Nguyên nhân ho ra máu trên bệnh nhân lao phổi cũ

NGUYÊN NHÂN HO RA MÁU TRÊN BỆNH NHÂN LAO PHỔI CŨ


TÓM TẮT
Mục tiêu: Tìm hiểu một số nguyên nhân gây ho ra máu ở người bệnh lao phổi cũ.
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang. Gồm 89 trường hợp bệnh nhân
đến khám và điều trị tại phòng khám phổi BV ĐH Y Dược và nhập viện khoa cấp cứu
BV Phạm Ngọc Thạch từ 1/11/2006 đến 31/10/2007 vì ho ra máu trên bệnh nhân đã
từng điều trị lao.
Kết quả: Các di chứng gây ho ra máu hay xảy ra trên bệnh nhân lao phổi cũ có tổn
thương nhiều và được điều trị lao trễ. Găp ở nam nhiều hơn nữ và thường trong lứa
tuổi lao động. Với các xét nghiệm mà chúng tôi đã thực hiện như: X quang phổi, CT
Scan, huyết thanh chẩn đoán tìm kháng thể kháng nấm. cấy đàm tìm sợi nấm
Aspergillus... thì nghiên cứu của chúng tôi có: 42 ca di chứng xơ hang cũ bội nhiễm
(47,2%), 32 ca U nấm phổi Aspergillus (36%), 15 ca dãn phế quản (16,8%).
Kết luận: Ho ra máu có thể gặp ở người đã từng điều trị lao phổi ổn định. Trong
nghiên cứu này ngoài những nguyên nhân do bội nhiễm trên nền lao cũ xơ hang, dãn
phế quản …; chúng tôi có 36% trường hợp là U nấm phổi Aspergillus. Vì vậy khi
những bệnh nhân lao phổi cũ có ho ra máu tái đi tái lại, thì nên được khám để tìm
nguyên nhân và có hướng điều trị thích hợp.
ABSTRACT
Objective: To learn about the reasons of hemoptysis in patients with previous
pulmonary tuberculosis.
Methods: Cross-sectional study. 89 patients showed hemoptysis with previous
pulmonary tuberculosis who admitted to University Medical hospital and Pham Ngoc
Thach hospital from 1.11.2006 to 31.10.2007.
Results: Sequelae causing hemoptysis usually occurred in patients with previous
pulmonary tuberculosis, especially in who had many lesions on chest X-rays and had
been treated too late. We found those in men more than in women, and offten took
place in the working age group. After doing chest radiographs, Computed
tomography (CT) scans of the chest, we offerred serous diagnosis test to detect anti-

A. fumigatus antibody, and sputum culture to detect A. fumigatus…, As a result,
there were 32 cases of pulmonary aspergilloma(36%); 42 cases of sequel pulmonary
tuberculosis with co-infection (47.2%); and 15 cases of bronchiectasis (16.8%).
Conclusion: Hemoptysis may occure in patients with previous pulmonary
tuberculosis. In this study, besides reasons of infection accompanying in sequel
pulmonary tuberculosis or bronchiectasis…. we also detected 36% cases of
pulmonary aspergilloma. So patients with previous pulmonary tuberculosis showing
recurrent hemoptysis should be examined to detect causes and to receive appropriate
treatment.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Ho ra máu trên bệnh nhân đã từng điều trị lao là 1 triệu chứng thường gặp, gây lo lắng
cho bệnh nhân rất nhiều vì nghĩ rằng bệnh lao đang tái phát. Phần lớn các trường hợp
này là do các tổn thương sẹo xơ cũ có quá trình tăng sinh tạo nhiều mạch máu xung
quanh, đồng thời có các yếu tố cơ học, thần kinh, nhiễm trùng … tạo ra các chất làm
bào mòn thành mạch máu khiến cho mạch máu dễ vỡ
(9,16,17)
. Đặc biệt đối với các
trường hợp bệnh nhân có hang lao cũ là nơi có nhiệt độ, độ ẩm và nguồn oxy thích
hợp cho vi nấm phát triển
(3)
.Nghiên cứu của chúng tôi nhằm tìm hiểu một số nguyên
nhân gây ho ra máu ở người đã từng điều trị lao phổi để có hướng xử trí thích hợp.
ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu cắt ngang.
Gồm 89 trường hợp bệnh nhân đến khám và điều trị tại phòng khám phổi BV ĐH Y
Dược và nhập viện khoa cấp cứu BV Phạm Ngọc Thạch từ 1/11/2006 đến 31/10/2007
vì ho ra máu trên bệnh nhân đã từng điều trị lao.
Tiêu chuẩn chọn bệnh
Bệnh nhân ho ra máu dai dẳng

Bệnh nhân đã từng điều trị lao đủ thời gian trước đó
X quang phổi thấy tổn thương hang lao cũ và các tổn thương xơ sẹo khác.
Vi trùng lao trong đàm (-) ít nhất 3 lần
Không có triệu chứng ung thư phổi nguyên phát hay di căn
KẾT QUẢ
Trong thời gian 12 tháng, chúng tôi có 89 trường hợp thoả tiêu chuẩn chọn bệnh,
trong đó có 56 nam và 33 nữ. Tuổi nhỏ nhất là 27 tuổi và lớn nhất là 82 tuổi. Thường
gặp nhất ở lứa tuổi trung niên 40-59 tuổi (72%)
Cơ địa bệnh nhân
Chúng tôi đặc biệt chú ý đến các bệnh kèm theo hoặc các bệnh có trước kia, vì nó liên
quan mật thiết đến nguyên nhân ho ra máu lần này:
Bảng 1
Cơ Địa Số bệnh
nhân
Tỉ lệ %
Hút thuốc 41 46%
Uống rượu 33 37%
Lao phổi & màng
phổi
18 20,2%
Lao phổi cũ 71 79,8%
Loét dạ dày 16 18%
Tiểu đường 32 36%
Trên cùng 1 bệnh nhân có thể có nhiều cơ địa khác nhau, ví dụ 1 bệnh nhân vừa có
lao phổi vừa hút thuốc lá và loét dạ dày. Vì vậy tổng số các tỉ lệ phần trăm sẽ > 100%.
Trong 41 bệnh nhân hút thuốc có đến 38 bệnh nhân hút trên một gói một ngày kéo dài
trên 10 năm.
Thời gian phát bệnh
Các bệnh nhân có lao phổi cũ dã từng điều trị lao, chúng tôi ghi nhận khỏang thời
gian ho ra máu lần này sau điều trị lao như sau:

Bảng 2:
Thời
gian
1 - < 6
Tháng
½ - < 1
năm
1-2
năm
>
2năm
Số ca 14 15 29 31
Tỉ lệ % 15,8% 16,8% 32,6% 34,8%
Như vậy phần lớn các ca lao phổi cũ (67,4%) đều có thời gian sau điều trị lao đến khi
ho ra máu lần này trên 1 năm hoặc trên 2 năm.
Các triệu chứng lâm sàng
Bảng 3:
Số
TT
Triệu chứng Số ca Tỉ lệ %