Bai 14 Choi chu

PHỊNG GD&ĐT KRƠNG BƠNG
TRƯỜNG THCS LÝ TỰ TRỌNG
Giáo viên thực hiện : Nguyễn Hữu Hòa


KIỂM TRA BÀI CŨ:
1. Thế nào là điệp ngữ ? Xác định dạng điệp ngữ và nêu
tác dụng của điệp ngữ trong câu ca dao sau :
Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ
Nhớ ai, ai nhớ bây giờ nhớ ai.

TRẢ LỜI:
- Khi nói hoặc viết người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ
( Hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý gây cảm xúc mạnh. Giúp
câu văn câu thơ thêm nhịp nhàng, mạnh mẽ. Cách lặp lại như
vậy gọi là phép điệp ngữ ; từ ngữ được lặp lại như vậy gọi là
điệp ngữ.
- Điệp ngữ: “nhớ ai"-> dạng : điệp ngữ cách quãng ->
nhấn mạnh nỗi nhớ.


Tiết 63:
Tiếng Việt.

CHƠI CHỮ


TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?
1. Ví dụ.

CHƠI CHỮ


TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.

CHƠI CHỮ
Đọc bài ca dao sau :
Bà già đi chợ Cầu Đơng,
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi1chăng?
Thầy bói xem quẻ nói rằng:
Lợi2 thì có lợi3 nhưng răng khơng cịn.
Lợi
- Lợi 1 : thuận lợi, lợi lộc, lợi ích.
cóphận
nhận chứa
xét gìrăng.
về nghĩa của
- Lợi 2, Em
3: bộ
các từ lợiĐồng
trongâm.
bài ca dao này ?
- Hiện tượng:
- Tạo sắcViệc
tháisử
dídụng

dỏm,từhài
lợihước,...làm
ở câu cuối cho
Việc
sử dụng
từlàlợi
như
trên
có
của
bài
ca
dao
dựa
vào
hiện
câu văn hấp dẫn,tác
thúdụng
vị. gì?
tượng gì của từ ngữ ?
- Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về
- Từ những tìm hiểu ở trên, em
nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm hài
có thể cho biết thế nào là chơi
hước ..... Làm câu văn hấp dẫn và thú vị.
chữ ?


TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?

1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
II. Các lối chơi chữ.
1. Ví dụ.

CHƠI CHỮ
Đọc bài ví dụ sau và trả lời câu hỏi :
Trùng trục như con bò thui
Chín mắt, chín mũi, chín đi, chín đầu.
trục
như
bị thui
- Trùng
Câu trên
chơi
chữcon
ở chổ
nào ?
Chín mắt,
chín
đi,
Dựa
trênmũi,
hiệnchín
tượng
gì ?chín đầu.
- Chín : Khơng phải là số 9 mà là thui chín.
- Chơi chữ dựa trên hiện tượng đồng âm.

TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
II. Các lối chơi chữ.
1. Ví dụ.

CHƠI CHỮ
Đọc bài ví dụ sau và trả lời câu hỏi :
1. Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp
Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương .
2. Mênh mông muôn mẫu một màu mưa
Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ.
3. Con cá đối bỏ trong cối đá,
Con mèo cái nằm trên mái kèo,
Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên
em.
4. Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,
Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lịng.
Mời cơ mời bác ăn cùng,
Sầu riêng mà hóa vui chung trăm nhà.
Em hãy chỉ rõ lối chơi chữ trong những câu
trên ?


TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?
1. Ví dụ.

2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
II. Các lối chơi chữ.
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.

Các lối chơi chữ trong
những câu trên :
- Từ những ví dụ
trên em hãy cho
biết có những lối
chơi chữ nào ?

CHƠI CHỮ
1. Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp
Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương .
Trại âm (gần âm)
2. Mênh mông muôn mẫu một màu mưa
Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ.
Điệp âm
3. Con cá đối bỏ trong cối đá,
Con mèo cái nằm trên mái kèo,
Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em.
Nói lái
4. Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,
Qủa ngon lớn mãi cho ai đẹp lịng.
Mời cơ mời bác ăn cùng,
Sầu riêng mà hóa vui chung trăm nhà.
Dùng từ trái nghĩa

TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
II. Các lối chơi chữ.
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
III. Luyện tập
1. Bài tập 1.

CHƠI CHỮ
* Các lối chơi chữ thường gặp là :
- Dùng từ đông âm :
- Dùng lối nói trại âm (gần âm) ;
- Dùng cách điệp âm ;
- Dùng lối nói lái ;
- Dùng từ ngữ trái nghĩa, đồng nghĩa, gần
nghĩa.
* Chơi chữ được sử dụng trong cuộc sống
thường ngày, trong văn thơ, đặc biệt trong văn
thơ trào phúng, trong câu đối, câu đố.


TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.

* Ghi nhớ.
II. Các lối chơi chữ.
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
III. Luyện tập
1. Bài tập 1.

Các lối chơi chữ trong
bài là :

CHƠI CHỮ
1. Đọc bài thơ dưới đây và cho biết tác giả đã
dùng những từ ngữ nào để chơi chữ.
Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà,
Rắn đầu biếng học chẳng ai tha.
Thẹn đèn hổ lửa đau lòng mẹ,
Nay thét mai gầm rát cổ cha.
Ráo mép chỉ quen tuồng nói dối,
Lằn lưng cam chịu dấu roi tra.
Từ nay Trâu Lỗ chăm nghề học,
Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia.
(Lê Quý Đôn)
=> Đều là họ hàng nhà rắn.


TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.

* Ghi nhớ.
II. Các lối chơi chữ.
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
III. Luyện tập
1. Bài tập 1.
2. Bài tập 2.

- Các sự vật gần gũi
nhau :

CHƠI CHỮ
2. Mỗi câu sau đây có những tiếng nào chỉ các
sự vật gần gũi nhau ? Cách nói này có phải là
chơi chữ khơng ?
- Trời mưa đất thịt trơn như mỡ, dò đến hàng
nem chả muốn ăn.
- Bà đồ Nứa, đi võng đòn tre, đến khóm trúc,
thở dài hi hóp.
=> Phép chơi chữ.


TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
II. Các lối chơi chữ.
1. Ví dụ.

2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
III. Luyện tập
1. Bài tập 1.
2. Bài tập 2.
3. Bài tập 3. Về nhà làm.
4. Bài tập 4.

Trong bài thơ này, Bác
Hồ đã dùng lối chơi chữ
như thế nào ?

CHƠI CHỮ
4. Năm 1946, bà Hằng Phương biếu Bác Hồ
một gói cam, Bác Hồ đã làm một bài thơ cảm
ơn như sau :
Cảm ơn bà biếu gói cam,
Nhận thì khơng đúng, từ làm sao đây ?
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây,
Phải chăng khổ tận đến ngày cam lai ?
Chơi chữ bằng các từ đồng âm.


TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
II. Các lối chơi chữ.
1. Ví dụ.

2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
III. Luyện tập
1. Bài tập 1.
2. Bài tập 2.
3. Bài tập 3. Về nhà làm.
4. Bài tập 4.

Dùng từ ngữ
đồng âm

Dùng lối nói
trại âm

CHƠI CHỮ

CỦNG CỐ
Chơi chữ

Thế nào là
chơi chữ ?

Dùng cách
điệp âm

Các lối
chơi chữ

Dùng lối
nói lái

Phạm vi
sử dụng

Dùng từ ngữ đồng nghĩa,
trái nghĩa, gần nghĩa


TIẾT 63 : Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ ?
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
II. Các lối chơi chữ.
1. Ví dụ.
2. Trả lời câu hỏi.
* Ghi nhớ.
III. Luyện tập
1. Bài tập 1.
2. Bài tập 2.
3. Bài tập 3. Về nhà làm.
4. Bài tập 4.

CHƠI CHỮ

DẶN DÒ
1. Học bài :

- Khái niệm và các lối chơi chữ.
2. Soạn bài :

- Chuẩn bị bài: Làm thơ lục bát.
- Chú ý các đặc trưng của thơ lục bát.