Bài thu hoạch môn Triết học Mác-Lênin: Cơ sở lý luận và thực tiễn của chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ KHU VỰC II

BÀI THU HOẠCH
LỚP CAO CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
HỆ TẬP TRUNG
LỚP: A145 - K72

TÊN MƠN HỌC:
TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN

TÊN BÀI THU HOẠCH:

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CHỦ TRƯƠNG
PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
ĐIỂM TRUNG BÌNH CHUNG
Bằng số
Bằng chữ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2021


MỤC LỤC
Trang
Phần I: MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1
Phần II: NỘI DUNG ................................................................................................. 2
1. Khái niệm về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam 2
2. Cơ sở lý luận và thực tiễn của chủ trương phát triển kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam ............................................................2
2.1. Về mục tiêu của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa .................3

2.2. Đặc trưng về sở hữu ......................................................................................3
2.3. Đặc trưng về cơ cấu kinh tế ..........................................................................3
2.4. Đặc trưng về phân phối .................................................................................3
2.5. Về cơ chế vận hành của nền kinh tế ..............................................................3
2.6. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ....................................4
2.7. Về phương tiện, công cụ, động lực của kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa ..............................................................................................................4
3. Thực trạng vấn đề chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa tại Việt Nam và tại địa phương. ...................................................5
3.1. Tại Việt Nam ..................................................................................................5
3.2. Tại đại phương đang công tác (Thành phố Châu Đốc – Tỉnh An Giang) ....6
4. Giải pháp thực tiễn của chủ trương phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam và địa phương công tác ............................7
4.1. Giải pháp thực tiễn tại Việt Nam...................................................................7
4.2. Giải pháp thực tiễn tại đại phương (Thành Phố Châu Đốc - Tỉnh An
Giang) .................................................................................................................10
Phần III: KẾT LUẬN ............................................................................................. 12


1

Phần I: MỞ ĐẦU
Tại Đại hội đại biểu lần thứ IX (năm 2001), Đảng ta chính thức đưa ra khái
niệm kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, coi đó là mơ hình tổng qt, là
đường lối chiến lược nhất quán của Việt Nam trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Đến nay, đặc trưng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam
được xác định ngày càng sâu sắc(1).
Đến Đại hội Đảng lần thứ XII, thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ngày càng được hoàn thiện và được chứng minh tính đúng đắn trên thực tế khi đã
giúp đất nước ta thoát khỏi thời kỳ khó khăn về kinh tế, đạt tốc độ tăng trưởng có lúc

thuộc nhóm cao nhất thế giới. Từ nước nghèo, thu nhập thấp, Việt Nam đã gia nhập
nhóm nước có thu nhập trung bình, hội nhập ngày càng sâu rộng hơn với kinh tế thế
giới(2).
Giải quyết vấn đề lý luận và thực tiễn trong tình hình dịch bệnh hiện nay được
Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Qua đó, xây dựng cơ sở pháp lý để chứng minh
tính đúng đắn, phù hợp của việc vận dụng sáng tạo nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa ở nước ta. Đây là nền kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế, vận
hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường, có sự quản lý của Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; bảo đảm định
hướng xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh” phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế.
Coi thị trường là một cơ chế để quản lý và đến nay nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa được xem là mơ hình kinh tế tổng quát của đất nước.


2

Phần II: NỘI DUNG
1. Khái niệm về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam là nền kinh tế vận hành
đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường, đồng thời bảo đảm định hướng
XHCN phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Đó là nền kinh tế thị trường
hiện đại và hội nhập quốc tế; có sự quản lý của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
do Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo, nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ,
công bằng, văn minh (13).
2. Cơ sở lý luận và thực tiễn của chủ trương phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là sự đột phá trong tư duy và thực
tiễn lãnh đạo sự nghiệp đổi mới của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là vấn đề lý luận và

thực tiễn mới mẻ và hết sức phức tạp, gắn bó giữa việc nhận thức quy luật khách quan
với phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam; là
kết quả một q trình tìm tịi, thể nghiệm lâu dài, từ chưa đầy đủ đến ngày càng đầy đủ,
từ chưa sâu sắc đến ngày càng sâu sắc hơn (5).
Hơn 35 năm đổi mới, đất nước đã trãi qua những thuận lợi, thời cơ, vượt qua khó
khăn, thách thức, nhất là sự tác động nặng nề của khủng hoảng và suy thoái kinh tế toàn
cầu do đại dịch Covid-19 gây ra cho thế giới và nước ta vào thời điểm cuối nhiệm kỳ
Đại hội XII đến nay, gần một năm sau Đại hội XIII; với sự phấn đấu, nỗ lực của cả hệ
thống chính trị và tồn dân, nền kinh tế đã đạt được nhiều thành tựu rất quan trọng, khá
toàn diện, tạo nhiều dấu ấn nổi bật nói như đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú
Trọng: “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín như ngày
nay”. Đại hội lần thứ XIII, Đảng ta khẳng định: “Nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa tiếp tục phát triển; kinh tế vĩ mô ổn định, vững chắc hơn, các cân đối lớn
của nền kinh tế cơ bản được bảo đảm, tốc độ tăng trưởng duy trì ở mức khá cao; quy mơ
và tiềm lực nền kinh tế tăng lên, chất lượng tăng trưởng được cải thiện(12)”.


3

2.1. Về mục tiêu của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
Phát triển lực lượng sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội, thực
hiện dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. “Mục đích của nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa là phát triển lực lượng sản xuất, phát triển kinh tế
để xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, nâng cao đời sống nhân
dân”(2).
2.2. Đặc trưng về sở hữu
Trước đổi mới, nền kinh tế nước ta chỉ có một chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất
là chế độ cơng hữu (gồm sở hữu tồn dân và sở hữu tập thể). Từ khi tiến hành đổi mới
đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam thừa nhận trên thực tế có nhiều hình thức sở hữu về
tư liệu sản xuất, bao gồm cả công hữu và tư hữu (5).

2.3. Đặc trưng về cơ cấu kinh tế
Là nền kinh tế có nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò
chủ đạo, các thành phần kinh tế khác là bộ phận hợp thành của nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh
tế (5).
2.4. Đặc trưng về phân phối
Thực hiện phân phối theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, mức đóng góp vốn
và các nguồn lực khác vào sản xuất, dựa trên các nguyên tắc của cơ chế thị trường có sự
quản lý của Nhà nước, từ chỗ coi Nhà nước là chủ thể quyết định phân phối chuyển dần
sang xác định thị trường quyết định phân phối lần đầu và Nhà nước thực hiện phân phối
lại (5).
2.5. Về cơ chế vận hành của nền kinh tế
Kết hợp giữa cơ chế thị trường với vai trò quản lý, điều hành của Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa, bảo đảm các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Tại Hội nghị
Trung ương 6 khóa X, tháng 3-2008, Đảng ta khẳng định, nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là nền kinh tế vừa tuân theo quy luật của thị trường,


4

vừa chịu sự chi phối bởi các quy luật kinh tế của chủ nghĩa xã hội và các yếu tố bảo đảm
tính định hướng xã hội chủ nghĩa. Đây cũng là nền kinh tế có tổ chức, có kế hoạch, đặt
dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự quản lý của Nhà nước xã hội chủ
nghĩa. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa vừa phát huy những ưu thế của
kinh tế thị trường và kinh tế kế hoạch, vừa loại bỏ những khuyết tật của hai nền kinh tế
đó, nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh(5).
2.6. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của nhân dân trong phát triển kinh tế xã hội. Nhà nước quản lý bằng chính sách, pháp luật, chiến lược, quy hoạch; sử dụng cơ
chế thị trường để giải phóng sức sản xuất. Nhà nước ban hành các văn bản quy phạm
pháp luật nhằm định hướng và tạo môi trường pháp lý cho sự phát triển các thành phần

kinh tế và các chủ thể kinh tế. Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,
không phải thị trường điều tiết hồn tồn mà cịn có sự điều chỉnh, quản lý của Nhà nước
để đạt các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ, gắn phát triển kinh tế
với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, khắc phục những bất cập, khuyết tật của cơ
chế thị trường (5).
2.7. Về phương tiện, công cụ, động lực của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa
Đó là nền kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế, thực hiện công nghiệp
hoá, hiện đại hoá. Kinh tế thị trường được Đảng, Nhà nước sử dụng như một công cụ,
phương tiện, một động lực để xây dựng chủ nghĩa xã hội. Cơ chế vận hành của kinh tế
thị trường là một cơ chế mở, bị điều tiết bởi các quy luật kinh tế cơ bản: giá trị, cạnh
tranh, cung cầu nên kinh tế thị trường tạo ra khả năng kết nối hình thành chuỗi giá trị
cho nền sản xuất tồn cầu.
Có thể nói, trải qua 35 năm đổi mới, mơ hình kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa ở Việt Nam ngày càng hồn thiện, trở thành đóng góp lý luận cơ bản và
sâu sắc của Đảng Cộng sản Việt Nam. Tại Đại hội XIII, Đảng ta nhận định: “Nhận thức


5

về nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ngày càng đầy đủ hơn. Hệ thống
pháp luật, cơ chế, chính sách tiếp tục được hồn thiện phù hợp với yêu cầu xây dựng nền
kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế. Các yếu tố thị trường và các loại thị
trường từng bước phát triển đồng bộ, gắn với thị trường khu vực và thế giới”(2). “Thể chế
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đang dần được hoàn thiện theo hướng
hiện đại, đồng bộ và hội nhập”(3). Đường lối đổi mới kinh tế phù hợp với yêu cầu khách
quan đã giải phóng mạnh mẽ sức sản xuất xã hội, thúc đẩy nền kinh tế của nước ta tăng
trưởng vượt bậc, đời sống của nhân dân được cải thiện rõ rệt. Nhờ vậy, sau 35 năm đổi
mới, chúng ta đã giành được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, đất nước thoát
khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, trở thành nước có thu nhập trung bình; hội nhập mạnh

mẽ vào kinh tế khu vực và thế giới, tạo thế và lực mới cho nền kinh tế.
3. Thực trạng vấn đề chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa tại Việt Nam và tại địa phương.
3.1. Tại Việt Nam
Việt Nam từ một trong những nước nghèo nhất trên thế giới trở thành quốc gia
thu nhập trung bình thấp. Nếu như trong giai đoạn đầu đổi mới (1986 - 1990), mức tăng
trưởng GDP bình quân hằng năm chỉ đạt 4,4%(11), thì giai đoạn 1991 - 1995, tăng trưởng
GDP bình quân đã đạt 8,2%/năm(11). Các giai đoạn sau đó đều có mức tăng trưởng khá
cao, riêng giai đoạn 2016 - 2019 đạt mức bình quân 6,8(9). Liên tiếp trong 4 năm, từ năm
2016 - 2019, Việt Nam đứng trong top 10 nước tăng trưởng cao nhất thế giới, là một
trong 16 nền kinh tế mới nổi thành công nhất(9). Đặc biệt, trong năm 2020, trong khi phần
lớn các nước có mức tăng trưởng âm hoặc đi vào trạng thái suy thoái do tác động của đại
dịch COVID-19, kinh tế Việt Nam vẫn tăng trưởng 2,91%, góp phần làm cho GDP trong
5 năm (2016 - 2020) tăng trung bình 5,9%/năm, thuộc nhóm nước có tốc độ tăng trưởng
cao nhất khu vực và thế giới. Quy mô nền kinh tế được nâng lên, nếu như năm 1989 mới
đạt 6,3 tỷ USD thì đến năm 2020 đã đạt khoảng 343 tỷ USD(10). Chỉ số đổi mới sáng tạo
toàn cầu của Việt Nam năm 2020 được xếp thứ 42/131 nước, đứng đầu nhóm 29 quốc


6

gia có cùng mức thu nhập(10). Xếp hạng về phát triển bền vững của Việt Nam đã tăng từ
thứ 88 năm 2016 lên thứ 49 năm 2020(10), cao hơn nhiều so với các nước có cùng trình
độ phát triển kinh tế.
Tuy vậy, trong quá trình phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,
vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém. Cụ thể là (5):
Thứ nhất, quá trình đổi mới nhận thức về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
diễn ra chậm, nhất là nhận thức về bản chất và nguyên tắc vận hành của kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa, nên đã tạo ra sự thiếu đồng bộ, thiếu nhất quán và những
bất cập trong q trình hồn thiện thể chế kinh tế thị trường; do vậy, chưa huy động được

tối đa tiềm lực để phát triển kinh tế. Mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và xã hội
chưa được xử lý phù hợp, rõ ràng, minh bạch.
Thứ hai, tăng trưởng kinh tế còn chậm, chưa bền vững, vẫn ở dưới mức tiềm năng, lực
lượng sản xuất chưa được giải phóng triệt để, năng suất lao động thấp, khả năng cạnh
tranh quốc tế chưa cao.
Thứ ba, việc phân bổ các nguồn lực cho phát triển cịn dàn trải, lãng phí, chưa công bằng,
chưa đem lại hiệu quả cao; vấn đề phân hóa giàu nghèo, bất bình đẳng xã hội, tệ nạn xã
hội có chiều hướng gia tăng; đời sống vật chất và tinh thần của một bộ phân dân cư, nhất
là nông dân ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa chậm được cải thiện, ít được hưởng lợi từ
thành quả tăng trưởng chung của nền kinh tế. Yếu tố vật chất được đề cao, yếu tố tinh
thần, đạo đức có lúc, có nơi bị xem nhẹ. Do vậy, đã xuất hiện những biểu hiện của chủ
nghĩa vị kỷ, cá nhân, coi trọng đồng tiền, xem thường truyền thống đạo lý, tác động xấu
tới đời sống xã hội.
3.2. Tại đại phương đang công tác (Thành phố Châu Đốc – Tỉnh An Giang)
Dịch bệnh Covid-19 đã tác động lớn đến lĩnh vực du lịch, thương mại và quá trình
hoạt động sản xuất kinh doanh của cá nhân, hộ cá thể và doanh nghiệp trên địa bàn thành
phố, ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động văn hóa, xã hội, giáo dục và đời sống vật
chất, tinh thần của người dân, tạo nhiều áp lực trong khả năng thu ngân sách thành phố


7

cũng như trong kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội thành phố. Càng
khó khăn hơn khi Thành Phố Châu Đốc là địa phương tập trung phát triển về lĩnh vực
thương mại – dịch vụ, nhưng với quyết tâm, nỗ lực của cả hệ thống chính trị, kinh tế xã hội tồn thành phố năm 2020 đạt nhiều kết quả khả quan, khá nổi bật, đạt 15/16 chỉ
tiêu, trong đó 08 chỉ tiêu vượt kết hoạch đề ra. Dịch bệnh được kiểm soát chặt chẽ; các
mặt đời sống, xã hội thành phố cơ bản vẫn giữ ổn định, kinh tế đạt được sự tăng trưởng
nhất định, thành phố vẫn duy trí khơng cịn hộ nghèo, đồng thời giảm 206 hộ cận nghèo,
đạt 106,7% so với chỉ tiêu kế hoạch; tổng thu ngân sách nhà nước từ kinh tế trên địa bàn
đạt 124,77% chỉ tiêu được giao, đảm bảo công tác điều hành, cân đối ngân sách địa

phương trong điều kiện nguồn thu bị ảnh hưởng của dịch bệnh; một số cơng trình, sản
phẩm du lịch đã được đầu tư và chuẩn bị đầu tư; công tác đầu tư xây dựng các cơng trình
chất lượng, từ đó, tỉ lệ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công ngân sách đạt 100% (4).
Làm rõ tồn tại, hạn chế cần khắc phục và khó khăn, thách thức trong thời gian
tới là: tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid-19 vẫn còn làm ảnh hưởng đến mọi mặt
kinh tế, xã hội. Nhu cầu đầu tư xây dựng hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật xã hội phục vụ cho
mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, du lịch, văn hóa vượt tầm so với khả năng cân đối
ngân sách thành phố. Công tác tham mưu, phối hợp thực hiện các công tác chuyên môn,
các nhiệm vụ được giao giữa các cơ quan, đơn vị và các phường – xã đôi lúc chưa thật
sự chặt chẽ, kịp thời, thiếu hiệu quả, chưa chủ động và chưa đi vào chiều sâu. Do địa bàn
biên giới rộng và là địa bàn phát triển du lịch nên luôn tiềm ẩn những nguy cơ về an toàn,
an ninh và hoạt động tội phạm(4).
4. Giải pháp thực tiễn của chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa ở Việt Nam và địa phương công tác
4.1. Giải pháp thực tiễn tại Việt Nam
Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Đổi mới mạnh mẽ và có hiệu quả mơ hình
tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trên nền
tảng khoa học và cơng nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao. Xây


8

dựng, hoàn thiện đồng bộ thế chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa đầy đủ, hiện đại, hội nhập”(3). “Tập trung ưu tiên hoàn thiện đồng bộ, có chất
lượng và tổ chức thực hiện tốt hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách nhằm tạo lập môi
trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, lành mạnh, công bằng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo;
huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển, nhất là đất đai,
tài chính; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hợp lý, hiệu quả, đồng thời tăng cường kiểm
tra, giám sát, kiểm soát quyền lực bằng những biện pháp hữu hiệu”(3).
Hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng

xã hội chủ nghĩa, tạo môi trường thuận lợi để huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả
các nguồn lực, thúc đẩy đầu tư, sản xuất kinh doanh. Bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, đổi
mới mạnh mẽ mơ hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh cơng nghiệp hố,
hiện đại hố đất nước; tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng và phát triển đô thị; phát triển
kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới; ưu tiên nguồn lực phát triển hạ tầng
nông thôn miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia,
phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; nâng cao
năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế, gắn kết hài hoà, hiệu
quả thị trường trong nước và quốc tế(4).
Để hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế và phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, cần tập trung vào những nội dung sau:
Thống nhất và nâng cao nhận thức về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa, xác định “Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là mơ hình kinh tế
tổng qt của nước ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội”(3). Đó là nền kinh tế thị
trường hiện đại, hội nhập quốc tế, vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh
tế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng
sản Việt Nam lãnh đạo; bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu “dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” phù hợp với từng giai đoạn phát triển của
đất nước. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nhiều hình


9

thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó: kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo;
kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác không ngừng được củng cố, phát triển; kinh tế tư nhân là
một động lực quan trọng; kinh tế có vốn đầu tư nước ngồi được khuyến khích phát triển
phù hợp với chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Kinh tế nhà
nước là công cụ, lực lượng vật chất quan trọng đế Nhà nước ổn định kinh tế vĩ mô, định
hướng, điều tiết, dẫn dắt thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, khắc phục các khuyết tật của
cơ chế thị trường. Các nguồn lực kinh tế của Nhà nước được sử dụng phù hợp với chiến

lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển đất nước và cơ bản được phân bổ theo cơ chế thị
trường.
Tiếp tục hoàn thiện đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tập
trung tháo gỡ các điểm nghẽn. Xây dựng và thực thi pháp luật, chiến lược, quy hoạch,
kế hoạch nâng cao chất lượng, hiệu quả quản trị quốc gia. Xây dựng khung khổ pháp
luật, môi trường thuận lợi thúc đẩy phát triển, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi
số, phát triển kinh tế số; hỗ trợ, khuyến khích sự ra đời, hoạt động của những lĩnh vực
mới, mơ hình kinh doanh mới. Tập trung sửa đổi những quy định mâu thuẫn, chồng chéo,
cản trở phát triển kinh tế. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền,
ủy quyền gắn với tăng cường kỷ luật, kỷ cương, trách nhiệm cá nhân và nâng cao trách
nhiệm phối hợp giữa các cấp, các ngành.
Xây dựng, hoàn thiện khung khổ pháp lý, thử nghiệm cơ chế thúc đẩy quá trình
chuyển đổi số, kinh tế số, phát triển các mơ hình kinh tế mới, khởi nghiệp sáng tạo “Phát
triển đầy đủ và đồng bộ thị trường các yếu tố sản xuất, nhất là các thị trường quyền sử
dụng đất, khoa học, công nghệ. Bảo đảm đầy đủ quyền tự do, an toàn trong hoạt động
kinh doanh; huy động, phân bổ, sử dụng hiệu quả các nguồn lực theo nguyên tắc thị
trường”(3). Xây dựng, hoàn thiện khung khổ pháp lý, thử nghiệm cơ chế, chính sách đặc
thù để thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, kinh tế số, phát triển các mơ hình kinh tế mới,
khởi nghiệp sáng tạo, cung cấp dịch vụ công, quản lý và bảo vệ môi trường... Nhà nước
thực hiện tốt chức năng xây dựng và quản lý thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch,


10

cơ chế, chính sách, phân bổ nguồn lực theo cơ chế thị trường. Bảo vệ quyền sở hữu tài
sản hợp pháp và quyền tự do kinh doanh, thực thi hợp đồng của người dân, doanh nghiệp
theo quy định của pháp luật. Sử dụng thể chế, các nguồn lực, công cụ điều tiết, cơ chế,
chính sách phân phối, phân phối lại để phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ, cơng bằng
xã hội, bảo đảm an sinh, nâng cao phúc lợi xã hội và bảo vệ môi trường.
4.2. Giải pháp thực tiễn tại đại phương (Thành Phố Châu Đốc - Tỉnh An Giang)

Năm 2021 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là năm tổ chức đại hội Đại biểu toàn
quốc lần thứ XIII của Đảng; Bầu cử quốc hội khóa XV, bầu cử hội đồng nhân dân các
cấp nhiệm kỳ 2021-2026 và là năm đầu tiên thực hiện chiến lượt phát triển kinh tế xã hội
10 năm 2021-2030; kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2021-2025 và các kế hoạch
theo các nghị quyết của Đảng (4).
Tập trung kiểm soát đại dịch Covid-19, tiêm chủng đại trà vắc-xin Covid-19 cho
cộng đồng; phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội, đổi mới mạnh mẽ mơ hình tăng trưởng,
cơ cấu lại nền kinh tế, xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển phù hợp với nền
kinh tế thị trường đầy đủ, hiện đại, hội nhập; phát triển đồng bộ và tạo ra sự liên kết giữa
các khu vực, các vùng, các thành phần kinh tế, các loại hình sản xuất kinh doanh; có
chính sách hỗ trợ hiệu quả doanh nghiệp trong nông nghiệp; đẩy mạnh nghiên cứu,
chuyển giao, ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhất là những
thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thực hiện chuyển đổi số quốc gia,
phát triển kinh tế số, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền
kinh tế; huy động, phân bổ, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, tạo động lực để phát
triển kinh tế nhanh và bền vững; hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là pháp luật về bảo
hộ sở hữu trí tuệ và giải quyết các tranh chấp dân sự, khắc phục những điểm nghẽn cản
trở sự phát triển của đất nước(4).
Dự báo tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; đại
dịch Covid-19 chưa thể sớm kết thúc, tác động tiêu cực có thể kéo dài. Trong nước, tác
động của dịch bệnh, biến đổi khí hậu, thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn tiếp tục diễn biến


11

phức tạp; yêu cầu cho đầu tư phát triển, phòng, chống dịch, bảo đảm an sinh xã hội rất
lớn trong khi nguồn lực còn hạn chế với các việc cụ thể như sau (8):
Tiếp tục tuyên truyền nghị quyết, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của
nhà nước trên lĩnh vực kinh tế xã hội. Tập trung nhiều cho việc phát triển kinh tế nhiều
thành phần, đa dạng các các loại hình hoạt động theo định hướng kinh tế thị trường.

Công tác điều hành, chỉ đạo, điều hành tổ chức thực hiện trong triển khai các chủ
trương, chính sách, pháp luật về kinh tế - xã hội với phương châm hành động “Đoàn kết,
kỷ cương, đổi mới, sáng tạo, khát vọng phát triển” và 8 trọng tâm chỉ đạo, điều hành để
phấn đấu hoàn thành các nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu năm 2021.
Tuyên truyền chương trình hành động của các cấp, các ngành, địa phương thực
hiệnNghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết đại hội XI Đảng bộ tỉnh An Giang,
sự chủ động của cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân trong đổi mới, quyết liệt hành
động, phát huy tinh thần đại đoàn kết dân tộc, thể hiện bản lĩnh, trí tuệ Việt Nam để thực
hiện linh hoạt, hiệu quả “mục tiêu kép” vừa chống dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe nhân dân,
vừa phục hồi và phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần
thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển đất nước, của Tỉnh, của Thành phố.
Tuyên truyền những thành tựu, kết quả trong hội nhập kinh tế quốc tế, chủ động
thu hút nguồn lực đầu tư từ bên ngoài, tham gia hiệu quả các liên kết kinh tế quốc tế
nhằm đa dạng hóa thị trường, đối tác…để phát triển kinh tế địa phương trong tình hình
mới.
Tun truyền thực hiện có hiệu quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, giữ vững
ổn định chính trị - xã hội tỉnh, thành phố trong bối cảnh nước ta tham gia các hiệp định
thương mại tự do thế hệ mới.


12

Phần III: KẾT LUẬN
Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa về cơ sở lý luận và thực
tiễn từ khi đổi mới đến nay đã luận chứng tính đúng đắn, phù hợp với điều kiện, hồn
cảnh của đất nước ta. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định trong bài viết: “Ðưa
ra quan niệm phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một đột phá lý
luận rất cơ bản và sáng tạo của Ðảng ta, là thành quả lý luận quan trọng qua 35 năm thực
hiện đường lối đổi mới, xuất phát từ thực tiễn Việt Nam và tiếp thu có chọn lọc kinh
nghiệm của thế giới”(12). Hiện nay, khi đất nước bước vào giai đoạn vơ cùng khó khăn

do dịch Covid-19 tác động trực tiếp đến kinh tế, an sinh xã hội, thì mơ hình kinh tế tổng
qt đã có tác động hiệu quả, ý nghĩa rất lớn đối với sự nghiệp cách mạng trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Chưa bao giờ Việt Nam có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và
uy tín như ngày nay: Kinh tế phát triển, lực lượng sản xuất được tăng cường; nghèo đói
giảm nhanh, liên tục; đời sống Nhân dân được cải thiện, nhiều vấn đề xã hội được giải
quyết; chính trị, xã hội ổn định, quốc phịng, an ninh được bảo đảm; đối ngoại và hội
nhập quốc tế ngày càng được mở rộng; thế và lực của quốc gia được tăng cường; niềm
tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Ðảng được củng cố. Ðó là những thành tựu không
thể phủ nhận, mặc dù trong thực tế, nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
của nước ta còn nhiều hạn chế, cần tiếp tục hồn thiện./.
Có thể khẳng định, lý luận và thực tiễn nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa là sự sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng chủ
nghĩa xã hội, là thành quả lý luận quan trọng qua 35 năm thực hiện đường lối đổi mới,
xuất phát từ thực tiễn Việt Nam và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của thế giới”. Điều
này không chỉ tạo tiền đề xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Việt Nam
mà cịn góp phần bổ sung, phát triển lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin trong thời đại
mới./.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
(1)

Đảng cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ

IX, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2001, tr. 25.
(2)

Đảng cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ

XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 59-60

(3)

Đảng cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ

XIII. Tập 2, tr31, tr37, tr43, tr53-54, tr128, tr223.
(4)

Đảng cộng sản Việt Nam (2021), Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ

XIII của Đảng, Tr 5.
(5)

Đặng Quang Định (2021), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về nền kinh tế thị

trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam ngày 18/07/2021:
/>(6)

An Như Hải (2019), Lý luận về phát triển kinh tế ở Việt Nam: Thành tựu và

hạn chế, Tạp chí Lý luận chính trị số 5-2019, tr39-45.
(7)

Trần Văn Hịa (2021), Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa – lý luận

và thực tiễn trong bối cảnh dịch covid-19 hiện nay, nguồn: NGÀY 23/08/2021
.
(8)

Huỳnh Chí Oanh (2021), Hướng dẫn tuyên truyền kết quả phát triển kinh tế - xã

hội năm 2020, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp năm 2021, Kí ban hành ngày 19/02/2021
do Ban tuyên giáo Thành Ủy Châu Đốc phát hành.
(9)

Nguyễn Minh Phong, Nguyễn Trần Minh Trí (2021), vị thế và cơ đồ kinh tế Việt

Nam, ngày đăng: 10/01/2021, nguồn: />

(10) Tổng cục thống kê (2021), “Kinh tế Việt Nam 2020: một năm tăng trưởng đầy
bản lĩnh”, ngày đăng: 24/01/2021, nguồn: />(11) Đỗ Thị Thảo, Nguyễn Thị Phong Lan (2013), Những thành tựu cơ bản về phát
triển kinh tế - xã hội của Việt Nam từ khi đổi mới đến nay, ngày đăng: 31/05/2013,
Nguồn:

(12) Nguyễn Phú Trọng, Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và
con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Tạp chí Cộng sản số 966 (5-2021)
(13) Trương Đình Tuyển (2015), Kinh tế thị trường hiện đại theo định hướng XHCN
là gì?, Nguồn Thời báo kinh tế Sài Gòn phát hành ngày 11/04/2015, nguồn:
/>