Bai 21 Cau tran thuat

Ví dụ a. Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại
chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. (1) Chúng ta có
quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà
Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,...
(2) Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân
tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.(3)
(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)
Ví dụ b. Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp,
quần áo ướt đầm tất tả chạy xông vào, thở không ra lời: (1)
-Bẩm... quan lớn... đê vỡ mất rồi ! (2)
(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)


Ví dụ c. Cai Tứ là một người đàn ơng thấp và gầy, tuổi độ
bốn lăm, năm mươi. (1) Mặt lão vng nhưng hai má hóp lại.
(2)
(Lan Khai, Lầm than)
Ví dụ d. Ôi Tào Khê ! (1) Nước Tào Khê làm đá mòn đấy !
(2) Nhưng dòng nước Tào Khê khơng bao giờ cạn chính là
lịng chung thuỷ của ta! (3)
(Ngun Hồng, Một tuổi thơ văn)
Ví dụ e. Cơ đề nghị các em giữ trật tự.


THẢO LUẬN NHĨM
Câu hỏi:
Các câu được dẫn trong mỗi ví dụ được dùng để làm gì?
Nhóm 1: Ví dụ a
Nhóm 2: Ví dụ b, c

Nhóm 3: Ví dụ d, e


Ví dụ a:
Lịch sử ta có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ
Trình bày
tinh thần yêu nước của dân ta.(1)
Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ
vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê
Trình bày
Lợi, Quang Trung,…(2)
Chúng ta phải ghi nhớ cơng lao của các vị anh hùng
dân tộc, vì các dân tộc ấy là tiêu biểu cho một dân tộc
anh hùng.(3)
Yêu cầu
(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)


Ví dụ b:
Thốt nhiên một người nhà q, mình mẩy lấm láp,
quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra
lời: (1) 
Kể, tả
- Bẩm…quan lớn…đê vỡ mất rồi! (2)  Thông báo
(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)

Ví dụ c:
- Cai Tứ là một người đàn ơng thấp và gầy,tuổi độ
bốn lăm, năm mươi.(1)  Miêu tả
-Mặt lão vng nhưng hai má hóp lại.(2)  Miêu tả

(Lan Khai, Lầm than)


Ví dụ d:

- Nước Tào Khê làm đá mịn đấy! (2) Nhận định
- Nhưng dịng nước Tào Khê khơng bao giờ cạn
chính là lịng chung thủy của ta ! (3)
 Bộc lộ tình cảm, cảm xúc.
(Nguyên Hồng, Một tuổi thơ văn)
Ví dụ e.

Cơ đề nghị các em giữ trật tự.  Đề nghị


Sơ đồ khái quát ghi nhớ về câu trần thuật

Câu trần thuật
Đặc điểm hình thức
Khơng có
đặc điểm
của câu
nghi vấn,
cầu khiến,
cảm thán

Dấu chấm,
chấm
than,
chấm lửng

Chức năng

Kể, thông
báo, nhận
định,
miêu tả…

Dùng phổ biến trong giao tiếp

Yêu cầu,
đề nghị,
bộc lộ
tình cảm,
cảm xúc


Bài tập:
Nhóm 1: Đặt câu
trần thuật dùng để:
1. Hứa hẹn;
2. Xin lỗi;
3. Cảm ơn;
4. Chúc mừng;
5. Cam đoan;

Nhóm 2: Cho các câu trần thuật
sau, hãy xác định chức năng
của các câu đó:
1. Cơ ấy rất xinh đẹp.

2. Tên tơi là Lan.
3. Hơm đó tơi là giáo viên dạy thay
cho lớp 6A.
4. Hơm nay là một ngày đẹp trời.

Nhóm 3:
Quan sát hình ảnh
và đặt các kiểu câu
chia theo mục đích nói.



Câu
(a) Thế rồi Dế Choắt tắt thở.
1
2

Tôi thương lắm.

3

Vừa thương vừa ăn năn tội
mình.

(b)
1

Mã Lương nhìn cây bút bằng
… sướng reo lên :

2

Cây bút đẹp quá !

3

Cháu cảm ơn ông !

4

Cảm ơn ông !

Kiểu câu

Chức năng


a

1
2

Câu

Thế rồi Dế Choắt tắt
thở.
Tôi thương lắm.

Kiểu câu
Câu trần thuật

Câu trần thuật

1

Vừa thương vừa ăn năn Câu trần thuật
tội mình.
Mã Lương nhìn cây bút Câu trần thuật
bằng … sướng reo lên :

2

Cây bút đẹp quá !

Câu cảm thán

3

Cháu cảm ơn ông !

Câu trần thuật

3
b

4

Cảm ơn ông !

Câu trần thuật

Chức năng
Kể
Bộc lộ cảm xúc
thương tiếc
Bộc lộ cảm xúc
thương, ân hận
Kể và miêu tả
Trực tiếp bộc lộ
cảm xúc vui mừng
Biểu lộ tình
cảm biết ơn
Biểu lộ tình
cảm biết ơn


Bài 2 (SGK trang 47)
Đọc câu thứ 2 trong phần dịch nghĩa và phần dịch thơ
của bài thơ “Ngắm trăng ” .Cho nhận xét về kiểu câu và ý
nghĩa của hai câu đó?

Dịch nghĩa: Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào ?
=> Câu nghi vấn
Dịch thơ: Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ.
=> Câu trần thuật
Về ý nghĩa: Câu thơ dịch nghĩa và câu thơ dịch thơ
tuy khác nhau về kiểu câu nhưng đều thể ý nghĩa :
đêm trăng đẹp gây sự xúc động mãnh liệt cho nhà
thơ khiến nhà thơ muốn làm một điều gì đó.

Bài 4 (SGK trang 47)

Những câu sau đây có phải là câu trần thuật
không ? Những câu này dùng để làm gì ?
a. Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì
cất dở mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng
thì về.
=> Câu trần thuật , dùng để u cầu
b. Tuy thế, nó vẫn kịp thì thầm vào tai tôi : (1)
"Em muốn cả anh cùng đi nhận giải".(2)
=> Câu trần thuật: + Câu 1 : dùng để kể
+ Câu 2 : dùng để yêu cầu


- Đối với bài học ở tiết học này:
- Nắm vững đặc điểm hình thức, chức năng của câu trần thuật.
- Làm hồn thành các bài tập cịn lại.
- Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng 4 loại câu đã học.
- Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
Chuẩn bị bài: CHIẾU DỜI ĐƠ
- Tìm hiểu về Lý Cơng Uẩn, thể chiếu.
- Trình tự lập luận, dẫn chứng trong bài chiếu.
- Vì sao nói Chiếu dời đơ phản ánh ý chí độc lập, tự cường của
dân tộc.