Lec 16 dấu ấn sinh học trong bệnh lý tim mạch

BỘ MƠN HĨA SINH

LEC.16
LEC.16-S2.5

CÁC DẤU ẤN SINH HỌC TRONG
BỆNH LÝ TIM MẠCH

Confidential S2.5


Mục tiêu
Sau khi học xong, sinh viên có khả năng:
1. Trình bày được định nghĩa, phân loại hội chứng mạch vành cấp
2. Mô tả các chỉ dấu sinh học đánh giá trước hội chứng mạch vành cấp
3. Mô tả các chỉ dấu sinh học đánh giá trong hội chứng mạch vành cấp

4. Mô tả các chỉ dấu sinh học đánh giá suy tim sau hội chứng mạch vàn
cấp

Confidential S2.5


Đặc điểm sinh lý mạch vành

 Mạch vành tưới máu cho tim nhưng chịu ảnh hưởng trực tiếp hoạt động
của cơ tim.

 Mạch vành chỉ ni tim nhưng có nghĩa ni tồn bộ cơ thể.

 Mạch vành khơng có nhánh nối thông,

thông nếu 1 nhánh bị tắc  cả vùng tim
do mạch máu đó ni sẽ khơng được cung cấp máu.

Confidential S2.5


Định nghĩa
Hội chứng mạch vành cấp HCMVC (ACS: Acute Coronary Syndrome) là
một tập hợp những triệu chứng lâm sàng gây ra bởi tình trạng thiếu máu
cơ tim cấp.

Bệnh lý của động mạch vành cũng nằm trong bệnh cảnh toàn thân của tổn
thương hệ thống động mạch trong cơ thể.

Confidential S2.5


Nguyên nhân


Vỡ mảng xơ vữa với thuyên tắc cấp tính



Tắc nghẽn cơ học



Tình trạng viêm nhiễm



Đau thắt ngực khơng ổn định thứ phát



Co thắt mạch vành (coronary vasoconstriction)

Confidential S2.5


Đại cương

Những bệnh nhân có HCMVC được phân chia thành hai mảng lớn cơ bản

dựa vào ECG với đoạn ST:
Hội chứng mạch vành cấp (HCMVC)

ECG
ST không chênh – HCMVC

ST chênh – NMCT

Dấu ấn sinh học tim
ĐTNKOĐ

ST không chênh – NMCT

ST chênh – NMCT

Xét nghiệm về các dấu ấn sinh học tim có vai trị quan trọng
trong chẩn đốn, tiên lượng và theo dõi điều trị BN có HCMVC
Confidential S2.5


Đau thắt ngực
Nguyên nhân do thiếu máu cơ tim.
Chức năng cơ tim tỉ lệ thuận với lượng máu đến để đáp ứng những nhu
cầu chuyển hóa của cơ thể.
ĐTN: khi nhu cầu oxy của cơ tim > Oxy
O được cung cấp.
ĐTN tỉ lệ thuận với cường độ lao động.
Bệnh lý ĐMV đôi khi không biểu hiện trên LS nhưng thường có nguy cơ
ĐTN, NMCT…

Confidential S2.5


Đau thắt ngực

Cơ chế:
Khi 1 nhánh ĐM vành hẹp < 30% hoặc tắc do cục máu đông  phần tim
không được máu nuôi.
Phần cơ tim tận dụng hết phần máu cịn lại dưới chỗ tắc.
Những chất chuyển hóa ứ đọng lại.
Gây giãn mạch và tăng tính thấm thành mạch gây phù, các tếbào cịn lại
trong lịng mạch gây đơng máu.
Sợi cơ tim khơng chuyển hóa  thối hóa, hoại tử, chết.

Confidential S2.5

Cơ chế gây đau
Do cơ tim thiếu máu
Bradykinin

Thiếu oxy

Tổn thương
Tế bào cơ tim

chuyển hóa yếm khí
Dãn mạch
Kích thích đầu
mút thần kinh

Tạo a. pyruvic & a. lactic
pH giảm
gi
cơ co cứng
Đau dữ dội
Confidential S2.5

Lysosome

Men hydrolase
tiêu TB cơ tim


Vai trị của dấu ấn sinh học

Khơng do tim
Ngun nhân khác

BN đến cấp cứu
Do đau ngực

5% bỏ sót NMCT
đe dọa tử vong
Dấu ấn
Sinh học

Do tim
Hội chứng MVC

XN dấu ấn sinh học là cơng cụ chẩn đốn giúp
phân loại nguy cấp đối với BN bị đau ở ngực
Confidential S2.5


Xử trí đau thắt ngực
Điện tâm đồ (ECG)
ST

ST

Sóng T (-)

Bình thường

Dấu ấn TROPONIN

(+) 1 Lần
Nhập viện
NMCT

Nhập viện
Nguy cơ cao
Confidential S2.5

(-) 2 Lần
Xuất viện
Nguy cơ thấp


1. Nhồi máu cơ tim
Trên thế giới: 2.5 triệu người/năm chết do NMCT
Chẩn đốn NMCT là 1 việc làm khó khan:
khan Khơng phải tất cả BN đều có
triệu chứng điển hình vàcơn đau dữ dội
NMCT dạng “thầm lặng“ : 20% các trường hợp.
Vậy để Δ chắc chắn NMCT, cần phải: tiền sử, khám LS, ECG, đo nồng độ
các chỉ điểm sinh học trong huyết thanh.

Confidential S2.5


Định nghĩa
Là sự có mặt của tổn thương cơ
tim cấp tính được phát hiện bởi
các dấu ấn sinh học tim bất
thường và các bằng chứng của

thiếu máu cơ tim cục bộ cấp tính.
Bệnh nặng hoặc nhẹ phụ thuộc
vào vùng tổn thương của cơ tim
nhiều hay ít.
Confidential S2.5


Nguyên nhân

1. Cục máu đông  tắc ĐM vành.

2. XVĐM và vỡ mãng XVĐM  tắc ĐM vành.

3. Co thắt ĐM vành (gồm cả do cocain).

4. Bóc tách ĐM chủ lan đến ĐM vành.

5. Thuyên tắc ĐM vành (do viêm nội tâm mạc, van tim nhân tạo, huyết khối

hành tim, u nhầy).

6. Viêm mạch máu (bệnh Takayasu, hội chứng Kawasaki).

7. Viêm cơ tim (hoại tử cơ tim: dù không gây bệnh ĐMV).

Confidential S2.5


Chẩn đoán

Theo tổ chức y tế thế giới để Δ NMCT phải có2 trong 3 tiêu chuẩn sau:

1. TCLS: Đau thắt ngực kiểu mạch vành.
vành

2. ECG điển hình.

3. Động học: Thay đổi men tim và các dấu ấn sinh học Tim mạch.

Confidential S2.5


Tiến triển của bệnh mạch vành
Xơ vữa động mạch vành
Mảng xơ vữa
Đau thắt
ngực

Huyết khối ĐMV

Thiếu máu cục bộ

Nhồi máu cơ tim

Loạn nhịp

Xung huyết tim

Ngừng
tim

Loạn Phình mạch Đứt
nhịp tâm thất
cơ tim

CHẾT
Confidential S2.5

Suy
tim


Dấu ấn sinh học trong HCVC

TRƯỚC HCMVC:
•

MPO, PLGF, CHOLINE

TRONG HCMVC:
•

AST, LDH, CK, CK-MB,
MB, Myogobin, cTn I, cTn TSUY TIM

SAU HCMVC:
•

BNP, NT-proBNP

Confidential S2.5


Dấu ấn sinh học trước HCMVC
Mất ổn định MXV
MPO

MPO

Suy tim
BNP, NT-proBNP

PLGF
CRP

Vỡ MXV
PLGF

CHOLINE

Phản ứng viêm cấp
CRP

Confidential S2.5

Hoại tử
cTn I, cTn T

Thiếu máu
Choline

MPO: Myeloperoxidase
MPO là một dạng hemoprotein có hai chuỗi.

Được tiết bởi neutrophils, monocytes và macrophage trong q
trình hoạt hóa.
Được tích lũy ở MXV mềm dễ bị bóc tách.

 Có vai trị phát hiện tình trạng MXV mất ổn định trước kh

bong  giúp ngăn ngừa NMCT ngay từ giai đoạn hình thành

MXV

Confidential S2.5


MPO: Myeloperoxidase
Là dấu ấn sinh học của MXV trong giai đoạn mất ổn định.

Tập hợp các giá trị theo dõi của MPO rất hữu ích trong dự báo nguy cơ
NMCT mà Troponin (-).

Có giá trị dự báo âm tính cao (Nồng độ MPO thấp  nguy cơ có HCMVC
thấp).

MPO tiên lượng nguy cơ biến chứng tim mạch trên bệnh nhân có
HCMVC, khi nồng độ MPO tăng:
 Tiên lượng dài hạn nguy cơ NMCT (1 – 6 tháng).

 Liên quan đến gia tăng mức độ suy tim.

Confidential S2.5


PLGF: Placental Growth Factor
Là yếu tố tăng trưởng nội mạc mạch máu:
 Thuộc nhóm Cysteine-knot.
 TLPT: 50kDA heterodimer.
 Gắn kết với sFit-1 (soluble FMS like tyrosine kinase-1).
Nhiệm vụ:
 Kích thích tế bào cơ trơn mạch máu.
 Huy động ĐTB vào tổn thương XVĐM.
XVĐM
Giá trị ngưỡng thường dùng: 27ng/L

Confidential S2.5


PLGF: Placental Growth Factor
Christopher Heeschen & CS 2004:
 Nghiên cứu 626 BN nhập viện cấp cứu vì đau ngực
 ECG: ST bình thường
 Lấy máu XN PLGF
Nhóm có PLGF > 27ng/L, nguy cơ Tử vong hay NMCT:
 Tăng cao gấp 2 lần sau 24h
 Tăng gấp 2,6 lần sau 72h
 Tăng 4,8 lần trong 30 ngày

Nghiên cứu Capture, JAMA, 2004;291

Confidential S2.5


PLGF: Placental Growth Factor
PLGF là yếu tố dự báo độc lập tử vong hay NMCT trong vịng 30 ngày.
PLGF có giá trị chẩn đốn cho nhóm đối tượng đau thắt ngực tại
phịng cấp cứu.
PLGF có giá trị tiên lượng dài hạn 4 năm.
Nồng độ PLGF tăng cao  dự hậu xấu cho cả hai nhóm BN có
Troponin (-) và (+).

Confidential S2.5


Choline
Liên hệ chặt chẽ với tình trạng mất ổn định của MVX mạch vành

MXV không ổn định

Thiếu máu cục bộ

Phospholipase D hoạt hố

 CHOLINE có liên quan với
tiếnphóng
trình chính
Cholin
thíchcủa
vàothiếu

máu máu cục bộ và sự

mất ổn định của mãng xơ vữa

Confidential S2.5


Dấu ấn sinh học trong HCMVC
Mất ổn định MXV
MPO

AST

Suy tim
BNP, NT-proBNP

LDH
CK
CK-MB
MB mass

Vỡ MXV
PLGF

MYOGLOBIN
TROPONIN
BNP

Phản ứng viêm cấp
CRP

Confidential S2.5

Hoại tử
cTn I, cTn T

Thiếu máu
Choline