài tranh và chú thích để trình bày. vµo trong diÔn ra nh thÕ nµo. - HS đọc thông tin mục II, quan sát tranh để hiểu quá trình truyền và thu nhËn kÝch thÝch sãng ©m. KÕt luËn: Tai gåm: Tai ngoµi, tai gi÷a vµ tai - Vßi nhÜ (c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn mµng trong. nhÜ). 1. Tai ngoµi gåm: 3. Tai trong gåm 2 bé phËn: - Vµnh tai (høng sãng ©m) - Bộ phận tiền đình và các ống bán - èng tai (híng sãng ©m). khuyªn cã t¸c dông thu nhËn c¸c th«ng - Màng nhĩ (truyền và khuếch đại âm). tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể 2. Tai gi÷a gåm: trong kh«ng gian. - 1 chuçi x¬ng tai ( truyÒn vµ khuÕch - èc tai cã t¸c dông thu nhËn kÝch thÝch đại sóng âm). sãng ©m ) * C¬ chÕ truyÒn ©m vµ sù thu nhËn c¶m gi¸c ©m thanh: Sóng âm từ nguồn âm tới đợc vành tai hứng lấy, qua ống tai tới làm rung màng nhĩ, tới chuỗi xơng tai, đợc khuếch đại ở màng cửa bầu, làm chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch, làm rung màng cơ sở, tác động tới cơ quan Coocti kích thích tế bào thụ c¶m thÝnh gi¸c. Vïng thÝnh gi¸c cho ta nhËn biÕt vÒ ©m thanh. Hoạt động 2: Vệ sinh tai (10p) Mục tiêu: HS nắm đợc các cách giữ vệ sinh tai. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS.

(126) - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi. SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ -Để tai hoạt động tốt cần lu ý những sung. vấn đề gì? - Hãy nêu các biện pháp giữ gìn và bảo - HS tự đề ra các biện pháp vệ sinh tai. vÖ tai? KÕt luËn: - Gi÷ g×n tai s¹ch + Giữ vệ sinh mũi, họng để phòng bệnh cho - B¶o vÖ tai: tai. + Không dung vật nhọn để ngoáy + Có biện pháp chống, giảm tiếng ồn. tai. IV. Tổng kết đánh giá: (3p) - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chọn phơng án đúng trong các phơng án sau: Để đỡ ù tai khi đi máy bay lúc lên cao hoặc xuống thấp có thể: + NgËm miÖng, nÝn thë. + Nuốt nớc bọt nhiều lần hoặc bịt mũi, há miệng để thở. + §äc s¸ch b¸o cho quªn ®i. V. Híng dÉn vÒ nhµ (2p) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái , 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµo vë. - §äc môc “Em cã biÕt”. _________________________________ Ngµy d¹y: 19.3.2013 TiÕt 54 :Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc: - Phân biệt đợc phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện. - Trình bày đợc quá trình hình thành các phản xạ mới và ức chế các phản xạ cũ. Nªu râ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn khi thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn. - Nêu rõ ý nghĩa của phản xạ có điều kiện với đời sống. 2. Kü n¨ng: - Cã kÜ n¨ng quan s¸t kªnh h×nh, t duy so s¸nh, liªn hÖ thùc tÕ. 3. Thái độ: - Cã ý thøc häc tËp nghiªm tóc. II. §å dïng d¹y häc: 1. Gi¸o viªn: - Tranh phãng to H 521; 52.2; 52.3. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 52.2 SGK. 2. Häc sinh: - Tìm hiểu kiến thức có liên quan đến bài học III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi míi: (5p) - KiÓm tra bµi cò +Tr×nh bµy cÊu t¹o cña èc tai dùa vµo H 51.2. + Quá trình thu nhận kích thích sóng âm diễn ra nh thé nào giúp ta nghe đợc?.

(127) Vì sao có thể xác định đợc âm phát ra từ bên phải hay bên trái? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Trong bài 6 các em đã nắm đợc khái niệm về phản xạ. Nhiều phản xạ khi sinh ra đã có, cũng có những phản xạ phải học tập mới có đợc. Vậy phản xạ có những loại nào? làm thế nào để phân biệt đợc chúng? Muốn hình thành hoặc xoá bỏ phản x¹ th× lµm nh thÕ nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Phân biệt PXCĐK và PXKĐK (10p) Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm và phân biệt đợc các PXKĐK và PXCĐK C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - HS : Ph¶n x¹ lµ ph¶n øng cña c¬ thÓ tríc nh÷ng kÝch thÝch cña m«i trêng. - Ph¶n x¹ lµ g×? - GV lÊy 1 sè VD vÒ PXC§K vµ PXK§K. - HS l¾ng nghe GV giíi thiÖu. VD: - Ph¶n x¹ mót s÷a mÑ. - Ph¶n x¹ h¾t x× h¬i - Ph¶n x¹ tiÕt níc bät khi nghe nãi tíi chanh. - Häc tËp .... - HS hoạt động nhóm và hoàn thành bài - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp SGK. tËp SGK. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. + 1 HS lªn ch÷a bµi. + Yªu cÇu HS lÊy VD cho mçi lo¹i. - HS lÊy VD. - PXK§K lµ g×? PXC§K lµ g×? - 1 HS nªu kh¸i niÖm, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. KÕt luËn: - PXKĐK là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập và rèn luyện. - PXCĐK là phản xạ đợc hình thành trong đời sống của cá thể, là kết quả của quá tr×nh häc tËp, rÌn luyÖn. Hoạt động 2: Sự hình thành phản xạ có điều kiện (15p) Mục tiêu: HS nắm đợc quá trình hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin - HS đọc thông tin SGK và nghiên cứu SGK. thÝ nghiÖm cña Paplop. Nghiªn cøu thÝ nghiÖm cña Paplop. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy thÝ nghiÖm - 1 HS tr×nh bµy thÝ nghiÖm. thµnh lËp ph¶n x¹ tiÕt níc bät khi cã ánh đèn của chó. - 1 HS chØ trªn tranh. - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái; - Để có PXCĐK cần có những điều - Cần có 1 PXKĐK, hành động phải lặp kiÖn g×? ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn. - Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh thµnh lËp - Dùa vµo kiÕn thøc võa tr×nh bµy vµ H PXC§K ? 52.3A, B để trả lời. - GV liên hệ thực tế; đờng mòn nếu + Cơ sẽ mọc lại nh khi cha tạo thành đkhông đi nữa sẽ có hiện tợng gì? êng mßn..

(128) - Nếu trong thí nghiệm trên ta chỉ bật + Nhiều lần bật đèn mà không cho chó đèn mà không cho ăn nhiều lần thì ăn, 1 thời gian sau chó sẽ không tiết nhiện tợng gì sẽ xảy ra? ớc bọt khi bật đèn nữa. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy sù h×nh thµnh - HS tr×nh bµy dùa vµo thÝ nghiÖm qu¸ PXC§K ë ngêi: tiÕt níc bät khi nh×n tr×nh h×nh thµnh ph¶n x¹ cña Paplop. thÊy khÕ. - ý nghÜa cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ - HS dùa vµo th«ng tin vµ tr¶ lêi. PXCĐK đối với đời sống là gì? - Nh÷ng PXC§K nµo nªn duy tr×, - HS dùa vµo hiÓu biÕt vµ ý thøc cña nh÷ng ph¶n x¹ nµo nªn øc chÕ? bản thân để trả lời. - GV kh¾c s©u: nh÷ng thãi quen tèt cÇn đợc duy trì, những thói quen xấu nh nghiÖn thuèc, nghiÖn ma tuý... cÇn ph¶i lo¹i bá. KÕt luËn: 1. Hình thành PXCĐK- Thực chất của sự thành lập PXCĐK là sự hình thành đờng liên hệ tạm thời nối các vùng của vỏ đại não với nhau. - Điều kiện để thành lập PXCĐK + Ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a kÝch thÝch cã ®iÒu kiÖn víi kÝch thÝch kh«ng ®iÒu kiÖn, trong đó kích thích có điều kiện xảy ra trớc 1 thời gian ngắn. + Quá trình kết hợp đó phải lặp đi lặp lại nhiều lần. 2. øc chÕ PXC§K - Khi PXCĐK đợc thành lập, nếu không củng cố thờng xuyên sẽ mất dần đi do ức chÕ t¾t dÇn. * ý nghÜa: + Đảm bảo sự thích nghi với môi trờng và điều kiện sống luôn luôn thay đổi. + Hình thành các thói quen và tập quán tốt đối với con ngời. Hoạt động 3: So sánh các tính chất của PXKĐK với PXCĐK (10p) Mục tiêu: HS nắm đợc các tính chất của 2 loại phản xạ, từ đó nhận biết chính xác c¸c ph¶n x¹ trong thùc tÕ. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp - HS dùa vµo kiÕn thøc môc I vµ II, b¶ng 52.2 th¶o luËn nhãm vµ hoµn thµnh bµi tËp. - GV treo b¶ng phô 52.2, gäi HS lªn b¶ng hoµn thµnh. - §¹i diÖn nhãm lªn lµm, c¸c nhãm - GV nhËn xÐt, chèt l¹i kiÕn thøc. kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. + Phản xạ không điều kiện: bền vững, - Sửa lại cho đúng với đáp án GV đã sè lîng h¹n chÕ. ch÷a. + Phản xạ có điều kiện: đợc hình thành trong đời sống (qua học tập, rèn luyện), cã tÝnh chÊt c¸ thÓ, kh«ng di truyÒn, trung ¬ng n»m ë vá n·o. - Nêu mối quan hệ giữa PXKĐK và - Dựa vào SGK để trả lời. PXC§K? KÕt luËn: - B¶ng 52.2 SGK. - Mèi liªn quan: SGK. IV. Tổng kết đánh giá: (3p).

(129) - Ph©n biÖt PXK§K vµ PXC§K? - §äc môc “Em cã biÕt” vµ tr¶ lêi c©u hái: V× sao qu©n sÜ hÕt kh¸t vµ nhµ Chóa chÞu mÊt mÌo? V. Híng dÉn vÒ nhµ: (2p) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - Chuẩn bị bài hoạt động hệ thần kinh cấp cao. ____________________________________________ Ngµy d¹y: 21.3.2013 Tiết 55: Hoạt động thần kinh cấp cao ở ngời I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc: - Phân tích đợc những điểm giống nhau và khác nhau giữa các PXCĐK ở ngời với động vật nói chung và thú nói riêng. - Trình bày đợc vai trò của tiếng nói, chữ viết và khả năng t duy, trừu tợng ở ngời. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy logic, suy luËn chÆt chÏ. 3. Thái độ: - Båi dìng ý thøc häc tËp, x©y dùng thãi quen, nÕp sèng v¨n hãa. II. hoạt động dạy học A. Giíi thiÖu bµi (5p) - KiÓm tra bµi cò - Giíi thiÖu bµi míi VB: Vai trò của phản xạ trong đời sống? GV: PXKĐK là cơ sở hoạt động của nhận thức, tinh thần , t duy, trí nhớ ở ngời và 1 số động vật bậc cao. là biểu hiện của hoạt động thần kinh bậc cao. - Hoạt động thần kinh bậc cao ở ngời và động vật có đặc điểm gì giống và khác nhau? B. Các hoạt động: Hoạt động 1: Sự thành lập và ức chế các phản xạ có điều kiện ở ngời (15p) Mục tiêu: HS nắm đợc sự thành lập PXCĐK giúp cơ thể thích nghi với đời sống. C¸ch tiÕn hµnh: cña PXC§K.. KÕt luËn: - PXKĐK đợc hình thành ở trẻ mới sinh từ rất sớm..

(130) - ức chế PXCĐK xảy ra nếu PXCĐK đó không cần thiết đối với đời sống. - Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ mËt thiÕt với nhau làm cơ thể thích nghi với điều kiện sống luôn thay đổi. - ë ngêi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K. Hoạt động 2: Vai trò của tiếng nói và chữ viết (10p) Mục tiêu: HS nắm đợc tiếng nói và chữ viết chỉ có ở con ngời. Nó có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống con ngời. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin SGK - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ hiÓu biÕt cïng víi thùc tÕ hiÓu biÕt tr¶ lêi c©u cña m×nh, tr¶ lêi c©u hái: hái: - TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt cã vai trß g× - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ trong đời sống? Yêu cầu HS lấy VD cụ sung. thÓ. - HS l¾ng nghe GV chèt kiÕn thøc. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - TiÕng nãi cã vai trß g×? - HS tr×nh bµy. - Ch÷ viÕt cã vai trß g×? KÕt luËn: 1. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ tÝn hiÖu g©y ra c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cÊp cao. - Tiếng nói và chữ viết giúp mô tả sự vật, hiện tợng. Khi con ngời đọc, nghe có thể tëng tîng ra. - Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình học tập (đó là các PXCĐK). 2. Tiếng nói và chữ viết là phơng tiện để con ngời giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm víi nhau Hoạt động 3: T duy trừu tợng (10p) Mục tiêu: HS nắm đợc chỉ có ở con ngời, các sự vật hiện tợng đợc khái quát hoá thành các từ, các khái niệm. Nhờ vậy khi nói tới từ hoặc khái niệm đó, con ngêi hiÓu vµ tëng tîng ra. C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS đọc thông tin SGK. - Nói tới gà, trâu, chó... chúng có đặc + Chúng đợc xếp chung là động vật. ®iÓm chung g×? - Vậy con vịt có phải là động vật + Có. kh«ng? - Yªu cÇu HS lÊy VD kh¸c vÒ sù h×nh - HS tù lÊy VD kh¸c. thµnh kh¸i niÖm. - Từ các khái niệm đã rút ra đợc qua - HS: Từ những điểm chung của sự vật VD từ :động vật đợc hình thành nh thế hiện tợng, con ngời biết khái quát hoá nµo? thành những khái niệm, đợc diễn đạt §ã lµ t duy trõu tîng. VËy t duy trõu t- b»ng c¸c tõ. îng lµ g×? KÕt luËn: - Nhê cã tiÕng nãi vµ ch÷ viÕt con ngêi cã kh¶ n¨ng t duy trõu tîng. - Tõ nh÷ng thuéc tÝnh chung cña sù vËt hiÖn tîng, con ngêi biÕt kh¸i qu¸t ho¸ thµnh những khái niệm, đợc diễn đạt bằng các từ. - Kh¶ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸ vµ trõu tîng ho¸ lµ c¬ së cña t duy trõu tîng, chØ cã ë con ngêi..

(131) IV. Tổng kết đánh giá: (3p) - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i néi dung bµi. - GV đánh giá giờ. - HS tr¶ lêi c©u 2 SGK. V. Híng dÉn vÒ nhµ: (2p) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 54: VÖ sinh hÖ thÇn kinh. ________________________________________. Ngµy d¹y: 26.3.2013 TiÕt 56: VÖ sinh hÖ thÇn kinh I. Mục Tiêu: Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc: - Hiểu rõ ý nghĩa sinh học của giấc ngủ đối với sức khoẻ. - Phân tích ý nghĩa của lao động và nghỉ ngơi hợp lí, tránh ảnh hởng xấu tới hệ thần kinh. - Nêu đợc tác hại của ma tuý và các chất gây nghiện đối với sức khoẻ và hệ thần kinh. - Xây dựng cho bản thân một kế hoạch học tập và nghỉ ngơi hợp lí, đảm bảo sức khoÎ. 2. Kü n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy, liªn hÖ thùc tÕ. 4. Thái độ: Có ý thức vệ sinh, giữ gìn sức khoẻ, tránh xa ma tuý. II. §å dïng d¹y häc - Tranh ¶nh th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ t¸c h¹i cña c¸c chÊt g©y nghiÖn: rîu, thuèc l¸, ma tuý .... - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 54. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: (5p) - KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 (SGK – Tr 171)..

(132) - Giíi thiÖu bµi míi VB: Trong cuộc sống hàng ngày, nhiều công việc đôi khi làm ta mệt mỏi. Sự mệt mỏi này bắt nguồn từ hệ thần kinh sau đó tới các cơ quan khác. Vậy để có hệ thần kinh khoẻ mạnh, hoạt động của cơ thể hợp lí chúng ta cần làm gì? Đó là nội dung cña bµi häc h«m nay. B. Các hoạt động: Hoạt động 1: ý nghĩa của giấc ngủ đối với sức khoẻ (12p) Mục tiêu: Hiểu đợc vai trò của giấc ngủ đối với cơ thể C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cung cÊp th«ng tin: chã cã thÓ nhÞn ¨n 20 ngµy vÉn cã thÓ nu«i bÐo trë l¹i nhng mÊt ngñ 10 – 12 ngµy lµ chÕt. - §Æt c©u hái cho HS th¶o luËn: - C¸ nh©n HS tù thu nhËn - V× sao nãi ngñ lµ 1 nhu cÇu sinh lÝ cña c¬ th«ng tin, dùa vµo hiÓu biÕt cña thÓ? b¶n th©n, th¶o luËn nhãm vµ - Ngủ là gì? Khi ngủ sự hoạt độngcủa các cơ nêu đợc: quan nh thÕ nµo? + Ngủ là 1 đòi hỏi tự nhiên của - Giấc ngủ có ý nghĩa nh thế nào đối với sức cơ thể, cần hơn ăn. khoÎ? - GV ®a ra sè liÖu vÒ nhu cÇu ngñ ë c¸c løa tuæi - KÕt luËn. kh¸c nhau. - Muèn cã giÊc ngñ tèt cÇn nh÷ng ®iÒu kiÖn g×? Nªu nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng trùc tiÕp, gi¸n tiÕp - KÕt luËn. đến giấc ngủ? - HS liªn hÖ thùc tÕ, th¶o luËn - GV: kh«ng chØ ngñ míi phôc håi søc lµm viÖc thèng nhÊt c©u tr¶ lêi, cho VD của hệ thần kinh mà còn phải lao động, học tập cụ thể. xen kÏ nghØ ng¬i ho¹p lÝ tr¸nh c¨ng th¼ng, mÖt mái cho hÖ thÇn kinh. KÕt luËn: Ngñ lµ mét nhu cÇu sinh lÝ cña c¬ thÓ. - Ngñ lµ qu¸ tr×nh øc chÕ tù nhiªn cña bé n·o cã t¸c dông b¶o vÖ, phôc håi kh¶ năng hoạt động của hệ thần kinh và các hệ cơ quan khác. - Để đảm bảo giấc ngủ tốt cần: + Ngủ đúng giờ. + Chç ngñ thuËn lîi. + Không dùng chất kích thích: cà phê, chè đặc, thuốc lá. + H¹n chÕ kÝch thÝch ¶nh hëng tíi vá n·o g©y hng phÊn:¨n qu¸ no,¸nh s¸ng m¹nh... Hoạt động 2: Lao động và nghỉ ngơi hợp lí (10p) Mục tiêu: Hiểu đợc vai trò của hoạt động nghỉ ngơi với sức khoẻ C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - T¹i sao kh«ng nªn lµm viÖc qu¸ søc, + §Ó tr¸nh c¨ng th¼ng vµ mÖt mái cho thøc qu¸ khuya? hÖ thÇn kinh. - Lao động và nghỉ ngơi nh thế nào là + Lao động , học tập xen kẽ với nghỉ hîp lÝ? ngơi, tránh đơn điệu dễ nhàm chán. - GV cho HS liên hệ: quy định thời gian làm việc, nghỉ ngơi đối với những ngêi lµm c«ng viÖc kh¸c nhau. Víi HS:.

(133) x©y dùng thêi gian biÓu hîp lÝ. - Muèn b¶o vÖ hÖ thÇn kinh ta ph¶i - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn cïng víi th«ng lµm g×? tin SGK, HS tr¶ lêi c©u hái. KÕt luËn: - Lao động và nghỉ ngơi hợp lí để giữ gìn và bảo vệ hệ thần kinh. - §Ó b¶o vÖ hÖ thÇn kinh cÇn: + §¶m b¶o giÊc ngñ hµng ngµy. + Gi÷ cho t©m hån thanh th¶n. + Xây dựng chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lí. Hoạt động 3: Tránh lạm dụng các chất kích thích và ức chế đối với hệ thần kinh (13p) Mục tiêu: HS hiểu tác hại của các chất kích thích đối với hệ thần kinh C¸ch tiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS quan s¸t tranh hËu qu¶ - HS quan s¸t. cña nghiÖn ma tuý, nghiÖn rîu, thuèc l¸... - HS th¶o luËn nhãm. thèng nhÊt ý kiÕn - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn vµ hoµn thµnh b¶ng 54. thnµh bµi tËp b¶ng 54 SGK. - GV yªu cÇu HS lªn b¶ng ch÷a bµi tËp. - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng tr×nh bµy. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶ nÕu cÇn. KÕt luËn: Lo¹i chÊt Tªn chÊt T¸c h¹i ChÊt kÝch thÝch - Rîu - Hoạt động não bị rối loạn, trí nhớ kém. - Nớc chè đặc, - Kích thích hệ thần kinh, gây mất ngủ. cµ phª ChÊt g©y nghiÖn - Thuèc l¸ - C¬ thÓ suy yÕu, dÔ m¾c bÖnh ung th, trÝ - Ma tuý nhí kÐm.. - Suy yÕu nßi gièng, c¹n kiÖt kinh tÕ, l©y nhiÔm HIV, mÊt nh©n c¸ch... IV. Tổng kết đánh giá: (3p) ? Muốn đảm bảo giấc ngủ tốt, cần những điều kiện gì? ? Trong vệ sinh đối với hệ thần kinh cần quan tâm tới những vấn đề gì? Vì sao? V . Híng dÉn vÒ nhµ: (2p) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - X©y dùng cho m×nh thêi gian biÓu hîp lÝ vµo vë bµi tËp vµ thùc hiÖn nghiªm tóc theo thời gian biểu đó. - ChuÈn bÞ tèt giê sau kiÓm tra _____________________________________ Ngµy d¹y:28.3.2013 TiÕt 57: KiÓm tra 1 tiÕt I, Môc tiªu - Qua bài kiểm tra củng cố lại các kién thức đã học từ đó bổ sung các kiến thức cßn hæng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi - Gi¸o dôc ý thøc nghiªm tóc trong kiÓm tra thi cö B. ChuÈn bÞ GV §Ò bµi HS ôn tập kĩ các kiến thức đã học.

(134) III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi - KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 (SGK – Tr 171). - Giíi thiÖu bµi míi đề kiểm tra 45 phút A, PhÇn tr¾c nghiÖm I. Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau ( 2đ) 1, Níc tiÓu t¹o ra tõ : A, BÓ thËn C, Bµng quang B, §¬n vÞ thËn D, èng dÉn níc 2, Chøc n¨ng cña n¬ron lµ : A, Hng phÇn vµ ph¶n x¹ C, Hng phÊn vµ ph¶n øng B, Hng phÊn vµ dÉn truyÒn D, Co rót vµ ph¶n øng 3, ChÊt x¸m cña tuû sèng cã chøc n¨ng : A, Ph¶n x¹ C, Ph¶n x¹ vµ dÉn truyÒn B, DÉn truyÒn D, Cả A,B,C, đều sai 4, Chuçi x¬ng tai cã ë A, ë ngoµi C, Tai trong B, Tai gi÷a D, Vµnh tai II. H·y hoµn thµnh b¶ng so s¸nh tÝnh chÊt cña hai lo¹i ph¶n x¹ theo b¶ng sau ( 2 ®) TÝnh chÊt cña ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn TÝnh chÊt cña ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn 1, Tr¶ lêi c¸c kiÕn thøc t¬ng øng hay kÝch thÝch kh«ng ®iÒu kiÖn 2, BÈm sinh 2,................................ 3,.................................. 3, DÔ mÊt ®i khi kh«ng cñng cè 4, Cã tÝnh chÊt di truyÒn vµ mang tÝnh 4,....................................... chÊt chñng lo¹i 5,................................................. 5, Số lợng không nhất định 6, Cung phản xạ đơn giản 6, Hình thành đờng liên hệ tạm thời trong cung ph¶n x¹ 7, Trung ¬ng n»m ë trô n·o , tuû sèng 7,....................................... B PhÇn tù luËn 1, Nêu cấu tạo của đại não? ( 3đ) 2, Nªu cÊu t¹o cña tai ? ( 3®) §¸p ¸n vµ biÓu ®iÓm: I. Chọn câu trả lời đúng :mỗi ý 0,5 đ 1, Níc tiÓu t¹o ra tõ : B 2, Chøc n¨ng cña n¬ron lµ :B 4, Chuçi x¬ng tai cã ë : D 3, ChÊt x¸m cña tuû sèng cã chøc n¨ng : B II. H·y hoµn thµnh b¶ng so s¸nh tÝnh chÊt cña hai lo¹i ph¶n x¹ theo b¶ng sau :Mçi ý 0,5 ® TÝnh chÊt cña ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn 1, Tr¶ lêi c¸c kiÕn thøc t¬ng øng hay kÝch thÝch kh«ng ®iÒu kiÖn 2, BÈm sinh. TÝnh chÊt cña ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn 1', Tr¶ lêi c¸c kÝch thÝch bÊt k× hay kÝch thÝch cã ®iÒu kiÖn 2.H×nh thµnh do tËp luyÖn.

(135) 3, BÒn v÷ng 4, Cã tÝnh chÊt di truyÒn vµ mang tÝnh chÊt chñng lo¹i 5,Số lợng hạn định. 6, Cung phản xạ đơn giản. 3, DÔ mÊt ®i khi kh«ng cñng cè 4, Kh«ng mang t/c di truyÒn vµ cã tÝnh c¸ thÓ 5, Số lợng không hạn định 6, Hình thành đờng liên hệ tạm thời trong cung ph¶n x¹. B PhÇn tù luËn 1, Nêu cấu tạo đại não: 3đ) -CÊu t¹o ngoµi:1,5® - CÊu t¹o trong:1,5® 2, Nªu cÊu t¹o cña tai . ( 3®): - Tai ngoµi:1® - Tai gi÷a:1® - Tai trong: 1® IV. Tổng kết đánh giá :2p Gv thu bµi , nhËn xÐt ý thøc lµm bµi cña häc sinh V. Híng dÉn vÒ nhµ 1 ¤n tËp vÒ c¸c tuyÕn tiªu ho¸ ë ngêi Xem tríc bµi : Giíi thiÖu chung vÒ tuyÕn néi tiÕt KÕt qu¶: Líp Giái Kh¸ 8A 8B 8C 8D. TB. YÕu. _________________________________________________ Ngµy d¹y: 2.4.2013 Ch¬ng X- TuyÕn néi tiÕt TiÕt 58: Giíi thiÖu chung hÖ néi tiÕt I. Môc Tiªu 1.KiÕn thøc Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: - Nắm đợc sự giống và khác nhau giữa tuyến nội tiết và ngoại tiết. - Nêu đợc các tuyến nội tiết chính của cơ thể và vị trí của chúng. - Trình bày đợc vai trò và tính chát của các sản phẩm tiết của tuyến nội tiết từ đó nêu rõ đợc tầm quan trọng của tuyến nội tiết với đời sống. 2.Kü n¨ng:- Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: - Có thái độ yêu thích môn học. II. §å dïng d¹y häc GV: Tranh phãng to H 55.1; 55.2; 55.3. HS :đọc trớc bài III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi ( 3p) - KiÓm tra bµi cò:Kh«ng - Giíi thiÖu bµi míi VB: Cùng với hệ thần kinh, các tuyến nội tiết cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hoà các hoạt động sinh lí trong cơ thể. Vậy tuyến nội tiết là gì? có nh÷ng tuyÕn néi tiÕt nµo?.

(136) Hoạt động 1: Đặc điểm của hệ nội tiết( 5p) Mục tiêu: Nêu đợc đặc điểm của tuyến nội C¸ch tiÕn hµnh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu nội dung - HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi. th«ng tin SGK. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c bæ sung. - Nêu đặc điểm của hệ nội tiết? - GV khẳng định lại kiến thức. KÕt luËn: - Điều hoà quá trình sinh lí của cơ thể, đặc biệt là quá trình trao đổi chất. - Sản xuất ra các hoocmon theo đờng máu đến cơ quan đích. Tác động chậm, kéo dµi trªn diÖn réng. Hoạt động 2: Phân biệt tuyến nội tiết với tuyến ngoại tiết( 18) Mục tiêu: - Nắm đợc sự giống và khác nhau giữa tuyến nội tiết và ngoại tiết. - Nêu đợc các tuyến nội tiết chính của cơ thể và vị trí của chúng. C¸ch tiÕn hµnh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 55.1; 55.2 - HS quan s¸t kÜ h×nh vÏ, th¶o luËn nghiên cứu đờng đi của sản phẩm nhóm và trả lời câu hỏi. tuyÕn vµ tr¶ lêi c©u hái : - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Nêu rõ sự khác biệt giữa tuyến nội + Giống: các tế bào tuyến đều tiết ra tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt? s¶n phÈm tiÕt. - Kể tên các tuyến mà em biết và cho + Khác về nơi đổ sản phẩm. biÕt chóng thuéc lo¹i tuyÕn nµo? - HS hoạt động cá nhân và trả lời. - Cho HS quan s¸t H 50.3 kÓ tªn tuyÕn - 1 HS nªu tªn vµ vÞ trÝ cña tuyÕn néi néi tiÕt, nªu vÞ trÝ. tiÕt. KÕt luËn: - Tuyến ngoại tiết: sản phẩm tiết tập trung vào ống dẫn để đổ ra ngoài. - TuyÕn néi tiÕt: s¶n phÈm tiÕt ngÊm th¼ng vµo m¸u. - TuyÕn võa lµ néi tiÕt, võa lµ ngo¹i tiÕt gäi lµ tuyÕn pha: tuyÕn sinh dôc, tuyÕn tuþ. Hoạt động 3: Hoocmon( 14p) MT: Trình bày đợc vai trò và tính chát của các sản phẩm tiết của tuyến nội tiết từ đó nêu rõ đợc tầm quan trọng của tuyến nội tiết với đời sống. C¸ch tiÕn hµnh Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái: - Hoocmon lµ g×? - Hoocmon cã nh÷ng tÝnh chÊt nµo? - GV giíi thiÖu thªm th«ng tin. + Hoocmon cơ quan đích theo cơ chế ch×a kho¸, æ kho¸. + Mçi tÝnh chÊt GV ®a ra 1 - Hoocmon có vai trò gì đối với cơ thể? - GV lu ý HS: trong ®iÒu kiÖn ho¹t động bình thờng của tuyến ta không thÊy râ vai trß cña chóng, chØ khi mÊt. Hoạt động của HS - HS tù thu nhËn kiÕn thøc qua th«ng tin SGK. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc.. - Dùa vµo th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi..

(137) cân bằng hoạt động của tuyến nào đó g©y bÖnh lÝ míi thÊy râ vai trß. KÕt luËn: - Hoocmon lµ s¶n phÈm tiÕt cña tuyÕn néi tiÕt. 1. TÝnh chÊt cña hoocmon - Mỗi hoocmon chỉ ảnh hởng tới một hoặc một số cơ quấnc định. - Hoocmon cã ho¹t tÝnh sinh dôc rÊt cao. - Hoocmon không mang tính đặc trng cho loài. 2. Vai trß cña hooc m«n - Duy trì tính ổn định của môi trờng bên trong cơ thể. - §iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ diÔn ra b×nh thêng. IV. Tổng kết đánh giá: Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp sau: So s¸nh tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng b»ng c¸ch hoµn thµnh th«ng tin vµo b¶ng sau: §Æc ®iÓm so s¸nh Gièng nhau Kh¸c nhau: + CÊu t¹o. TuyÕn néi tiÕt TuyÕn ngo¹i tiÕt - Các tế bào tuyến đều tạo ra các sản phẩm tiết. - KÝch thíc lín h¬n. - KÝch thíc nhá h¬n. - Có ống dẫn chất tiết đổ ra - Không có ống dẫn, chất tiết ngoµi. ngÊm th¼ng vµo m¸u. - Lîng chÊt tiÕt ra nhiÒu, - Lîng chÊt tiÕt ra Ýt, ho¹t tÝnh kh«ng cã ho¹t tÝnh m¹nh. m¹nh.. + Chøc n¨ng V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt ______________________________ Ngµy d¹y: 4.4.2013 TiÕt 59: TuyÕn yªn - tuyÕn gi¸p I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc - Trình bày đợc vị trí, cấu tạo, chức năng của tuyến yên, tuyến giáp. - Xác định rõ mối quan hệ nhân quả giữa hoạt động các tuyến với các bệnh do hoocmon của các tuyến đó tiết ra quá ít hoặc quá nhiều. 2. KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: Bồi dỡng ý thức giữa gìn sức khoẻ, bảo vệ cơ thể. II. §å dïng d¹y häc GV; - Tranh phãng to H 56.1; 56.2; 56.3. HS: - B¶ng 56.1 III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò : So s¸nh tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng?.

(138) - Giíi thiÖu bµi míi VB: ? KÓ tªn c¸c tuyÕn néi tiÕt chÝnh trong c¬ thÓ? - GV: Bµi häc cña chóng ta h«m nay lµ ®i t×m hiÓu vÒ 2 tuyÕn néi tiÕt: tuyÕn yªn vµ tuyÕn gi¸p. B. Các hoạt động Hoạt động 1: Tuyến yên:18p + Mục tiêu: HS nêu đợc các hooc môn của tuyến yên và tác dụng của chúng + TiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh, - HS quan s¸t tranh, nghiªn cøu néi nghiªn cøu néi dung th«ng tin SGK vµ dung th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: tr¶ lêi c©u hái: - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o cña tuyÕn yªn? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 56.1 vµ - HS nghiªn cøu th«ng tin b¶ng 56.1, tr¶ lêi c©u hái: th¶o luËn nhãm thèng nhÊt ý kiÕn. - TuyÕn yªn tiÕt nh÷ng lo¹i hoocmon nµo? T¸c dông cña c¸c lo¹i hoocmon - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm đó? kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Nªu chøc n¨ng cña tuyÕn yªn? - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc vµ - HS l¾ng nghe. đa thêm một số thông tin liên quan đến hoạt động của tuyến yên. KÕt luËn: - Tuyến yên nằm ở nền sọ, có liên quan tới vùng dới đồi. - Gåm 3 thuú: truú tríc, thuú gi÷a, thuú sau. - Chøc n¨ng: + Thuỳ trớc: tiết hoocmon kích thích hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác, ảnh hởng đến sự tăng trởng, sự trao đổi glucozơ, chất khoáng. + Thuỳ sau: tiết hoocmon điều hoà trao đổi nớc, sự co thắt các cơ trơn (ở tử cung). + Thuỳ giữa; chỉ phát triển ở trẻ nhỏ, có tác dụng đối với sự phân bố sắc tố da. - Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hoặc gián tiếp của hệ thÇn kinh. Hoạt động 2: Tuyến giáp:17p + Mục tiêu: HS nêu đợc các hooc môn của tuyến giáp và tác dụng của chúng + TiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 56.2 nghiªn - HS quan s¸t kÜ h×nh vÏ, nghiªn cøu cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái : th«ng tin, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái. - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o cña tuyÕn gi¸p? - Chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p lµ g×? - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Hãy nêu ý nghĩa của cuộc vận động + Thiếu muối iốt sẽ làm giảm chức “toµn d©n dïng muèi ièt”? n¨ng tuyÕn gi¸p, g©y bÖnh bíu cæ. - Ph©n biÖt bÖnh baz¬®o víi bÖnh bíu cæ do thiÕu muèi ièt vÒ nguyªn nh©n vµ hËu qu¶? - GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh vÒ 2 - HS quan s¸t tranh ¶nh. bÖnh nµy. KÕt luËn:.

(139) - TuyÕn gi¸p n»m tríc sô gi¸p cña thanh qu¶n, nÆng 20 – 25 gam. - TiÕt hoocmon tirçin (cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ ièt), cã vai trß quan träng trong trao đổi chất và quá trình chuyển hoá các chất trong tế bào. - Bệnh liên quan đến tuyến giáp: bệnh bớu cổ, bệnh bazơđô (nguyên nhân, hậu quả SGK). - Tuyến giáp và tuyến cận giáp có vai trò trao đổi muối canxi và photpho trong m¸u. IV. Tổng kết đánh giá:5p - HS tr¶ lêi c©u hái SGK (278) ? V× sao nãi tuyÕn yªn lµ tuyÕn néi tiÕt quan träng nhÊt? V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 57: TuyÕn tuþ vµ tuyÕn trªn thËn. -_____________________________________________________ Ngµy d¹y: 9.4.2013 TiÕt 60: TuyÕn tôy vµ tuyÕn trªn thËn I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1.Kiến thức: - Phân biệt đợc chức năng nội tiết và ngoại tiết của tuyến tuỵ dựa trên cÊu t¹o cña tuyÕn. - Sơ đô fhoá chức năng của tuyến tuỵ trong sự điều hoà lợng đờng trong máu. - Tr×nh bµy c¸c chøc n¨ng cña tuyÕn trªn thËn dùa trªn cÊu t¹o cña tuyÕn. 2.Kü n¨ng: - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3.Thái độ: - Có thái độ yêu thích môn học. II. §å dïng d¹y häc GV: - Tranh phãng to H 57.1; 57.2. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy vai trß cña tuyÕn yªn, tuyÕn gi¸p? - Em đã biết tuyến tuỵ có chức năng gì? - Giíi thiÖu bµi míi VB: nh các em đã học, tuyến tuỵ có chức năng ngoại tiết là tiết dịch tuỵ vào tá trµng tham gia vµo tiªu ho¸ thøc ¨n, võa cã chøc n¨ng néi tiÕt, cïng víi tuyÕn trªn thận, tuyến tuỵ tham gia vào quá trình điều hoà lợng đờng trong máu. Vậy hoạt động của 2 tuyến này nh thế nào? chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay. Hoạt động 1: Tuyến tuỵ:17p Môc tiªu: - HS nắm đợc cấu tạo, chức năng của tuyến tuỵ và vai trò của các hoocmon tuyến tuþ. - Phân biệt đợc chức năng nội tiết và chức năng ngoại tiết của tuyến tuỵ. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 57.1 SGK, - Xem l¹i H 24.3 trang 79. đọc thông tin, quan sát H 24.3 trang 79.

(140) để nhớ lại vị trí của tuyến tuỵ. - Tuþ cã cÊu t¹o tõ c¸c lo¹i tÕ bµo nµo?Chøc n¨ng cña chóng lµ g×? - Chøc n¨ng néi tiÕt vµ ngo¹i tiÕt cña tuyến tuỵ đợc thực hiện nh thế nào? - TuyÕn tuþ tiÕt hoocmon nµo? Tõ ®©u? - GV đặt câu hỏi:. + HS: Tuþ cÊu t¹o tõ tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ, tÕ bµo anpha vµ tÕ bµo bªta. TÕ bµo tiÕt dÞch tuþ; tiÕt dÞch tuþ (chøc n¨ng ngo¹i tiÕt). TÕ bµo anpha vµ bªta: tiÕt hoocmon (chøc n¨ng néi tiÕt). + HS tr×nh bµy trªn h×nh vÏ. - HS tr¶ lêi: + TÕ bµo anpha: tiÕt glucag«n. + TÕ bµo bªta: tiÕt insulin. Khi nồng độ đờng tăng cao, tế bào bêta tiÕt insulin gióp chuyÓn ho¸ glucoz¬ thành glicôgen giúp làm giảm lợng đờng trong máu. - HS: Khi đờng huyết giảm, tế bào anpha tiÕt insulin gióp chuyÓn ho¸ glic«gen thµnh gluc«z¬ gióp t¨ng lîng đờng trong máu. - HS dựa vào sơ đồ trên bảng để trình bµy l¹i.. - Nồng độ đờng trong máu ổn định là bao nhiêu? Khi lợng đờng trong máu tăng cao cơ thể sẽ làm gì để ổn định nồng độ đờng? - Khi lợng đờng huyết giảm sẽ có quá tr×nh nµo x¶y ra? - GV vẽ lên bảng sơ đồ: đờng > 0,12%; tế bào bêta tiết insulin Glucoz¬ Glic«gen đờng < 0,12%; tế bào anpha tiết glucag«n - Yªu cÇu HS tr×nh bµy l¹i vai trß cña hoocmon tuyÕn tuþ. - HS trình bày: giúp tỉe lệ đờng huyết - Tác động đối lập của 2 loại hoocmon luôn ổn định, đảm bảo hoạt động sinh insulin vµ glucag«n cã vai trß g×? lÝ cña c¬ thÓ diÔn ra b×nh thêng. - GV liên hệ thực tế: bệnh tiểu đờng (lợng đờng tăng cao, thận không hấp thụlại hết đợc dẫn tới đi tiểu ra đờng). HËu qu¶: cã thÓ chÕt. - Chứng hạ đờng huyết. KÕt luËn: - Chøc n¨ng cña tuyÕn tuþ: + Chøc n¨ng ngo¹i tiÕt: tiÕt dÞch tuþ (do c¸c tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ). + Chức năng nội tiết: do các tế bào đảo tuỵ thực hiện. - TÕ bµo anpha tiÕt glucag«n. - TÕ bµo bªta tiÕt insulin. Vai trß cña c¸c hoocmn tuyÕn tuþ: đờng > 0,12%; tế bào bêta tiết insulin Glucoz¬ Glic«gen đờng < 0,12%; tế bào anpha tiết glucagôn Nhờ tác động đối lập của 2 loại hoocmon tuyến tuỵ giúp tỉ lệ đờng huyết luôn ôn định đảm bảo hoạt động sinh lí diễn ra bình thờng. Hoạt động 2: Tuyến trên thận :18p Mục tiêu: HS nắm đợc vị trí, cấu tạo của tuyến trên thận. Chức năng tiết hoocmon cña tuyÕn trªn thËn. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát mô hình và cho + HS: Tuyến trên thận gồm 1 đôi nằm biÕt vÞ trÝ cña tuyÕn trªn thËn. trên đỉnh 2 quả thận..

(141) - TuyÕn trªn thËn n»m ë ®©u? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 57.2 (SGK) - 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy. - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tuyÕn trªn thËn? - GV treo tranh c©m. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - HS tr×nh bµy vai trß cña hoocmon. - Nªu chøc n¨ng cña c¸c hoocmon tuyÕn trªn thËn? + Vá tuyÕn? + Tuû tuyÕn? - GV lu ý HS: Hoocmon phÇn tuû - HS tiÕp thu néi dung. tuyÕn trªn thËn cïng glucag«n (tuyÕn tuỵ) điều chỉnh lợng đờng trong máu khi bị hạ đờng huyết. KÕt luËn: - Vị trí; tuyến trên thận gồm 1 đôi, nằm trên đỉnh 2 quả thận. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng: - Phần vỏ: tiết các hoocmon điều hoad các muối natri, kali ... điều hoà đờng huyết, làm thay đổi các đặc tính sinh dục nam. - Phần tuỷ: tiết ađrênalin và noađrênalin có tác dụng điều hoà hoạt động tim mạch và hô hấp, cùng glucagôn điều chỉnh lợng đờng trong máu. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV cñng cè néi dung bµi. - Treo b¶ng phô cho HS hoµn thµnh bµi tËp: Khi đờng huyết tăng (+). TÕ bµo bªta (-). §¶o tuþ. TiÕt insulin Glucoz¬ Đờng huyết giảm đến møc b×nh thêng. Khi đờng huyết giảm (+). TÕ bµo anpha TiÕt glucag«n. Glicogen. Glucoz¬ Đờng huyết tăng đến møc b×nh thêng. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK, lµm bµi tËp trong SBT. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 58: TuyÕn sinh dôc. _________________________________________ Ngµy d¹y: 11.4.2013 TiÕt 61: TuyÕn sinh dôc I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc: Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: - Trình bày đợc các chức năng của tinh hoàn và buồng trứng.. (-).

(142) - Nắm đợc các hoocmon sinh dục nam và hoocmon sinh dục nữ. - Hiểu rõ ảnh hởng của hoocmon sinh dục nam và nữ đến những biến đổi của cơ thể ë tuæi dËy th×. 2. Kü n¨ng: Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. GD: Cã ý thøc vÖ sinh vµ b¶o vÖ c¬ thÓ. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 58.1; 58.2; 58.3. - B¶ng phô viÕt néi dung b¶ng 58.1; 58.2. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy chøc n¨ng cña c¸c hoocmon tuyÕn tuþ? - Tr×nh bµy vai trß cña tuyÕn trªn thËn? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Sinh sản là một đặc tính quan trọng ở sinh vật. Đối với con ngời, khi phát triển đến một độ tuổi nhất định, trẻ em có những biến đổi. Những biến đổi đó do đâu mà có? Nó chịu sự điều khiển của hoocmon nào? Biến đổi đó có ý nghĩa gì ? đó là nội dung bài học hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu. Hoạt động 1: Tinh hoàn và hoocmon sinh dục nam:17p Mục tiêu: - HS nắm đợc chức năng của hoocmon sinh dục nam và biết sự hoạt động của hoocmon sinh dục nam gây ra biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV hớng dẫn HS quan sát H 58. 1; - Cá nhận HS làm việc độc lập, quan 58.2 và làm bài tập điền từ (SGK – Tr sát kĩ hình, đọc chú thích. 182). - Th¶o luËn nhãm vµ ®iÒn tõ vµo bµi tËp. - GV nhận xét, công bố đáp án: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm 1- LH, FSH kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. 2- TÕ bµo kÏ. 3- Testosteron ? Nªu chøc n¨ng cña tinh hoµn? - HS dựa vào bài tập vừa làm để trả lời, sau đó rút ra kết luận. - GV phát bài tập bảng 58.1 cho các - HS nam đọc kĩ nội dung bảng 58.1 và HS nam, yêu cầu: các em đánh dấu vào đánh dấu vào các ô lựa chọn. dÊu hiÖu cã ë b¶n th©n? - GV công bố đáp án. - Lu ý HS: đấu hiệu xuất tinh lần đầu là - HS nghe GV giảng. dÊu hiÖu cña giai ®o¹n dËy th× chÝnh thøc KÕt luËn: Tinh hoµn: + S¶n sinh ra tinh trïng. + TiÕt hoocmon sinh dôc nam testosteron. - Hoocmon sinh dục nam gây biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nam. - Nh÷ng dÊu hiÖu xuÊt hiÖn ë tuæi dËy th×: b¶ng 58.1 SGK..

(143) Hoạt động 2: Buồng trứng và hoocmon sinh dục nữ:18p Mục tiêu: - HS nắm đợc chức năng của hoocmon sinh dục nữ và biết sự hoạt động của hoocmon sinh dục nữ gây ra biến đổi cơ thể nữ giới ở tuổi dậy thì. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 58.3 vµ lµm bµi tËp ®iÒn tõ SGK. - Yªu cÇu HS nªu kÕt qu¶. - GV nhận xét, khẳng định đáp án. 1- TuyÕn yªn 2- Nang trøng 3- ¬strogen 4- Progesteron - Nªu chøc n¨ng cña buång trøng?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS quan s¸t kÜ h×nh t×m hiÓu qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nang trøng. (tõ c¸c nang trøng gèc) vµ tiÕt hoocmon buång trøng. - Trao đổi nhóm, lựa chọn từ cần thiết. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. - Dựa vào bài tập đã làm để trả lời câu hái, rót ra kÕt luËn. - GV phát bài tập bảng 58.2 cho HS nữ, - HS nữ đọc kĩ nội dung bảng 58.2, yêu cầu: các em đánh dấu vào ô trống đánh dấu vào ô lựa chọn. dÊu hiÖu cña b¶n th©n. - GV gäi 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. b«e sung. - GV tæng kÕt l¹i nh÷ng dÊu hiÖu ë tuæi dËy th×. - Lu ý HS: kinh nguyÖt lÇn ®Çu tiªn lµ - HS l¾ng nghe. dÊu hiÖu cña dËy th× chÝnh thøc ë n÷. - GV nh¾c nhë HS ý thøc vÖ sinh kinh nguyÖt. KÕt luËn: - Buång trøng: + S¶n sinh ra trøng. + TiÕt hoocmon sinh dôc n÷ ¬strogen - Hoocmon ơstrogen gây ra biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nữ. - Nh÷ng dÊu hiÖu xuÊt hiÖn ë tuæi dËy th× ë n÷: b¶ng 58.2 SGK. IV. Tổng kết đánh giá:5p - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - V× sao nãi tuyÕn sinh dôc lµ tuyÕn pha? - Nguyên nhân dẫn tới biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ? V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Đọc trớc bài 59: Sự điều hoà và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết. Ngµy d¹y: 16. 4.2013 Tiết 62 :Sự điều hoà và phối hợp hoạt động cña c¸c tuyÕn néi tiÕt.

(144) I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: - Nêu đợc các ví dụ để chứng minh cơ thể tự điều hoà trong hoạt động nội tiết. - Hiểu rõ đợc sự phối hợp trong hoạt động nội tiết để giữ vững tính ổn định của môi trêng trong. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Cã ý thøc gi÷ g×n søc khoÎ. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 59.1; 59.2; 59.3. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy c¸c chøc n¨ng cña tinh hoµn vµ buång trøng? - Nguyên nhân nào dẫn đến những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ? trong đó biến đổi nào là quan trọng và cần lu ý? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Cũng nh hệ thần kinh, trong hoạt động nội tiết cũng có cơ chế tự điều hoà để đảm bảo lợng hoocmon tiết ra vừa đủ nhờ các thông tin ngợc. Thiếu thông tin này sẽ dẫn đến sự rối loạn trong hoạt động nội tiết và sẽ lâm vào tình trạng bệnh lí. Hoạt động 1: Điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết:17p + Mục tiêu: HS hiểu quá trình điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết + TiÕn hµnh: Hoạt động của GV - H·y kÓ tªn c¸c tuyÕn néi tiÕt chÞu ¶nh hëng cña c¸ hoocmon tiÕt ra tõ tuyÕn yªn? - GV tr×nh bµy néi dung th«ng tin môc I SGK kÕt hîp sö dông H 59.1 vµ 59.2 gióp HS hiÓu râ c¬ chÕ ®iÒu hoµ ho¹t động của các tuyến này. - Trình bày cơ chế điều hoà hoạt động cña tuyÕn gi¸p vµ tuyÕn trªn thËn? (hoặc sự điều hoà hoạt động của tế bào kÏ trong tinh hoµn) H 59.1; 59.2; 58.1 - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn.. Hoạt động của HS - HS liÖt kª; tuyÕn gi¸p, tuyÕn dinh dôc, tuyÕn trªn thËn.. - HS quan s¸t kÜ H 59.1; 59.2; 58.1 vµ trình bày cơ chế điều hoà hoạt động cña tõng tuyÕn. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn tranh, c¸c nhãm kh¸c bæ sung.. KÕt luËn: VD: - Tuyến yên tiết hoocmon điều khiển sự hoạt động của các tuyến nội tiết. - Sự hoạt động của tuyến yên đợc tăng cờng hay kìm hãm chịu sự chi phối của các hoocmon do c¸c tuyÕn néi tiÕt kh¸c tiÕt ra. => §ã lµ c¬ chÕ tù ®iÒu hoµ cña c¸c tuyÕn néi tiÕt nhê c¸c th«ng tin ngîc. Hoạt động 2: Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết.: 18p + Mục tiêu: HS hiểu quá trình phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết + TiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS.

(145) - Lợng đờng trong máu giữ đợc tơng đối ổn định là do đâu? - GV đa thông tin: khi lợng đờng trong m¸u gi¶m m¹nh kh«ng chØ c¸c tÕ bµo anpha của đảo tuỵ hoạt động tiết glucag«n mµ cßn cã sù phèi hîp ho¹t động của cả tuyến trên thận để góp phÇn chuyÓn ho¸ lipit vµ pr«tªin thµnh glucôzơ (tăng đờng huyết). - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 59.3: - Trình bày sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết khi đờng huyết giảm? - GV: Ngoµi ra a®rªnalin vµ nona®rªnalin cïng phèi hîp víi glucagôn làm tăng đờng huyết. - Gióp HS rót ra kÕt luËn.. - HS vËn dông kiÕn thøc vÒ chøc n¨ng của hoocmon tuyến tuỵ để trình bày.. - C¸ nh©n HS quan s¸t kÜ H 59.3, trao đổi nhóm trình bày ra giấy nháp câu trả lêi. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Tính ổn định của môi trờng bên trong.. KÕt luËn: VD: Sự phối hợp hoạt động của tuyến tuỵ và tuyến trên thận. - Sự điều hoà, phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết có tác dụng duy trì đảm b¶o cho c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ trong c¬ thÓ diÔn ra b×nh thêng. IV. Tổng kết đánh giá:5p Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Nêu rõ mối quan hệ trong sự điều hoà hoạt động của tuyến yên đối với các tuyến néi tiÕt kh¸c? - Trình bày cơ chế hoạt động của tuyến tuỵ? V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2 SGK. - Nêu đợc các VD dẫn chứng cho kiến thức trên. ______________________________________________________ Ngµy d¹y: 18.4.2013 Ch¬ng XI- Sinh s¶n TiÕt 63:C¬ quan sinh dôc nam- C¬ quan sinh dôc n÷ I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: - Kể tên và xác định đợc các bộ phận trong cơ quan sinh dục nam và đờng đi của tinh trùng từ nơi sinh sản đến khi ra ngoài cơ thể. - Nêu đợc chức năng cơ bản của các bộ phận đó. - Nêu rõ đợc đặc điểm của tinh trùng. Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: - Kể tên và xác định đợc trên tranh các bộ phận trong cơ quan sinh dục nữ. - Nêu đợc chức năng cơ bản của cơ quan sinh dục nữ. - Nêu đợc điểm đặc biệt của chúng. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t h×nh, nhËn biÕt kiÕn thøc. - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh vµ b¶o vÖ c¬ thÓ. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t h×nh, nhËn biÕt kiÕn thøc..

(146) - Có nhận thức đúng đắn về cơ quan sinh dục của cơ thể. II. §å dïng d¹y häc - Tranh phãng to H 6.1; 60.2. - Bµi tËp b¶ng 60 SGK. - Tranh phãng to H 61.1; 61.2. - PhiÕu häc tËp néi dung b¶ng 61. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - C©u hái 1, 2 SGK. - Giíi thiÖu bµi míi VB: C¬ quan sinh s¶n cã chøc n¨ng quan träng lµ duy tr× nßi gièng. VËy chóng cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: Các bộ phận của cơ quan sinh dục nam:9p + Môc tiªu: HS hiÓu C¸c bé phËn cña c¬ quan sinh dôc nam + TiÕn hµnh Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu tranh H 60.1 SGK vµ hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. - GV nhận xét và khẳng định đáp án. 1- Tinh hoµn 2- Mµo tinh 3- B×u 4- èng dÉn tinh 5- Tói tinh - Cho HS đọc lại thông tin SGK đã hoµn chØnh vµ tr¶ lêi c©u hái: - C¬ quan sinh dôc nam gåm nh÷ng bé phËn nµo? - Chøc n¨ng cña tõng bé phËn lµ g×?. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin H 60.1 SGK , trao đổi nhóm và hoàn thành bài tËp. - §¹i ®iÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. - 1 HS đọc to thông tin. - 1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh.. KÕt luËn: C¬ quan sinh dôc nam gåm: + Tinh hoµn: lµ n¬i s¶n xuÊt ra tinh trïng. + Mµo tinh hoµn: n¬i tinh trïng tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn vÒ cÊu t¹o. + ống dẫn tinh: dẫn tinh trùng đến túi tinh. + Tói tinh; chøa tinh trïng. + D¬ng vËt: dÉn tinh dich, dÉn níc tiÓu ra ngoµi. + TuyÕn hµnh, tuyÕn tiÒn liÖt; tiÕt dÞch hoµ lo·ng tinh trïng. Hoạt động 2: Tinh hoàn và tinh trùng: 9p + Môc tiªu: HS hiÓu vÒ Tinh hoµn vµ tinh trïng + TiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H SGK, quan s¸t H 60.2, th¶o luËn nhãm 60.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái:.

(147) vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tinh trùng đợc sản sinh ra ở đầu? Từ - Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khi nµo? S¶n sinh ra tinh trïng nh thÕ kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. nµo? - GV nhËn xÐt, hoµn chØnh th«ng tin. - Tinh trùng có đặc điểm về hình thái , cấu tạo và hoạt động sống nh thế nào? KÕt luËn: - Tinh trùng đợc sản sinh bắt đầu từ tuổi dậy thì. - Tinh trïng sinh ra trong èng sinh tinh tõ c¸c tÕ bµo mÇm (tÕ bµo gèc) tr¶i qua ph©n chia gi¶m nhiÔm (bé NST gi¶m 1/2). - Tinh trïng nhá, gåm ®Çu, cæ , ®u«i dµi, di chuyÓn nhanh, kh¶ n¨ng sèng l©u h¬n trøng (tõ 3-4 ngµy). - Cã 2 lo¹i tinh trïng lµ tinh trïng X vµ tinh trïng Y. Hoạt động 3: Các bộ phận của cơ quan sinh dục nữ:9p + Môc tiªu: HS hiÓu C¸c bé phËn cña c¬ quan sinh dôc n÷ + TiÕn hµnh Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 61.1 SGK vµ ghi nhí kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái: - C¬ quan sinh dôc n÷ gåm nh÷ng bé phËn nµo? Chøc n¨ng cña tõng bé phËn lµ g×? - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp vµo phiÕu häc tËp. Cho HS trao đổi phiếu và so sánh với đáp án. - GV nhËn xÐt. - GV gi¶ng thªm vÒ vÞ trÝ cña tö cung và buồng trứng liên quan đến một số bÖnh ë n÷ vµ gi¸o dôc ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh.. Hoạt động của HS - HS tù quan s¸t H 61.1 SGK vµ ghi nhí kiÕn thøc. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS hoạt động nhóm và hoàn thành bài tËp ®iÒn tõ. - Trao đổi phiếu giữa các nhóm, so sánh với đáp án. - HS tiÕp thu kiÕn thøc.. KÕt luËn: C¬ quan sinh dôc n÷ gåm: - Buång trøng: n¬i s¶n sinh trøng. - èng dÉn trøng; thu vµ dÉn trøng. - Tử cung: đón nhận và nuôi dỡng trứng đã thụ tinh. - Âm đạo: thông với tử cung. - Tuyến tiền đình: tiết dịch. Hoạt động 4: Buồng trứng và trứng: 9p + Môc tiªu: HS hiÓu vÒ Buång trøng vµ trøng + TiÕn hµnh: Hoạt động của GV - GV nêu vấn đề:. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu SGK, quan s¸t H.

(148) - Trứng đợc sinh ra bắt đầu từ khi nào? - Trøng sinh ra tõ ®©u vµ nh thÕ nµo? - Trứng có đặc điểm gì về cấu tạo và hoạt động? - GV nhận xét, đánh giá kết quả và gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - GV gi¶ng thªm vÒ qu¸ tr×nh gi¶m ph©n h×nh thµnh trøng (t¬ng tù ë sù h×nh thµnh tinh trïng). + Tại sao trứng di chuyển đợc trong èng dÉn trøng? + T¹i sao trøng chØ cã 1 lo¹i mang X?. 61.2; 58.3, th¶o luËn nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ lêi: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe. - HS hoạt động cá nhân, suy nghĩ và trả lêi.. KÕt luËn: - Trứng đợc sinh ra ở buồng trứng bắt đầu từ tuổi dậy thì. - Trứng lớn hơn tinh trùng, chứa nhiều chất dinh dỡng, không di chuyển đợc. - Trøng cã 1 lo¹i mang X. - Trứng sống đợc 2 - 3 ngày và chỉ có khả năng thụ tinh trong vòng 1 ngày nếu gặp đợc tinh trùng. IV. Tổng kết đánh giá: Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp trang 189. - GV ph¸t cho HS bµi tËp in s½n, HS tù lµm. - GV thông báo đáp án và biểu điểm cho HS tự chấm chéo của nhau. 1-c ; 2- g ; 3- i ; 4- h; 5- e; 6-a; 7-b; 8- d. + HS tù lµm, ch÷a lªn b¶ng. - GV đa đáp án, biểu điểm cho HS chấm §¸p ¸n: a- èng dÉn níc tiÓu b- Tuyến tiền đình c- èng dÉn trøng d- Sù rông trøng e- PhÔu èng dÉn trøng g- Tö cung h- ThÓ vµng, hµnh kinh, kinh nguyÖt. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 189. - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK, häc theo b¶ng 61. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 192. ____________________________________________ Ngµy d¹y: 23.4.2013 TiÕt 64: Thô tinh – thô thai vµ ph¸t triÓn cña thai I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: - Chỉ rõ đợc những điều kiện của sự thụ tinh và thụ thai trên cơ sở hiểu rõ các khái niÖm vÒ thô tinh vµ thô thai. - Trình bày đợc sự nuôi dỡng thai trong quá trình mang thai và điều kiện đảm bảo cho thai ph¸t triÓn. - Giải thích đợc hiện tợng kinh nguyệt. - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh kinh nguyÖt. II. §å dïng d¹y häc.

(149) - Tranh phãng to H 62.1; 62.2; 62.3. Tranh ¶nh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bµo thai. - Ph«t« bµi tËp (Tr 195 – SGK). III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Nêu đặc điểm của buồng trứng và trứng? - Bµi tËp b¶ng 61? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Sự thụ tinh và thụ thai xảy ra khi nào? trong những điều kiện nào? Thai đợc phát triển trong cơ thể mẹ nh thế nào? Nhờ đâu? Đó là những vấn đề chúng ta sẽ häc trong tiÕt h«m nay. Hoạt động 1: Thụ tinh và thụ thai:12p Mục tiêu: Chỉ ra các điều kiện thụ tinh và thụ thai, nêu đợc khái niệm thụ tinh và thô thai. + TiÕn hµnh: Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 61.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - ThÕ nµo lµ thô tinh vµ thô thai? - §iÒu kiÖn cho sù thô tinh vµ thô thai lµ g×? - GV đánh giá kết quả, giúp HS hoàn thiÖn kiÕn thøc. - GV gi¶ng thªm: + NÕu trøng di chuyÓn xuèng gÇn tö cung míi gÆp tinh trïng th× sù thô tinh sÏ kh«ng x¶y ra. + Trứng đợc thụ tinh bám vào thành tử cung mµ kh«ng ph¸t triÓn tiÕp th× sù thô thai kh«ng cã kÕt qu¶. + Trøng thô tinh ph¸t triÓn ë èng dÉn trøng lµ hiÖn tîng chöa ngoµi d¹ con, rất nguy hiểm đến ngời mẹ.. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 61.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lời. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS rót ra nhËn xÐt.. - HS lắng nghe để tiếp thu kiến thức.. KÕt luËn: - Thụ tinh là sự kết hợp giữa trứng và tinh trùng để tạo thành hợp tử. + §iÒu kiÖn: trøng vµ tinh trïng gÆp nhau ë 1/3 èng dÉn trøng phÝa ngoµi. - Thụ thai là trứng đợc thụ tinh bám vào thành tử cung tiếp tục phát triển thành thai. + Điều kiện: trứng đợc thụ tinh phải bám vào thành tử cung. Hoạt động 2: Sự phát triển của thai:12p Mục tiêu: HS chỉ ra đợc sự nuôi dỡng thai và điều kiện đảm bảo cho thai phát triển b×nh thêng. + TiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS tù nghiªn cøu SGK, quan s¸t H SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: 62.3, tranh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bµo - Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña bµo thai thai, ghi nhí kiÕn thøc..

(150) diÔn ra nh thÕ nµo? - Trao đổi nhóm sau đó đại diện nhóm - GV bæ sung thªm (chØ trªn tranh): tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ Sau thô tinh 7 ngµy, líp ngoµi ph«i sung. b¸m vµo mÆt tö cung ph¸t triÓn thµnh nhau thai, 5 tuÇn sau nhau thai h×nh thành đầy đủ. Thai lấy chất dinh dỡng - HS lắng nghe. vµ oxi tõ m¸u mÑ vµ th¶i cacbonic, urª sang cho mÑ qua d©y rèn. - Sức khoẻ của mẹ ảnh hởng nh thế nào - HS thảo luận nhóm, nêu đợc: đối với sự phát triển của nhau thai? + MÑ khoÎ m¹nh, thai ph¸t triÓn tèt. V× - Trong quá trình mang thai, ngời mẹ vậy mẹ cần ăn uống đầy đủ chất dinh cần làm gì để thai phát triển tốt và con dỡng. sinh ra khoÎ m¹nh? + Ngời mẹ mang thai không đợc hút - GV lu khai khác thêm hiểu biết của thuốc, uống rợu, vận động mạnh, HS qua phơng tiện thông tin đại chúng không nhiễm virut. về chế độ dinh dỡng. KÕt luËn: - Thai đợc nuôi dỡng nhờ chất dinh dỡng lấy từ mẹ qua nhau thai. - Khi mang thai, ngời mẹ cần đợc cung cấp đầy đủ chất dinh dỡng và tránh các chất kÝch thÝch cã h¹i cho thai nh: rîu, thuèc l¸... Hoạt động 3: Hiện tợng kinh nguyệt:11p Mục tiêu: HS giải thích đợc hiện tợng kinh nguyệt. + TiÕn hµnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, - HS tự nghiên cứu thông tin SGK, quan s¸t h 62.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: quan s¸t H 62.3, kÕt hîp kiÕn thøc ch- HiÖn tîng kinh nguyÖt lµ g×? ơng “Nội tiết”, trao đổi nhóm và trả lời - Kinh nguyÖt x¶y ra khi nµo? c©u hái: - Do ®©u cã kinh nguyÖt? - GV nhận xét, đánh giá kết quả của - Trao đổi nhóm sau đó đại diện nhóm c¸c nhãm vµ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ thøc. sung. - GV gi¶ng thªm: + TÝnh chÊt cña chu k× kinh nguyÖt do t¸c dông cña hoocmon tuyÕn yªn. - HS l¾ng nghe GV gi¶ng, tiÕp thu kiÕn + Tu«iØ kinh nguyÖt cã thÓ sím hay thøc. muén tuú thuéc vµo nhiÒu yÕu tè. + Kinh nguyệt không đều là biểu hiện bÖnh lÝ, cÇn ®i kh¸m. + VÖ sinh kinh nguyÖt. KÕt luËn: - Kinh nguyệt là hiện tợng trứng không đợc thụ tinh, lớp niêm mạc tử cung bong ra, tho¸t ra ngoµi cïng m¸u vµ dÞch nhÇy. - Kinh nguyệt là dấu hiệu chứng tỏ trứng không đợc thụ tinh. - Kinh nguyÖt x¶y ra theo chu k×. - Kinh nguyệt đánh dấu chính thức tuổi dậy thì ở các em gái. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV cho HS làm bài tập đã chuẩn bị 9trang 195) bằng phiếu bài tập đã in sẵn..

(151) + HS tù lµm, ch÷a lªn b¶ng. - GV đa đáp án, biểu điểm cho HS chấm: §¸p ¸n: 1- Cã thai vµ sinh con. 2- Trøng 3- Sù rông trøng 4- Thô tinh vµ mang thai 5- Tö cung 6- Lµm tæ, nhau 7- Mang thai. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” . - T×m hiÓu vÒ t¸c h¹i cña viÖc mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn. Ngµy d¹y: 2.5.2013 TiÕt 65: C¬ së khoa häc cña c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: - Phân tích đợc ý nghĩa của cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hoá gia đình. - Phân tích đợc những nguy cơ khi có thai ở tuổi vị thành niên. - Giải thích đợc cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai, từ đó xác định đợc các nguyên tắc cần tuân thủ để tránh thai. II. §å dïng d¹y häc - Th«ng tin vÒ hiÖn tîng mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn, t¸c h¹i cña mang thai sím. - 1 sè dông cô tr¸nh thai nh: bao cao su, vßng tr¸nh thai, vØ thuèc tr¸nh thai. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Thế nào là sự thụ tinh? Thụ thai Điều kiện để có sự thụ tinh, thụ thai? - HiÖn tîng kinh nguyÖt? - Giíi thiÖu bµi míi VB: Trong x· héi hiÖn nay, nh÷ng tÖ n¹n lµm cho cuéc sèng cña con ngêi không lành mạnh, một phần trong số đó là do thiếu hiểu biết dẫn tới có trờng hợp 15 tuổi đã có con. Tuy nhiên, khoa học đã nghiên cứu và đề ra các biện pháp tránh thai hữu hiệu nhằm giúp gia đình và xã hội phát triển ngày càng bền vững. Hoạt động 1: ý nghĩa của việc tránh thai + Mục tiêu: - Phân tích đợc ý nghĩa của cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hoá gia đình. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV nªu c©u hái: - HS th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn - Hãy cho biết nội dung cuộc vận động và nêu đợc: sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch + Không sinh con quá sớm (trớc 20) hoá gia đình? + Không đẻ dày, đẻ nhiều. - GV viÕt ng¾n gän néi dung HS ph¸t biÓu vµo gãc b¶ng: + §¶m b¶o chÊt lîng cuéc sèng..

(152) - GV hái: - Cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch + Mỗi ngời phải tự giác nhận thức để cã ý nghÜa nh thÕ nµo? thùc hiÖn. - Thực hiện cuộc vận động đó bằng + ảnh hỏng xấu đến sức khoẻ và tinh c¸ch nµo? thÇn, kÕt qu¶ häc tËp... - §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu cã thai ë tuæi cßn ®ang ®i häc? - HS nªu ý kiÕn cña m×nh. - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai? - GV cÇn l¾ng nghe, ghi nhËn nh÷ng ý kiến đa dạng của HS để có biện pháp tuyªn truyÒn gi¸o dôc. KÕt luËn: - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai: + Trong việc thực hiện kế hoạch hoá gia đình: đảm bảo sức khoẻ cho ngời mẹ và chÊt lîng cuéc sèng. + §èi víi HS (ë tuæi ®ang ®i häc): kh«ng cã con sím ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ tinh thÇn. Hoạt động 2: Những nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên MT: - Phân tích đợc những nguy cơ khi có thai ở tuổi vị thành niên. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS đọc thông tin mục “Em có biết” phần i (tr 199) để hiểu: Tuổi vị thành niên là gì? một số thông tin về - Một HS đọc to thông tin SGK. hiÖn tîng mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn ë ViÖt Nam. - HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK - HS nghiªn cøu th«ng tin, th¶o luËn để trả lời câu hỏi: nhóm, bổ sung và nêu đợc: - Nh÷ng nguy c¬ khi cã thai ë tuæi vÞ + Mang thai ë tuæi nµy cã nguy c¬ tö thµnh niªn lµ g×? vong cao v×: - Dễ xảy thai, đẻ non. - Con nếu đẻ thờng nhẹ cân khó nuôi, dÔ tö vong. - NÕu ph¶i n¹o dÔ dÉn tíi v« sinh v× dÝnh tö cung, t¾c vßi trøng, chöa ngoµi d¹ con. - Cã nguy c¬ ph¶i bá häc, ¶nh hëng tíi - GV nhắc nhở HS: cần phải nhận thức tiền đồ, sự nghiệp. về vấn đề này ở cả nam và nữ, phải giữ gìn bản thân, đó là tiền đồ cho cuộc sèng sau nµy. - Cần phải làm gì để tránh mang thai ngoµi ý muèn hoÆc tr¸nh n¹o thai ë tuæi vÞ thµnh niªn. KÕt luËn: - Cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn lµ nguyªn nh©n t¨ng nguy c¬ tö vong vµ g©y nhiÒu hËu qu¶ xÊu. Hoạt động 3: Cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai.

(153) MT : - Phân tích đợc ý nghĩa của cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hoá gia đình. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm vµ tr¶ - HS dùa vµo ®iÒu kiÖn cÇn cho sù thô lêi c©u hái: tinh, thụ thai (bài 62) , trao đổi nhóm - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn cho sù thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. thô tinh vµ sù thô thai, h·y nªu c¸c - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy , c¸c nhãm nguyên tắc để tránh thai? kh¸c nhËn xÐt bæ sung - Thùc hiÖn mçi nguyªn t¾c cã nh÷ng biÖn ph¸p nµo? - GV nhËn xÐt, cho HS nhËn biÕt c¸c ph¬ng tiÖn sö dông b»ng c¸ch cho quan s¸t c¸c dông cô tr¸nh thai. - HS phải nêu đợc: - Sau khi HS th¶o luËn, GV yªu cÇu + Tr¸nh quan hÖ t×nh dôc ë tuæi HS, gi÷ mỗi HS phải có dự kiến hành động cho gìn tình bạn trong sáng, lành mạnh b¶n th©n vµ yªu cÇu tr×nh bµy tríc líp. kh«ng ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ h¹nh phóc trong t¬ng lai..

(154) 1. KiÕn thøc - HS trình bày rõ đợc tác hại của một số bệnh tình dục phổ biến (lậu, giang mai, HIV, AIDS) - Nêu đợc những đặc điểm sống chủ yếu của các tác nhân gây bệnh (vi khuẩn lậu, giang mai và virut gây ra AIDS) và triệu trứng để có thể phát hiện sớm, điều trị đủ liều. - Xác đinh rõ con đờng lây truyền để tìm cách phòng ngừa đối với mỗi bệnh. 2. KÜ n¨ng : rÌn kÜ n¨ng quan s¸t ,ph©n tÝch tæng hîp 3. Tù gi¸c phßng tr¸nh, sèng lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an toµn. II. §å dïng d¹y häc GV- Tranh phãng to H 64 SGK. - T liÖu vÒ bÖnh t×nh dôc. - HS: T liÖu vÒ bÖnh t×nh dôc. III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p - KiÓm tra bµi cò - Nh÷ng nguy c¬ cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn? - C¸c nguyªn t¾c tr¸nh thai? - Giíi thiÖu bµi míi: nh sgk B. Các hoạt động Hoạt động 1: Bệnh lậu: 12p + Môc tiªu : HS hiÓu vÒ bÖnh lËu vµ biÕt c¸ch phßng chèng bÖnh lËu + C¸ch tiÕn hµnh : Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS đọc thông tin SGK, nội dung bảng - Yêu cầu HS quan sát, đọc nộidung 64.1, thảo luận và trả lời câu hỏi: b¶ng 64.1. - Yêu cầu HS thảo luận để trả lời: - 1HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt bæ sung. - T¸c nhËn g©y bÖnh? - TriÖu trøng cña bÖnh? - T¸c h¹i cña bÖnh? - L¾ng nghe híng dÉn cña GV. - GV nhËn xÐt. KÕt luËn: - Do song cÇu khuÈn g©y nªn. - TriÖu chøng: + Nam: đái buốt, tiểu tiện có máu, mủ. + N÷: khã ph¸t hiÖn. - T¸c h¹i: + G©y v« sinh + Cã nguy c¬ chöa ngoµi d¹ con. + Con sinh ra cã thÓ bÞ mï loµ. Hoạt động 2: Bệnh giang mai: 12p + Môc tiªu : HS hiÓu vÒ bÖnh bÖnh giang mai vµ biÕt c¸ch phßng chèng bÖnh bÖnh giang mai + C¸ch tiÕn hµnh : Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS quan sát hình 64, đọc - HS quan sát hình 64, đọc nội dung.

(155) néi dung b¶ng 64.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi - BÖnh giang mai cã t¸c nhËn g©y bÖnh lµ g×? - TriÖu trøng cña bÖnh nh thÕ nµo? - BÖnh cã t¸c h¹i g×?. b¶ng 64.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Rót ra kÕt luËn.. KÕt luËn: - T¸c nh©n: do xo¾n khuÈn g©y ra. - TriÖu chøng: + XuÊt hiÖn c¸c vÕt loÐt n«ng, cøng cã bê viÒn, kh«ng ®au, kh«ng cã mñ, không đóng vảy, sau biến mất. + Nhiễm trùng vào máu tạo nên những chấm đỏ nh phát ban nhng không ngøa. + BÖnh nÆng cã thÓ s¨ng chÊn thÇn kinh. - T¸c h¹i: + Tæn th¬ng c¸c phñ t¹ng (tim, gan, thËn) vµ hÖ thÇn kinh. + Con sinh ra cã thÓ mang khuyÕt tËt hoÆc bÞ dÞ d¹ng bÈm sinh. Hoạt động 3: Các con đờng lây truyền và cách phòng tránh:11p + Mục tiêu : HS hiểu về Các con đờng lây truyền và cách phòng trá + C¸ch tiÕn hµnh : Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu th«ng tin, ghi nhí kiÕn do GV cung cÊp vµ ghi nhí kiÕn thøc. thøc, th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý iÕn - Yêu cầu HS trao đổi nhóm để trả lời: trả lời: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - Con đờng lây truyền bệnh lậu và khác nhận xét, bổ sung kiến thức: giang mai lµ g×? + Quan hÖ t×nh dôc bõa b·i. - Làm thế nào để giảm bớt tỉ lệ ngời m¾c bÖnh t×nh dôc trong x· héi hiÖn + Sèng lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an nay? toµn. - Ngoµi 2 bÖnh trªn em cßn biÕt bÖnh nào liên quan đến hoạt động tình dục? + HIV. KÕt luËn: a. Con đờng lây truyền: quan hệ tình dục bừa bãi, qua đờng máu... b. C¸ch phßng tr¸nh: - Nhận thức đúng đắn về bệnh tình dục. - Sèng lµnh m¹nh. - Quan hÖ t×nh dôc an toµn. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV cñng cè néi dông bµi. - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i t¸c h¹i vµ c¸ch phßng tr¸nh c¸c bÖnh t×nh dôc. - GV đánh giá giờ..

(156) V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” SGK. - §äc tríc bµi: §¹i dÞch ATDS – th¶m ho¹ cña loµi ngêi. __________________________________________________ Ngµy d¹y: 5.2013 TiÕt 67 §¹i dÞch AIDS - Th¶m ho¹ cña loµi ngêi I. Môc Tiªu Khi học xong bài này, HS cần đạt các mục tiêu sau: 1. KiÕn thøc - HS trình bày rõ đợc tác hại của bệnh tình dục phổ biến (HIV, AIDS) - Nêu đợc những đặc điểm sống chủ yếu của các tác nhân gây bệnh (virut gây ra AIDS) - Xác đinh rõ con đờng lây truyền để tìm cách phòng ngừa đối với mỗi bệnh. 2. KÜ n¨ng : rÌn kÜ n¨ng quan s¸t ,ph©n tÝch tæng hîp - Có kĩ năng phát hiện kiến thức từ thông tin đã có. 3. Tù gi¸c phßng tr¸nh, sèng lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an toµn. II. §å dïng d¹y häc GV: - Tranh phãng to H 65, tranh qu¸ tr×nh x©m nhËp cña virut HIV vµo c¬ thÓ ngêi. - Tranh tuyªn truyÒn vÒ AIDS. - B¶ng trang 203. HS: b¶ng nhãm III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi: 5p - KiÓm tra bµi cò - Trình bày con đờng lây truyền và tác hại của bệnh lậu, giang mai? - Giíi thiÖu bµi míi: nh sgk B. Các hoạt động Hoạt động 1: AIDS là gì? HIV là gì?: 12p + Môc tiªu : HS hiÓu vÒ bÖnh lËu vµ biÕt c¸ch phßng bÖnh AIDS lµ g×? HIV + C¸ch tiÕn hµnh : Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, dựa vào hiểu biết của mình qua các phơng tiện thông tin đại chúng và trả lời c©u hái: - Em hiÓu g× vÒ AIDS? HIV? - GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 65. - GV kÎ s½n b¶ng 65 vµo b¶ng phô, yªu cÇu HS lªn ch÷a bµi. KÕt luËn:. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin SGK, dựa vào hiểu biÕt cña m×nh qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin đại chúng và trả lời câu hỏi: + AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - 1 HS lªn b¶ng ch÷a, c¸c HS kh¸c nhận xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thøc..

(157) - AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - HIV lµ virut g©y suy gi¶m miÔn dÞch ë ngêi. - Các con đờng lây truyền và tác hại (bảng 65). Hoạt động 2: Đại dịch AIDS.Thảm hoạ của loài ngời: 12p + Môc tiªu : HS hiÓu vÒ §¹i dÞch AIDS.Th¶m ho¹ cña loµi ngêi + C¸ch tiÕn hµnh : Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - Yêu cầu HS đọc lại mục “Em có biết” vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tại sao đại dịch AIDS là thảm hoạ cña loµi ngêi? - GV nhËn xÐt. - GV lu ý HS: Sè ngêi nhiÔm cha ph¸t hiện còn nhiều hơn số đã phát hiện rất nhiÒu.. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin và mục “Em có biÕt” vµ tr¶ lêi c©u hái: + V×: AIDS l©y lan nhanh, nhiÔm HIV là tử vong và HIV là vấn đề toàn cầu. - HS tiÕp thu néi dung.. KÕt luËn: - AIDS lµ th¶m ho¹ cña loµi ngêi v×: + TØ lÖ tö vong rÊt cao. + Kh«ng cã v¨cxin phßng vµ thuèc ch÷a. + L©y lan nhanh. Hoạt động 3: Các biện pháp lây nhiễm HIV/ AIDS: 11p + Môc tiªu : HS hiÓu C¸c biÖn ph¸p l©y nhiÔm HIV/ AIDS + C¸ch tiÕn hµnh : Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV nêu vấn đề: + Dựa vào con đờng lây truyền AIDS, + An toàn truyền máu. hãy đề ra các biện pháp phòng ngừa + Mẹ bị AIDS không nên sinh con. l©y nhiÔm AIDS? + Sèng lµnh m¹nh. + HS phải làm gì để không mắc AIDS? - HS thảo luận và trả lời. + Em sẽ làm gì để góp sức mình vào công việc ngăn chặn sự lây lan của đại - Các HS khác nhận xét, bổ sung. dÞch AIDS? + T¹i sao nãi AIDS nguy hiÓm nhng không đáng sợ? KÕt luËn: - Chủ động phòng tránh lây nhiễm AIDS: + Kh«ng tiªm chÝch ma tuý, kh«ng dïng chung kim tiªm, kiÓm tra m¸u tríc khi truyÒn. + Sèng lµnh m¹nh, 1 vî 1 chång. + Ngêi mÑ nhiÔm AIDS kh«ng nªn sinh con. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV cñng cè néi dung bµi. - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i: nguy c¬ l©y nhiÔm, t¸c h¹i vµ c¸ch phßng tr¸nh AIDS..

(158) - §¸nh gi¸ giê. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - ChuÈn bÞ néi dung «n tËp. ___________________________ Ngµy d¹y: .5. 2013 TiÕt 68: bµi tËp I. Môc Tiªu - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc häc k× II. - HS nắm sâu, nắm chắc kiến thức đã học. - Vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn. II. §å dïng d¹y häc - Tranh ¶nh cã liªn quan. - M¸y chiÕu, phim trong (nÕu cã). - Các nhóm với nội dung đã phân công (1 tờ giấy khổ to). III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p 1. KiÓm tra: Lång trong khi «n 2.Giíi thiÖu bµi : Gi¸o viªn hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc k× II B. Các hoạt động Hoạt động của thầy - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng vµ trô n·o. Hoạt động của trò - Häc sinh hoµn thµnh bµi tËp nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng vµ trô n·o theo b¶ng. B¶ng 46- B¶ng so s¸nh vÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng vµ trô n·o Tuû sèng VÞ trÝ Chøc n¨ng - ë gi÷a, - Lµ c¨n cø ChÊt thµnh d¶i liªn thÇn kinh. Bé x¸m tôc. phËn - ë ngoµi. bao - DÉn truyÒn. trung ChÊt quanh chÊt ¬ng tr¾ng x¸m. Bé phËn ngo¹i biªn. - 31 đôi dây thần kinh pha.. Trô n·o VÞ trÝ Chøc n¨ng - ë trong, ph©n - Lµ c¨n cø thµnh c¸c nh©n thÇn kinh. x¸m. - Bao ngoµi c¸c - DÉn truyÒn nh©n x¸m. däc vµ nèi 2 b¸n cÇu tiÓu n·o. - 12 đôi dây gồm 3 loại: cảm giác, vận động, dây pha.. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Híng dÉn HS quan s¸t H 50.1 vµ ®a - 1 vµi HS tr¶ lêi dùa vµo vèn hiÓu biÕt bµi tËp : thực tế , bài tập đã làm . - ThÕ nµo lµ tËt cËn thÞ? ViÔn thÞ? - Nªu nguyªn nh©n cña tËt cËn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.1. - Cho HS quan s¸t H 50.2 vµ ®a bµi tËp :.

(159) - Nªu c¸ch kh¾c phôc tËt cËn thÞ? - Cho HS quan s¸t H 50.3 vµ ®a bµi tËp : - Nªu nguyªn nh©n cña tËt viÔn thÞ? - GV cho HS quan s¸t H 50.4 vµ tr¶ lêi: - C¸ch kh¾c phôc tËt viÔn thÞ? - Do nh÷ng nguyªn nh©n nµo HS m¾c cËn thÞ nhiÒu? - Nªu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ tØ lÖ HS m¾c tËt cËn thÞ?. - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.2. - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.3. - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.4. - HS tù hoµn thiÖn kiÕn thøc vµo b¶ng 50.2 (kÎ s¾n trong vë). - HS vËn dông hiÓu biÕt cña m×nh, trao đổi nhóm hoàn thành bảng. - §¹i diÖn nhãm nªu kÕt qu¶, c¸c nhãm kh¸c bæ sung.. KÕt luËn: B¶ng 50: C¸c tËt cña m¾t – nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc C¸c tËt cña m¾t Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc - BÈm sinh: CÇu m¾t dµi - §eo kÝnh mÆt CËn thÞ lµ tËt mµ m¾t - Do không giữ đúng khoảng cách lõm (kính cận). chØ cã kh¶ n¨ng nh×n khi đọc sách (đọc gần) => thể gÇn thuû tinh qu¸ phång. - BÈm sinh: CÇu m¾t ng¾n. - §eo kÝnh mÆt ViÔn thÞ lµ tËt m¾t chØ - Do thÓ thuû tinh bÞ l·o ho¸ (ngêi låi (kÝnh viÔn). cã kh¶ n¨ng nh×n xa già) => không phồng đợc. Hoạt động của GV - GV®a bµi tËp : - Nªu sù thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K ë ngêi? ý nghÜa? - Hãy tìm VD trong thực tế đời sống về sù thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ míi vµ øc chÕ c¸c ph¶n x¹ cò kh«ng cßn thich hîp n÷a? - Sự thành lập và ức chế PXCĐK ở ngời và động vật có những điểm gì giống vµ kh¸c nhau?. Hoạt động của HS - - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xét, bổ sung để rút ra kết luận. - HS cã thÓ lÊy VD trong häc tËp, x©y dùng c¸c thãi quen. + Gièng vÒ qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K vµ ý nghÜa cña chóng víi đời sống. + Khác về số lợng và mức độ phức tạp cña PXC§K.. KÕt luËn: - PXKĐK đợc hình thành ở trẻ mới sinh từ rất sớm. - ức chế PXCĐK xảy ra nếu PXCĐK đó không cần thiết đối với đời sống. - Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ mËt thiÕt với nhau làm cơ thể thích nghi với điều kiện sống luôn thay đổi. - ë ngêi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV nªu bµi tËp: - HS th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn - Hãy cho biết nội dung cuộc vận động và nêu đợc: sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch + Không sinh con quá sớm (trớc 20).

(160) hoá gia đình? - Cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch cã ý nghÜa nh thÕ nµo? - Thực hiện cuộc vận động đó bằng c¸ch nµo? - §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu cã thai ë tuæi cßn ®ang ®i häc? - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai?. + Không đẻ dày, đẻ nhiều. + §¶m b¶o chÊt lîng cuéc sèng. + Mỗi ngời phải tự giác nhận thức để thùc hiÖn. + ảnh hỏng xấu đến sức khoẻ và tinh thÇn, kÕt qu¶ häc tËp... - HS nªu ý kiÕn cña m×nh.. KÕt luËn: - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai: + Trong việc thực hiện kế hoạch hoá gia đình: đảm bảo sức khoẻ cho ngời mẹ và chÊt lîng cuéc sèng. + §èi víi HS (ë tuæi ®ang ®i häc): kh«ng cã con sím ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ tinh thÇn. IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ hoµn thiÖn néi dung c¸c bµi tËp. - Chuẩn bị để kiểm tra học kì II. _____________________________________________. Ngµy d¹y: .5.2013 TiÕt 69: ¤n tËp häc k× II I. Môc Tiªu - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc häc k× II. - HS nắm sâu, nắm chắc kiến thức đã học. - Vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn. II. §å dïng d¹y häc - Tranh ¶nh cã liªn quan. - M¸y chiÕu, phim trong (nÕu cã). - Các nhóm với nội dung đã phân công (1 tờ giấy khổ to). III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :5p 1. KiÓm tra: Lång trong khi «n 2.Giíi thiÖu bµi : Gi¸o viªn hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc k× II B. Các hoạt động Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức :18p + Môc tiªu : HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc k× II + TiÕn hµnh : Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia líp thµnh 6 nhãm. Ph©n - C¸c nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn néi c«ng mçi nhãm lµm 1 b¶ng. dung trong b¶ng (c¸ nh©n ph¶i hoµn.

(161) thµnh b¶ng cña m×nh ë nhµ) - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn ghi vµ phim trong hoÆc tê giÊy to. - Yªu cÇu c¸c nhãm chiÕu phim trong - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c kÕt qu¶ cña nhãm minh hoÆc d¸n kÕt nhãm kh¸c bæ sung. qu¶ (khæ giÊy to) lªn b¶ng. - GV nhËn xÐt ghi ý kiÕn bæ sung hoÆc - C¸c nhãm hoµn thiÖn kÕt qu¶. chiếu đáp án. - HS hoµn thµnh vµo vë bµi tËp. B¶ng 66. 1: C¸c c¬ quan bµi tiÕt S¶n phÈm bµi tiÕt. C¸c c¬ quan bµi tiÕt Phæi Da ThËn B¶ng 66. 2 T¸c nh©n. Vi khuÈn. Các chất độc hại trong thức ăn, đồ uèng, thøc ¨n «i thiu, thuèc.. Tæn th¬ng hÖ bµi HËu qu¶ tiÕt níc tiÓu - CÇu thËn bÞ viªm - Qu¸ tr×nh läc m¸u bÞ tr× trÖ  c¸c vµ suy tho¸i. chất cặn bã và chất độc hại tích tụ trong máu  cơ thể nhiễm độc, phï  suy thËn  chÕt. - èng thËn bÞ tæn th- - Qu¸ tr×nh hÊp thô l¹i vµ bµi tiÕt ¬ng, lµm viÖc kÐm tiÕp bÞ gi¶m  m«i trêng trong bÞ hiÖu qu¶. biến đổi  trao đổi chất bị rối loạn ¶nh hëng bÊt lîi tíi søc khoÎ. - èng thËn tæn th¬ng  níc tiÓu hoà vào máu  đầu độc cơ thể. - Đờng dẫn nớc tiểu - Gây bí tiểu  nguy hiểm đến tính bÞ t¾c nghÏn. m¹ng.. KhÈu phÇn ¨n kh«ng hîp lÝ, c¸c chÊt v« c¬ vµ h÷u c¬ kÕt tinh ë nång độ cao gây ra sỏi thËn. Bảng 66.3:So sánh cung phản xạ sinh dỡng và cung phản xạ vận động Cung ph¶n x¹ vËn Cung ph¶n x¹ sinh d§Æc ®iÓm động ìng CÊu t¹o - Trung ¬ng - Chất xám ở đại não và - Chất xám ở trụ não và tuû sèng. sõng bªn tuû sèng. - H¹ch thÇn kinh - Kh«ng cã - Cã - §êng híng - 1 n¬ron: tõ c¬ quan - 1 n¬ron: tõ c¬ quan thô t©m thô c¶m tíi trung ¬ng. c¶m tíi trung ¬ng. - §êng li t©m - 1 n¬ron: tõ trung ¬ng - 2 n¬ron: tõ trung ¬ng tíi c¬ quan ph¶n øng. tíi c¬ quan ph¶n øng: Sîi tríc h¹ch vµ sîi sau h¹ch,.

(162) chuyÓn giao xin¸p ë h¹ch thÇn kinh. - Điều khiển hoạt động - Điều khiển hoạt động Chøc n¨ng c¬ v©n (cã ý thøc). néi quan (kh«ng cã ý thøc). B¶ng 66.5: So s¸nh tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng b»ng c¸ch hoµn thµnh th«ng tin vµo b¶ng sau: §Æc ®iÓm so TuyÕn néi tiÕt TuyÕn ngo¹i tiÕt s¸nh Giống nhau - Các tế bào tuyến đều tạo ra các sản phẩm tiết. Kh¸c nhau: - KÝch thíc lín h¬n. - KÝch thíc nhá h¬n. + CÊu t¹o - Có ống dẫn chất tiết đổ ra - Không có ống dẫn, chất tiết ngoµi. ngÊm th¼ng vµo m¸u. - Lîng chÊt tiÕt ra nhiÒu, - Lîng chÊt tiÕt ra Ýt, ho¹t tÝnh kh«ng cã ho¹t tÝnh m¹nh. m¹nh. + Chøc n¨ng Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập: 17p Mục tiêu: HS nắm đợc thống hoá kiến thức kì II Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi 5 c©u - HS th¶o luËn nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ hái SGK trang 212. lêi. - GV nhËn xÐt vµ gióp HS hoµn thiÖn §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ kiÕn thøc. sung. KÕt luËn: - SGK IV. Tổng kết đánh giá:5p - GV nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ hoµn thiÖn néi dung «n tËp. - Chuẩn bị để giờ sau kiểm tra học kì II..

(163) Ngµy d¹y: 22 .11.2011 TiÕt 27:Tiªu ho¸ ë d¹ dµy I. Môc Tiªu 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc cấu tạo của dạ dày và quá trình tiêu hoá diễn ra ở dạ dày gồm: + Các hoạt động tiêu hoá + Cơ quan, tế bào thực hiện hoạt động. + Tác dụng của hoạt động. 2.Kü n¨ng - RÌn luyÖn cho HS t duy dù ®o¸n. 3.Thái độ - Båi dìng ý thøc b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸. II. §å dïng d¹y häc GV - Tranh phãng H 27.1; 27.2; 27.3 - Băng video hay đĩa CD minh hoạ hoạt động tiêu hoá ở dạ dày (sự tiết dịch vị, sự co bãp, sù tiªu ho¸). III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi:5p - KiÓm tra bµi cò - Nªu c¸c tuyÕn tiªu ho¸ trong hÖ tiªu ho¸ ë ngêi? Níc bät cã kh¶ n¨ng tiªu ho¸ hîp chÊt nµo? - Giíi thiÖu bµi míi VB: ở khoang miệng các hợp chất gluxit đã đợc tiêu hoá một phần. Các chất khác cha bị tiêu hoá. Câu hỏi đặt ra cho chúng ta là ở dạ dày hợp chất nào bị tiêu ho¸, qu¸ tr×nh tiªu ho¸ diÔn ra nh thÕ nµo? B. Các hoạt động Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo của dạ dày:17p Mục tiêu: HS nắm đợc cấu tạo cơ bản của dạ dày, cấu tạo phù hợp với chức năng. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, quan s¸t H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - D¹ dµy cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - Căn cứ vào đặc điểm cấu tạo để dự đoán xem ở dạ dày có hoạt động tiêu ho¸ nµo? - GV ghi dự đoán của HS cha đánh giá đúng sai mà sẽ giải quyết ở hoạt động sau.. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - 1 HS đại diện nhóm trả lời + H×nh d¹ng + Thµnh d¹ dµy + TuyÕn tiªu ho¸. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. KÕt luËn: - D¹ dµy h×nh tói, dung tÝch 3 lÝt. - Thµnh d¹ dµy cã 4 líp líp mµng ngoµi, líp c¬, líp díi niªm m¹c, líp niªm m¹c. - Líp c¬ rÊt dµy, khoÎ gåm 3 líp c¬: c¬ däc, c¬ vßng vµ c¬ chÐo..

(164) - Líp niªm m¹c víi nhiÒu tuyÕn tiÕt dÞch vÞ. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự tiêu hoá ở dạ dày:18p Mục tiêu: HS nắm đợc các tế bào tham gia vào các hoạt động tiêu hoá và tác dụng của hoạt động đó đối với sự tiêu hoá thức ăn. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tiªu ho¸ ë d¹ dµy gåm nh÷ng ho¹t động nào? - Những hoạt động nào là biến đổi lí häc, ho¸ häc? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm, hoàn thµnh b¶gn 27 SGK. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶. - GV th«ng b¸o dù ®o¸n cña c¸c nhãm: nhóm nào đúng, sai, thiếu... - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Thức ăn đợc đẩy xuống ruột là nhờ hoạt động của cơ quan nào? - Loại thức ăn G, L đợc tiêu hoá trong d¹ dµy nh thÕ nµo? - Gi¶i thÝch v× sao Pr trong thøc ¨n bÞ dÞch vÞ ph©n huû nhng Pr cña líp niªm m¹c d¹ dµy l¹i kh«ng?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: + Sù tiÕt dÞch vÞ, sù co bãp cña d¹ dµy, hoạt động của enzim pepsin, đẩy thức ¨n tíi ruét. + ... - Th¶o luËn nhãm thèng nhÊt ý kiÕn. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung.. - HS dựa vào thông tin để trả lời: + Thøc ¨n lóc ®Çu vÉn chÞu t¸c dông của enzim amilaza cho tới khi thấm đều dÞch vÞ. + Thøc ¨n L kh«ng tiªu ho¸ trong d¹ dµy v× kh«ng cã enzim tiªu ho¸ L trong dÞch vÞ. => L, G chỉ biến đổi lí học. + C¸c tÕ bµo tiÕt chÊt nhµy ë cæ tuyÕn vÞ tiÕt chÊt nhµy phñ lªn bÒ mÆt niªm m¹c ng¨n c¸ch tÕ bµo niªm m¹c víi - Theo em, muèn b¶o vÖ d¹ dµy ta ph¶i enzim pepsin. ¨n uèng nh thÕ nµo? - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. - HS đọc ghi nhớ SGK. KÕt luËn: Bảng 27: Các hoạt động biến đổi thức ăn ở dạ dày Biến đổi thức ¨n ë d¹ dµy. C¸c ho¹t C¸c thµnh phÇn Tác dụng của hoạt động động tham tham gia ho¹t gia động - Sù tiÕt dÞch - TuyÕn vÞ - Hoµ lo·ng thøc ¨n vÞ - Các lớp cơ của - Làm nhuyễn và đảo trộn Biến đổi lí học - Sù co bãp d¹ dµy. thức ăn cho thấm đều cña d¹ dµy dÞch vÞ. - Hoạt động - En zim pepsin. - Ph©n c¾t Pr chuçi dµi Biến đổi hoá cña enzim thµnh c¸c chuçi ng¾n häc pepsin. gåm 3- 10 aa. - Sự đẩy thức ăn xuống ruột nhờ hoạt động của cơ dạ dày phối hợp với cơ vòng hậu vÞ. - Thêi gian lu thøc ¨n trong d¹ dµy tõ 3 – 6 giê tuú lo¹i thøc ¨n. IV. Tổng kết đánh giá:5p Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng:.

(165) Câu 1: Loại thức ăn nào đợc biến đổi cả về mặt lí học, hoá học trong dạ dày: a. Pr b. G c. L d. Muèi kho¸ng Câu 2: Biến đổi lí học ở dạ dày gồm: a. Sù tiÕt dÞch vÞ c. Sù nhµo trén thøc ¨n b. Sù co bãp cña d¹ dµy d. Cả a, b và c đều đúng e. Chỉ a, b đúng. Câu 3: Biến đổi hoá học ở dạ dày gồm: a. TiÕt dÞch vÞ b. Thấm đều dịch vị với thức ăn c. Hoạt động của enzim pepsin. V. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - Híng dÉn: Câu 1: “ở dạ dày có các hoạt động tiêu hoá sau: tiết dịch vị, biến đổi lí học, hoá học cña thøc ¨n, ®Èy thøc ¨n tõ d¹ dµy xuèng ruét. Câu 2: Biến đổi lí học ở dạ dày - Thøc ¨n ch¹m vµo lìi vµ d¹ dµy kÝch thÝch tiÕt dÞch vÞ (sau 3 giê cã tíi 3 lÝt dÞch vÞ) gióp hoµ lo·ng thøc ¨n. - Sự phối hợp co của các cơ dạ dày giúp làm nhuyễn và đảo trộn thức ăn cho thấm đều dịch vị. Câu 3: Biến đổi hoá học ở dạ dày - Lóc ®Çu mét phÇn tinh bét chÞu t¸c dông cña enzim amilaza trong níc bät biÕn đổi thành đờng mantozơ cho đến khi thức ăn thấm đều dịch vị. - Phần Pr chuỗi đợc enzim pepsin trong dịch vị phân cắt thành các Pr chuỗi ngắn (3 – 10 aa). Câu 4: Với khẩu phần ăn đầy đủ chất dinh dỡng, sau khi tiêu hoá ở dạ dày thì các chÊt trong thøc ¨n cÇn tiªu ho¸ tiÕp ë ruét non lµ: Pr, G, L. B¶ng 46- B¶ng so s¸nh vÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng vµ trô n·o Tuû sèng VÞ trÝ Chøc n¨ng - ë gi÷a, - Lµ c¨n cø ChÊt thµnh d¶i liªn thÇn kinh. Bé x¸m tôc. phËn - ë ngoµi. bao - DÉn truyÒn. trung ChÊt quanh chÊt ¬ng tr¾ng x¸m. Bé phËn ngo¹i biªn. - 31 đôi dây thần kinh pha.. Trô n·o VÞ trÝ Chøc n¨ng - ë trong, ph©n - Lµ c¨n cø thµnh c¸c nh©n thÇn kinh. x¸m. - Bao ngoµi c¸c - DÉn truyÒn nh©n x¸m. däc vµ nèi 2 b¸n cÇu tiÓu n·o. - 12 đôi dây gồm 3 loại: cảm giác, vận động, dây pha.. So sánh cung phản xạ sinh dỡng và cung phản xạ vận động Cung ph¶n x¹ vËn Cung ph¶n x¹ sinh d§Æc ®iÓm động ìng CÊu t¹o - Trung ¬ng - Chất xám ở đại não và - Chất xám ở trụ não và tuû sèng. sõng bªn tuû sèng. - H¹ch thÇn kinh - Kh«ng cã - Cã.

(166) - §êng híng - 1 n¬ron: tõ c¬ quan t©m thô c¶m tíi trung ¬ng. - §êng li t©m - 1 n¬ron: tõ trung ¬ng tíi c¬ quan ph¶n øng.. Chøc n¨ng. - 1 n¬ron: tõ c¬ quan thô c¶m tíi trung ¬ng. - 2 n¬ron: tõ trung ¬ng tíi c¬ quan ph¶n øng: Sîi tríc h¹ch vµ sîi sau h¹ch, chuyÓn giao xin¸p ë h¹ch thÇn kinh. - Điều khiển hoạt động - Điều khiển hoạt động c¬ v©n (cã ý thøc). néi quan (kh«ng cã ý thøc).. Híng dÉn bµi 2 SGK: Phản xạ điều hoà hoạt động của tim và hệ mạch trong từng trờng hợp: + Lóc huyÕt ¸p t¨ng cao: thô quan bÞ kÝch thÝch, xuÊt hÞªn xung thÇn kinh truyÒn vÒ trung ơng phụ trách tim mạch nằm trong các nhân xám thuộc phân hệ đối giao cảm, theo dây li tâm tới tim làm giảm nhịp co tim đồng thời dãn mạch máu da và mạch ruét gióp h¹ huyÕt ¸p. + Lúc hoạt động lao động: Khi hoạt động lao động xảy ra sự oxi hoá glucôzơ để tạo năng lợng cần cho sự co cơ, đồng thời sản phẩm phân huỷ của quá trình này là CO 2 tÝch luü dÇn trong m¸u sÏ khÝch thÝch thô quan g©y ra xung thÇn kinh híng t©m tíi trung khu h« hÊp vµ trung khu tuÇn hoµn n»m trong hµnh tuû truyÒn tíi trung khu giao cảm, qua dây giao cảm đến tim, mạchmáu làm tăng nhịp co tim và mạch máu co dãn để cung cấp O2 cho nhu cầu năng lợng cơ đông thời chuyển nhanh sản phẩm phân huỷ đến cơ quan bài tiết. Ngµy d¹y:. /5/2011 TiÕt 70: KiÓm tra häc k× II. I, Môc tiªu 1. KiÕn thøc : - Qua bài kiểm tra củng cố lại các kiến thức đã học từ đó bổ sung các kiến thức cßn hæng 2, KÜ n¨ng : - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi 3. TháI độ - Gi¸o dôc ý thøc nghiªm tóc trong kiÓm tra thi cö II. đồ dùng dạy học GV §Ò bµi HS ôn tập kĩ các kiến thức đã học III. hoạt động dạy - học. A. Giíi thiÖu bµi :1p - KiÓm tra bµi cò: miÔn - Giíi thiÖu bµi míi B. Các hoạt động đề kiểm tra 45 phút ( phòng r IV. Tổng kết đánh giá :2p Gv thu bµi , nhËn xÐt ý thøc lµm bµi cña häc sinh V. Híng dÉn vÒ nhµ : ¤n tËp ch¬ng tr×nh sinh.

(167)

(168)

GA sinh hoc lop 8

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về