Bài giảng Kinh tế vĩ mô - Chương 8: Hệ thống tiền tệ

CHƯƠNG 8

HỆ THỐNG TIỀN TỆ
§ I. TIỀN TỆ
§ II. CƠ CẤU CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG
§ III. HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VÀ CUNG TIỀN
§ IV. CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ
§ (Chương 16, Mankiw)

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

1


I.TIỀN TỆ (Money)
• 1. Tiền (Money)

• “Đừng bao giờ bỏ trứng vào cùng một rổ!”
• Tài sản gồm nhiều loại:
• Tiền mặt (currency)

•
•
•
•
•

Tiền gửi khơng kỳ hạn viết séc ( demand Deposit)
Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn và khơng kỳ hạn

Ngoại tệ, vàng, đá quý
Đất đai, nhà cửa
Cổ phiếu…..

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

2


I. TIỀN TỆ
• 1. Khái niệm:
• Tiền là bất kỳ phương tiện nào được thừa
nhận chung để thanh toán cho việc mua hàng
hóa & dịch vụ, hay để thanh tốn nợ nần.
• Tiền là một loại tài sản trong nền kinh tế mà
người ta dùng để mua hàng hóa và dịch vụ.

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

3


I. TIỀN TỆ
• 2. Chức năng của tiền:
• Trung gian trao đổi
• Đơn vị tính tốn

• Dự trữ giá trị

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

4


2. Chức năng của tiền
Trung gian trao đổi ( hay phương
tiện thanh toán )
- Là thứ mà người mua trả cho người bán
khi mua hàng hóa & dịch vụ.
- Hành động chuyển tiền từ người mua sang người
bán cho phép giao dịch diễn ra.
Đơn vị tính tốn:
Là thước đo người ta sử dụng để niêm yết giá và
ghi nhận nợ

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

5


2. Chức năng của tiền
§ Dự giữ giá trị

§ Tiền là thứ mà người ta có thể dùng để chuyển
sức mua từ hiện tại sang tương lai.
§ Tiền khơng phải là vật lưu giữ giá trị duy nhất
trong nền kinh tế. Ngồi tiền cịn có các tài sản
khác như cổ phiếu, trái phiếu…

§ Tính thanh khoản (Liquidity)

§ Sự dễ dàng mà một tài sản có thể được chuyển
đổi thành trung gian trao đổi trong nền kinh tế

§ Tiền là trung gian trao đổi → là tài sản có tính thanh
khoản cao nhất.
§ Tính thanh khoản của các tài sản khác nhau rất khác
nhau.
10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

6


2.Chức năng của tiền
§ Tính thanh khoản (Liquidity)

§ Hầu hết trái phiếu và cổ phiếu có thể dễ dàng bán
mà tốn rất ít chi phí → có tính thanh khoản cao.
§ Những tài sản ( nhà cửa, tranh ảnh nghệ thuật…)
phải mất nhiều thời gian và công sức để bán → có
tính thanh khoản thấp.

§ Tiền là tài sản có tính thanh khoản cao nhất,
nhưng nó khơng phải là một phương tiện dự trữ
giá trị hồn hảo.
§ Vì lạm phát xảy ra giá trị của tiền giảm đi, chúng ta sẽ
mua ít hàng hóa hơn.

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

7


3.Các loại tiền tệ
• Các loại tiền tệ
• Tiền hàng hố ( Hóa tệ)
• Tiền pháp định ( Tín tệ /tiền quy ước)
• Tiền ngân hàng ( Bút tệ/tiền ghi nợ)

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

8


3.Các loại tiền tệ
Tiền hàng hóa (Commodity money)

§ Sử dụng một loại hàng hóa nào đó để làm vật

trung gian trong trao đổi mua bán.
• Tiền hàng hóa có giá trị thực chất
• Giá trị thực chất (Intrinsic value)
• Thứ có giá trị ngay cả nếu khơng được sử dụng
như tiền

• Bản vị vàng – sử dụng vàng làm tiền

• Hay tiền giấy có thể chuyển đổi thành vàng khi cần

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

9


3. Các loại tiền tệ
• Tiền pháp định (Fiat money)
• - Là một loại tiền do chính phủ quy định.
• Tiền khơng có giá trị thực chất
• Sử dụng như tiền vì sắc lệnh chính phủ
Gồm 2 loại:
- Tiền giấy
- Tiền kim loại

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

10


3. Các loại tiền tệ
§ Tiền ngân hàng( Bank Money):

§ Là loại tiền phi vật chất, chỉ lưu hành trong hệ
thống ngân hàng
§ Nghiệp vụ thanh tốn được thực hiện bằng các
bút toán ghi sổ của NH: ghi nợ tài khoản của
người này và ghi có tài khoản của người khác.
§ Phương tiện thanh tốn bút tệ là sec, giấy chuyển
ngân, thẻ (ATM Card, Master Card, Visa Card…).
§ Là xu hướng phát triển tất yếu của nền kinh tế
phát triển.

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

11


Thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ
• Thẻ tín dụng ( Credit Cards)
- là phương tiện thanh toán trả chậm,
- nó khơng được coi là tiền.

• Thẻ ghi nợ (Debit Cards)

- là phương tiện để rút tiền tự động từ tài khoản ở ngân
hàng để trả cho hàng hóa đã mua
- Thẻ ghi nợ giống như một tấm séc,
- số dư trong thẻ ghi nợ được tính trong trữ lượng tiền.

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

12


Tiền trong nền kinh tế
§ Trữ lượng tiền/khối tiền (Money stock)
§ Là lượng tiền lưu thơng trong nền kinh tế

§ Tiền mặt ( currency): C M

§ Gồm tiền giấy và tiền kim loại
§ Nằm trong tay cơng chúng.

§ Tiền gởi khơng kỳ hạn (Demand deposits):DD

§ Số dư trong các tài khoản ngân hàng
§ Mà người gởi có thể sử dụng khi cần
§ Bằng cách viết séc hoặc quẹt thẻ ghi nợ tại cửa hàng.
10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

13


Tiền trong nền kinh tế
§ Tiền gửi tiết kiệm (Saving deposits):

§ Người có tài khoản tiết kiệm ở ngân hàng có
thể chuyển tiền từ tài khoản tiết kiệm sang tài
khoản thanh tốn.
§ Do đó số dư trong tài khoản tiết kiệm cũng
được tính vào khối tiền.

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

14


4. Đo lường khối tiền
• Đo lường khối tiền
• Tiền giao dịch: M1

• Tiền mặt nằm trong tay cơng chúng
• Tiền gửi khơng kỳ hạn, séc du lịch
• Tiền gửi có thể viếc séc khác

• Tiền rộng : M2
•
•

•
•
•

10/6/2020

Mọi thứ thuộc M1
Tiền gửi tiết kiệm
Tiền gửi có kỳ hạn số lượng nhỏ
Các quỹ tương hỗ thị trường tiền tệ
Một số loại tiền khác

Trần Thị Bích Dung

15


10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

16


Hình 1 Hai số đo trữ lượng tiền trong nền kinh tế Hoa Kỳ
Năm 2009

Hai chỉ tiêu đo lường khối lượng tiền được sử dụng rộng rãi
là M1 và M2
10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

17


Hoa Kỳ: Tất cả tiền mặt đang ở đâu?
§ 2009: 862 tỷ USD mặt hiện lưu hành

• Trung bình mỗi người lớn nắm giữ khoảng
3.653 $
• Hầu hết tiền mặt được nắm giữ ở nước ngồi
• Hầu hết tiền mặt đang nắm giữ bởi những tên
mua bán ma túy, buôn lậu trốn thuế và tội
phạm khác

§ Tiền mặt – khơng phải là cách tốt để giữ
của cải
• Có thể bị mất hoặc đánh cắp
• Khơng sinh lời

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

18


II. CƠ CẤU CỦA HỆ THỐNG
NGÂN HÀNG

§ 1.Cơ cấu hoạt động của hệ thống
ngân hàng
§ Ngân hàng trung ương
§ Các ngân hàng trung gian: ngân hàng
thương mại, ngân hàng đầu tư, các tổ
chức tín dụng…

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

19


II. CƠ CẤU CỦA HỆ THỐNG
NGÂN HÀNG
§ Ngân hàng trung ương (Central bank)
§ Định chế được thành lập nhằm:
§ Giám sát hoạt động của hệ thống ngân hàng
§ Điều tiết lng cung tin trong nn kinh t.
Đ Ngõn
bang
ã Ngõn
Nc
10/6/2020

hng trung ương Hoa Kỳ: Cục dự trữ liên
- Federal Reserve (Fed)
hàng trung ương Việt Nam: Ngân hàng Nhà
Việt Nam (www.sbv.gov.vn)

Trần Thị Bích Dung

20


Ngân hàng trung ương (Central
bank)
• NHTW có các chức năng cơ bản sau:
• Quản lý các NHTM:

• Cấp giấy phép hoạt động cho các NHTM
• Thường xuyên kiểm tra hoạt động của
NHTM
• → bảo vệ lợi ích của người gửi tiền

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

21


Ngân hàng trung ương (Central
bank)
• Là Ngân hàng của các NHTM:

• Cho các NHTM vay khi cần thiết
• Tránh cơn hỏang lọan tài chính
• Nhằm tránh sự sụp đỗ khơng đáng có
trong hệ thống ngân hàng

- Giữ tiền dự trữ bắt buộc của các NH trung gian

• Là cơ quan độc quyền in và phát hành
tiền trong nền kinh tế
10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

22


Ngân hàng trung ương (Central bank)
• Là ngân hàng của chính phủ:

• Mở tài khoản, nhận tiền gửi & tổ chức
thanh tốn cho kho bạc nhà nước.
• Sẵn sàng cho chính phủ vay tiền khi cần
thiết.
• Tư vấn cho chính phủ về các vấn đề tài
chính tiền tệ như thay đổi tỷ giá hối đoái,
phát hành trái phiếu,vay nợ của nước
ngồi.
• Quản lý thị trường ngoại hối & dự trữ
ngoại tệ quốc gia

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

23


Ngõn hng trung gian
Đ Ngõn hng trung gian:

ã L mt tổ chức trung gian tài chính
• có chức năng kinh doanh tiền tệ và đầu tư
• Lợi nhuận của ngân hàng trung gian là phần
chêch lệch giữa lãi suất cho vay và lãi suất
tiền gửi
§ Trong q trình hoạt động, các ngân hàng đã
“tạo tiền qua ngân hàng”

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

24


Ngân hàng trung gian
§ Ngân hàng trung gian gồm các loại:
- Ngân hàng thương mại:
- Đây là loại NH ra đời đầu tiên
- Nhận tiền gởi tiết kiệm ngắn hạn và tiền ký gởi
sử dụng séc.
- Ngân hàng TM chỉ cho vay ngắn hạn.
- Lượng tiền cung ứng cho nền kinh tế chủ yếu
được tạo ra qua loại ngân hàng này

10/6/2020

Trần Thị Bích Dung

25