Bai 26 Cau tran thuat don

1. Cho biết Thành phần chính của
câu là gì?

Thành phần chính của câu là những thành phần
bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hồn chỉnh
và diễn đạt được một ý trọn vẹn.

2. Xác định thành phần chính trong câu sau:
“Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn
hóa lâu đời.”? Cho biết CN và VN trong câu
trên có cấu tạo như thế nào?
Dưới bóng tre xanh, ta / gìn giữ một nền văn hóa lâu đời.
CN

VN


(1)

Chưa nghe hết câu, tơi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.

(2)
(3)Rồi

với(4)điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng:
(5)
(6)
- Hức! Thông nghách sang nhà ta? Dễ (7)
nghe nhỉ!
Chú

mày hôi như cú mèo thế này, ta(8)
nào chịu được.
Thôi, im cái
điệu
Đào tổ nơng thì cho chết!
(9) hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.
Tơi về khơng một chút bận tâm.
(Tơ Hồi)


Các câu trong đoạn văn
Câu 1: Chưa nghe hết câu, tơi đã hếch răng lên, xì
một hơi rõ dài.
Câu 2: Rồi, với một bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng.
Câu 3: Hức!
Câu 4: Thông ngách sang nhà ta?
Câu 5: Dễ nghe nhỉ!

Mục đích nói
Kể
Tả, kể
Bộc lộ cảm xúc
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc

Câu 6: Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào
chịu được.

Nêu ý kiến

Câu 7: Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.

Yêu cầu, ra lệnh

Câu 8: Đào tổ nơng thì cho chết!
Câu 9: Tơi về, khơng một chút bận tâm.

Bộc lộ cảm xúc
Kể và nêu ý kiến


Mục đích nói
Các câu trong đoạn văn
Câu 1: Chưa nghe hết câu, tơi đã hếch răng lên, xì
một hơi rõ dài.

Mục đích nói

Kể

Kiểu câu
Câu trần thuật

Câu 2: Rồi, với một bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng. Tả, kể
Câu trần thuật
Câu 3: Hức!
Bộc lộ cảm xúc Câu cảm thán
Câu 4: Thông ngách sang nhà ta?
Câu 5: Dễ nghe nhỉ!
Câu 6: Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào

chịu được.

Câu nghi vấn
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc Câu cảm thán

Nêu ý kiến

Câu trần thuật

Câu 7: Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Yêu cầu, ra lệnh Câu cầu khiến
Câu 8: Đào tổ nơng thì cho chết!
Bộc lộ cảm xúc Câu cảm thán
Câu 9: Tôi về, không một chút bận tâm.

Kể và nêu ý kiến Câu trần thuật

- Câu trần thuật(câu kể) : câu 1,2,6,9 - Câu nghi vấn (câu hỏi) :4
- Câu cảm thán : câu 3,5,8
- Câu cầu khiến :câu 7


(1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài.
CN

VN

=> Câu có 1 cụm C-V

(2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tơi mắng:

=> Câu có 1 cụm C-V

CN

VN

(6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.
VN1

CN1

=> Câu có 2 cụm C-V
(9) Tơi về, khơng một chút bận tâm.
CN

VN

=> Câu có 1 cụm C-V

CN2

VN2


C©u 1, 2, 9

Xét về
cấu tạo:
Là câu

đơn (chỉ
có một
cụm C-V)

Xét về
mục đích
nói (ý
nghĩa):
(dùng để
giới thiệu,
kể, tả, nêu
ý kiến)

Câu trần thuật đơn

(1)Chưa nghe hết câu, tơi / đã hếch răng
CN
VN
lên, xì một hơi rõ dài.
-> Kể
(2) Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh,
tôi / mắng:
CN VN
-> Tả và kể
(9) Tôi / về, không một chút bận tâm.
CN
VN
-> Kể và nêu ý kiến
- Tôi / là học sinh lớp 6.
CN

VN

-> Giới thiệu


* Ghi nhớ: SGK/101
- Về ý nghĩa : Câu trần thuận đơn được dùng để
giới thiệu, tả hoặc kể về một sự vật, sự việc hay để
nêu một ý kiến.
- Về cấu tạo : Câu trần thuật đơn do một cụm
chủ - vị tạo thành.




Bài tập trắc nghiệm
Câu 1: Câu trần thuật đơn :
A.Là loại câu do một cụm C-V tạo thành.
B. Là loại câu do nhiều cụm C-V tạo thành, dùng để tả,
kể, giới thiệu, nêu ý kiến.
C. Là loại câu do một cụm C-V tạo thành, dùng để kể,
tả, giới thiệu, nêu ý kiến.
D.Là loại câu do một cụm C-V tạo thành dùng để hỏi.


Câu 2:Câu
“Trường em là trường THCS Vĩnh
2
Khánh ” là kiểu câu gì?
A. Câu trần thuật đơn

B. Câu nghi vấn
C. Câu cảm thán
D. Câu cầu khiến


II. LUYỆN TẬP:
1. Bài tập 1(101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây?
Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì?
(1) Ngày thứ 5 trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.(2)Từ
khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của
sự sống con người thì, sau mỗi lần giơng bão, bao giờ bầu trời Cô Tô
cũng trong sáng như vậy.(3) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt,
nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng
giòn hơn nữa.(4)Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động
bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẽ cá giã đôi.
(Nguyễn Tuân)


1. Bài tập 1:

Trả lời: Các câu trần thuật đơn
(1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng
sủa.
CN
VN
- > Giới thiệu vẻ đẹp của Cô Tơ
(2)Từ khi có vịnh bắc bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang
lấy dấu hiệu của sự sống con người thì sau mỗi lần dơng
bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.
CN

VN
->Nêu ý kiến nhận xét về vẻ đẹp trong sáng của Cô
Tô sau trận bão.


2.Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học.
Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì?

a) Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ
nước ta, có một vị thần thuộc nịi rồng, con trai thần Long
nữ, tên là Lạc Long Quân .
(Con Rồng, cháu Tiên)
Câu
trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : Lạc Long Quân

Có + cụm danh từ
b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
( Ếch ngồi đáy giếng)

Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : con ếch

Có + cụm danh từ
c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

(Vũ Trinh).

Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh :bà đỡ Trần

Là + cụm danh từ

3.Bài tập 3: Viết đoạn văn miêu tả có sử dụng câu trần thuật đơn.

Nam là bạn thân nhất của em. Bạn Nam học rất giỏi.
Năm nào bạn ấy cũng là học sinh xuất sắc. Em rất thán
phục bạn và hứa sẽ học giỏi như bạn.


Bi tp 3 : SGK.
So sánh cách giới thiệu nhân vËt chÝnh ë 2 bµi tËp
BT

Câu /đoạn văn

2

a, Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
b, Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

3

a, Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng
Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và
có tiếng là phúc đức. Hai ơng bà ao ước có một đứa
con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất
to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua
kén bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và
mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rt khụi
ngụ.
(Thỏnh Giúng)

b. Hùng Vơng thứ mời tám có một ngời con gái
tên là Mị Nơng, ngời đẹp nh hoa, tính nết hiền dịu.
Vua cha yêu thơng nàng hết mực, muốn kén cho
con một ngời chồng thật xứng đáng.
Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn

Cỏch gii thiu nhõn vật

Giới thiệu ngay
nhân vật chính

Giới thiệu nhân vật
phụ trước rồi từ
những việc làm
của nhân vật
phụ mới giới thiệu
nhân vật chính


4. Bµi tËp 4 (SGK/105)

,

Ngồi tác dụng giới thiệu nhân vật những câu mở đầu cịn có tác dụng gì?

a)

Xưa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm
nghề đẽo cày.
(Đẽo cày giữa đường)

b) Ngời kiếm củi tên mỗ ở huyện Lạng Giang, đang bỉ cđi ë sên nói,
thÊy díi thung lịng phÝa xa, cây cỏ lay động không ngớt mới vác
búa đến xem, thấy con hổ trán trắng, cúi đầu cào bới đất, nhảy lên,
vật xuống, thỉnh thoảng lấy tay móc họng, mở miệng nhe cỏi răng,
máu me, nht dÃi trào ra.
( V Trinh )
=> Câu mở đầu ngoài giới thiệu nhân vật cũn miêu tả hoạt động của
các nhân vật


- Học thuộc ghi nhớ, nhớ được khái niệm
câu trần thuật đơn.
- Xem lại bài tập SGK. Nhận diện được
câu trần thuật đơn và biết tác dụng của câu
trần thuật đơn.
-Vận dụng kiến thức, đặt câu trần thuật
đơn.


Về nhà các em chuẩn bị trước bài: “ Lòng
yêu nước”.
Đọc phần chú thích và văn bản.Từ đó cho
biết:
- Đơi nét về tác giả và tác phẩm.
- Lòng yêu nước được bắt nguồn từ đâu ?
- Lòng yêu nước được thể hiện trong thời
chiến như thế nào?
- Qua VB, em rút ra được bài học gì?